Επισκεφθηκα προσφατα το Βυζαντινο μουσειο στην Αθηνα .Μην μπλεξουμε σε βυζαντινολογιες περι της Ελληνικοτητας των «Βυζαντινων» δεν θα τελειωσουμε.Γεγονος ειναι πως η επισημη γλωσσα της πολυεθνικης ανατολικης Ρωμαικης αυτοκρατοριας ηταν η Ελληνικη (ευνοητο γιατι εκατονταδες χρονια πριν την μιλουσαν ολοι οι λαοι της περιοχης) και πως ο πολιτισμος της, συγκρουστηκε δυναμικα με τον αρχαιο Ελληνικο πολιτισμο τις αξιες και την φιλοσοφια του.Οι Ελληνες, οι Εθνικοι η φιλοσοφια, οι ναοι, η τεχνη τους, δεν εχαιραν εκτιμησης στην Χριστιανικη Ανατ Ρωμαικη αυτοκρατορια αυτο ειναι σιγουρο.Εξ αλλου οι Ρωμαιοι ηταν κατακτητες μας.
http://www.byzantium.xronikon.com/readmegr.html
Οι όροι «Βυζαντινή Αυτοκρατορία» και «Βυζάντιο» αναφέρονται στη Ελληνόφωνη Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους, με επίκεντρο την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.
Οι λέξεις αυτές προέρχεται από την αρχική ελληνική ονομασία της Κωνσταντινούπολης Βυζάντιον. Η ονομασία είναι αρχαία, αλλά οι ίδιοι οι Βυζαντινοί ποτέ δεν χρησιμοποίησαν τους όρους «Βυζαντινός» και «Βυζάντιο», τουλάχιστον όχι με τη σημασία που έχουν σήμερα.
Ο όρος «Βυζαντινός» επινοήθηκε το 1557, έναν αιώνα περίπου μετά την Άλωση, από τον Γερμανό ιστορικό Ιερώνυμο Βολφ, που τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στο έργο του Corpus Historiae Byzantinae, με σκοπό να κάνει διάκριση ανάμεσα στην αρχαία Ρωμαϊκή ιστορία και τη μεσαιωνική Ελληνική ιστορία.
Με αυτες τις λιγες διευκρινησεις προχωρω στην αναγνωριση της σημαντικης πολιτιστικης κληρονομιας που αφησε η περιοδος αυτη στην ανθρωποτητα.Και μαλιστα την συμμετοχη του Χριστιανισμου σαν στοιχειο βασικο της ταυτοτητας του συγχρονου Ελληνικου πολιτισμου. Οχι μονο σαν θρησκεια αλλα και τις επιρροες του στις τεχνες ,στην μουσικη, την ζωγραφικη την λογοτεχνεια.
Υπαρχουν φανατικοι υποστηρικτες της συνεχειας του Ελληνισμου απο την αρχαιοτητα στον Χριστιανισμο και μεσα απο το Βυζαντιο και αργοτερα την Τουρκοκρατια στο συγχρονο Εθνικο Ελληνικο κρατος. Ειναι και αλλοι που τα αμφισβητουν ολα αυτα η μερος αυτων. Ανοικω στην δευτερη κατηγορια .
Γεγονος ομως ειναι πως μεσα απο την γλωσσα τα ηθη και τα εθιμα τις παραδοσεις και τον τοπο, συνεχεια υπαρχει στον Ελληνικο λαο απο την αρχαιοτητα μεχρι σημερα.Δεν ειμαστε απογονοι των Κινεζων ουτε των Απατσι.Και αυτο δεν ειναι ιδεολογημα που επεβληθει απο τους Φιλλεληνες στην Ελληνικη επανασταση του 1821, δεν ειμαστε κατασκευασμενος λαος. Ουτε Ρωμαιοι, ουτε Φραγκοι, ουτε Βενετοι ,ουτε Καταλανοι γιναμε οι περισσοτεροι, ουτε Τουρκοι. Αντιθετα πολλοι λαοι που ηρθαν και εγκατασταθηκαν εδω αφομειωθηκαν και θεωρουν τους εαυτους τους πολιτισμικα Ελληνες σημερα. Με ολη την συνεχεια αλλα και τις αλλαγες σε τροπο ζωης, φιλοσοφια, ιδεες και τις προσμιξεις σε ανθρωπους απο διαφορετικους λαους που μπορει να σημαινει αυτο μεσα στα χιλιαδες χρονια που υπαρχουμε.
