Tελετες

«Στην Πέτρα της Νίκης, η πρώτη μέρα των εκδηλώσεων στη μνήμη του Παπαρσένη Κρέστα»

Κρανίδι, 02.12.2022

Δελτίο Τύπου

Στο «Γκούρι Βιτόρεσε», στην πέτρα όπου ο Παπαρσένης Κρέστας όρκισε τα παλικάρια του στο όνομα της ελευθερίας της πατρίδας μας, ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις για τον οπλαρχηγό Ηρωα της Ελληνικής Επανάστασης.

Την εξέχουσα ηρωική μορφή του Παπαρσένη Κρέστα  και των  αγωνιστών του, τίμησε σήμερα πρώτη μέρα των εκδηλώσεων, ο Δήμος Ερμιονίδας.

Ο Δήμαρχος Ερμιονίδας, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, οι Αντιδήμαρχοι, ο Πρόεδρος του Ν.Π.Κ.Π.Α.Π.Π., Δημοτικοί Σύμβουλοι, ο τέως Δήμαρχος Ερμιόνης κ. Α. Λεμπέσης, οι απόγονοι του Παπαρσένη, κ. Α. Κρέστας και κα Στ. Τσιφάκη (από την μητέρα της), οι μαθητές των Δημοτικών Σχολείων της Κοινότητας Κρανιδίου, τα μέλη του Λαογραφικού Μουσείου Ερμιονίδας και δημότες, σε κλίμα συγκίνησης, στον πρόσφατα ανακαινισμένο χώρο του Γκούρι Βιτόρεσε, απέδωσαν φόρο τιμής στον οπλαρχηγό και στους γενναίους προγόνους μας.

Ο Δήμαρχος κ. Γιάννης Γεωργόπουλος, απηύθυνε χαιρετισμό, και ακολούθησε ομιλία από την εκπαιδευτικό του 2ου Δημοτικού Σχολείου και απαγγελίες ποιημάτων από τους μαθητές των σχολείων, για τον ήρωα οπλαρχηγό, για την σημασία και το βάρος της κληρονομιάς που μας άφησε.

Σε μία σεμνή τελετή, μετουσιώνουμε τη μνήμη σε φόρο τιμής προς τους ανδρείους που οραματίσθηκαν την Ελευθερία της Πατρίδας.

Η συμβολή της Ερμιονίδας τον Αγώνα του 1821, μας καθιστά συνεχιστές του οράματος των αγωνιστών για Ελευθερία και Αγάπη για τον Τόπο μας.

Γραφείο Δημάρχου

   

Εξω απο το ΝΑΤΟ .Εξω οι Αμερικανοι και οι βασεις τους .Εξω απο το Ευρω , την ΕΕ και τα μνημονια της

Δεν ξεχνω. Συνεχιζω.

Ήμασταν και παραμένουμε μειοψηφίες,

ήμασταν και παραμένουμε το αλάτι της ζωής.

Το Πολυτεχνείο δεν είναι η 17 Νοέμβρη,

είναι η κάθε μέρα της ζωής μας,

που ζούμε με αντίσταση

Δημητρης Παπαχρηστος

Καΐλης Γιαννης Το μυαλό είναι ο στόχος

Στις 22 Φεβρουαρίου 1974, τρεις μήνες μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο, σε ένα οικόπεδο της οδού Βαλτετσίου, δίπλα σε μια νεοανεγειρόμενη οικοδομή της Αθήνας, περαστικοί ανακάλυπταν το πτώμα ενός 24χρονου άνδρα. Χτυπημένος μέχρι θανάτου, με σπασμένα τα δάχτυλα και κατακρεουργημένο το κεφάλι, ο νεκρός παρουσίαζε μια εικόνα που δεν δικαιολογούσε την επίσημη αιτία θανάτου.

Η εκδοχή της «αυτοκτονίας» δεν έπειθε κανέναν. Τις αμφιβολίες ενίσχυε το γεγονός ότι ο 24χρονος φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών καταζητούνταν από τη χούντα, είχε εξαφανιστεί επί μέρες από τους οικείους του και οι πληροφορίες έλεγαν ότι είχε ήδη συλληφθεί. Ονομαζόταν Γιάννης Καΐλης. Ηταν ο φοιτητής που είχε γράψει με το πινέλο του στην πύλη του Πολυτεχνείου τα δύο συνθήματα που έμειναν άσβηστα στην Ιστορία: «Εξω αι ΗΠΑ», «Εξω το ΝΑΤΟ»…

Ανάμεσα στο πλήθος που συγκεντρώθηκε στην οδό Βαλτετσίου το απόγευμα εκείνο, βρέθηκε τυχαία και μια δικηγόρος, η Φιλάνθη Ψυρρή. Μια γυναίκα που θα ξεκινούσε έναν ανένδοτο αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση του νεκρού. Χρειάστηκε να ακολουθήσουν έρευνες, εκταφή της σορού έναν χρόνο αργότερα και νέο πόρισμα, για να αναγνωρίσει επίσημα το ελληνικό κράτος ότι ο φοιτητής Καΐλης είχε δολοφονηθεί από τη χούντα για τις δημοκρατικές του ιδέες και τη συμμετοχή του στον αντιδικτατορικό αγώνα.

«Ο Γιάννης γεννήθηκε το 1950 στο Δίστομο. Ηταν ορφανός από τα τρία του χρόνια, σε μια οικογένεια με τέσσερα παιδιά. Ηταν πολύ φτωχός. Ξεκίνησε να εργάζεται από πολύ μικρός σε οικοδομές και αλλού για να μπορέσει να τελειώσει το Γυμνάσιο. Ημασταν στην ίδια ηλικία και στην ίδια γειτονιά» λέει η Μίνα Κώτσου, πρόεδρος του Πολιτισμικού Συλλόγου Διστόμου, ο οποίος διοργάνωσε την έκθεση μαζί με τον Σύλλογο Γυναικών Αγίου Νικολάου Λιβαδειάς και τον τοπικό δήμο. «Είχε κλίση στη ζωγραφική και το 1971 εισήχθη στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ηταν ένα από τα ενεργά μέλη του αγώνα των φοιτητών κατά της χούντας και ένας εκ των πρωταγωνιστών στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Από τις πληροφορίες που έχουμε, τα συνθήματα στις κολόνες της πύλης ήταν γραμμένα από τον ίδιο, όπως και πολλά αντιχουντικά σκίτσα που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι μέσα από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου.

Το ψέμα

Μετά τα γεγονότα του Νοέμβρη η χούντα τον αναζητούσε. Το Φλεβάρη του ’74 είχε έρθει στο Δίστομο και κάθισε για λίγες μέρες. Μόλις επέστρεψε στην Αθήνα, εξαφανίστηκε. Βρέθηκε λίγο μετά, πεταμένος, στην οδό Βαλτετσίου. Είπαν ότι αυτοκτόνησε πέφτοντας από τη διπλανή οικοδομή, όμως αυτό ήταν ψέμα. Οταν αυτοκτονείς, λόγω του νόμου της βαρύτητας πέφτεις ακριβώς κάτω, όχι μερικά μέτρα παραπέρα, στο διπλανό οικόπεδο. Την αναγνώριση του πτώματος έκανε μία ξαδέλφη του» συμπληρώνει η Μίνα Κώτσου.

«Θυμάμαι το άγριο κλίμα, το κλίμα τρομοκρατίας που υπήρχε στο χωριό όταν η σορός του έφτασε στο Δίστομο», περιγράφει στα «ΝΕΑ» ο Λουκάς Δημάκας, αντιπρόεδρος του συλλόγου. «Υποτίθεται ότι επρόκειτο για αυτοκτονία και τον έφεραν συνοδεία 15 ασφαλίτες. Δεν άφηναν την οικογένεια ούτε να ανοίξει το φέρετρο. Δεν ήθελαν ούτε να τον πάνε σπίτι του, ήθελαν να γίνει στα γρήγορα η ταφή. Με το ζόρι άφησαν μια νοσοκόμα να τον αλλάξει, επειδή ξεσηκώθηκε ο κόσμος» διηγείται.

Η οργή

Τα χρόνια που πέρασαν δεν κατάφεραν να στεγνώσουν τα δάκρυα στα μάτια της μεγαλύτερης αδελφής του φοιτητή, της Σουλτάνας Καΐλη. Καθώς διηγείται τα γεγονότα, η φωνή της σπάει.

«Δεν μπορούσαμε ούτε να ανοίξουμε την ψυχή μας. Ερχόταν κόσμος στο σπίτι – υποτίθεται να μας συμπαρασταθεί – και μας έλεγαν “μη μιλάς”. Υστερα από αυτό περάσαμε ζωή σκυλίσια. Η μάνα μου του είχε αδυναμία. Και αρρώστησε ψυχολογικά. Από αυτό το παιδί περίμενε πολλά. Θα έκανε προκοπή μεγάλη. Μόνος, ορφανός, χωρίς φροντιστήρια, πάλεψε με αγώνα για να σπουδάσει. Είχε ταλέντο στη ζωγραφική. Κι εμείς δεν μπορούσαμε ούτε να τον κλάψουμε. Είχα οργή, είχα θυμό. Τώρα αρχίζω να σκέφτομαι διαφορετικά» λέει η Σουλτάνα Καΐλη. «Την ημέρα που μπήκε το τανκ στο Πολυτεχνείο, ήταν μέσα. Χτυπήθηκε, αλλά όχι πολύ. Φορούσε ένα παλτό και τον προστάτευσε. Το ξεπέρασε. Ηταν Καθαρή Δευτέρα όταν μάθαμε ότι σκοτώθηκε. Τον περιμέναμε να έρθει για Αποκριές στο χωριό, είχε κανονίσει να πάει και σε μια λέσχη όπου μαζεύονταν στους Δελφούς για να ζωγραφίσουν, αλλά δεν ήρθε. Μας πήρανε και μας είπαν ότι ήταν στο νεκροτομείο».

