Καλες οι προθεσεις αλλα τα αποτελεσματα …..Η σιωπηλη Ανοιξη

Το DDT     διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο),συντέθηκε για πρώτη φορά το 1874, του οποίου όμως οι εντομοκτόνες ιδιότητες παρέμειναν άγνωστες μέχρι το 1939. Τις εντομοκτόνες  ιδιότητες του DDT ανακάλυψε ο Ελβετός χημικός  Paul Hermann Muller, ο οποίος το 1948 τιμήθηκε  με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής  γι’ αυτή του την ανακάλυψη. Το DDT χρησιμο ποιήθηκε ευρύτατα για την καταπολέμηση των  εντόμων (φορέων) που μετέδιδαν την ελονοσία  και τύφο κατά το δεύτερο ήμισυ του Β’ παγκοσμίου Πολέμου από τις συμμαχικές δυνάμεις, ενώ από το 1945 και ύστερα κυκλοφόρησε και για αγροτική – οικιακή χρήση. Στην Ελλάδα έγινε περισσότερο γνωστό ως  «φλιτ». Αντίστοιχα οι Γερμανοί είχαν εφεύρει  εντομοκτόνο για την προστασία των καλλιεργειών  από τα έντομα, την απεντόμωση χώρων, όπως  αποθήκες και μαζικά μέσα μεταφοράς, αλλά και  την απολύμανση ρούχων από παρασιτικά έντο μα  όπως οι ψείρες, οι κοριοί και τα τσιμπούρια. Το ονόμασαν Κυκλώνα Β (Zyklon B). Το εντομοκτόνο  αυτό, το οποίο είχε ως βάση το υδροκυάνιο, αλλά  κυκλοφορούσε σε στερεή μορφή, ήταν τοξικό για  όλους τους ζωικούς οργανισμούς γι’ αυτό και  κυκλοφορούσε στο εμπόριο με ισχυρή και  χαρακτηριστική οσμή, ώστε να αποφεύγεται η εισπνοή του. Στην έκδοσή του χωρίς την προειδοποιητική οσμή («ohne Warnstoff») οι Ναζί το χρησιμοποίησαν ως δηλητηριώδη ουσία στους  θαλάμους αερίων των ναζιστικών στρατοπέδων  εξόντωσης.

http://ppel.gov.gr/2013/03/ Υπολειμματα φυτοφαρμακων σε τροφιμα

Έτσι, κάθε ενδιαφερόµενος µπορεί να τον «επισκεφθεί» προκειµένου να ενηµερωθεί αναλυτικά για κάθε περίπτωση (ποσό ποινής, ουσία που ανιχνεύθηκε, ονοµατεπώνυµο παραγωγού. περιοχή προέλευσης κλπ. Αρχική σελίδα Υπ.Α.Α.Τ – www.minagric.gr   – κλικ στο εικονίδιο «∆ιαύγεια» – κλικ στο Σύνδεσµο «ανά υπογράφοντα» – κλικ στο σύνδεσµο «Επιβολή διοικητικών κυρώσεων για παράνοµη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων». 

Βρηκα απο μια καλη ιστοσελιδα μια αναφορα σε αρθρο της εφημεριδας ΒΗΜΑ του Οκτωβριου 2011. Θα το αναδημοσιευσω πιο κατω και θα σας θυμισω πως ψεκασμοι δεν εγιναν μονο στο Μπιστι για την καταπολεμηση της βαμβακιασης αλλα και στους 770 Φοινικες της Ερμιονιδας  καθως επισης για την καταπολεμιση των κουνουπιων.

Σε ενα διαφημιστικο για φαρμακο της BASF πχ διαβαζουμε

• Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον.

• Πολύ τοξικό για τις μέλισσες.

• ΑΔΑ: Β49ΑΩΡΡ-Ψ74

  static.diavgeia.gov.gr/doc/Β49ΑΩΡΡ-Ψ74

  Το επισημάνατε δημόσια με +1. Αναίρεση

  ΑΔΑ: 4Α8ΤΩΡΡ-ΙΙΕ

• static.diavgeia.gov.gr/doc/4Α8ΤΩΡΡ-ΙΙΕ
  Το επισημάνατε δημόσια με +1. Αναίρεση

Προθεση μου ειναι να ανοιξουμε μια συζητηση αλλα και να υπαρχει μια ενημερωση απο τους επιστημονες (και τον αγαπητο κ Σωτηρη Υφαντιδη )σε εμας τους κατοικους οχι μονο για την αποτελεσματικοτητα και τις επιπτωσεις των φαρμακων που χρησιμοποιουν αλλα και για πιθανες βιολογικες (η και μη τοξικες)  μεθοδους αντιμετωπισης των εντομων που φερνουν ασθενειες σε φυτα και ανθρωπους.Ακομα η απλη λογικη και βασικες γνωσεις μπορουν να μας επιτρεψουν να ζησουμε χωρις δηλητηρια στο περιβαλλον.

Στο βιντεο αυτο του Δημου Ερμιονιδας βλεπετε ΠΩΣ γινεται ο ψεκασμος στο Μπιστι για την βαμβακιαση.Θυμιζω πως το Μπιστι ειναι ενα αλσος που καθημερινα επισκεπτωνται για περιπατο δεκαδες πολιτες της Ερμιονης.Την βαμβακιαση την «εφτιαξαν» οι μελισσοκομοι σαν επιδημια για να βγαλουν περισσοτερα λεφτα και τωρα καταστρεφει την παραγωγη τους μεσα απο την χρηση φαρμακων για την αντιμετωπιση της.

http://www.moriasnow.gr/

Διαβασα τις δυο ΑΔΑ που εχω πιο πανω αλλα τα φαρμακα που χρησιμοποιηθηκανγια τους φοινικες δεν τα βρηκα.

Διαβασα ομως στο αρθρο του ΒΗΜΑτος τα παρακατω

για χρήση εντομοκτόνων που περιέχουν τις νεονικοτινοειδείς ουσίες imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam, καθώς και τη μακροκυκλική λακτόνη abamectin. «Η έγκριση φαρμάκων που έδωσε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει ισχύ ως τις 23 Οκτωβρίου 2011 και τα εντομοκτόνα πρέπει να εφαρμόζονται με συγκεκριμένη δόση στην καρδιά του δένδρου του φοίνικα χωρίς ψεκασμό, αφού προηγουμένως κοπούν οι ταξιανθίες ώστε να μη βρίσκουν οι μέλισσες γύρη και δηλητηριάζονται. Ολα τα εντομοκτόνα που πήραν έγκριση είναι μελισσοτοξικά» λέει ο καθηγητής

Απο οσο θυμαμαι οι ψεκασμοι για την βαμβακιαση γινωνται στα τελη της Ανοιξης.Για το σκουληκι του Φοινικα (rynchoforus ferrugineus) δεν γνωριζω τι αποτελεσμα υπηρξε μετα τους ψεκασμους και τι ποσοστο επιτυχιας (ποσα δεντρα εχουμε σημερα σε σχεση με τα 770 που ειχαμε πριν).Οπως καταγραφεται στα εγγραφα ειχαμε τα εξης δεντρα.Πορτο Χελι 290,Κοιλαδα 270, Ερμιονη 170, και Κρανιδι και λοιποι οικισμοι 40.Ο Φοινικας συνεδεεται με την περιοχη απο την αρχαιοτητα και μαλιστα η αυτονομη νομισματοκοπια  της τελευταιας περιοδου της πολης των Αλιεων ειχε νομισμα με το κεφαλι του Απολλωνα απο την μια μερια και φοινικα απο την αλλη.(Στο Σταυροδρομι του Αργολικου.Α Κυρου  σελ 172) Αλλα και εδω απο οπου και η φωτο

Για τα νομισματα της Ερμιονης (Δημητρα απο την μια και σταχυα απο την αλλη) χρησιμες πληροφοριες θα βρειτε στο βιβλιο του κ Ιωαννη Ησαια Η νομισματοκοπια της Αρχαιας Ερμιονης εκδοση Δημου Ερμιονης τηλ συγγραφεα 210 8841587.

