Στρατηγικές νομικές αγωγές

ενάντια στη συμμετοχή του κοινού

Ο όρος Στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού αποτελεί απόδοση του αγγλικού Strategic lawsuits against public participation (SLAPP) και αναφέρεται στις αγωγές που κατατίθενται από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή οργανισμό (για παράδειγμα μια επιχείρηση ή έναν υψηλά ιστάμενο αξιωματούχο) ενάντια σε μη κυβερνητικά πρόσωπα ή οργανισμούς, που εκφράζουν κριτική απέναντί τους, σχετικά με κάποιο ζήτημα κοινωνικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος. Σκοπός τέτοιων αγωγών δεν είναι να κερδηθεί η δικαστική υπόθεση, αλλά ο εκφοβισμός όσων ασκούν κριτική μέσω της ηθικής και οικονομικής εξουθένωσής τους

Σε τέτοιες αγωγές, ο ενάγων χρησιμοποιεί κυρίως την κατηγορία της δυσφήμισης. Άλλες περιπτώσεις αφορούν πρόκληση ψυχικής οδύνης ή οικονομικής ζημίας.[6] Ενώ συνήθως έχει χρησιμοποιήσει επαναλαμβανόμενα SLAPP ή απειλές για λήψη νομικών μέτρων με σκοπό την αποσιώπηση των επικριτών του. Γενικά, ο ενάγων γνωρίζει εξαρχής ότι οι κατηγορίες είναι αβάσιμες ή υπερβολικές αλλά ακόμα κι αν το δικαστήριο απορρίψει τις κατηγορίες, η μεγάλη διάρκεια της διαμάχης μπορεί να έχει πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος για τον ενάγοντα ή να προκαλέσει βλάβη στη φήμη του. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό στοιχείο των SLAPP, είναι η διαφορά ισχύος και πόρων μεταξύ ενάγοντος και εναγομένου.[5]

Πράξεις που χρησιμοποιούνται ως αφορμές για κατάθεση τέτοιων αγωγών είναι οι δημόσιες ομιλίες πολιτών, οι δημόσιες διαμαρτυρίες, η δημοσίευση κριτικής ή κάποιου σχόλιου σε blogs, αναφορά ανάρμοστης συμπεριφοράς αξιωματούχων, αναφορά παραβίασης περιβαλλοντικών νομοθεσιών ή συγκέντρωση υπογραφών για κάποιο αίτημα.[7][6] Αρχικά, οι SLAPP χρησιμοποιούνταν κυρίως εναντίων υποστηρικτών περιβαλλοντικών και κοινοτικών ζητημάτων

Αντιμετώπιση

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών σε σχετική έκθεση έχει αναδείξει το ζήτημα και συμβουλεύει τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, με την υιοθέτηση «anti-SLAPP» νομοθεσίας που επιτρέπει τη σύντομη απόρριψη τέτοιων υποθέσεων αλλά και αποζημίωση των δικαστικών εξόδων.[5]Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ και του Καναδά, έχουν ψηφιστεί κατάλληλα νομοθετήματα που προστατεύουν από μηνύσεις SLAPP. Τέτοια νομοθετήματα επιτρέπουν την απόρριψη των SLAPP σε πρώιμο στάδιο και την ανάκτηση των δικαστικών και δικηγορικών εξόδων του κατηγορούμενου.[6][5]Στην Ευρώπη, το ζήτημα των SLAPP δεν είναι τόσο αναγνωρισμένο. Ενώ κάποια μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει σχετική νομοθεσία ώστε να προστατεύονται δημοσιογράφοι και μέσα ενημέρωσης που αντιμετωπίζουν τέτοιες αγωγές.[1][8] Για τον ίδιο λόγο, το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθεί την αποποινικοποίηση της δυσφήμισης στα κράτη μέλη.[9] Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, νόμοι ποινικοποίησης της δυσφήμισης, ακόμα και για τα μέσα ενημέρωσης, συνεχίζουν να υπάρχουν στην περιοχή. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ιδιαίτερα προβληματικές σε αυτόν τον τομέα είναι οι χώρες της νότιας Ευρώπης και κυρίως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Τουρκία αλλά και η κεντρική Ευρώπη (κυρίως η Ουγγαρία). Ενώ καταδίκες δημοσιογράφων υπάρχουν και σε χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία και η Ελβετία.[

Δράση της ΕΕ κατά της καταχρηστικής προσφυγής στη δικαιοσύνη

Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην προστασία δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPP). Πρόκειται για αγωγές που κατατίθενται κατά των προσώπων αυτών με σκοπό να αποτραπεί η ενημέρωση του κοινού και η υποβολή εκθέσεων σχετικά με ζητήματα δημόσιου συμφέροντος. Θέμα Δικαιοσύνη και θεμελιώδη δικαιώματα Είδος πράξηςΠρόταση οδηγίας Κατηγορία Πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Δημόσια διαβούλευση

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: ΑΝΟΙΚΤÓ  Διάρκεια της διαβούλευσης  04 Οκτωβρίου 2021 – 10 Ιανουαρίου 2022  (μεσάνυχτα ώρα Βρυξελλών)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ήθελε να μάθει τη γνώμη σας

Η παρούσα δημόσια διαβούλευση είναι ανοιχτή. Η συμβολή σας θα ληφθεί υπόψη κατά την περαιτέρω ανάπτυξη και τελειοποίηση της εν λόγω πρωτοβουλίας. Θα συνοψίσουμε τα στοιχεία που λαμβάνουμε σε σύντομη έκθεση στην οποία θα εξηγούμε τον τρόπο με τον οποίο τα λάβαμε υπόψη. Τα σχόλια που θα ληφθούν θα δημοσιευτούν σε αυτόν τον ιστότοπο και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να τηρούν τους κανόνες υποβολής σχολίων.