Η δικαίωση

Ακολούθησαν πολλά, μέχρι που η δικηγόρος Φιλάνθη Ψυρρή απέδειξε ότι η φερόμενη ως αυτοκτονία ήταν δολοφονία. Η αγωνίστρια δικηγόρος ανέλαβε συνολικά 36 υποθέσεις παρόμοιες με του Γιάννη, δολοφονημένων από τα χουντικά βασανιστήρια που εμφανίζονταν από τις Αρχές ως αυτόχειρες. Παρά τις προσπάθειες της δικτατορίας να παρουσιάσει τον Γιάννη Καΐλη ως ψυχικά διαταραγμένο και ως άτομο που δεν είχε καμία δράση στο Πολυτεχνείο, η έρευνα απέδωσε στοιχεία. Τους ισχυρισμούς του καθεστώτος διέψευδε μεταξύ άλλων η επίσημη αναφορά του χουντικού Καραπαναγιώτη, ασφαλίτη και προϊσταμένου του «Σπουδαστικού» της Γενικής Ασφάλειας, ο οποίος έγραφε τον Δεκέμβριο του 1973: «Μεταξύ των συμμετασχόντων εις τα έκτροπα του Πολυτεχνείου ήταν και ο φοιτητής Γιάννης Καΐλης του Ν. και της Βασ. Γεν. το 1950 εις το Δίστομο, κάτοικος οδούς Ευδήλου 7 όστις παρέμεινε καθ’ όλην την διάρκεια των επεισοδίων ΕΠΡΩΤΟΣΤΑΤΗΣΕΝ εις την αναγραφήν συνθημάτων και εσχεδίασε το πανώ ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ».

«Τον επόμενο Ιούνιο έγινε η εκταφή», λέει η Σουλτάνα Καΐλη. «Εγώ πήγα. Πήραν τα οστά, έκαναν εξετάσεις και φάνηκε ότι πρώτα σκοτώθηκε και μετά πετάχτηκε στο οικόπεδο». Η Φιλάνθη Ψυρρή ήταν σίγουρη από την αρχή, όπως ανέφερε σε παλαιότερη ομιλία της: «Απ’ την πρώτη στιγμή που είδα εντελώς τυχαία νεκρό τον Γιάννη κι άκουσα σχόλια και φήμες για ερωτικές απογοητεύσεις κ.λπ. από συγκεντρωμένους νεαρούς τραμπούκους που χαχάνιζαν περιπαιχτικά, σχημάτισα την πεποίθηση ότι ο Γιάννης δολοφονήθηκε και ευτυχώς δικαιώθηκα. Πάντα μου πίστευα πως οι άνθρωποι που έχουν ιδανικά δεν αυτοκτονούν ποτέ. Αγωνίζονται για αυτά και πεθαίνουν γι’ αυτά ή πιο σωστά δολοφονούνται απ’ αυτούς που δεν έχουν ιδανικά…».

Οι εκθέσεις και τα έργα του

Η πρώτη έκθεση με έργα του Γιάννη Καΐλη διοργανώθηκε έναν χρόνο μετά τον θάνατό του στην Αθήνα, ενώ τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν άλλες δύο εκθέσεις. Εργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στον Δήμο Διστόμου και σε συλλογές συγγενών και φίλων του. Η έκθεση που διοργανώθηκε την περασμένη εβδομάδα ήταν η μεγαλύτερη με 32 έργα του, που καλύπτουν την περίοδο από τη μαθητική του ηλικία μέχρι τον θάνατό του. Κολακευτικά λόγια για τον Καΐλη έχουν γράψει οι ζωγράφοι και καθηγητές του Δημήτρης Καλαμάρας και Γιάννης Μώραλης, ο γλύπτης Θύμιος Πανουργιάς κ.ά.

εργο του Γιαννη Καΐλη

Αλλα στοιχεια

Ο Εισαγγελέας άσκησε δίωξη για τον θάνατό του. Η δικηγόρος κ. Φ. Ψυρρή σε ομιλία της στο Δίστομο τόνισε ότι «ο Γιάννης δολοφονήθηκε και ευτυχώς δικαιώθηκα από την δικαιοσύνη». Ο Γιάννης Καΐλης, ο συγκροτημένος και ολοκληρωμένος άνθρωπος η μεγάλη καλλιτεχνική φυσιογνωμία – αν ζούσε – κατά την άποψη του καθηγητή κ. Καλαμάρα, «δολοφονήθηκε όπως δεκάδες φοιτητές και στρατιώτες κατά τον ίδιο ή παρόμοιο τρόπο». Ο Γιάννης Καΐλης έχει αναγνωριστεί από την Πολιτεία ως θύμα της δικτατορίας των συνταγματαρχών και χορηγήθηκε σύνταξη στην μητέρα του. Για τα έργα του φοιτητή τους έχουν γράψει κολακευτικά, εκτός από τον Καλαμάρα και οι Καθηγητές του Γιάννης Μόραλης, Θύμιος Πανουργιάς κ.α.

Ο Σύλλογος Σπουδαστών Α.Σ.Κ.Τ. και το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών οργάνωσε έκθεση έργων του στην Αθήνα από τις 4-19 του Μάρτη το 1975, ένα χρόνο ύστερα από τον θάνατο του, ενώ τα επόμενα χρόνια έχουν γίνει εκθέσεις έργων του στην Αθήνα και στο Δίστομο. Έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Δήμο Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας και σε συλλογές συγγενών και φίλων του.

Στο Δίστομο έχει δοθεί το όνομά του στον δρόμο που οδηγεί στο Μαυσωλείο των Θυμάτων της Σφαγής της 10ης Ιουνίου 1944.

Τι εκανες στην Χουντα φασιστα; Ετρωγες με χρυσα κουταλια το δημοσιο χρημα

Mεγαλη διαδηλωση Αλβανων στο Λονδινο

Πρωτη παρουσια Αλβανικης καταγωγης ανθρωπων παρουσιαζεται το 1500 οταν χιλιοι μισθοφοροι stratioti του Ερρικου του 8ου εφτασαν (και)στην Βρετανια να πολεμησουν τους Σκωτσεζους (Περισσοτερα στο τελος της αναρτησης απο Αγγλικες πηγες)

Απο την Βικιπαιδεια  Αρχες του 20ου αιωνα υπαρχουν ελαχιστοι  Αλβανοι στην Βρετανια και στο τελος του ΒΠΠ υπολογιζονται σε περιπου 100 ανθρωπους.Το 1991 ειναι 338 ανθρωποι και το 1993 η Βρετανια δινει ασυλο σε Κοσοβαρους λογω του πολεμου στην Γιουγκοσλαβια. Οι πρωτοι 2,5 χιλιαδες γινονται το 1997 30 χιλιαδες μετα την εγκριση της αποφασης απο το ανωτατο δικαστηριο .Αποφασης που χρησιμοποιουν Αλβανοι απο πολλες περιοχες των Βαλκανιων για να εγκατασταθουν στην Βρετανια και να εργασθουν κυριως εργατες .Οπως καταλαβαινετε ηδη υπαρχει μια νεα γενια Βρετανων Αλβανικης καταγωγης που η σχεση τους με την Αλβανια ειναι απομακρη. Με τα χρονια της Ελληνικης κρισης και οσο η Βρετανια ηταν ακομα στην ΕΕ πολλοι Αλβανοι που ειχαν πλεον Ελληνικα διαβατηρια ηρθαν εγκατασταθηκαν και απεκτησαν νομιμη διαμονη στην Βρετανια.Κυριως ειναι εγκαταστημενοι οπου υπαρχει δουλεια για εργατες στο Λονδινο και το Μπερμιγχαμ.H ιστορια επαναλαμβανεται 500 χρονια μετα by the middle of the 16th century there is evidence that many of them had been Hellenized and in some occasions even Italianized. Hellenization was possibly underway prior to service abroad, since stradioti of Albanian origin had settled in Greek lands for two generations before their emigration to Italy. 

Σημερα αναφερεται ο αριθμος 70-100 χιλιαδες Αλβανων (το Ηνωμενο Βασιλειο εχει 67 εκατομμυρια πολιτες)για μενα υπερβολικος γιατι το 2011 καταγραφηκαν 13 χιλιαδες και το 2019 47 χιλιαδες.Εχουν ανεβει τα ποσοστα οσων διασχιζουν την Μαγχη με φουσκωτα μετα το Μπρεξιτ.Απο 898 ανθρωπους στα χρονια 2018-2021 σε 1720 τον Μαιο Ιουνιο του 2002 αλλα αυτο δεν δικαιολογει την αντι Αλβανικη προπαγανδα της Κυβερνησης πως οι Αλβανοι ειναι κινδυνος για την Βρετανια .Η νεα ακροδεξια υπουργος εσωτερικων Σουελα Μπαβερμαν (διαδοχος της αλλης φασιστριας Πριτι Πατελ και αυτης Ινδης απο την Αφρικη )που ονειρευεται αεροπλανα να στελνουν μεταναστες στην Ρουαντα, κατηγορει συνολικα τους Αλβανους εργαζομενους σαν εγκληματιες.Και η ειρωνια ειναι πως (και) αυτη ειναι Ινδικης καταγωγης απο την Κενυα) δευτερης γενιας μεταναστρια αν και παμπλουτη οπως ο πρωθυπουργος Σουνακ και αυτος Ινδικης καταγωγης.