Ακομα καλο θα ηταν οι μελισσοπαραγωγοι της Ερμιονιδας (υπαρχουν και επαγγελματιες;) να μας παρουσιαζαν τις δικες τους αποψεις για το θεμα. Απο οσο εχω μιλησει με ερασιτεχνη μελισσοπαραγωγο υπαρχει προβλημα.

Eιναι ακομα για διερευνηση οι ψεκασμοι για τα κουνουπια με αφορμη μαλιστα κατα καιρους τρομοκρατικες εκστρατειες των φαρμακοβιομηχανιων για θανατηφορες  επιδημιες που εισαγωνται απο κουνουπια τερατα λαθρομεταναστες.Εκστρατειες που εχουν σαν στοχο την κοινη γνωμη που με τη σειρα της αποδεχεται η και πιεζει το κρατος να κανει επιδοτουμενους ψεκασμους πολλων χιλιαδων ευρω.

 

ΑΔΑ: 4Α1ΤΘ-Δ

http://static.diavgeia.gov.gr/doc/4Α1ΤΘ-Δ

17 Μαρ. 2011 … Τα κουνούπια αποτελούν ένα σοβαρότατο παράγοντα επιρροής … Το προσωπικό
που θα διενεργήσει τους ψεκασμούς θα πρέπει να … μπορούν να προκαλέσουν
ρύπανση του περιβάλλοντος και τοξικότητα στους διαφόρους …

Η απαρακατω ανακοινωση του Δημου για ψεκασμο την επομενη 17 Αυγουστου οταν η Ερμιονιδα εκτος απο κουνουπια εχει και την κορυφωση των ανθρωπων που ζουν στην περιοχη γεννα ενα ερωτηματικο.Καλα οι περιοικοι δεν θα πλησιασουν τα συνεργεια ψεκασμου(γιατι αραγε;)ομως τι εμποδιζει το συννεφο του φαρμακου να πλησιασει τους ανθρωπους και τις καλλιεργειες στους κηπους.

http://orangespotters.blogspot.gr/2012/08/blog-post_6521.html

Πέμπτη, 16 Αυγούστου 2012

Ανακοίνωση του Δήμου Ερμιονίδας για Ψεκασμό για τα κουνούπια

ΔΗΜΟΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ 16/8/2012 

ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΨΕΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΚΩΝΟΠΟΕΙΔΩΝ. ΟΙ ΨΕΚΑΣΜΟΙ ΘΑ ΔΙΕΝΕΡΓΗΘΟΥΝ ΣΕ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΟΠΩΣ ΦΡΕΑΤΙΑ-ΚΑΔΟΙ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ-ΣΗΜΕΙΑ ΜΕ ΥΔΡΟΧΑΡΗ ΦΥΤΑ-ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΚΑΤΑΚΡΑΤΟΥΝΤΑΙ ΝΕΡΑ-ΠΗΓΑΔΙΑ-ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΕΛΗ, ΒΑΛΤΟΙ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΙ – Χ.Α.Δ.Α.

ΟΙ ΨΕΚΑΣΜΟΙ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΟΥΝ ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 18 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ .

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΟΙ ΚΑΙΡΙΚΕΣ Ή ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΝ ΤΟΥΣ ΨΕΚΑΣΜΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΜΕ ΝΕΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ.

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ ΟΠΩΣ ΜΗΝ ΠΛΗΣΙΑΣΟΥΝ ΤΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΨΕΚΑΣΜΩΝ. 

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΜΙΖΗΣ

http://www.oikologos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=118:issue15

Η Rachel Luise Carson ήταν αμερικανίδα συγγραφέας, επιστήμονας και οικολόγος η οποία με το βιβλίο της «Σιωπηλή Άνοιξη» (1962) έκανε μια δυναμική έκκληση για να σταματήσει η αδιάκριτη χρήση φυτοφαρμάκων και, σε ένα ευρύτερο επίπεδο, για μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τη φύση. Σε μια εποχή που ο περισσότερος κόσμος ακόμη θαύμαζε άκριτα κάθε νέο τεχνολογικό επίτευγμα, η Κάρσον κατάφερε να αναταράξει τα νερά και να αφυπνίσει συνειδήσεις.

Rachel Carson

Έκτοτε, η αντιδικία γύρω από τη «Σιωπηλή Άνοιξη» θεωρείται πολλές φορές ως η αφετηρία του μαζικού περιβαλλοντικού κινήματος της δεκαετίας του ’70. 

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=423922

Οι μέλισσες πεθαίνουν στον βωμό του… φοίνικα!

Ανεξέλεγκτοι ψεκασμοί με επικίνδυνα εντομοκτόνα διέλυσαν τη μελισσοκομία της Αττικής

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  09/10/2011 09:02

37

emailεκτύπωσημικρό μέγεθος  μεγάλο μέγεθος

 

Περνά, περνά η μέλισσα; Στην Αττική το τελευταίο διάστημα δεν περνούν δυστυχώς ούτε η μέλισσα ούτε τα μελισσόπουλα. Και αυτό λόγω της «επέλασης» γεωργικών φαρμάκων που ψεκάζονται… αφειδώς και με λανθασμένο τρόπο μέσα σε αστικές περιοχές για την αντιμετώπιση ενός σκαθαριού που αποδεκατίζει τους φοίνικες, όπως καταγγέλλουν στο «Βήμα» μελισσοκόμοι αλλά και επιστήμονες. Ποια είναι η τελική εικόνα; Χιλιάδες μελίσσια της Αττικής μάς έχουν αποχαιρετήσει προ πολλού, αφού δηλητηριάζονται μετά τις επισκέψεις των μελισσών στα «άνθη του κακού» των φοινίκων, ενώ και οι φοίνικες συνεχίζουν να αργοπεθαίνουν. Σε όλο αυτό το «μεγάλο θανατικό» πανίδας και χλωρίδας έρχονται να προστεθούν και οι πρόσφατοι ψεκασμοί για την αντιμετώπιση του επικίνδυνου κουνουπιού-ξενιστή του ιού του Δυτικού Νείλου που τάραξε το καλοκαίρι που μας πέρασε τη χώρα μας και ιδιαίτερα τους κατοίκους της Ανατολικής Αττικής. Ψεκασμοί που, σύμφωνα με τους ειδήμονες, ίσως συνέβαλαν στον πρόσφατο εκτεταμένο αφανισμό των μελισσών. Μπορεί όλα αυτά να σας φαίνονται ψιλά γράμματα που αφορούν μόνο τους μελισσοκόμους, αν όμως σκεφτείτε ότι οι μέλισσες που χάνονται επικονιάζουν τα φυτά που είναι η πηγή για το 80% των τροφίμων που καταναλώνουμε, ίσως αντιληφθείτε πιο εύκολα ότι χωρίς τις ταπεινές μελισσούλες κινδυνεύουμε να μην έχουμε να φάμε!

Σε λίγο καιρό ίσως κερδίζει… βραβείο όποιος δει μέλισσα να πετάει στον αττικό ουρανό. Το «ΒΗΜΑScience» είχε ήδη καταγράψει με άρθρο της 17ης Απριλίου 2011 («Ποιος δολοφονεί τις μέλισσες;») το συνεχιζόμενο πρόβλημα του αφανισμού των μελισσών σε ολόκληρη την επικράτεια που συνδέεται με τη χρήση μιας κατηγορίας γεωργικών φαρμάκων τα οποία ονομάζονται νεονικοτινοειδή. Το πρόβλημα αυτό φαίνεται να λαμβάνει το τελευταίο διάστημα ανυπολόγιστες διαστάσεις στην Αττική, όπου οι μέλισσες…φύγανε (για την ακρίβεια, όπως όλα δείχνουν, δεν ξεφύγανε από τα «χημικά δίχτυα» των ανθρώπων).