Στοχευόμενο κοινό

Οι κύριες ομάδες φορέων που ενδιαφέρονται για την εν λόγω διαβούλευση αναμένεται να είναι: i) πολίτες· ii) δημοσιογράφοι και υπέρμαχοι δικαιωμάτων, καθώς είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι σε στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPP) λόγω των δραστηριοτήτων τους· iii) ΜΚΟ και ενώσεις που εκπροσωπούν τα συμφέροντα δημοσιογράφων, μέσων ενημέρωσης ή υπέρμαχων δικαιωμάτων, iv) μέσα ενημέρωσης, εκδοτικοί οίκοι, v) οργανισμοί ή φορείς για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· vi) μέλη της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας· και (vii) επαγγελματίες του νομικού κλάδου και ενώσεις τους, όπως δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόροι (π.χ. οι οποίοι πρέπει να υπερασπιστούν όσους αποτελούν αντικείμενο παρόμοιων αγωγών), καθώς και φορείς που παρέχουν κατάρτιση σε επαγγελματίες του νομικού κλάδου. Άλλοι δυνητικοί ενδιαφερόμενοι είναι διεθνείς οργανισμοί που ασχολούνται με θέματα ελευθερίας της έκφρασης.

Γιατί διεξάγεται η διαβούλευση

Οι SLAPP αποτελούν νεοπαγή αλλά όλο και πιο διαδεδομένη μορφή παρέμβασης στον δημόσιο διάλογο στην ΕΕ. Συνιστούν απειλή για τον πλουραλιστικό δημόσιο διάλογο, καθώς μπορεί να οδηγήσουν τους στόχους τους σε αυτολογοκρισία. Επιπλέον, μπορεί να αποτρέψουν και άλλους δυνητικούς στόχους από το να ασκήσουν το δικαίωμά τους να διερευνούν θέματα δημόσιου συμφέροντος. Λόγω της ιδιότητάς τους ως ελεγκτών του δημόσιου βίου οι δημοσιογράφοι και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι σε SLAPP. Η Επιτροπή θα διαβουλευθεί με τους ενδιαφερομένους για να συγκεντρώσει στοιχεία σχετικά με τον ορισμό του προβλήματος και τις συνέπειές του, καθώς και για να προσφέρει σε όλους τους ενδιαφερομένους την ευκαιρία να παραθέσουν τις απόψεις τους σχετικά με τις πιθανές επιλογές πολιτικής και τυχόν άλλα σχόλιά τους σχετικά με την πρωτοβουλία. Η πρωτοβουλία αυτή, με τη θωράκιση του δημόσιου διαλόγου από αδικαιολόγητες παρεμβάσεις, αποσκοπεί στην καλύτερη προστασία των δημοσιογράφων και των υπέρμαχων δικαιωμάτων από στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPP) καθώς και στην ορθή λειτουργία του ελέγχου των εξουσιών σε μια υγιή δημοκρατική κοινωνία.

Απάντηση στο ερωτηματολόγιο

Μπορείτε να συμμετάσχετε σ’ αυτή τη δημόσια διαβούλευση συμπληρώνοντας το σχετικό ερωτηματολόγιο στο διαδίκτυο. Εάν δεν είστε σε θέση να χρησιμοποιήσετε το διαδικτυακό ερωτηματολόγιο, επικοινωνήστε μαζί μας, στην παρακάτω ηλεκτρονική.

Τα ερωτηματολόγια είναι διαθέσιμα σε ορισμένες ή σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Μπορείτε να υποβάλετε τις απαντήσεις σας σε οποιαδήποτε επίσημη γλώσσα της ΕΕ.

Για λόγους διαφάνειας, οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε δημόσιες διαβουλεύσεις, καλούνται να εγγραφούν στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ.

Απαντήστε στο ερωτηματολόγιο

Στατιστικές  Σύνολο έγκυρων παρατηρήσεων που ελήφθησαν: 54

Ανά κατηγορία συμμετεχόντων
Πολίτης της ΕΕ: 29 (53.70%)
ΜΚΟ (Μη κυβερνητική οργάνωση): 10 (18.52%)
Άλλο: 6 (11.11%)
Συνδικαλιστική οργάνωση: 4 (7.41%)
Δημόσια αρχή: 2 (3.70%)
Σύνδεσμος επιχειρήσεων: 1 (1.85%)
Ακαδημαϊκό/ερευνητικό ίδρυμα: 1 (1.85%)
Περιβαλλοντική οργάνωση: 1 (1.85%)
Ανά χώρα  Ελλάδα 2 (4%)