Στο οργανωμενο εγκλημα (κυριως διακινηση κοκαινης και τραφικινγκ)οι Αλβανικης καταγωγης συμμετεχουν με 0.8%.Στις φυλακες βρισκονται 1500 κρατουμενοι (το 10% των μη Βρετανικης καταγωγης κρατουμενων  οταν οι Βρετανοι αποτελουν το 62% των κρατουμενων ).Αν και το ποσοστο εχει  ανεβει σε σχεση με το 2013 οταν ηταν το 2% των μη Βρετανων κρατουμενων.Προφανως υπαρχει ενα προβλημα «Αλβανικης Μαφιας»αλλα η κυβερνηση το διογκωνει για να στοχοποιησει μια εθνικη μειονοτητα που ειναι κυριως κομματι της εργατικης ταξης. Χρονια τωρα τα κανουν αυτα οι Κυβερνωντες .Παλια με τους Ιρλανδους, μετα με τους Βρετανους απο την Καραιβικη τους Πακιστανους τους Ινδους τους Ελληνες και παει λεγοντας.

Παμε τωρα στην ουσια Που οπως παντα ειναι πολιτικη

Οπως τοσα χρονια ειμουν στο πλευρο των Αλβανων εργατων στην Ελλαδα ετσι και τωρα ειμαι και παλι στο πλευρο τους στην Βρετανια.Και βλεπω η ιστορια να επαναλαμβανεται σχεδον με τους ιδιους ορους τα ιδια επιχειρηματα απο πλευρας εξουσιας.Μονο που αυτη τη φορα οι Αλβανοι δεν σκυβουν το κεφαλι. Βγαινουν στο δρομο.

Για να δουμε με ποια αποτελεσματα.

1.Ειναι η πρωτη μεγαλη αυθορμητη μαζικη διαδηλωση στην Βρετανια που καταργει στην πραξη τον νεο νομο για τις διαδηλωσεις. Νομο που λεει πως αν καποιος ενοχληθει απο τον ΘΟΡΥΒΟ της διαδηλωσης η αστυνομια μπορει να την διαλυσει. Ε οι Αλβανοι εκαναν πολυ θορυβο.

2.Ειναι η πρωτη μεγαλη αυθορμητη (ανοργανωτη απο θεσμικα σωματεια και κομματα) εργατικη (στον πυρηνα της)διαδηλωση στην Βρετανια. Μια διαδηλωση που δεν εχει σαν στοχο μια αυξηση στον μισθο εργατικες διαφορες και δικαιωματα (μονο) αλλα την ουσια της ταξικης παλης. Η εργατικη ταξη ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΗ. Iρλανδοι , Ουαλοι ,Πακιστανοι Αλβανοι Ελληνες Πολωνοι Ρουμανοι εργατες ειναι κομματι της κοινωνιας. Οχι αποκομμα. Οι κοινωνιες δεν συγκροτουνται  με βαση τα κλειστα συνορα , την εθνικη καταγωγη αλλα συμπεριλαμβανοντας ανθρωπους απο διαφορετικες εθνοτικες καταγωγες ,θρησκειες σεξουαλικες προτιμησεις, φυλες  ,ηλικιες ,φυλο ειδικες αναγκες.Ολοι-ες ειμαστε απαραιτητοι , ολοι -ες ειμαστε νομιμοι

Για την ακριβεια η Αλβανικης καταγωγης εργαζομενη υποχρεωτικα πληρωνει φορους ενω η δισεκατομυριουχος συζυγος του πρωθυπουργου δεν πληρωνει ΚΑΘΟΛΟΥ φορο γιατι το σπιτι της ειναι στην Αμερικη και αρα φορολογικα δεν ειναι κατοικος Βρετανιας. Τα ρατσιστικα σχολια κατω απο την φωτογραφια λενε πως δουλευει μαυρα πως οι μεταναστες σπανε τα μεροκαματα πως δεν πληρωνει ασφαλιστικες εισφορες ενω απολαμβανει το ΕΣΥ της χωρας κλπ. Απαντωνται καταλληλα απο χιλιαδες αλλους Βρετανους που δηλωνουν υπερ των εργαζομενων και κατα της κυβερνησης πλουτοκρατων.

3. Ειναι η πρωτη μεγαλη μαζικη διαδηλωση Ευρωπαιων πολιτων εθνικης καταγωγης μετα το Μπρεξιτ που αντιστεκεται εμπρακτα στην πολιτικη των κλειστων συνορων για τους εργαζομενους. Εργαζομενους που η Βρετανια εχει μεγαλη αναγκη. Αλλα τους θελει παρανομους χωρις δικαιωματα και με την απειλη της απελασης .

4.Και οι πολιτες αυτοι στοχοποιουνται απο την κυβερνηση σαν εγκληματιες και αντιδρουν μαζικα στο δρομο (σε αντιθεση με αλλους βολεμενους στην Βρετανια Ευρωπαιους) ακριβως γιατι ειναι εργατες. Δεν ειναι υπαλληλοι γραφειων γιατροι επιστημονες στελεχη επιχειρησεων μερος του συστηματος. Ναι υπαρχει παραβατικοτητα και εγκληματικοτητα αναμεσα τους οπως παντα υπηρχαν μεσα στην εργατικη ταξη και τους καταφρονεμενους. Αλλα αυτο δεν σημαινει πως η εθνικη καταγωγη πρεπει να γινεται στοχος περιθωριοποιησης για δεκαδες χιλιαδες ανθρωπους ουτε πως η εγκληματικοτητα αυτη αγκαλιαζει την μεγαλη πλειοψηφια των Αλβανικης καταγωγης σκληρα εργαζομενων πολιτων της Βρετανιας.

5 Οπως πολυ σωστα ειπε σε μια συνεντευξη μια κοπελλα Αλβανικης καταγωγης Βρετανικης υπηκοοτητας οι Αλβανοι στοχοποιουνται σημερα οπως εγινε στο παρελθον σε αλλες εθνικες μειονοτητες στη Βρετανια. Οταν χτυπιεται μια μειονοτητα ανοιγει η πορτα να χτυπηθουν ολες οι μειονοτητες.Και τελικα μια κοινωνια που στηριζεται στον φοβο το μισος τον αποκλεισμο την προκαταλειψη εναντιον μελων της, ειναι μια κοινωνια κινδυνος για ΟΛΑ τα μελη της.Τα πολλα και τα λιγα .

Στρατιωτες  

(The Rough Wooing (December 1543 – March 1551) In 1514, Henry VIII of England, employed units of Albanian and Greek stradioti during the battles with the Kingdom of Scotland.

.Aναμεσα τους και ο Θωμας Μπουας  απο το Αργος που τελικα συνεληφθει απο τους Γαλλους στο Τουριν και εκτελεσθηκε το 1546 καθως και οι  Anthony Stasmo και Nycholas Grepia και πολλοι αλλοι

In the 1540s, Duke Edward Seymour of Somerset used Albanian stradioti in his campaign against Scotland.

An account of the presence of stratioti in Britain is given by Nikandros Noukios of Corfu. In about 1545 Noukios followed as a non-combatant the English invasion of Scotland where the English forces included Greeks from Argos under the leadership of Thomas of Argos whose «Courage, and prudence, and experience of wars» was lauded by the Corfiot traveller.

Διαβαστε εχει σημασια. Πως 550 Ελληνο Αλβανοι μισθοφοροι απο το Αργος υπο τις διαταγες του Μπουα , πολεμισαν και νικησαν χιλιους Γαλλους  στην πολιορκια της Boulogne το 1546 (αφηνοντας πισω τους 35 νεκρους )οπως καταγραφει ο Nikandros Noukios,

Thomas was sent by Henry VIII to Boulogne in 1546, as commander of a battalion of 550 Greeks and was injured in the battle.^[53] The King expressed his appreciation to Thomas for his leadership in Boulogne and rewarded him with a good sum of money.

Noukios describes a confrontation between Thomas’ unit of about 550 men and a superior group of some 1,000 French during the Siege of Boulogne. He gives a description of the unorthodox tactics, typical of the stratioti light cavalry, against a numerically superior unit of heavy armored cavalry. Before the battle Thomas boosted the courage of his men with this short speech:

Comrades, as you see we are in the extreme parts of the world, under the service of a King and a nation in the farthest north. And nothing we brought here from our country other than our courage and bravery. Thus, bravely we stand against our enemies, because their numbers cannot match our virtue. We are children of the Greeks(*) and we are not afraid of the barbarian horde. …. Therefore, courageous and orderly let us march to the enemy, … and let us prove with our action the famous since olden times virtue of the Greeks(*)
(*) _{Έλληνες (Hellenes) in the original Greek text.}

The Greeks ambushed the French coming from Boulogne in early dawn and with maneuvers caused them to retreat in disarray. The battle was carried out mainly with lances and swords leaving 35 Greeks and 360 French dead. Thomas was wounded during that battle. Henry VIII praised his bravery and granted him an annual salary.