Το καμπανάκι ακούστηκε ηχηρό ήδη από τα τέλη του 2010 από τους μελισσοκόμους και συγκεκριμένα από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας». Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Σπύρος Χάσκος, σε έγγραφο που εστάλη στις 7 Δεκεμβρίου του 2010 προς τη Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και βρίσκεται στη διάθεση του «Βήματος» υπογραμμίζεται το πρόβλημα του ψεκασμού των φοινικοειδών και της καταστροφής των μελισσιών. Οπως χαρακτηριστικά αναγράφεται, «όλα τα χρησιμοποιούμενα ως σήμερα χημικά σκευάσματα τίποτε δεν προσέφεραν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της καταστροφής των φοινίκων, παρά μόνο στην επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος και στην ενίσχυση του κύκλου εργασιών των χημικών βιομηχανιών».

 

Νευροτοξικά και για τον άνθρωπο;

Στο έγγραφο επισημαίνεται μάλιστα ότι τα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τους ψεκασμούς μπορεί να μην είναι βλαπτικά μόνο για τις μέλισσες αλλά και για τον ίδιο τον άνθρωπο. «Τα εν λόγω χημικά σκευάσματα είναι ιδιαίτερα βλαπτικά, νευροτοξικά για την ανθρώπινη υγεία».

Οπως καταγγέλλει στο «Βήμα» ο κ. Χάσκος, στις εκκλήσεις αυτές της προηγούμενης χρονιάς προκειμένου να ληφθούν μέτρα για τη σωτηρία των μελισσών το υπουργείο αρκέστηκε να επαναλάβει τις οδηγίες χρήσης στα φοινικοειδή των κατ’ εξαίρεση εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων. Και αυτό «γνωρίζοντας ήδη ότι σχεδόν καμία από τις οδηγίες δεν ετηρείτο». Ετσι ο σύλλογος επανήλθε με νέα έγγραφα από τις αρχές του προηγούμενου μήνα (Σεπτέμβριος 2011), καθώς από τον περασμένο Ιούλιο, οπότε και οι φοίνικες άρχισαν να ανθοφορούν, οι θάνατοι μελισσών έγιναν ακόμη πιο μαζικοί.

Με έγγραφά του που εστάλησαν τον προηγούμενο μήνα προς τους αρμόδιους δήμους (βρίσκονται στη διάθεση του «Βήματος») το υπουργείο αναφέρεται σε αυτές τις καταγγελίες των μελισσοκόμων του «Κηφήνα», τονίζοντας μάλιστα ότι «η αρμόδια υπηρεσία διερευνά το θέμα για τυχόν παραβάσεις» και ζητεί να του παρασχεθούν άμεσα στοιχεία για την κατάσταση. «Ωστόσο η τεράστια ζημιά έχει ήδη γίνει λόγω παρατυπιών όλο αυτό το διάστημα» σημειώνει ο κ. Χάσκος.

Ποια είναι όμως αυτά τα κατ’ εξαίρεση εγκεκριμένα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την (αμφίβολη) σωτηρία των φοινίκων της Αττικής τα οποία συγχρόνως φαίνεται να οδηγούν τις μέλισσες στο να… μη σώζονται με τίποτε και ποιες οι παρατυπίες που αφορούν την εφαρμογή τους;

 

Παράνομοι ψεκασμοί

Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής του Εργαστηρίου Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας κ. Πασχάλης Χαριζάνης, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έδωσε άδεια στις 23 Ιουνίου 2011 και με ισχύ 120 ημερών για χρήση εντομοκτόνων που περιέχουν τις νεονικοτινοειδείς ουσίες imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam, καθώς και τη μακροκυκλική λακτόνη abamectin. «Η έγκριση φαρμάκων που έδωσε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει ισχύ ως τις 23 Οκτωβρίου 2011 και τα εντομοκτόνα πρέπει να εφαρμόζονται με συγκεκριμένη δόση στην καρδιά του δένδρου του φοίνικα χωρίς ψεκασμό, αφού προηγουμένως κοπούν οι ταξιανθίες ώστε να μη βρίσκουν οι μέλισσες γύρη και δηλητηριάζονται. Ολα τα εντομοκτόνα που πήραν έγκριση είναι μελισσοτοξικά» λέει ο καθηγητής και προσθέτει: «Στην πράξη όμως έγιναν πολλές παράνομες ενέργειες. Εγιναν και ψεκασμοί με ισχυρές δόσεις και με μη εγκεκριμένα εντομοκτόνα, χωρίς να κοπούν οι ταξιανθίες των φοινικόδεντρων. Καταστήματα γεωργικών φαρμάκων ανέφεραν ότι πούλησαν μεγάλες ποσότητες εντομοκτόνων σε ιδιώτες που ψέκαζαν τους φοίνικές τους χωρίς να τηρούν τα μέτρα προστασίας. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για τα μελίσσια όλης της περιοχής. Το Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έκανε καταγγελία επώνυμη προς τη Διεύθυνση Γεωργίας Ανατολικής Αττικής και περιμένουμε τις ενέργειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες».

 

Γιατί δεν κόβουν τα άνθη;

Ενα απλό μέτρο που πρέπει να τηρούν τα συνεργεία των δήμων που είναι υπεύθυνα για τη συντήρηση των φοινίκων (αλλά πιθανότατα αρκετές φορές άβολο όταν οι φοίνικες έχουν μεγάλο ύψος), το κόψιμο των ανθέων των φοινίκων, φαίνεται ότι μπορεί να σώσει τις μέλισσες. Ιδού γιατί είναι τόσο σημαντικό: όπως εξηγεί ο κ. Χαριζάνης, τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα είναι διασυστηματικά, αυτό σημαίνει ότι κυκλοφορούν σε όλα τα μέρη των φυτών, όπως και στα άνθη τους. Ετσι, αν οι ταξιανθίες του φοίνικα δεν κοπούν όπως ορίζουν οι οδηγίες (και όπως δυστυχώς όλα δείχνουν ότι συμβαίνει συστηματικά) πριν από την εφαρμογή των εντομοκτόνων οι μέλισσες που αναζητούν γύρη δηλητηριάζονται. «Και όχι μόνο αυτό: μεταφέρουν τη δηλητηριασμένη γύρη στην κυψέλη, με αποτέλεσμα να αφανίζεται ολόκληρο το μελίσσι» υπογραμμίζει ο καθηγητής και προσθέτει ότι την καταστροφή που προκαλούν αυτά τα γεωργικά φάρμακα αποδεικνύει και το γεγονός ότι από τον χάρτη της Αττικής εξαφανίζονται και οι άγριες μέλισσες. «Αυτό μαρτυρεί ότι υπάρχει αρνητική επίδραση και στην άγρια πανίδα».

 

Μελίσσια – νεκροταφεία

Ενόσω όμως τα μελίσσια πεθαίνουν και οι αρμόδιες υπηρεσίες καλούνται (έστω και αργοπορημένα) να ενεργήσουν, τα μελισσοκομεία έχουν μετατραπεί σε… νεκροταφεία. Σύμφωνα με τον κ. Χαριζάνη, «από τις πρώτες εκτιμήσεις ο αριθμός των μελισσιών που καταστράφηκαν είναι αρκετές χιλιάδες και η καταμέτρηση συνεχίζεται κάθε μέρα. Οι ζημιές που παρατηρήθηκαν στην Ανατολική Αττική ξεκινούν από το Λαύριο και φθάνουν ως το Γραμματικό».

Τη μελισσοτοξικότητα αυτών των γεωργικών φαρμάκων μαρτυρούν διαφορετικά ερευνητικά στοιχεία, όπως προκύπτει από έγγραφο ειδικών της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) που εστάλη τον περασμένο Μάρτιο (9.3.2011) προς το Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στο έγγραφο αυτό, που βρίσκεται στη διάθεση της εφημερίδας, σημειώνεται ότι τα σκευάσματα (abamectin, imidacloprid, thiamethoxam) που έχουν εγκριθεί κατ’ εξαίρεση για διάθεση στην αγορά με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης του σκαθαριού στα φοινικοειδή έχουν συνδεθεί μέσω μελετών με τοξική επίδραση για τις μέλισσες.