Σεβασμος λοιπον στην ιστορια μας, αναζητηση της ταυτοτητας μας μεσα στην εξελιξη της , διεκδικηση της συνεχειας του πολιτισμου μας απεναντι σε οσους ζητανε την μαζοποιηση και την ληθη , ειναι και η διαφυλαξη των μνημειων μας.
Και τα μνημεια αυτα οπως η Αγ Τριαδα στην Πικροδαφνη δεν ειναι μονο θρησκευτικα αλλα και πολιτιστικα.
Νιωθω ομορφα οταν στο Βυζαντινο Μουσειο διαβαζω πως και
στο Κρανιδι μπορουμε να συναντησουμε τοιχογραφιες του 1200. Και δεν ειναι μονο ο Αγ Γεωργιος στην Σπηλια στα Διδυμα και ο Αγ Δημητριος στην Μονη Αυγου, αλλα και η Αγ Τριαδα στη Πικροδαφνη.
Εδω θα δειτε διπλα διπλα δειγμα της τεχνικης απο την Αγ Τριαδα και τοιχογραφια αυτης της περιοδου που εκτιθεται στο Βυζαντινο Μουσειο
Βυζαντινο Μουσειο
Αγ Τριαδα
Πολυ κατατοπιστικη μελετη http://www.aht.asfa.gr/doc/dimosieyseis/panselinou2.pdf
Συνοψίζοντας, παρατηρούμε ότι η τέχνη των περισσότερων μνημείων της Αττικής τον 13ο αι. ακολουθεί
την κομνήνεια παράδοση και αντιπροσωπεύει ένα συντηρητικό καλλιτεχνικό ρεύμα που συναντάμε
κυρίως στις φραγκοκρατούμενες περιοχές έως το τέλος του αιώνα. Αυτή η εμμονή στην παράδοση του 12ου
αι. οφείλεται στις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στις παραπάνω περιοχές,
όπου οι παραγγελιοδότες των θρησκευτικών έργων ήταν μικρογαιοκτήμονες, μικρέμποροι και αγροτικές κοινότητες, άνθρωποι δηλαδή γενικώς συντηρητικοί και με περιορισμένη ή ανύπαρκτη παιδεία.
Παράλληλα όμως επισημαίνεται και η ύπαρξη, στην ευρύτερη περιοχή Αττικής, Αργολίδας και Εύβοιας,
μιας «αθηναϊκής σχολής»(30. Μ. Chatzidakis, «Aspects de la peinture murale du XΙIIe s. en Grèce», L’art byzantin du XΙIIe siècle, Symposium de Sopocani 1965, Beograd 1967, p. 67-68. Μουρίκη, «Σπηλιά Πεντέλης», ό.π., σ. 113-114.30) που ακμάζει το δεύτερο τέταρτο του Που αι., όπως φαίνεται από τις συγγενικές μεταξύ τους τοιχογραφίες της Αγίας Τριάδας στο Κρανίδι Αργολίδας31, που υπογράφει, σύμφωνα με την κτη τορική επιγραφή του μνημείου, ο ζωγράφος «Ιωάννης εκ μεγαλοπόλεως Αθηνών» το 124432, τις τοιχογραφίες
του Οσίου Ιωάννη του Καλυβίτη στα Ψαχνά Ευβοίας, το 124533, έργο πιθανόν του ίδιου ζωγράφου με βάση
τεχνοτροπικά κριτήρια, και τις τοιχογραφίες του Αγίου Γεωργίου στον Ωρωπό, που έχουν αποτοιχισθεί και
εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών3 4 (εικ. 11).