After the Boulogne expedition Thomas returned to England and Noukios departed to Italy.

Noukios mentions no other name for Thomas of Argos. However, some secondary sources assume that he is the same person as a Thomas Bouas (or Buas) who was arrested by the French and executed in Turin in 1546

( In 1514, Henry VIII of England, employed units of Albanian stradioti during the battles with the Kingdom of Scotland. In the 1540s, Duke Edward Seymour of Somerset used Albanian stradioti in his campaign against Scotland.England needed a response to Scotland’s riders, but found its own were known for switching sides, and after experimentation with Irish hobelars decided stratioti were the way forward.There were never more than a thousand of them and not much mention is made of them on the battlefield, because their role was a pre-battle or localised one: keeping reivers in check, guarding the army and baggage-train, rushing quickly to remote dales where reivers were sighted. One of the stratioti commanders whose actions are recorded (by a Greek) is Thomas of Argos, who crossed the River Tweed that ran between Scotland and England to inflict reprisals. Others – who’d previously fought in France, as Argos later did – took part in the English siege of and eventual defeat at Haddington.). Στη φωτογραφια γυρω στο 1500 «Αργουλε» Αλβανος μισθοφορος στον Γαλλικο στρατο απο το Αργος.(πηγη σελ 198 / 267/ 294 / 317 / 345 / 564 )

Καποια ονοματα.

• Giorgio Basta, Italian general, diplomat, and writer of Arbëreshë origin
• Peter Bua, Albanian stratioti captain in the Morea^[64]
• Mercurio Bua (son of Peter Bua), stratioti captain who participated in the important phases of the Italian Wars between 1489 and 1559 serving the Republic of Venice, the Duke of Milan Ludovico Sforza, the Kingdom of France, the Holy Roman Emperor Maximilian I and then again Venice.^{[65][66][67][68]}
• Theodore Bua, Albanian stratioti captain
• Mark Gjini Albanian stratioti captain serving under Venice
• Demetrio Capuzzimati, Albanian stratioti captain in Flanders and Italy
• Teodoro Crescia, Albanian stratioti captain in Italy, Flanders, Germany
• Giovanni Renesi, Albanian stratioti in Dalmatia and Italy
• Krokodeilos Kladas, Greek or Albanian Stratioti captain and military leader
• Demetrio Reres, Albanian Stratioti captain and nobleman
• Graitzas Palaiologos, Greek stratioti commander^[69]
• Petros Lantzas (d. 1608), Greek stratioti captain.
• Panagiotis Doxaras, Greek horseman by the Venetian army and painter (1662-1729)
• Thomas of Argos, Greek captain of a battalion of 550 Greek stratioti who served in the English army in the era of Henry VIII. Thomas was injured in the Siege of Boulogne (1546) fighting victoriously against a unit of more than 1,000 French (Moustoxydes, 1856).
• Emmanuel Mormoris, 16th century commander.
• Michael Tarchaniota Marullus, Greek Renaissance scholar, poet and humanist

Προσφυγες στην Ερμιονιδα

Με αφορμη την παρακατω αναρτηση στην σελιδα του ΙΛΜΕ, θυμιζω πως οι πρωτοι προσφυγες πολεμου στην Ερμιονιδα (εξορισμενοι απο τους Αργειους)καταγραφονται το 468 πΧ οταν εφθασαν στην περιοχη μας οι κατοικοι της Τυρινθας . Οι κατοικοι της Ερμιονης τους εστειλαν στο Πορτο Χελι οπου και ιδρυσαν την πολη των Αλιεων εκ Τυρινθας για 165 χρονια μεχρι το 303 πΧ οταν η πολη καταστραφηκε απο τον Δημητριο τον πολιορκητη

Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Αίγινας και της Αθήνας (488-481 π.Χ.),1000 Αργείοι υπό τον Ευρυβάτη, διακεκριμένο αθλητή στο πένταθλο, στάλθηκαν στο νησί να βοηθήσουν τους κατοίκους να ανατρέψουν την κυβέρνηση, αλλά απέτυχαν και λίγοι από αυτούς γύρισαν στο Άργος. Ο ίδιος ο Ευρυβάτης προκάλεσε τους πολεμιστές των Αθηναίων σε μονομαχία και σκότωσε τρεις από αυτούς διαδοχικά. Στο τέλος όμως πέθανε από τον Σοφάνη, ήρωα της μάχης των Πλαταιών.Μετά τον οστρακισμό του, ο Θεμιστοκλής κατέφυγε στο Άργος όπου ενίσχυσε τη δημοκρατική παράταξη της πόλης και διαμόρφωσε εχθρικό κλίμα προς τη Σπάρτη. Με ενέργειες του Θεμιστοκλή δημιουργήθηκε η συμμαχία Άργους και Τεγέας. Ο Θεμιστοκλής διώχθηκε από το Άργος πιθανότερα το 465 π.Χ, με ενέργειες των Σπαρτιατών. Την ίδια χρονιά οι Σπαρτιάτες συγκρούστηκαν με τους Αργείους και Τεγεάτες στην Τεγέα όπου και νίκησαν. Λίγο πριν το 468 π.Χ. οι Αργείοι είχαν προχωρήσει στη κατάληψη και την ισοπέδωση των Μυκηνών^[5] και της Τίρυνθας, οι κάτοικοι των οποίων εκδιώχθηκαν. Οι Τιρύνθιοι τότε κατέφυγαν στην περιοχή της Ερμιονίδας όπου τους παραχωρήθηκε από τους Ερμιονείς για εγκατάσταση η παραλιακή πόλη Αλιείς.

Ομως προσφυγες πολεμου και μεταναστες φυγαδες μεμονωμενοι σε οικογενειες η σε ομαδες κυνηγημενοι απο την εξουσια τον πολεμο  και την πεινα απο διαφορες εθνοτητες και φυλες παντα εφταναν  σε ολη τη γη και αλλοι ριζωναν, αλλοι συνεχιζαν το ταξιδι τους μεχρι να βρουν την Ιθακη τους. Αυτη ειναι η μοιρα της ανθρωποτητας.

Προσφατα με το μεγαλο προσφυγικο ρευμα λογω πολεμων των περασμενων χρονων ειχαμε προσφυγες πολεμου πρωτα απο την Συρια και την Μεση Ανατολη και μετα και απο την Αφρικη .Η τοπικη κοινωνια ενω στην αρχη εδειξε αλληλεγγυη και συμπαρασταση το 2016

στην συνεχεια στο δευτερο κυμα  ηταν στην πλειοψηφια της οπως σε ολη τη χωρα(και μεσα απο ολους τους εκπροσωπους των παραταξεων στον Δημο) εχθρικη με προσχημα και την πανδημια. Επαναληφθηκε η σκηνη που περιγραφει ο κ Φασιλης για τους προσφυγες του 1922 και την αρχικη αντιμετωπιση τους απο τους Αρβανιτες κατοικους της Ερμιονης.

Το πρώτο ελληνικό έδαφος που πατήσαμε ήταν η Ερμιόνη. Η εντύπωσίς μας ήταν ότι βρήκαμε την πόλη -κωμόπολη με κλειστά τα παράθυρα και κλειστές τις πόρτες και άκρα σιγή. Οι άνθρωποι είχαν κακές πληροφορίες για τους πρόσφυγες, ότι θα ερχόντουσαν εξαγριωμένοι να λεηλατήσουν κ.λπ. και κλείστηκαν στα σπίτια τους“.

Τελικα με εντονες πιεσεις κινητοποιησεις υπογραφες κλπ οι προσφατοι προσφυγες εφυγαν απο εδω και η δομη (ξενοδοχειο) που τους φιλοξενουσε με χρηματα διεθνων οργανισμων λειτουργει πλεον ξανα ανακαινισμενη για πρωτη φορα μετα απο χρονια με ξενους  και Ελληνες επισκεπτες.

Ενω το 1922 η φτωχικη τοπικη κοινωνια ανοιξε τελικα μετα απο λιγες ωρες την αγκαλια της στους προσφυγες η σημερινη ευκαταστατη  κοινωνια την κρατησε πεισματικα κλειστη μεχρι το τελος.

Γραφει η Μαρίκα Γιαηλόγλου για το ερχομό τους στην Ερμιόνη: ”… ύστερα από 5 ημέρας δηλ. στις 17 Οκτωβρίου 1922, το πλοίον μας έφερε εις μιαν πόλιν της Πελοποννήσου, την Ερμιόνην και από εκεί δια ξηράς επήγαμεν στο Κρανίδιον. Εκεί δεν περνούσαμεν καθόλου καλά, διότι από τη μια εσκεπτόμεθα τι εγένετο ο πατέρας μου εις τα χέρια των τυράννων και από την άλλην τι θα γίνη η δική μας κατάστασις σε ένα ξένο μέρος που δεν εγνωρίζαμεν κανένα. Κατά τύχην, οι κάτοικοι ευρέθησαν φιλόξενοι και μας έδωσαν ένα σπίτι δωρεάν, δια να μη χάσω δε τα μαθήματά μου, πήγαινα και εκεί στο Σχολείον και με έδωσαν δωρεάν όλα τα χρειαζούμενα. Μετά 8 μήνες η μαμά μου εσκέφθη να υπάγει στας Αθήνας να εύρει ένα σπίτι και να μας πάρει».