Οπως συγκεκριμένα σημειώνει ο διευθυντής του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας του ΑΠΘ, καθηγητής Ανδρέας Θρασυβούλου στο έγγραφο, το abamectin έχει χαρακτηριστεί από το υπουργείο Γεωργίας, Τροφίμων και Αλιείας της Αγγλίας ως υψηλής τοξικότητας. Οσον αφορά το imidacloprid στο έγγραφο τονίζεται ότι αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν την τοξική δράση της συγκεκριμένης ουσίας στις μέλισσες, η οποία οφείλεται είτε στην ίδια την ουσία, η οποία είναι αρκετά σταθερή στο έδαφος, είτε στους μεταβολίτες της. Συμπληρώνεται ότι «τόσο η ίδια η δραστική ουσία όσο και τα παράγωγά της μπορούν να επηρεάσουν τις μέλισσες και σε μικρές δόσεις λόγω του ότι προκαλούν όχι μόνο άμεσα τοξικά αποτελέσματα αλλά και χρόνια τοξίκωση». Και το thiamethoxam διαπιστώθηκε από πειράματα ότι επιδρά στο νευρικό σύστημα της Apis mellifera (μέλισσα που παράγει μέλι) επηρεάζοντας τη συμπεριφορά της. Στο έγγραφο του ΑΠΘ επισημαίνεται ότι «από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι τα σκευάσματα αυτά δύναται να προκαλέσουν προβλήματα όταν οι ψεκασμοί πραγματοποιούνται εντός της ακτίνας πτήσης των μελισσών».

Στις δύο αυτές φωτογραφίες φαίνονται καθαρά οι παρατυπίες που γίνονται σε ό,τι αφορά την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες. Ο Δήμος Μαραθώνος προειδοποιεί ότι θα γίνει ψεκασμός των φοινίκων στη Νέα Μάκρη (και όχι έγχυση των φαρμάκων στον κορμό, όπως κανονικά θα έπρεπε) τις εντελώς ακατάλληλες ώρες 8 π.μ. – 11.30 π.μ. Και αυτό ενώ οι ίδιες οι οδηγίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρουν ρητώς ότι η εφαρμογή των φαρμάκων δεν πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει μεγάλη κινητικότητα των μελισσών (σημειώνεται ότι οι μέλισσες ξεκινούν τις πτήσεις τους με το πρώτο χάραμα και σταματούν τουλάχιστον μία ώρα μετά τη δύση). Οι παρατυπίες όμως δεν σταματούν εδώ: ο φοίνικας που αναμένεται να ψεκαστεί… υπό το άπλετο φως του ηλίου είναι γεμάτος καρπούς, γεγονός που σημαίνει ότι δεν κόπηκαν ποτέ οι ταξιανθίες του, όπως επιβαλλόταν. (Φωτογραφία: Μελισσοκομικός Σύλλογος Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας», Σπύρος Χάσκος).

 

Διπλή χημική επίθεση

Και σαν να μην έφθανε το «χημικό» μέτωπο των ψεκασμών στα φοινικοειδή, πιθανότατα εφέτος η «επίθεση» στις μέλισσες να είναι διττή, αναφέρει στο «Βήμα» η ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ) και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας κυρία Σοφία Γούναρη: «Εκτός από το θέμα των ψεκασμών για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού των φοινικοειδών υπάρχει και εκείνο που αφορά τους εφετινούς ψεκασμούς για τα κουνούπια-ξενιστές του ιού του Δυτικού Νείλου». Η κυρία Γούναρη επισημαίνει ότι «υπάρχουν φόβοι ότι και αυτοί οι ψεκασμοί δεν έγιναν με τον σωστό τρόπο, ενώ παράλληλα δεν γνωρίζουμε καν τι φάρμακα χρησιμοποιήθηκαν, αφού δεν υπήρξε καμία ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας που ήταν υπεύθυνο για το θέμα».

Η ειδικός σημειώνει ότι, αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που να δίνουν μια σαφή εικόνα για τις απώλειες μελισσιών, εκτιμάται ότι μέχρι στιγμής έχουν χαθεί τουλάχιστον 5.000 μελίσσια στην Αττική. «Και δεν είναι μόνο οι απώλειες. Ακόμη και τα μελίσσια που επέζησαν είναι άκρως αδύναμα».

Και βέβαια με αυτούς τους ψεκασμούς που, όπως όλα δείχνουν, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων γίνονται με λανθασμένες μεθόδους, πιθανότατα τίθεται ένα γενικότερο ζήτημα δημόσιας υγείας. «Οι ψεκασμοί είναι επιβαρυντικοί όχι μόνο για τις μέλισσες αλλά και για άλλα έντομα και φυτά-μη στόχους. Και βέβαια κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει την επίδραση στην υγεία των ανθρώπων».

 

Κινδυνεύουν και τα λαχανικά;

Το γεγονός ότι οι ψεκασμοί των φοινίκων μπορεί να… ψεκάσουν με προβλήματα υγείας τον άνθρωπο τονίζει από την πλευρά του και ο κ. Χαριζάνης. «Με τον ψεκασμό τα φάρμακα μπορούν να μεταφερθούν και σε άλλες καλλιέργειες, όπως σε λαχανικά που καταναλώνονται από τον πληθυσμό. Παράλληλα μπορούν να φθάσουν ακόμη και μέσα στις οικίες όταν οι ψεκασμοί γίνονται σε κατοικημένες περιοχές. Με δεδομένο ότι έχει φανεί από πλήθος στοιχείων πως τα γεωργικά αυτά φάρμακα είναι νευροτοξικά για πολλούς οργανισμούς, τίθεται ζήτημα και για πιθανές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου».

Ολα αυτά έχουν οδηγήσει τους εκπροσώπους του Μελισσοκομικού Συλλόγου Ανατολικής Αττικής να πάρουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται να καταθέσουν μηνυτήρια αναφορά ζητώντας εισαγγελική έρευνα τόσο για τις απώλειες των μελισσών όσο και για τους τρόπους ψεκασμού των φοινικοειδών και τη διακίνηση μη εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων από ιδιώτες γεωτεχνικούς.

Σημειώνεται ότι στις 22 Οκτωβρίου ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας» σε συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας διοργανώνουν ημερίδα στη Νέα Μάκρη (ώρα 10 π.μ., στην αίθουσα του Δημοτικού Κινηματογράφου «Αλίκη» στο Πολιτιστικό και Αθλητικό Πάρκο Νέας Μάκρης, λεωφόρος Μαραθώνος 196) σχετικά με το ζήτημα του αφανισμού των μελισσιών στην Αττική, όπου θα τεθούν επί τάπητος όλα τα υπάρχοντα ανησυχητικά δεδομένα.

Δεδομένα που πρέπει να «κεντρίσουν» το ενδιαφέρον όχι μόνο των ειδικών και των αρμόδιων φορέων αλλά του καθενός από εμάς. Διότι οι μέλισσες αποτελούν πραγματικές «εργάτριες» που συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην παγκόσμια (κλονισμένη) οικονομία. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι μέλισσες μαζί με τις πεταλούδες, τα σκαθάρια και τα πουλιά προσφέρουν ετησίως στην οικονομία εργασία που αποτιμάται σε 153 δισ. ευρώ – ποσό που αντιστοιχεί στο 9,5% της συνολικής αξίας της εργασίας για την παραγωγή ανθρώπινης τροφής. Είναι λοιπόν μάλλον καταστροφικό να χάνουμε αυτό το… εργατικό δυναμικό που με τους σκληρούς όρους της εποχής μας συμφέρει και με το παραπάνω: δουλεύει αμισθί για όλους μας ζητώντας μόνο να μην το δηλητηριάζουμε…

Ενα από τα «νεκροταφεία» μελισσών της Αττικής. Σε αυτή τη φωτογραφία που ελήφθη στις 16 Αυγούστου 2011 φαίνονται καθαρά χιλιάδες μέλισσες πεθαμένες έξω από την κυψέλη τους. (Φωτογραφία: Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Πασχάλης Χαριζάνης)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ «ΦΡΕΝΟ» ΣΤΑ ΝΕΟΝΙΚΟΤΙΝΟΕΙΔΗ;

Τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα αποτελούν μια κατηγορία διασυστηματικών εντομοκτόνων (κυκλοφορούν δηλαδή σε όλα τα μέρη του φυτού) τα οποία έχουν δράση παρόμοια με το φυσικό εντομοκτόνο νικοτίνη που δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι ουσίες της συγκεκριμένης κατηγορίας είναι οι acetamiprid, clothianidin, dinotefuran, fipronil, imidacloprid, nitenpyram, thiacloprid και thiamethoxam. Τα γεωργικά φάρμακα της κατηγορίας χρησιμοποιούνται ευρέως τις τελευταίες περίπου δύο δεκαετίες σε διαφορετικές χώρες – στην Ελλάδα από το 1997. Τα ολοένα αυξανόμενα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την (αν)ασφάλειά τους για τις μέλισσες οδήγησαν την ΕΕ με Οδηγία που εξεδόθη στις 12.3.2010 (2010.21.ΕΕ) να ζητήσει από τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν νομοθετικά μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται ως επικάλυμμα σπόρων. Παρ’ ότι στην Οδηγία αναφερόταν ότι τα μέτρα έπρεπε να έχουν ληφθεί ως τις 31 Οκτωβρίου 2010, το ελληνικό υπουργείο δεν έλαβε κάποιο μέτρο ως εκείνη την ημερομηνία. Εφαρμόζοντας – έστω και αργοπορημένα – τη σχετική Οδηγία, η χώρα μας αρχίζει τώρα να λαμβάνει μέτρα για τα νεονικοτινοειδή τροποποιώντας τις εγκρίσεις κυκλοφορίας ορισμένων νεονικοτινοειδών φυτοπροστατευτικών φαρμάκων που εφαρμόζονται με ψεκασμό φυλλώματος, ενώ εκκρεμούν οι τροποποιήσεις που αφορούν τις εγκρίσεις φαρμάκων που επενδύουν τους σπόρους.

Εκπονείται εξάλλου ένα σχέδιο δράσης που θα αφορά ένα πρόγραμμα συνεχούς ελέγχου της θνησιμότητας των μελισσών στον αγρό από επικαλυπτικά σπόρων, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για την επαναξιολόγηση των σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται ως επενδυτικά σπόρων. Τη δημιουργία του σχεδίου που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2012 έχει αναλάβει το Τμήμα Φυτοπροστασίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το οποίο συνεργάζεται με τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, προκειμένου να σωθούν τα (εναπομείναντα) μελίσσια. Οπως αναφέρει στο «Βήμα» η ερευνήτρια του ΕΘΙΑΓΕ και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας κυρία Σοφία Γούναρη, «στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ως επιστημονική εταιρεία ότι οι μέλισσες πρέπει να αποτελέσουν δείκτες που θα μαρτυρούν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τα γεωργικά φάρμακα. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αλλάξει η νομοθεσία έγκρισης των γεωργικών φαρμάκων, αφού οι εταιρείες σήμερα, προκειμένου να υποβάλουν φάκελο για έγκριση, διεξάγουν τεστ που δεν επαρκούν. Τα τεστ αυτά αφορούν θανατηφόρες δόσεις των φαρμάκων και δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις μικρότερες, υποθανατηφόρες δόσεις που δεν σκοτώνουν τα μελίσσια αλλά προκαλούν πλήθος προβλημάτων, όπως προβλήματα μάθησης και μνήμης, υποθερμίας και κακής διατροφής των αναπτυσσόμενων μελισσών, αλλά και αποδυνάμωση του αμυντικού συστήματος των μελισσών».

 

ΤΙ ΑΠΑΝΤΑ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

«Το Βήμα» ήλθε σε επαφή με το αρμόδιο Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προκειμένου να λάβει απαντήσεις σχετικά με τους ψεκασμούς των φοινίκων και τους θανάτους των μελισσών στην Αττική. Σύμφωνα με τους αρμοδίους, οι αποφάσεις για εφαρμογή κατ’ εξαίρεση ορισμένων γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες ελήφθησαν ύστερα από εξέταση των υπαρχόντων δεδομένων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ανάλυση των επιστημονικών στοιχείων και σε συνεργασία με έγκριτα ελληνικά πανεπιστημιακά εργαστήρια. Στην απάντηση του υπουργείου επισημαίνεται ότι η χώρα μας, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε υποχρέωση να λάβει έκτακτα μέτρα για την πρόληψη του σκαθαριού Rynchophorus ferrugineus το οποίο θεωρείται ο σημαντικότερος εχθρός των φοινικοειδών και «έπληξε» την Ελλάδα για πρώτη φορά το 2005.

Οσον αφορά τις καταγγελίες για μη τήρηση των οδηγιών ψεκασμού των γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες, το υπουργείο απαντά ότι «δόθηκε άμεσα η εντολή στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής να διενεργήσει έλεγχο για το αν έγινε μη ορθή ή παράνομη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε φοινικοειδή. Η διαδικασία είναι σε εξέλιξη και, εφόσον διαπιστωθούν παραβάσεις, θα επιβληθούν οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κυρώσεις».

Σε εξέλιξη φαίνεται ότι βρίσκεται και η διαδικασία ελέγχου σχετικά με την επίδραση που μπορεί να είχαν στις μέλισσες οι ψεκασμοί που έγιναν εφέτος στην Ανατολική Αττική για τα κουνούπια. Το υπουργείο αναφέρει μεν ότι «σε ανάλογες εφαρμογές που γίνονται στη Βόρεια Ελλάδα τόσο για τα κουνούπια όσο και στα φοινικοειδή τα τελευταία δύο χρόνια δεν μας έχει κοινοποιηθεί αρνητική επίδραση σε μελίσσια». Προσθέτει πάντως ότι για την περίπτωση της Αττικής αναμένονται αποτελέσματα εργαστηριακών αναλύσεων που θα δείξουν το αίτιο θανάτου των μελισσών. «Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου και συνεκτιμώντας τυχόν νέα διαθέσιμα στοιχία θα προχωρήσουμε στις δέουσες ενέργειες» σημειώνεται στην απάντηση της αρμόδιας Διεύθυνσης.

Σε εξέλιξη και πάλι βρίσκεται και ο έλεγχος των καταγγελιών για τυχόν παράνομη χρήση ή μη ορθή χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε φοινικοειδή, όπως ζήτησε το υπουργείο από την αρμόδια Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής.

Τέλος, οι υπεύθυνοι της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής υπογραμμίζουν ότι, σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχουν γίνει ως σήμερα, πρόβλημα παρουσιάζουν τα μελίσσια σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Αττικής, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η αρμόδια υπηρεσία έχει ενημερώσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης του οικοσυστήματος από τη χρήση των εντομοκτόνων στα φοινικοειδή.

Πάντως εμείς θα σημειώσουμε ότι, ενώ όλες αυτές οι διαδικασίες βρίσκονται τώρα… σε εξέλιξη, η… κατάληξη για χιλιάδες μελίσσια της Αττικής είναι ήδη η χειρότερη

http://www.economist.gr/index.php/2012-02-09-10-57-23/2012-02-09-11-03-21/11136-entomoktona

Εντομοκτόνο ονομάζεται οποιαδήποτε τοξική

ουσία χρησιμοποιείται για την εξόντωση των

εντόμων.

Τα εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται

κυρίως για να εξοντώνουν έντομα, τα οποία

μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στις

καλλιέργειες ή να είναι φορείς επικίνδυνων

ασθενειών για την ατομική αλλά και τη δημόσια

υγεία.

Τα εντομοκτόνα διακρίνονται ανάλογα με την

προέλευση, σε φυσικά ή συνθετικά, ανάλογα με

τη χρήση, σε γεωργικά και οικιακά, ανάλογα με

τη χημική τους σύσταση, την τοξικολογική τους

δράση αλλά και τον τρόπο δράσης τους, αν δρουν

δηλαδή στο πεπτικό σύστημα, στο αναπνευστικό

ή διεισδύουν μέσω επαφής με το σώμα.