Τα έργα αυτά είναι υψηλής ποιότητας και αντιπροσωπεύουν την προοδευτική τάση της τέχνης του Που αι., απόρροια μιας γενικής αναβίωσης του κλασικισμού όπως τούτος είχε διαμορφωθεί την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αι.
Η νεωτερική αυτή τέχνη που χαρακτηρίζεται από έντονη πλαστικότητα των μορφών, μνημειακό ύφος και «ρεαλισμό», απαντά κατεξοχήν στις ελεύθερες περιοχές της Αυτοκρατορίας και στη Σερβία, με κορυφαία
και αντιπροσωπευτικά έργα τις τοιχογραφίες της Παναγίας στη Μιλέσεβα, της Αγίας Τριάδας στη
Σοπότσανη, του Μανουήλ Πανσέληνου στο Πρωτά το του Αγίου Όρους κ.ά3 5 . 174 Ν
31. Το 1212 η περιοχή της Αργολίδας παραχωρήθηκε ως δώρο από τον Geoffroy I Villeharduin στην οικογένεια de la Roche για τη συμμετοχή του δούκα των Αθηνών στην άλωση της Κορίνθου.Για την ιστορία της Αργολίδας βλ. S. Kalopissi- Verti, Die Kirche der Hagia Triada bei Kranidi in der Argolis (1244), München 1975, p. 4-19.
32. Γ. Σωτηρίου, «Η Αγία Τριάς Κρανιδίου», ΕΕΒΣ 3 (1926), σ. 193-194, εικ. 3, 4. Kalopissi-Verti, Die Kirche der Hagia Triada, ό.π., ρ. 2-4, fig. 1, pl. 1. Η ίδια, Dedicatory Inscriptions and Donor Portraits in Thirteent-Century Churches of Greece, Wien 1992, p. 64-65, No 16, fig. 28. D. Feissel – A. Philippidis- Braat, «Inventaires en vue d’un recueil des inscriptions historiques de Byzance, III, Inscriptions du Péloponnèse (à l’exception de Mistra)», TM9 (1985), p. 311-312, No 54, pl.
XIV.
Υπαρχει βεβαια και ενα ερωτημα.Ποιος πληρωσε τους ζωγραφους για να κανουν τα εργα τους στην περιοχη.Για το εργασιακο περιβαλλον των ζωγραφων διαβαστε εδω.
http://3gym-kerats.att.sch.gr/library/spip.php?article3
Οι βυζαντινοί ζωγράφοι δεν εργάζονταν μόνοι τους, αλλά σε μικρές ομάδες με αυστηρά ιεραρχημένη δομή. Τα νεότερα μέλη του συνεργείου, είτε προέρχονταν από το οικογενειακό περιβάλλον του καλλιτέχνη είτε όχι, ξεκινούσαν την καριέρα τους ως μαθητές-βοηθοί. Οι γονείς, όπως και στη Δύση [47], παρέδιδαν οικειοθελώς το παιδί τους στο μάστορα της επιλογής τους, για να διδαχθεί την τέχνη, από ένα έως δέκα χρόνια. Ο μαθητευόμενος διέμενε στο εργαστήρι-σπίτι του ζωγράφου και ήταν υποχρεωμένος να υπηρετεί τον κύριο και δάσκαλο του μέρα και νύχτα, πιστά και χωρίς δόλο. Ο δάσκαλος, με τη σειρά του, ήταν υποχρεωμένος να του διδάσκει επαρκώς την τέχνη και να του προμηθεύει στέγη, τροφή, ένδυση και υπόδηση…….
…………….Οι κτητορικές επιγραφές παρέχουν ενίοτε πληροφορίες για τον τόπο καταγωγής των ζωγράφων, προσφέροντας έτσι πολύτιμα στοιχεία για τις μετακινήσεις των εργαστηρίων, θα αναφέραμε μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις. Σύμφωνα με επιγραφή στο ναό της Αγίας Τριάδας στο Κρανίδι της Αργολίδας (1244), ο ζωγράφος Ιωάννης καταγόταν εκ μεγαλοπόλεως Αθηνών[S. Kalopissi-Verti, «Die Kirche der Hagia Trlada bei Kranidi in der Argolis» (1244), «Miscellanea Byzantina Monacensia 20), Munchen 1975, s. 2-4, εικ. 1, πιν. Ι, της ίδιας, «Inscriptions», a. 64-64, αρ. 16, ΐΐχ. 28.]].