Αλλα και οσοι προσφυγες εμειναν στην Ερμιονιδα αργησαν να γινουν αποδεκτοι απο μερος της τοπικης κοινωνιας. Αλλαξαν τα επωνυμα τους προς το Ελληνικοτερο , συναντουσαν αντισταση απο τις οικογενειες των ντοπιων κοριτσιων οταν τις ζητουσαν σε γαμο , αποκαλουσαν τα παιδια τους «Τουρκοπουλα» καποιοι συμμαθητες τους στο σχολειο. Ηταν βλεπετε και η γλωσσα ενα εμποδιο. Οι Αρβανιτες με την δικια τους ντοπιολαλια δεν αποδεχοντουσαν τους Μικρασιατες γιατι μιλουσαν Τουρκικα.

Οι ντόπιοι τον αγαπούσαν για την καλοσύνη και το χιούμορ του και καλοπροαίρετα τον πείραζαν για την πολυτεκνία του και για την χαρακτηριστική περίεργη προφορά του, αφού δεν κατάφερε ποτέ να μάθει σωστά τα Ελληνικά.

Χαρακτηριστικό ήταν το παράπονο της Φ. Χαϊδεμένου: “Στην Τουρκία μας φέρθηκαν σαν Έλληνες και στην Ελλάδα σαν Τούρκους”.

Το προσφυγικο ΔΕΝ ειναι ιστορια. Καθε μερα καραβια απο απελπισμενους βουλιαζουν στην Μεσογειο κορμια ξεσκιζονται στα συρματοπλεγματα στα συνορα απελπισμενοι ανθρωποι φυλακιζονται σε στρατοπεδα συγκεντρωσης σε αθλιες συνθηκες μπας και μολυνουν τον Ευρωπαικο «πολιτισμο». Ο πρσγυγας ο μεταναστης ο ξενος δεν ειναι απειλη και φοβος.Ειναι πλουτος. Οικονομικος και ψυχης. Το ανακαινισμενο ξενοδοχειο που τους φιλοξενουσε ειναι η αποδειξη. Ελπιζω καποτε οι εκπροσωποι μας στο Δημοτικο Συμβουλιο να βρουν το πολιτικο θαρρος να αναγνωρισουν το λαθος τους στην διαχειριση του προσφυγικου τα προηγουμενα χρονια και να αναθεωρησουν τις αποψεις τους.

Σημειωση. Στην μελετη του κ Φασιλη υπαρχουν πολυτιμα στοιχεια. Στα αιτια που οδηγησαν στην Μικρασιατικη καταστροφη θιγει καποιες παραμετρους αλλα δεν προχωρα. Οπως θα εχετε διαβασει οσοι παρακολουθειτε το ιστολογιο μου την κυρια ευθυνη και σε αυτη τη καταστροφη την ειχε το παλατι και η αυλη του. ο Κωνσταντινος Α και τα παιδια του . Αυτη η πληγη πανω στην ιστορια της χωρα; που οσοι αιωνες κι αν περασουν δεν θα κλεισει ποτε παρ ολο που τελικα τους διωξαμε τους Γλυξμπουργκ οπως και τον προκατοχο τους τον Οθωνα.Και σε αλλα σημεια της μελετης εχω διαφωνιες με τον συγγραφεα και την λυρικη γραφη του  χωρις αυτο να μειωνει την αξια της σαν καταγραφη πρωτολειου υλικου της τοπικης ιστοριας που εχει συγκεντρωσει και καταγραψει.

ΙΛΜΕ αρθρο του Του Γιώργου Φασιλή Αντιπτέραρχου Ιπτάμενου ε.α  Επίτιμος Δκτής Σχολής Ικάρων

Το χρονικό μιας τραγωδίας.

Η υποδοχή των προσφύγων του 1922

και η ζωή τους στην Ερμιόνη.

Του Γιώργου Φασιλή*

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μεγάλο το βάρος της ευθύνης, όταν καλείσαι να ερευνήσεις και να παρουσιάσεις ένα θέμα που σχετίζεται με κορυφαία ιστορικά γεγονότα της πατρίδας και αγγίζει τις καρδιές ολόκληρης της Ελληνικής κοινωνίας.

Τον Αύγουστο 2012 στην Ερμιόνη, σε ένα μεγάλο και εξαίρετο ακροατήριο, είχα τη χαρά και μεγάλη τιμή να παρουσιάσω το θέμα “ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ. Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΟΥ 1922 ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΗ.”

Ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, γεμάτο πόνο και δυστυχία και μεγάλη πρόκληση για μένα, αφού ανάλογη έρευνα δεν είχε ξαναγίνει στο παρελθόν. Ένα χρόνο πριν, με σεβασμό στη προσφυγιά, ξεκίνησα τη συλλογή στοιχείων, ένα εγχείρημα ομολογώ δύσκολο, διότι οι πληροφορίες από τα τοπικά αρχεία ήταν ελάχιστες και οι ζωντανές πηγές πληροφόρησης, οι πρωταγωνιστές δηλαδή, που έζησαν τις φοβερές στιγμές του 1922, δυστυχώς, δεν υπήρχαν στη ζωή.

Μοναδική πηγή μου οι απόγονοί τους, οι οποίοι μετά το αρχικό αναμενόμενο ξάφνιασμα, επειδή κάποιος θέλησε να ασχοληθεί με τις ρίζες τους, μου άνοιξαν τα σπίτια τους και τη καρδιά τους και με δέχτηκαν με ζεστασιά και μεγάλη διάθεση να βοηθήσουν. Αγκάλιασαν τη προσπάθειά μου, την έκαναν δική τους υπόθεση, με εμπιστεύθηκαν και με συγκινητική προθυμία, ήθελαν να μου μεταφέρουν τις αφηγήσεις των γονιών τους, αυτό το σπαρακτικό και συνάμα θαυμαστό βίωμα με τον πόνο της προσφυγιάς, αλλά και το κουράγιο τους για μια νέα αρχή. Στις ευχαριστίες μου, απαντούσαν ευγενικά: «Εμείς σ’ ευχαριστούμε, που βγάζεις από το σεντούκι μας κομμάτια της ζωής μας, για τα οποία είμαστε υπερήφανοι, αλλά κανένας μέχρι τώρα, δεν θέλησε να ασχοληθεί».

Με την ευκαιρία των 90 χρόνων της Μικρασιατικής τραγωδίας, το βράδυ αυτό, αποδώσαμε φόρο τιμής στις ψυχές των αθώων που σφαγιάστηκαν στα ματωμένα χώματα της Ιωνίας και σε εκείνους που θρηνώντας έφτασαν στην Ελλάδα ξεριζωμένοι. Εκτελέσαμε το ιερό καθήκον μας έναντι της ιστορικής αλήθειας, για την απώλεια του δεύτερου πυλώνα του Ελληνισμού, μιας άλλης Ελλάδας, ενός μέλους του εαυτού μας και του πολιτισμού μας.

Με υπερηφάνεια και συγκίνηση ταξιδέψαμε πίσω στο χρόνο, ανοίγοντας μια άγνωστη για τους πολλούς σελίδα της τοπικής μας ιστορίας, σχετικά με τη συμμετοχή της Ερμιόνης σε ένα από τα δραματικότερα κεφάλαια της Ιστορίας, τη τραγωδία του 1922. Η εκδήλωση αφιερώθηκε στους προγόνους μας, τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας, που έζησαν σε αυτό τον τόπο ένα αιώνα πριν και αγκάλιασαν με στοργή τους ξεριζωμένους Μικρασιάτες. Αφιερώθηκε και σε όλους τους πρόσφυγες, αφιερώθηκε και σε όσους σήμερα μπορούν να αισθανθούν τι σημαίνει προσφυγιά.

Η προσφυγιά είναι ένα θέμα που μας προκαλεί και μας προσκαλεί να σκύψουμε στο πόνο, τη θλίψη και την εξαθλίωση, αλλά και στην υπερηφάνεια, την αξιοπρέπεια, την ψυχική δύναμη, τη δημιουργία και το πάθος για τη ζωή.

Ο ποιητής Νίκος Γκάτσος γράφει:

“Άντρα και γείτονα και φίλε,

στη φτώχεια και την προσφυγιά,

μια παγωμένη σπίθα στείλε,

να σου την κάνω πυρκαγιά”

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

 

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει, η Οθωμανική Αυτοκρατορία συντρίβεται και παραδίδεται στους συμμάχους άνευ όρων. Η Ελλάδα βρίσκεται στο στρατόπεδο των νικητών και περιμένει την ανταμοιβή της. Η έκταση και ο πληθυσμός της έχουν διπλασιασθεί, αλλά ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος με τη διορατικότητά του κρίνει ότι είναι η κατάλληλη συγκυρία για την πραγματοποίηση του οράματος της Μεγάλης Ιδέας, που επί 465 χρόνια από την άλωση της Πόλης, μεταφέρεται ως θρύλος από γενιά σε γενιά των Ελλήνων.

Tο θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ με άλλα συμμαχικά πλοία αγκυροβολεί στον Βόσπορο και πλημμυρίζει με συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια τους 200.000 Έλληνες της Πόλης. Στο Πατριαρχείο τελείται δοξολογία, οι Βυζαντινοί ύμνοι δονούν την ατμόσφαιρα, οι θρύλοι ζωντανεύουν και οι Έλληνες αρχίζουν να ονειρεύονται. Πιστεύουν ότι έφτασε η ώρα να πληρωθεί ο μύθος του “πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι!!”