Διακρίνονται ακόμη σε οργανικά συνθετικά

εντομοκτόνα και σε ανόργανα.

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος:

Στρατιώτης ψεκάζει συνάδελφό

του με DDT για να εξοντώσει

παρασιτικά έντομα.

Ιστορικά στοιχεία

Ως πρώτο εντομοκτόνο

χρησιμοποιήθηκε το φυσι-

κό θείο (θειάφι), σε μορφή σκόνης επάνω στα

φύλλα των φυτών – αναφέρεται χρήση του από

τους Σουμέριους ήδη από το 4500 π.χ. Πολύ

αργότερα άρχισαν να χρησιμοποιούνται τοξικές

ουσίες, όπως το αρσενικό και ενώσεις του

υδραργύρου και του μολύβδου. Στην Κίνα οι

καλλιεργητές χρησιμοποίησαν άλλα έντομα,

όπως μυρμήγκια για να εκδιώξουν τα βλαβερά,

ενώ σε όλες τις περιοχές προσπαθούσαν να

διώξουν τις ακρίδες κάνοντας ισχυρό θόρυβο. Τον

17ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε η νικοτίνη που

εξάγονταν από τα φύλλα του καπνού, ενώ τον

19ο αιώνα γενικεύτηκε η χρήση του, που

παράγεται από το χρυσάνθεμο και η ροτενόνη

που εξάγεται από τις ρίζες τροπικών φυτών.

Το DDT (διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο),

συντέθηκε για πρώτη φορά το 1874, του οποίου

όμως οι εντομοκτόνες ιδιότητες παρέμειναν

άγνωστες μέχρι το 1939. Τις εντομοκτόνες

ιδιότητες του DDT ανακάλυψε ο Ελβετός χημικός

Paul Hermann Muller, ο οποίος το 1948 τιμήθηκε

με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής

γι’ αυτή του την ανακάλυψη. Το DDT χρησιμο-

ποιήθηκε ευρύτατα για την καταπολέμηση των

εντόμων (φορέων) που μετέδιδαν την ελονοσία

και τύφο κατά το δεύτερο ήμισυ του Β’

παγκοσμίου Πολέμου από τις συμμαχικές

δυνάμεις, ενώ από το 1945 και ύστερα

κυκλοφόρησε και για αγροτική – οικιακή χρήση.

Στην Ελλάδα έγινε περισσότερο γνωστό ως

«φλιτ». Αντίστοιχα οι Γερμανοί είχαν εφεύρει

εντομοκτόνο για την προστασία των καλλιεργειών

από τα έντομα, την απεντόμωση χώρων, όπως

αποθήκες και μαζικά μέσα μεταφοράς, αλλά και

την απολύμανση ρούχων από παρασιτικά έντομα

όπως οι ψείρες, οι κοριοί και τα τσιμπούρια. Το

ονόμασαν Κυκλώνα Β (Zyklon B). Το εντομοκτόνο

αυτό, το οποίο είχε ως βάση το υδροκυάνιο, αλλά

κυκλοφορούσε σε στερεή μορφή, ήταν τοξικό για

όλους τους ζωικούς οργανισμούς γι’ αυτό και

κυκλοφορούσε στο εμπόριο με ισχυρή και

χαρακτηριστική οσμή, ώστε να αποφεύγεται η

εισπνοή του. Στην έκδοσή του χωρίς την προειδο-

ποιητική οσμή («ohne Warnstoff») οι Ναζί το

χρησιμοποίησαν ως δηλητηριώδη ουσία στους

θαλάμους αερίων των ναζιστικών στρατοπέδων

εξόντωσης.

Μετά την χρήση του DDT γενικεύτηκε η χρήση

των οργανοχλωριούχων εντομοκτόνων. Ωστόσο,

έρευνες για το DDT και την επίδρασή του στην

ανθρώπινη υγεία είχαν ξεκινήσει ήδη από το

1940, αλλά ελάχιστη σημασία δόθηκε στα

αποτελέσματα των ερευνών αυτών. Μόλις το

1950 η κυβέρνηση στις ΗΠΑ άρχισε να εξετάζει τη

λήψη μέτρων κατά της αλόγιστης χρήσης του, η

οποία είχε οδηγήσει όχι μόνο στον περιορισμό

της αποτελεσματικότητάς του, αλλά και σε

περιβαλλοντικά προβλήματα και σε επιδράσεις

στην ανθρώπινη υγεία. Το 1955 ο ΠΟΕ

(Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) ξεκίνησε

παγκόσμια εκστρατεία κατά της ελονοσίας

βασιζόμενη κυρίως στο DDT, για να

καταπολεμήσει τα κουνούπια, κύριους φορείς της

νόσου. Το 1957, όμως, στις ΗΠΑ, οι Τάιμς της

Νέας Υόρκης δημοσίευσαν ένα άρθρο για την

ανεπιτυχή προσπάθεια περιορισμού της χρήσης

του DDT σε κομητεία της Ν. Υόρκης. Το άρθρο

αυτό τράβηξε την προσοχή της βιολόγου –

συγγραφέως Rachel Carson, την οποία ο εκδότης

των Τάιμς ενθάρρυνε να γράψει ένα άρθρο πάνω

στο θέμα. Η Carson άρχισε να γράφει το άρθρο,

το οποίο τελικά κατέληξε στο περίφημο βιβλίο

της ’’H σιωπηλή άνοιξη’’ (Silent Spring, 1962).

Στο βιβλίο αυτό η Carson καταφερόταν – με

επιχειρήματα – εναντίον όλων των εντομοκτόνων

(περιλαμβανομένου και του DDT) και των

φυτοφαρμάκων, καθώς προκαλούσαν περιβαλ-

λοντικά προβλήματα, κατέστρεφαν τη φύση και

δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα στην

ανθρώπινη υγεία. Το βιβλίο αυτό αποτέλεσε το

έναυσμα του περιβαλλοντικού κινήματος στις

ΗΠΑ. Ο τότε πρόεδρος Τζων Κέννεντυ συνέστησε

μια επιτροπή διερεύνησης του προβλήματος, η

οποία κατέληξε σε συμπεράσματα σχεδόν ίδια με

αυτά της Carson. Ως αποτέλεσμα, η αμερικανική

Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA)__

απαγόρευσε την χρήση του DDT και, ύστερα από

αρκετές δικαστικές διαμάχες, η απαγόρευση

οριστικοποιήθηκε το 1973 με απόφαση του

εφετείου της περιφέρειας της Columbia.

Τύποι συνθετικών εντομοκτόνων

Οργανοχλωριούχες ενώσεις

Πρόκειται για ενώσεις που προκύπτουν από

οργανικά μόρια στα οποία προστίθεται, με

χημική αντίδραση χλώριο. Έχουν ισχυρή

επίδραση στα έντομα, αλλά το μεγάλο τους

περιβαλλοντικό μειονέκτημα είναι ότι η επίδρασή

τους είναι συνεχής για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το Lindane, για παράδειγμα, παραμένει ενεργό

ακόμη και μετά την πάροδο αρκετών ετών. Ως

συνέπεια, η χρήση τους είναι σε μεγάλο βαθμό

απαγορευμένη, καθώς αποτελούν ισχυρό

περιβαλλοντικό κίνδυνο. Στην κατηγορία αυτή

περιλαμβάνονται ουσίες και προϊόντα όπως:

Lindane, DDT, Chlordane, Chlorobenzilate

(ιδιαίτερα τοξικό για υδρόβιους οργανισμούς, δεν

χρησιμοποιείται πλέον), Methoxychlor (προκαλεί

προβλήματα σε ζώα και ανθρώπους,

απαγορευμένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το

2002 και στις ΗΠΑ από το 2003), κυκλοδιένια

(aldrin, dieldrin, chlordane, heptachlor, endrin).