http://www.imma.edu.gr/macher/subjects/athos/art.html
Α’ περίοδος (Βυζαντινή εποχή και πρώιμη οθωμανική περίοδος)
Πολύ λίγες είναι οι εικόνες που χρονολογούνται πριν την Παλαιολόγεια περίοδο. Μέχρι τον 13ο αιώνα οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν περισσότερο τη μνημειακή ζωγραφική, όπως τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά και λιγότερο τις εικόνες. Η υιοθέτηση ξύλινων υψηλών τέμπλων στους ναούς, διακοσμημένων με εικόνες έδωσε ώθηση στην παραγωγή εικόνων.
Οι τοιχογραφιες της Βυζαντινης περιοδου στην περιοχη μας καταστρεφονται μερα με τη μερα. Της Αγ Τριαδας το ιδιο οπως και του Αγ Δημητριου στο Αυγο. Δεν ειναι η πρωτη φορα που ανθρωποι γραφουν απανω τους , τους βγαζουν τα ματια «πιστοι» και απιστοι, τις μπογιατιζουν, τα νερα της βροχης τις φουσκωνουν, οι σεισμοι τις ραγιζουν.Δεν ειναι η πρωτη φορα που οικονομικες κρισεις κατακτητες και απληστια τις αφηνουν στην εγκαταλειψη και την φθορα του χρονου.
Μπορει ομως να ειναι η πρωτη φορα που ολοι μας θα σκυψουμε με συνεπεια και ενδιαφερον απο πανω τους.
Οσοι πιστευουν με την θρησκευτικη τους πιστη οι υπολοιποι σαν ανθρωποι που σεβομαστε την τεχνη την ιστορια την ταυτοτητα μας σαν λαος. Τα μεγαλα ματια των Αγιων μας καλουν βουβα να ενδιαφερθουμε.
Τωρα λοιπον που ειναι εκλογες ας θυμηθουν οι υποψηφιοι στα προγραμματα και τις υποσχεσεις τους και την Βυζαντινη περιοδο της Ερμιονιδας, την Φραγκοκρατια (σημαντικο μνημειο της ιδιας περιοδου το καστρο Θερμησιας),τους ναους που γκρεμιζονται τις εικονες και τοιχογραφιες που χανονται και μετα τις εκλογες ας γινει κατι οσο ειναι καιρος.
Ελπιζω η αυριανη αριστερη κυβερνηση να βρει ξανα οπως παλια , το νημα που ενωνει την αριστερα με τον πολιτισμο και την τεχνη ,γιατι η ζωη μας δεν ειναι μονο μεροκαματα και μνημονια οσο σημαντικα και να ειναι ολα αυτα.
http://sgtogias.tripod.com/articles/byzathens.html
Αγία Τριάδα 1244μΧ θεση Πικροδαφνη Κρανιδίου
Σαν εισαγωγη επιτρεψτε μου λιγες σκεψεις.Περιδιαβαίνοντας την επαρχία μας συνηθως με την μικρη μου κόρη βρισκομαι σχεδόν παντα σε ενα κυνηγι θησαυρου.
Πέτρες λαξευμενες, κελιά ,εικόνες, χαλασματα,σκιές αλλοτινές, μεσα στους θαμνους.