Στη διάσκεψη της ειρήνης (Ιαν. 1919) για το μοίρασμα των κεκτημένων του πολέμου, ο Βενιζέλος με την προσωπικότητα και τη ρητορική του δεινότητα κερδίζει την εύνοια των συμμάχων και διεκδικεί εδάφη της Μ. Ασίας και ιδιαίτερα της Σμύρνης.

Οι σύμμαχοι για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή το εγκρίνουν και στις 2 Μαΐου 1919, νηοπομπή με Ελληνικό Στρατό καταφθάνει στο λιμάνι της Σμύρνης και ανατέλλει ο ήλιος της λευτεριάς. Πρώτο δένει στη προκυμαία συμβολικά το υπερωκεάνιο ΠΑΤΡΙΣ και προκαλεί φρενίτιδα ενθουσιασμού και συγκίνησης στη λαοθάλασσα των Ελλήνων, που 465 χρόνια περίμεναν την ευλογημένη αυτή μέρα. Με ροδοπέταλα και δάφνες ραίνουν τους στρατιώτες και με τις σημαίες έχουν μετατρέψει τους δρόμους σε γαλανόλευκους χειμάρρους! Ακόμα και τα γαμήλια στέφανα κατέβασαν από τις στεφανοθήκες οι γυναίκες, για να στεφανώσουν τους στρατιώτες. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ευλογεί τους στρατιώτες και αναφωνεί “Χριστός Ανέστη!” Η ατμόσφαιρα δονείται από το “Χαίρε, ω χαίρε λευτεριά!” Είναι μέρα Αναστάσεως και εθνικής υπερηφάνειας! Είναι η μέρα της πολυπόθητης λευτεριάς!

Σε λίγους μήνες οι Έλληνες στρατιώτες, μεταξύ των οποίων και πολλοί νέοι της Ερμιόνης, με ηρωικές μάχες καταλαμβάνουν σημαντικές πόλεις γύρω από την Σμύρνη. Ωστόσο, ο νέος ηγέτης των Τούρκων Κεμάλ Ατατούρκ, που γνωρίζει ότι το ρολόι της ιστορίας σήμανε τη δική του ώρα για τη δημιουργία της Νέας Τουρκίας, οργανώνει στρατό και αντεπιτίθεται. Ο Βενιζέλος πετυχαίνει την έγκριση των συμμάχων για προέλαση στο εσωτερικό της Τουρκίας, με σκοπό να μειώσει τη δύναμη του Κεμάλ και σε 35 ημέρες οι Έλληνες, με νικηφόρες μάχες μοναδικής γενναιότητας, αλλάζουν τον χάρτη της Μ. Ασίας. Ο θρίαμβος της Μικρασιατικής εκστρατείας αρχίζει και η Ελλάδα μετατρέπεται σε δύναμη των δύο Ηπείρων και των 5 θαλασσών με τριπλάσιο πληθυσμό και έκταση.

Όμως, τα μεγάλα επιτεύγματα έχουν αξία όταν κατοχυρώνονται και εξασφαλίζονται. Σύμφωνα με τον Εμμανουήλ Ρέπουλη, “Στον τόπο μας, μαζί με τα δαιμόνια της αναδημιουργίας, γεννώνται και δαιμόνια καταστροφής. Τα πρώτα εν ώρα εθνικής δυσφορίας. Τα δεύτερα εν καιρώ ευτυχίας”.

Ένα χρόνο μετά, ο Βενιζέλος, ο βασιλιάς χωρίς στέμμα, όπως τον αποκαλεί ο Γερμανός βιογράφος Λούντβιχ, με το τιμόνι μιας μεγάλης Ελλάδας στα χέρια του, στο απόγειο της δόξας του, αφού έχει υλοποιήσει το όραμά του, αιφνιδιάζοντας τους πάντες προκηρύσσει εκλογές.

Απρόσμενα γεγονότα φέρνουν πολιτική και κοινωνική αναταραχή και το δαιμόνιο του διχασμού, της διχόνοιας, της γνωστής κατάρας της φυλής μας, για μια ακόμη φορά γεννιέται, κυριαρχεί και επηρεάζει τις εξελίξεις. Ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές, το πηδάλιο της χώρας αλλάζει χέρια και η νέα Κυβέρνηση χωρίς όραμα και στρατηγική επιλέγει την συνέχιση της εκστρατείας προς την Άγκυρα, αγνοώντας τις σοβαρές επιφυλάξεις της στρατιωτικής ηγεσίας για την επιτυχία της. Οι Έλληνες στρατιώτες με απίστευτη γενναιότητα και μάχες που αποτελούν έξοχα παραδείγματα ανδρείας και τόλμης παγκόσμιας αναγνώρισης, γράφουν χρυσές σελίδες δόξας και καταφέρνουν να φθάσουν 50 χιλ. από την Άγκυρα. Ωστόσο, ολέθρια λάθη στρατηγικής και τακτικής και η υποτίμηση των ικανοτήτων του Κεμάλ, αφήνουν τον στρατό χωρίς έμπνευση και όραμα, δεν γνωρίζει γιατί πολεμά, κουράζεται, το ηθικό του καταρρακώνεται και αρχίζουν οι πρώτες ήττες.

Ο Κεμάλ καταφέρνει να στρέψει τη προσοχή των συμμάχων πάνω του, γίνεται συνομιλητής τους και τους πείθει ότι τώρα αυτός εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους.

Οι σύμμαχοι αλλάζουν πολιτική, αφήνουν την Ελλάδα μόνη και η Κυβέρνηση εισέρχεται σε διπλωματική δίνη. Το 1919 για τους συμμάχους η Ελλάδα ήταν η λύση και η Τουρκία το πρόβλημα. Τώρα, η Ελλάδα γίνεται το πρόβλημα και η Τουρκία η λύση. Ο Κεμάλ ισχυροποιείται στην Ευρώπη, η Ελλάδα απομονώνεται και η νικηφόρα Μικρασιατική εκστρατεία μετατρέπεται σε τραγική περιπέτεια.

Τον Αύγουστο 1922, ο Κεμάλ εκδηλώνει σφοδρή επίθεση, αποδιοργανώνει τον στρατό και τον υποχρεώνει σε γενική υποχώρηση. Οι Τούρκοι κερδίζουν την τελευταία μάχη του πολέμου, τη μάχη που έκρινε τα πάντα. Το μέτωπο του Ελληνικού στρατού διασπάται και αρχίζει η άτακτη φυγή του. Πανικόβλητοι οι στρατιώτες τρέχουν προς τα παράλια για να διαφύγουν στα νησιά του Αιγαίου. Αυτό το περήφανο στράτευμα, που μόνο το δρόμο της νίκης ήξερε και με τον ηρωισμό του προκάλεσε τον θαυμασμό της Ευρώπης, μετατρέπεται σε νεκρική πομπή και σε 15 μέρες χάνει ό,τι πέτυχε σε 3 χρόνια χωρίς ουσιαστικά να ηττηθεί.

Η Μικρασιατική εκστρατεία δεν κρίθηκε στο πεδίο τη μάχης. Όλα χάθηκαν από λανθασμένες αποφάσεις πολιτικών και στρατιωτικών, με μεγάλο υπεύθυνο και πραγματικό ένοχο τον εθνικό διχασμό. Γράφει ο Εμμ. Ρέπουλης: “Η συμφορά προήλθε από τα σπλάχνα της Ελλάδος, δεν προεκλήθη από την υποχώρηση του Στρατού. Ο Έλληνας στρατιώτης δεν ηττήθηκε! Το τρισχιλιετές δένδρο του Ελληνισμού το εξεριζώσαμεν ημείς οι ίδιοι με τα χέρια μας! Την Ελλάδα, δεν την συντρίβει το μοιραίον. Αυτοσυντρίβεται!”. Ακόμα και ο Κεμάλ αργότερα θα ομολογήσει: “Η Ελλάς δεν ηττήθηκε! Αυτοηττήθηκε!”.

Η Μικρασιατική εκστρατεία, που αναμενόταν ως θρύλος, άρχισε ως θρίαμβος και έκλεισε ως θρήνος, γίνεται κορυφαίο κεφάλαιο στη Μαύρη Βίβλο της Παγκόσμιας Ιστορίας, γίνεται η μητέρα των δεινών της Ελλάδας και κηλιδώνει το βιβλίο της Ιστορίας μας, με το ανεξίτηλο 1922! Ο Ελληνισμός αποχωρεί βαριά τραυματισμένος και η μακραίωνη ιστορία της Ιωνίας με το όραμα της “Μεγάλης Ιδέας” κλείνει απότομα και οριστικά, στήνεται το σκηνικό και ανοίγει η αυλαία μιας ανελέητης και ανείπωτης τραγωδίας.

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ

Σμύρνη, Παρασκευή 26 Αυγούστου 1922. Ξημερώνει η Εθνική Μεγάλη Παρασκευή!

Το τελευταίο πλοίο του Στόλου μας σηκώνει άγκυρα και το βράδυ, το τελευταίο Ελληνικό βράδυ της Μικρασίας, η γαλανόλευκη υποστέλλεται για τελευταία φορά.