Τα περισσότερα από αυτά έχουν ισχυρή και

μακροχρόνια δράση, όπως για παράδειγμα το

chlordane, που παραμένει και μετά από 60

χρόνια. Η μακρά παραμένουσα δράση τους σε

συνδυασμό με τα προβλήματα που δημιουργούν

στο περιβάλλον και την ανοχή που ανέπτυξαν

απέναντί τους αρκετά είδη εντόμων οδήγησαν

στην απαγόρευση χρήσης τους από την EPA το

1975 – 80 και την ολοσχερή απαγόρευσή τους,

ακόμη και ως τερμιτοκτόνων, το 1984-88.

Οργανοφωσφορικές ενώσεις

Αποτελούν σήμερα την πλέον διαδεδομένη και με

πολλαπλές εφαρμογές κατηγορία εντομοκτόνων.

Αποτελούν παράγωγα οργανικών ενώσεων, στα

οποία έχει προστεθεί, με χημική αντίδραση,

φώσφορος. Τα γνωστότερα εντομοκτόνα αυτής

της κατηγορίας είναι το παραθείο και το

μαλαθείο. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά

εναντίον των μυζητικών εντόμων, όπως η αφίδα

(μελίγκρα) και τα ακάρεα, τα οποία τρέφονται

απομυζώντας τους χυμούς των φυτών. Συνήθως

ψεκάζονται σε διάλυμα απευθείας επάνω στα

φυτά ή ρίπτονται γύρω από τις ρίζες ώστε να

απορροφηθούν από αυτά. Έχουν μικρή

υπολειμματική δράση, παρά το ότι είναι πολύ

περισσότερο τοξικά σε σχέση με τα χλωροπα-

ράγωγα. Τα οργανοφωσφορικά φονεύουν τα

έντομα καταστρέφοντας το ένζυμο

χολινεστεράση, το οποίο είναι απαραίτητο για τη

λειτουργία του νευρικού τους συστήματος.

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται ουσίες, οι

περισσότερες απαγορευμένες σε ΗΠΑ και ΕΕ, για

οικιακή και αγροτική χρήση, με τις ονομασίες:

Chlorpyrifos, Chlorpyrifos–methyl, (μεθυλιωμένο

παράγωγο του ανωτέρω), Diazinon, απαγο-

ρευμένο στις ΗΠΑ από το 2004 και στην ΕΕ από

το 2008, Dichlorvos, εμφανίζει ισχυρή τοξική,

Pirimiphos–methyl, προστίθεται συνήθως ως

εντομοκτόνος ουσία σε χρώματα εσωτερικών και

εξωτερικών τοίχων, Fenitrothion, Παραθείο,

πρόκειται για ιδιαίτερα τοξική ουσία, η οποία δεν

καταπολεμά μόνον έντομα αλλά έχει ισχυρά

δηλητηριώδη δράση σε όλους τους ζωικούς

οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου και του

ανθρώπου. Κατατάσσεται τόσο από τον

Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όσο και από την

Υπηρεσία Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών

ως «ιδιαίτερα επικίνδυνο», καθώς προκαλεί

θάνατο στις μέλισσες και θανατώνει πτηνά,

ψάρια και άλλες μορφές άγριας ζωής. Για τους

λόγους αυτούς έχει αντικατασταθεί από λιγότερο

τοξικά εντομοκτόνα. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως

Πολεμική Χημική Ουσία (ΠΧΟ) κατά τον πόλεμο

της Ροδεσίας (1964-1979). Μαλαθείο, από τα

πρώτα οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα

(κατασκευάστηκε το 1950) είναι αποτελεσματικό

για μυζητικά έντομα, καθώς καταπολεμά αφίδες

και ακάρεα αλλά και για ιπτάμενα έντομα (μύγες,

κουνούπια) και για έρποντα (κατσαρίδες).

Χρησιμοποιείται επίσης για την καταπολέμηση

εντόμων που παρασιτούν σε ανθρώπους και ζώα,

όπως ψείρες και τσιμπούρια.

Καρβαμικά παράγωγα

Είναι σχετικά πρόσφατη κατηγορία εντο-

μοκτόνων, περιλαμβάνοντας προϊόντα όπως το

καρβαμύλιο, μεθομύλιο, καρβοφουράνιο,

καρβαρύλιο, το αρκετά διαδεδομένο

Bendiocarbamate, ενώ σε αυτά ανήκει και το

εντομοαπωθητικό Icaridin. Είναι παράγωγα του

καρβαμικού οξέος (NH2COOH). Έχουν τα

πλεονεκτήματα ότι δρουν εναντίον μεγάλου

φάσματος εντόμων ενώ έχουν πολύ χαμηλή

παραμένουσα δράση και δεν συσσωρεύονται

στους ζωικούς ιστούς. Ο μηχανισμός δράσης τους__

είναι παρόμοιος με αυτόν των οργανοφωσφο-

ρικών ενώσεων, δηλ. αναστέλλουν το ένζυμο

χολινεστεράση, αν και σε μικρότερο βαθμό., ενώ

η δράση τους περιορίζεται όταν το περιβάλλον

είναι αλκαλικό.

Φορμαμιδίνες

Σχετικά μικρή ομάδα εντομοκτόνων,

αναπτύχθηκε για την καταπολέμηση εντόμων που

είχαν αποκτήσει ανθεκτικότητα απέναντι τόσο

στα οργανοφωσφορικά όσο και στα καρβαμικά

εντομοκτόνα. Κυκλοφορούν οι τύποι,

chlordimeform, formetanate και amitraz.

Δινιτροφαινόλες

Προέρχονται από το βασικό μόριο της

δινιτροφαινόλης. Η δινιτροφαινόλη είναι τοξική

τόσο για τα έντομα όσο και για τα αυγά τους,

τους μύκητες και ορισμένα ζιζάνια.

Κυκλοφόρησαν για μικρό χρονικό διάστημα αλλά

όταν διαπιστώθηκε ότι η παραμένουσα δράση

τους ήταν μακροχρόνια, αποσύρθηκαν όλα.

Λοιπές κατηγορίες

Ως εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται, επίσης, και οι

εξής κατηγορίες οργανικών ενώσεων:

Νικοτινοειδή, σε αναλογία με τα πυρεθροειδή

(βλ. κατωτέρω) είναι ενώσεις που προσομοιάζουν

με την φυσική νικοτίνη (η οποία στο παρελθόν

είχε χρησιμοποιηθεί ως εντομοκτόνο αλλά λόγω

υψηλής τοξικότητας η χρήση της απαγορεύτηκε),

Σπινοσύνες, η πλέον πρόσφατη εφεύρεση στον

τομέα των εντομοκτόνων, παράγονται από το

βακτήριο Saccharopolyspora spinosa και το

ενεργό συστατικό τους αναφέρεται ως

«spinosad«. Έχουν το πλεονέκτημα να

συνδυάζουν τις εντομοκτόνες ιδιότητες ενός

συνθετικού και ενός «βιολογικού» εντομοκτόνου.

Το εναιώρημα spinosad έλαβε έγκριση για την

απαλλαγή του τριχωτού της κεφαλής από τις

ψείρες από τον Εθνικό Οργανισμό Τροφίμων και

Φαρμάκων των ΗΠΑ, Πυρρόλες, Πυραζόλες,

Πυριδαζινόνες, Κιναζολίνες, Βενζοϋλουρίες.