Ο αερας φερνει ενα τραγουδι ενα γελιο ενα κλαμα στ αυτιά μου. Μου θυμιζει ποσο γρηγορα περνουν τα μεγαλεία αλλα και ποσο βαθιά ειναι η σφραγγιδα τους στον τοπο και τους ανθρωπους.Σαν εκεινους τους επιστημονες που απο ενα κοκκαλο ξαναχτιζουν ενα δυνοσαυρο. Ποιος θα μας οδηγησει σ αυτο το ταξίδι;Ειναι το ενιαίο πνευματικό κεντρο των Δημων Κρανιδίου Ερμιόνης (ξεκινημα για την ενωση των δυο Δήμων ) ειναι καποιος συλλογος πολιτιστικός για την αναδειξη της κληρονομιάς μας;
Που ειναι τα παιδιά αυτου του τοπου σπουδαγμενοι επιστημονες φευγατοι απο καιρό σε αλλες πολιτειες ισως και χωρες ,να γυρίσουν πισω και να σκύψουν πανω απο τουτα εδω τα μαρμαρα που κακια σκουριά δεν πιανει; Οι προσπαθειες μου να βρεθώ με ανθρωπους που παλια ασχοληθηκαν με το Φραγχθι επεσαν στο κενό.
Δεν λεω να αναδειξουμε το παρελθον της επαρχίας για να το πουλήσουμε στους επισκεπτες σαν προιον αν και θα γίνει κι αυτο.
Εχουμε ενα συνεδριακό κεντρο στο Πορτο Χελι σε μεγαλο ξενοδοχειο ,αλλα συνεδρια για την ιστορία της περιοχής δεν βλέπω.Μονο αποκριατικες εκδηλώσεις του πνευματικου κεντρου μαντρωμενες σε μια αιθουσα αντι στους δρόμους του Κρανιδίου.
Ε λοιπον το Πνευματικο κεντρο θαπρεπε να τρεχει πισω απο τους επιστημονες σε ολο τον κοσμο 370 μερες τον χρόνο.Να τους βομβαρδίζει στα Πανεπιστημια τους με πρωτογενές υλικο βιβλιογραφίες φωτογραφίες να βρει χρηματοδότες που θα δωσουν λεφτα για διδακτορικά και ερευνα στην Γερμανία για παραδειγμα.Να χτίσει μια παγκοσμια λεσχη ερευνας γυρω απο το Φραγχθι,την Ερμιόνη και τους Αλιεις, τα Βυζαντινά χρόνια και την Τουρκοκρατία (αραγε υπαρχει εδρα στα Πανεπιστημια της Τουρκίας για τα χρόνια της Οθωμανικης αυτοκρατορίας στην Πελοποννησο, η μονο υποκαταστηματα της Εθνικης Τραπεζας μας ενδιαφερουν σε σχεση με την γειτονικη χωρα )
Να βρει Κρανιδιώτες στην Αμερικη και την Αγγλία και να φτιαξει λεσχες υποστηρικτών να ΦΕΡΕΙ τα συνεδρια εδω οχι μονο για το συναλλαγμα που θα μπει στην επαρχία τους χειμερινους μηνες αλλα και για την διασωση και αναδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τοπου στις επομενες γενιές .Γιατι ειμαστε τυχεροι να ειμαστε οι κληρονομοι αυτου του τοπου αλλα και χρεωμένοι σαν γενιά να τον παραδωσουμε στους επομενους.
Τι γνωρίζουμε για την “Αθηναικη σχολή “στην ζωγραφική ;Εχουμε την σχετικη βιβλιογραφία στις βιβλιοθήκες μας;Οχι βεβαια.
Εδω δεν εχουμε το σταυροδρομι του Αργολικου του Αδωνι Κυρου που εξαντλημενο εδω και χρόνια εχει γινει συλλεκτικο πλεον.
Στις βιβλιοθηκες μας πρεπει να συγκεντρωθει πρωτογενες υλικο χρησιμο σε ερευνητες της περιοχής μας απο ολο τον κοσμο .
Εμενα μου φαινεται πολυ ενδιαφερον το πως χειρίζεται ο ζωγραφος Ιωάννης το χρώμα πως συνθετει τις μορφές πως αποτυπώνει τα προσωπα.Ποιες ηταν οι επιρροες απο και προς την Δυση ,που συναντιεται αυτο το ρευμα με αλλα καλλιτεχνικά;Ισως οι εκκλησίες μας περα απο τους πιστους και τους ιερείς εχουν μεσα τους και αλλους θησαυρούς καλλιτεχνικούς ειναι κομματι του ανθρωπινου πολιτισμου ετσι οπως εκφραστηκε αυτος ΚΑΙ μεσα απο την θρησκεία.Ειναι δυνατόν η αναδειξη αυτης της σχολής να επιρρεάσει την συγχρονη ζωγραφική;
Η εκθεση Αφρικάνικης μασκας στο Παρίσι ηταν το ερεθισμα για τον Πικασο και την ομαδα του να ξεκινησει τον κυβισμό.
Βαλτε τις τοιχογραφίες της Αγ Τριάδας δίπλα σε εναν Παρθενη. http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=951 Φερτε την σχολη καλων τεχνων απο το Ναυπλιο να στησει μια εκθεση εμπνευσμενη απο την εκκλησία.
Για να γίνουν ολα αυτα χρειάζονται εργαζόμενοι με παθος και μεράκι περα απο τον μισθό τους.Εργαζόμενοι που με την δουλειά τους θα φερουν λεφτα στην επαρχία.
Αναφερομαστε συχνά στους Αρβανίτες που ηρθαν γυρω στο 1500 μΧ και εποικησαν την Ερμιονίδα.Η Ερμιονίδα δεν ηταν ομως ερημος πριν τους Αρβανίτες.
Και δεν μιλάω για την λαμπρή Αρχαιότητα .
Στα 1240 μΧ ενας ναός στην θεση Πικροδάφνη αναμεσα στο Κρανίδι και την Ερμιόνη αναμεσα στα Δισκουρια και την Αυλώνα ειναι ενα μνημείο σημαντικό στην Βυζαντινή τεχνη.
Μαρμαρα και κολώνες αρχαία ενσωματωμένα στην εκκλησία στο προαυλιο σηματοδοτούν την υπαρξη κτιρίων της αρχαιότητας στη περιοχή.
Δεν ειμαι ειδικός εψαξα στο διαδυκτιο και βρηκα καποιες πηγες τις συγκεντρωσα και οριστε.Οι φωτογραφίες ειναι δικές μου.
Ποιός ηταν ομως στα πραγματα στα 1240;
Ο Αρβανίτης Ηγεμόνας Λεων Σγουρός (“Η Ερμιονίδα ανα τους αιώνες” σελ 183) εχει σκοτωθει σε μαχη με τους Φραγκους το 1208 και οι Γαλλοι εχουν στην εξουσία τους την Ερμιονίδα μεχρι το 1383 που αναλαμβάνουν οι Βενετοί.
Η ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑ 1212-1391.Μ.Χ
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ή Έρμιονίδα, πού περιλάμβανε τότε τα δυο ισχυρά κάστρα, το Θερμήσι (ονομαστό για τις αλυκές του) και το Καστρί (Ερμιόνη), παρακολουθεί την ιστορία της Ναυπλίας.
Οι Φράγκοι μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1204 μ.Χ. με αρχηγό έναν από τους αρχηγούς τής Δ’ Σταυροφορίας, το Βονιφάτιο το Μομφερατικό, κατέρχονται από τη Μακεδονία προς τη νότια Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
Ή προσπάθεια του άρχοντα του Ναυπλίου Λέοντος του Σγουρού να αναχαιτίσει την προέλαση τους δεν έφερε αποτέλεσμα.
Έτσι οι Φράγκοι το 1209 μ.Χ. καταλαμβάνουν την Κόρινθο, το 1210 το Άργος και το 1212 μ.Χ. το Ναύπλιο. Από το έτος αυτό (1212) αρχίζει ή Φραγκοκρατία στην Άργολίδα Ναυπλία Έρμιονίδα.
Ό Φράγκος κατακτητής Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος, πού διαδέχθηκε τον φονευθέντα σε μάχη κατά των Βουλγάρων το 1207 μ.Χ. Βονιφάτιο, παραχώρησε τη διοίκηση της Έρμιονίδας στο μέγα Δούκα των Αθηνών, Γάλλο ηγεμόνα Όθωνα Δελαρός .
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Έρμιονίδα και κατά το έτος 1245 μ.Χ. κτίζεται μεταξύ Ερμιόνης και Κρανιδίου στη θέση “Πικροδάφνη” ή μικρή σταυρεπίστεγος εκκλησία της Αγίας Τριάδας.