Ημισυνθετικά εντομοκτόνα

Πυρεθρίνες

Οι πυρεθρίνες Ι και ΙΙ είναι εστέρες του

χρυσανθεμικού οξέος με κοινό «πυρήνα» το

κυκλοπεντάνιο. Απαντώνται ως συστατικά στο

διαδεδομένο φυτό χρυσάνθεμο

(Chrysanthemum cinerariaefolium) ή πύρεθρο,

το οποίο αποτελεί σήμερα βιομηχανικά

καλλιεργούμενο φυτό προκειμένου να ληφθούν

από αυτό οι πυρεθρίνες. Γενικά οι πυρεθρίνες

θεωρούνται από τα πλέον αβλαβή εντομοκτόνα,

αλλά δεν πρέπει να συγχέονται με τα

πυρεθροειδή, τα οποία είναι συνθετικά παράγω-

γά τους. Οι πυρεθρίνες χρησιμοποιούνται επί 100

και πλέον χρόνια και ο μηχανισμός δράσης τους

είναι να εμποδίζουν την έξοδο ιόντων νατρίου

από τα νευρικά κύτταρα των εντόμων,

προκαλώντας απότομες νευρικές ώσεις που

τελικά οδηγούν στον θάνατό τους. Είναι ενώσεις

που υδρολύονται εύκολα από τα υγρά του

στομάχου κι έτσι εμφανίζουν χαμηλή τοξικότητα,

ενώ σπάνια επηρεάζουν κατοικίδια ζώα. Σχεδόν

πάντα συνδυάζονται με βουτοξείδο του

πιπερονυλίου (Piperonyl butoxide), συνεργό

ουσία, η οποία αποτρέπει την υδρόλυση των

πυρεθρινών από τα στομαχικά υγρά των εντόμων

και χωρίς την οποία η εντομοκτόνος δράση τους

περιορίζεται σημαντικά. Οι πυρεθρίνες δεν είναι

εν γένει τοξικές για τον άνθρωπο – αν και δεν

έχουν γίνει επισταμένοι έλεγχοι – ή τα πτηνά,

είναι όμως επικίνδυνες για τα ψάρια, γιατί

υδρολύονται σχετικά εύκολα και επηρεάζονται,

επίσης, από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία. Οι

πυρεθρίνες έχουν χαρακτηριστεί από το Τμήμα

Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών ως «ασφαλές

εντομοκτόνο για χρήση σε φυτά προς βρώση»

ενώ «μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε

περιβάλλον όπου υπάρχουν φαγώσιμα».

Πυρεθροειδή

Είναι συνθετικά παράγωγα με χημική σύσταση

παρόμοια με αυτή των φυσικών πυρεθρινών, με

τις οποίες όμως δεν πρέπει να συγχέονται.

Σήμερα αποτελούν σημαντικό τμήμα της

παραγωγής εντομοκτόνων, καθώς είναι, επίσης,

και εντομοαπωθητικά, ενώ παρουσιάζουν

σχετικά χαμηλή τοξικότητα για τους ανθρώπους,

με συνέπεια να χρησιμοποιούνται ευρέως σε

οικιακής χρήσεως εντομοκτόνα προϊόντα. Έχουν

κατασκευαστεί περισσότερα από 1000

πυρεθροειδή, δεν χρησιμοποιούνται όμως παρά

ελάχιστα, κυρίως η περμεθρίνη, η ρεσμεθρίνη

και η σουμιθρίνη. Η εφαρμογή τους γίνεται

συνηθέστερα με ψεκασμό και όταν επικαθήσουν

σε επιφάνειες η συγκέντρωσή τους δεν είναι

υψηλή, καθώς έχουν αραιωθεί με νερό ή ειδικό

έλαιο. Επιπλέον έχουν την ιδιότητα να

αποσυντίθενται με την επίδραση της ηλιακής

ακτινοβολίας, με συνέπεια να παραμένουν

ενεργά μόλις για μία έως δύο ημέρες. Δεν

απορροφώνται από τις ρίζες των φυτών, καθώς

σχηματίζουν χημικούς δεσμούς με το έδαφος,

όπου και διασπώνται. Γι’ αυτό και σπάνια

αναμιγνύονται με το νερό των υδροφόρων

οριζόντων ή μολύνουν πόσιμο νερό, ενώ

υδρολύονται σχετικά εύκολα. Είναι, ωστόσο,

ιδιαίτερα τοξικά για τα ψάρια και τις υδρόβιες

μορφές ζωής.

Αέρια εντομοκτόνα

Είναι ειδική κατηγορία εντομοκτόνων (fumigants)

καθώς βρίσκονται σε αέρια μορφή, σε κανονικές

συνθήκες περιβάλλοντος (θερμοκρασίες άνω του

μηδενός). Συνήθως είναι βαρύτερα από τον αέρα

και περιέχουν παράγωγα αλογόνων, όπως

χλωρίου, βρωμίου και φθορίου ή είναι

παράγωγα του υδροκυανίου όπως ο Κυκλώνας Β

(σήμερα δεν χρησιμοποιείται πλέον κανένα

παρόμοιο προϊόν λόγω

ιδιαίτερα υψηλής τοξι-

κότητας). Εκτός από τα

έντομα εξοντώνουν και

τα αυγά τους, καθώς

και νηματώδεις σκώλη-

κες αλλά και πολλούς

μικροοργανισμούς.

Χρησιμοποιούνται σε κτήρια, αποθήκες, θερμο-

κήπια ακόμη και σε συσκευασμένους ξηρούς

καρπούς ή σπόρους. Το πλέον διαδεδομένο

εντομοκτόνο αυτής της κατηγορίας σήμερα είναι

το μεθυλοβρωμίδιο ή βρωμομεθάνιο. Η χρήση

του έχει περιοριστεί σημαντικά από το 2000 και

ύστερα. Ιδιαίτερα το βρωμομεθάνιο έχει ενοχο-

ποιηθεί και για καταστροφή της οζονόσφαιρας.

Επίδραση στο φυσικό περιβάλλον

Τα εντομοκτόνα όπως είναι φυσικό, δεν κάνουν

διάκριση ανάμεσα σε ωφέλιμα και βλαβερά

έντομα. Πρόσφατα πολλοί Αμερικανοί

μελισσοκόμοι βρήκαν τα μελίσσια τους, εν όψει

της νέας περιόδου επικονίασης, είτε άδεια είτε με

τις μέλισσές τους νεκρές σε ποσοστό 95%. Η

ακριβής αιτία αυτού του φαινομένου είναι ακόμη

υπό έρευνα αλλά πιστεύεται ότι το πιθανότερο

είναι να οφείλεται στη χρήση των νέων

εντομοκτόνων με βάση τη νικοτίνη που

χρησιμοποιήθηκαν στις καλλιέργειες.

Τα εντομοκτόνα επηρεάζουν την άγρια ζωή είτε

άμεσα είτε έμμεσα, με συνέπεια τις

καταστροφικές επιδράσεις να τις υφίστανται και

άλλες μορφές ζωής, τα οποία θα εισπνεύσουν, θα

τραφούν από τμήματα του φυτού που έχουν

ψεκαστεί με εντομοκτόνο ή θα καταναλώσουν

έντομα που έχουν υποστεί επίδραση εντομοκτό-

νου. Επίσης, τα εντομοκτόνα υπό μορφή κόκκων

είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα πτηνά γιατί

είναι πιθανόν να νομίσουν ότι οι κόκκοι αυτοί

είναι τροφή ή πετραδάκια.

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας στα έντομα

Ένα επιπλέον πρόβλημα που προκύπτει από την

χρήση των εντομοκτόνων είναι η δυνατότητα

ορισμένων εντόμων να αναπτύσσουν

μηχανισμούς αντίστασης απέναντι σε αυτά. Έτσι,

η εφαρμογή ενός εντομοκτόνου μπορεί αρχικά να

εξοντώσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού των

επιβλαβών εντόμων, κάποια όμως από αυτά είναι

πιθανό να αναπτύξουν ανθεκτικότητα και ανοσία

και να μην εξοντωθούν. Στην επόμενη γενεά

σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός θα έχει

αναπτύξει αυτό το χαρακτηριστικό και η

εφαρμογή του εντομοκτόνου θα είναι άνευ

αποτελέσματος, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν

πληθυσμοί βλαβερών εντόμων λόγω εξόντωσης

των φυσικών εχθρών τους (συνήθως άλλα

έντομα), που κρατούσαν τη φυσική ισορροπία

των πληθυσμών σε μια περιοχή (π.χ. μύγες –

αράχνες). Η εφαρμογή εντομοκτόνων ευρέος

φάσματος έχει αυτό το αποτέλεσμα γι’ αυτό και

καταβάλλονται προσπάθειες δημιουργίας

εντομοκτόνων συγκεκριμένων στόχων__

www.engene.gr