Το αξιόλογο αυτό Βυζαντινό μνημείο πρώτος στα 1926 το έμελέτησε ο καθηγητής Γ.Α. Σωτηρίου και έδημοσίευσε σχετική μελέτη με τίτλο “Άγια Τριάς Κρανιδίου” στην επετηρίδα Βυζαντινών Σπουδών 1926 τ. Γ’ σελ. 193-205.
Στο νότιο εσωτερικό τοίχο της εκκλησίας διασώθηκε επιγραφή σχετική με την ίδρυση και την τοιχογράφησή της. Ή επιγραφή λέει:
Άνεκτίσθη εκ βάθρων και άνεζωγραφίσθη δια έξόδου και μισθωαποδοσίας Κυρού Κύρ Μανουήλ Μουρμουρά και Θεοδώρας της αυτού γαμετής και των τέκνων αυτών εις λύτρον και αφεσιν των αμαρτιών αυτών. Δια χειρός δε καμού Ίωάννου του και άναστηλώσαντος φας σεπτάς εικόνας ταύτας εκ μεγαλοπόλεως Άθηνών 1245 μ.Χ.
«Κατά την έπιγραφήν ταύτην, γράφει ο Γ.Α. Σωτηρίου, το ναΰδριον τούτο ιδρύθη δαπάναις άρχοντος πιθανώτατα της περιοχής εκείνης καλουμένου Μανουήλ Μουρμουρά, μη μαρτυρουμένου αλλοθεν, καθ’ όσον τουλάχιστον γνωρίζω, και έκοσμήθη δια τοιχογραφιών, υπό του Αθηναίου ζωγράφου Ιωάννη το 1245 μ.Χ.”. Και σε ύποσημείωση ο Γ.Α. Σωτηρίου συνεχίζει:
“Ό άρχων Μουρμουράς είναι πιθανώτατα εις των Ελλήνων αρχόντων οίτινες αύτοβούλως προσεφέρθησαν να παραδώσωσι τα φρούρια Κορίνθου, Ναυπλίου, Μονεμβασίας, Αργους, λαβόντες την ύπόσχεσιν του σεβασμού υπό των Φράγκων, της θρησκείας και των ηθών των κατακτηθέντων. Είναι γνωστόν ότι υπό τους Φράγκους ή χώρα ήκμαζε, της παρακμής αρχομένης από του θανάτου του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου(1278)”.
“Ή ‘Αγία Τριάς Κρανιδίου” κατά τον Γ.Α. Σωτηρίου έχει μεγάλη σημασία για τη Βυζαντινή τέχνη. Γιατί από απόψεως ζωγραφικής “διασώζει πολύτιμα λείψανα Βυζαντινής ζωγραφικής των μέσων του 13ου αιώνα, προγενέστερα και των τοιχογραφιών της Αιγίνης και του Μυστρά”.
Από απόψεως Βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι το αρχαιότερο από τα Βυζαντινά μνημεία κτισμένο κατά τον απλό τύπο “των σταυρεπιστέγων βασιλικών” κατά τον οποίο εγκάρσια καμάρα διακόπτει την κατά μήκος καμάρα του ναού. Ό τύπος της σταυρεπιστέγου βασιλικής ήταν πολύ “διαδεδομένος εις μικρούς ναούς των Ελληνικών χωρών από τον 13ον αιώνα”. Οι τοιχογραφίες της εκκλησίας ίσως από το χρόνο,ίσως και από άλλες αιτίες,έχουν υποστεί μεγάλη φθορά και καμμία δεν σώζεται σήμερα ακέραια.
Ή Ίδρυση της Αγίας Τριάδας φανερώνει ότι στα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατείας, η Ερμιονίδα θα ήκμαζε οικονομικώς και πολιτιστικώς.
http://www.skopelitis.com.gr/church.htm
Ο παλαιότερος γνωστός χρονολογημένος σταυρεπίστεγος ναός στον Ελλαδικό χώρο είναι η Αγία Τριάδα στο Κρανίδι (1244).
Μέσα στον 13ο αιώνα, αρκετοί ναοί στη Μάνη κτίζονται σταυρεπίστεγοι. Ο Ταξιάρχης στη Σαιδόνα, ο Άγιος Νικόλαος στης Μαρούλαινας στη Μεγάλη Καστάνια, ο Προφήτης Ηλίας κοντά στην Αγία Κυριακή, ο Αη Γιαννάκης στον Κάμπο Αβίας, ο Άγιος Δημήτριος στις Κροκεές (1286), ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (δίκλιτος) και ο Άγιος Νικόλαος (δίκλιτος) στα Μαλευριάνικα (1230-1260).
http://www.mani.org.gr/kzaharias/arthra1997/12_ekkl_poliaravou.htm
Παράλληλα όμως επισημαίνεται και η ύπαρξη,στην ευρύτερη περιοχή Αττικής, Αργολίδας και Εύβοιας,μιας “αθηναϊκής σχολής”30 που ακμάζει το δεύτερο τέταρτο του Που αι., όπως φαίνεται από τις συγγενικές μεταξύ τους τοιχογραφίες της Αγίας Τριάδας στο Κρανίδι Αργολίδας, που υπογράφει, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή του μνημείου, ο ζωγράφος “Ιωάννης εκ μεγαλοπόλεως Αθηνών” το 1244,
τις τοιχογραφίες του Οσίου Ιωάννη του Καλυβίτη στα Ψαχνά Ευβοίας, το 1245 έργο πιθανόν του ίδιου ζωγράφου με βάση τεχνοτροπικά κριτήρια, και τις τοιχογραφίες του Αγίου Γεωργίου στον Ωρωπό, που έχουν αποτοιχισθεί και εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο ΑθηνώνΤα έργα αυτά είναι υψηλής ποιότητας και αντιπροσωπεύουν την προοδευτική τάση της τέχνης του Που αι., απόρροια μιας γενικής αναβίωσης του κλασικισμού, όπως τούτος είχε διαμορφωθεί την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αι.
Η νεωτερική αυτή τέχνη που χαρακτηρίζεται από έντονη πλαστικότητα των μορφών, μνημειακό ύφος και “ρεαλισμό”, απαντά κατεξοχήν στις ελεύθερες περιοχές της Αυτοκρατορίας και στη Σερβία, με κορυφαία και αντιπροσωπευτικά έργα τις τοιχογραφίες της Παναγίας στη Μιλέσεβα, της Αγίας Τριάδας στη Σοπότσανη, του Μανουήλ Πανσέληνου στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους κ.ά3 5 . http://www.aht.asfa.gr/doc/dimosieyseis/panselinou2.pdf
Αψευδή μαρτυρία για τη σημαντική δραστηριότητα των αθηναίων ζωγράφων στην περίοδο τη προσφέρουν οι τοιχογραφίες της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Κρανίδι, οι οποίες σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή είναι έργο του αθηναίου ζωγράφου Ιωάννη που ιστόρησε τον ναό το έτος 1244. Οι τοιχογραφίες αυτές ανήκουν ωστόσο σε διαφορετικό εργαστήριο• χαρακτηρίζονται από την περισσότερο πλαστική απόδοση και τις ζωηρές κινήσεις των μορφών που έχουν ανήσυχη έκφραση στο πρόσωπο. Η ομοιότητα των τοιχογραφιών αυτών με εκείνες της εκκλησίας στα Ψαχνά της Εύβοιας (1245) απέναντι από τον Ωρωπό, καθώς και με τις αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον Ωρωπό, έχουν οδηγήσει στην υπόθεση ότι στην τέταρτη δεκαετία του αιώνα ακμάζει ένα άλλο τοπικό αθηναϊκό εργαστήριο που δεν μένει μακριά από τα νέα ρεύματα της τέχνης που διαμορφώνονται στα εργαστήρια της πρωτεύουσας του Βυζαντίου.
http://www.archdiocese.gr/bibliothiki/greek/chatzidaki1_7.html
Παραθυρο στον Κοσμο 
Σχολιάστε
Comments feed for this article