Τη νύκτα στα σοκάκια κυριαρχεί ο τρόμος. Την επομένη, Σάββατο, 27 Αυγούστου, χιλιάδες χριστιανοί έχουν κατακλύσει την Αγία Φωτεινή, όπου τελείται με τραγική μεγαλοπρέπεια η τελευταία Θεία Λειτουργία. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος, γονατιστός μπρος στην Αγία Τράπεζα προσεύχεται σιωπηλά! Γνωρίζει ότι σε λίγο αυτός και το ποίμνιό του θα αντιμετωπίσουν την αγριότητα των Τούρκων και είναι έτοιμος να περάσει στην αθανασία! Να γίνει ο Χρυσόστομος της Σμύρνης.

Οι πιστοί περιμένουν τη Θεία Μετάληψη. Βγαίνει στην Ωραία Πύλη, μια θεϊκή γαλήνη έχει απλωθεί στο πρόσωπό του, αγέρωχος σηκώνει το Άγιο Ποτήριο και τους ενημερώνει ότι θα κοινωνήσει μόνο ένα μικρό παιδί, στο όνομα όλων.

Στο τελευταίο του κήρυγμα λέει: “….Η Θεία Πρόνοια δοκιμάζει την πίστη μας, το θάρρος μας και την υπομονή μας την ώραν αυτήν. Αλλά ο Θεός, δεν εγκαταλείπει τους Χριστιανούς…”.

Στις 11 ακριβώς, η Νύμφη της Ιωνίας, η Σμύρνη μας, η Γκιαούρ Ιζμίρ, (άπιστη Σμύρνη για τους Τούρκους), το μαργαριτάρι της Ανατολής για τους Ευρωπαίους παραδίδεται στο μεθυσμένο από μίσος τούρκικο γιαταγάνι και σε τρεις ημέρες τυλίγεται στις φλόγες. Οι καπνοί τυλίγουν τα κτίρια, τα δάκρυα πνίγουν τα όνειρα. Σπίτια, μαγαζιά, ορθόδοξοι ναοί, Ελληνικά σχολεία γίνονται στάχτη και το σκοτάδι σκεπάζει παρελθόν και παρόν. Ξεμαλλιασμένες κοπέλες, αλλόφρονες άντρες, γυναίκες, γέροι, γριές, παιδιά τρέχουν… τρέχουν… Ο τρόμος τους δίνει δύναμη να σέρνουν τα κουρέλια του κορμιού τους! Έρχονται!… Έρχονται! Οι μόνες κραυγές που ακούγονται! Χιλιάδες Χριστιανοί σφαγιάζονται. Παπάδες σταυρώνονται στις εκκλησιές και μισοπεθαμένα κορίτσια και αγόρια ατιμάζονται πάνω στις Άγιες Τράπεζες. Όσοι γλιτώνουν ξεχύνονται στη παραλία, ποδοπατούνται, λιποθυμούν, ξεψυχούν. Τους τρελαίνουν οι φλόγες, ο καπνός, οι χατζάρες και τα βόλια που αναζητούν σάρκα για να χορτάσουν! Παντού περπατάει ο τρόμος! Μπρος θάλασσα! Πίσω φωτιά και σφαγή! Πέφτουν στα νερά και πνίγονται! Πολλοί, κολυμπούν προς τα συμμαχικά πλοία για να σωθούν, αλλά οι ναύτες ρίχνουν ζεματιστό νερό και σε μερικούς, που καταφέρνουν να πιαστούν στην κουπαστή τους κόβουν τα χέρια! Τα ουρλιαχτά είναι φρικτά, ηχούν εκκωφαντικά και αποτρόπαια και ο διοικητής του Συμμαχικού Στόλου, διατάζει να παίξουν χαρούμενη μουσική για να μην ακούγονται οι κραυγές απελπισίας. Σκηνές μοναδικής αγριότητας και φρίκης που ξεπερνούν κάθε φαντασία. Στιγμές χάους, στιγμές ανυπαρξίας, κάτι σαν μούδιασμα, σαν νέκρωμα. Σταματά ο νους και στη ψυχή παλεύει ασυνείδητα η τραγική αλήθεια με το γλυκό ψέμα. Έχουν άραγε καμία σχέση αυτές οι σκηνές με “συνωστισμό”, όπως ισχυρίστηκαν κάποιοι, θέλοντας να εξαφανίσουν τη συλλογική μνήμη και την ιστορική αλήθεια;

O Αμερικανός Πρόξενος προσφέρει στον Χρυσόστομο άσυλο, μα ο Ιεράρχης απαντά: “Ο ποιμήν ο καλός, τίθησι την ψυχήν αυτού, υπέρ του ποιμνίου αυτού. Θα μείνω εδώ!” Και παραδίδεται στο λυσσαλέο αλλόθρησκο πλήθος, δέχεται τον απόλυτο ανθρώπινο εξευτελισμό και κατακρεουργημένος, ένα κατασπαραγμένο κουφάρι, χωρίς άκρα, τηρώντας την εντολή της Αποκάλυψης “Γίνου πιστός άχρι θανάτου“ (μείνε πιστός μέχρι τον θάνατο), αφήνει τη τελευταία του πνοή στους δρόμους της αγαπημένης του Σμύρνης, με το αίμα του να ποτίζει τα καλντερίμια της. Ακόμα και οι Τούρκοι τρόμαξαν στην αποκάλυψη της θηριωδίας τους και έχουν καλύψει με βαθύ μυστήριο τις τελευταίες ώρες του Ιερομάρτυρα, που η θυσία του φώτισε ολόκληρο το Μικρασιατικό δράμα και έγινε ο άρρηκτος δεσμός του Ελληνισμού με τις αλησμόνητες πατρίδες. Κάθε τι το Ελληνικό και Χριστιανικό εξαφανίζεται και η γη της Ιωνίας, “το κατάλευκο κρίνο των ευαγγελισμών” για τον Κωστή Παλαμά, “η ευλογία του Θεού, το μύρο και το χρώμα του Αιγαίου” για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μετατρέπεται σε έναν τεράστιο ομαδικό τάφο του Ελληνισμού, με εκατόμβες θυμάτων και ανείπωτες φρικαλεότητες. “Όταν η φρίκη ξεπερνά τα ανθρώπινα όρια”, γράφει ο Στρατής Μυριβήλης, “ο πεζογράφος, ο ποιητής και ο δραματουργός, είναι ανίκανος να την αντικρίσει, κατά πρόσωπο! Ο λόγος, φαίνεται φτωχός, αναιμικός “.

Η Μικρασιάτισα Διδώ Σωτηρίου, διάσημη συγγραφέας, έζησε την τραγωδία και περιγράφει: “Θρασιμένοι ζεϊμπέκοι, φορτωμένοι κουμπούρια και χατζάρες, μπουκάρουνε και ξαφρίζουνε το άνθος των νιάτων! Χερούκλες απλώνονται πάνω σε λυμπιστερά παλληκάρια και σε όμορφα κορίτσια. Τα σέρνουνε πίσω από το τελωνείο, τα βιάζουνε και τα εκτελούνε! Έτσι έγινε με την Αφρούλα και με την Ρέα, μια μαθητριούλα 14 χρόνων. Η γιαγιά της Αφρούλας καλότυχη, με το που είδε να πιάνουν το κορίτσι, έμεινε στον τόπο! Μα η μάνα της Ρέας, σπάραζε και έσκιζε τα μάγουλά της και έτρεχε πίσω τους. “Αφήστε το κοριτσάκι μου, εμένα πάρτε!” Tα ματωμένα δάκτυλά της, τσάκωσαν το μπλουζάκι της και το ξέσκισαν. “Κοιτάχτε!” έκανε και έδειχνε το στήθος της, σαν υπόσχεση. “Εμένα πάρτε! Όχι αυτό!” Κοριτσάκι μου! Ρέα μου!”

Πήγαμε στο νεκροταφείο. Ούτε σπιθαμή να σταθείς. Πάνω σε ένα μνήμα, μια γυναίκα ξαπλωμένη τα μπρούμητα χτυπούσε με τις γροθιές τη μαρμάρινη πλάκα και φώναζε στον άντρα της. “Βρασίδα! Που είσαι να δεις τι κάνουν στο κοριτσάκι σου!

Το αγνό σου κοριτσάκι, Βρασίδα! Το ατιμάσανε! Στρατός… λεφούσι… πάνω στο κορμάκι του! Βρασίδα σήκω! Αναστήσου! Αναστήσου! Έλα να μας παρασταθείς, Βρασίδα!”

Οι Τούρκοι στέλνουν τελεσίγραφο. «Σε τρεις μέρες, οι άνδρες μεταξύ 18 και 45, κηρύσσονται αιχμάλωτοι πολέμου και σε οκτώ μέρες, οι υπόλοιποι να έχουν εγκαταλείψει την Τουρκία». Και σαν σεισμός συθέμελος, αρχίζει ο ματωμένος ξεριζωμός των Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες, με κορύφωση του δράματος της προσφυγιάς. Από τα βάθη της Ανατολής όπου υπήρχαν Έλληνες, ανθρώπινα μπουλούκια, πανικόβλητοι, φορτωμένοι με μπόγους, με την απόγνωση ζωγραφισμένη στα πρόσωπα, κατηφορίζουν στους δρόμους, στα χωράφια, στις όχθες των ποταμών, στις απόκρημνες πλαγιές βουνών και λόφων και ξεχύνονται προς τα παράλια. Που θα πάνε; Έχουν σκεφτεί; Όχι, δεν έχουν τέτοιες σκέψεις τούτη την ώρα. Τώρα πρέπει να σωθούν, να γλυτώσουν τη χατζάρα του Τούρκου, τώρα κοιτάζουν να γλυτώσουν το κεφάλι τους.

Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ

Με τη μάσκα της απελπισίας στο πρόσωπο, ρακένδυτοι και εξαθλιωμένοι, τραγικές φιγούρες, φτάνουν στα παράλια και ανάμεσα σε φλόγες και θάλασσα, ψάχνουν το καράβι της σωτηρίας για να γλιτώσουν από το τούρκικο λεπίδι. Με δεκάδες πλοία, τα “πλοία της συμπόνοιας”, όπως τα χαρακτήρισαν, μεταφέρονται στις ακτές και τα λιμάνια της Ελλάδας. Χαρακτηριστικοί οι στίχοι του Ατταλιώτη δάσκαλου και ποιητή Π. Χατζηαντώνογλου “Φεύγαν τα πλοία …. βαριά πολύ τη δυστυχία φορτωμένα. Ψάχναν… της χαράς να βρούνε τα ακρογιάλι….”

Και η δακρυσμένη Μικρασία, της προσφυγιάς και της απόγνωσης, απλώνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα σαν το ποτάμι, που ξεχείλισε και έχασε τη στράτα του, σαν το πεινασμένο κοπάδι που αναζητά τροφή. Κανείς δεν ξέρει πόσοι τελικά είναι αυτοί που κουρνιάζουν σαν καταδιωγμένα πουλιά και πόσοι έρχονται ακόμα. Πνίγεται ο Πειραιάς! Ασφυκτιά η Αθήνα! Ζητά βοήθεια η ύπαιθρος! Η κοινωνική γεωγραφία αλλάζει και επικρατεί παντού χάος! Σε 2 μήνες από την ήττα του Ελληνικού Στρατού, θα βρεθούν στην Ελλάδα 700.000 πρόσφυγες και με τη συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών θα ακολουθήσουν άλλοι 370.000.

Η καραβοτσακισμένη Ελλάδα, απροετοίμαστη, συνταράσσεται από την ειρηνική εισβολή χιλιάδων ψυχών, αλλά σαν πονεμένη μάνα βρίσκει τον τόπο και τον τρόπο να τις περιθάλψει στοργικά. Τότε ακριβώς, ο Κωστής Παλαμάς, έγραψε το περίφημο: “Μία είναι η πατρίδα και των αιμάτων και των γραμμάτων”.

Τα πλοία δεν γνωρίζουν το λιμάνι προορισμού. Ανάλογα με τις συνθήκες της τελευταίας στιγμής παίρνουν εντολές από τον Πειραιά, πολλές φορές εν πλω. Λόγω του πανικού και της γενικής αναταραχής , δεν ετηρούντο στοιχεία και δε γνωρίζουμε πόσα και ποια πλοία προσέγγισαν τα λιμάνια και τις ακτές της χώρας.

Η μικρή μας Ερμιόνη, ως το ανατολικότερο λιμάνι της Πελοποννήσου και το πιο κοντινό στον Πειραιά, γίνεται και αυτή καταφύγιο του πόνου και της ελπίδας.

Το παρακάτω απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα από συνέντευξη της εμβληματικής Μικρασιάτισσας Φιλιώς Χαϊδεμένου, της “γιαγιάς Φιλιώς”, μαρτυρά το χάος που επικρατούσε και την άφιξη πλοίων στη περιοχή μας. “…. βγήκαμε εμείς στον Πειραιά. Εγώ με την μάνα μου. Αλλά πριν βγούμε στον Πειραιά, 17 μέρες κάναμε μέσα στο βαπόρι, ούτε ψωμί, ούτε νερό, ούτε τίποτα. Πηγαίναμε και σε κάθε λιμάνι μας έδιωχναν, ο κόσμος ήταν πολύς, δεν μας θέλανε. Στη Θεσσαλονίκη βρήκαμε τον αδελφό μου και γίναμε τρεις. Εδώ όταν ήλθαμε, μας είπαν, θα φύγετε θα πάτε στην Ερμιόνη. Τους είπαμε ότι εδώ είχαμε κάποιους συγγενείς, γιατί ο πατέρας μου ήταν από την Νάξο και θέλουμε να βγούμε στον Πειραιά. Ένας ναύτης μας λέει: Μη φοβόσαστε, θα σας βγάλω έξω κρυφά από την μπουκαπόρτα. Δεν έχουμε λεφτά, του λέμε. Δεν θα πληρώσετε τίποτα μας απάντησε και έτσι δεν πήγαμε στη Ερμιόνη…”

Επίσης η ιστορικός Παραρά-Ευτυχίδου, στη τηλεοπτική εκπομπή, “Η μηχανή του χρόνου” δήλωσε “…κατεβαίνανε από τα βαπόρια… τους διώχνανε, πήγαιναν αλλού τους ξαναδιώχνανε. Έχουμε πολλούς άστεγους, έχουν γεμίσει τα σχολεία μας, δεν έχουμε σπίτια, φύγετε τους έλεγαν. Φτάσανε στην Πάτρα, φτάσανε στην Ερμιόνη, φτάσανε στην Πελοπόννησο και βρίσκονταν μέρες ολόκληρες όλοι μέσα στο καράβι. Όσοι πέθαιναν τους πέταγαν στη θάλασσα…”.

Η ΕΡΜΙΟΝΗ ΤΟ 1922

Πώς ήταν η Ερμιόνη έναν αιώνα πριν, όταν γινόταν θερμή αγκαλιά και καταφύγιο χιλιάδων πονεμένων ψυχών και εξαθλιωμένων προσφύγων;

Ο τόπος που γεννηθήκαμε, η αγαπημένη μας Ερμιόνη, ήταν μια ήσυχη κωμόπολη με λίγα, αλλά καλαίσθητα σπίτια, ομορφότερη και ποιο γραφική από σήμερα, αν και δεν υπήρχαν τα πεύκα στο Μπίστι. Οι 2.160 κάτοικοι, εργατικοί, απλοϊκοί, φιλότιμοι και φιλόξενοι, ήσαν άνθρωποι με αρχές και αξίες. Οι σφουγγαράδες και οι χταποδάδες, ξακουστοί για τη τέχνη τους, ήσαν οι πρεσβευτές της Ερμιόνης, από το Άγιο Όρος μέχρι τη Μπαρμπαριά και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Τα περιβόλια και τα αμπέλια του κάμπου, οι ελιές και τα έσοδα από το εμπόριο σιτηρών και τροφίμων, κάλυπταν τις ανάγκες των κατοίκων. Με το ατμοκίνητο “Λεούσης” και αργότερα με το “Υδράκι”, οι κάτοικοι επισκέπτονταν συχνά την Αθήνα και τον Πειραιά.

Κοινωνικοί και γλεντζέδες, ξεπερνούν τον αγώνα της θάλασσας, τον ιδρώτα της γης και τη νοσταλγία της ξενιτιάς, με τη μουσική, τις καντάδες στους δρόμους και τους παραδοσιακούς χορούς. Μιλούν περισσότερο τα Αρβανίτικα και λιγότερο τα Ελληνικά. Οι συμπολίτες μας από την ορεινή Αρκαδία και ιδιαίτερα το Βαλτέτσι, δεν είχαν εγκατασταθεί ακόμα μέσα στην Ερμιόνη. Ζούσαν κυρίως στο κάμπο εποχιακά, ξεχειμωνιάζοντας και γύριζαν πάλι στα μέρη τους.

Η καρδιά της πόλης δεν ήταν τότε το Λιμάνι, ούτε τα Μαντράκια. Όλη η αγορά και η κίνηση συγκεντρωνόταν στο πλακόστρωτο δρόμο που ανηφόριζε από το λιμάνι προς την Παναγία, περνούσε από το Κοινοτικό Γραφείο (σημερινή Βιβλιοθήκη “Απόστολος Γκάτσος”), έστριβε αριστερά προς τον Ταξιάρχη και κατηφόριζε προς τα Μαντράκια. Ο κεντρικός “φιδίσιος” δρόμος, όπως τον αποκαλεί ο αείμνηστος δάσκαλος Μιχαήλ Παπαβασιλείου, ήταν η αγορά και το “νυφοπάζαρο” της Ερμιόνης. Επίκεντρο η πλατεία του Καποδιστριακού, που ήταν τα γραφεία της Κοινότητας και της Αστυνομίας, όπου γινόντουσαν όλες οι εθνικές εκδηλώσεις. Υπήρχαν κουρεία, σαμαρτζίδικα, πεταλάδικα, τσαρουχάδικα, τσαγκαράδικα, εμπορικά, κρεοπωλεία και καφενεία και σε κάθε γωνιά οπωσδήποτε μια ταβέρνα ή μπακαλοταβέρνα, επιβεβαιώνοντας τα λόγια του Παυσανία ότι “οι Ερμιονιείς αλιείς και οινοπότες ήσανε”.

Ο δάσκαλος περιγράφει: ”…όταν έκανες τη βόλτα σου σε αυτόν το γραφικό δρόμο, κυριαρχούσαν οι μυρωδιές από τα ψητά κρέατα, τους κεφτέδες, τις μοσχομυρωδάτες σαρδέλες, τα τουλουμοτύρια, το ρετσινάτο κρασί και τους ναργιλέδες. Οι κιθάρες, τα νοσταλγικά από τη πλανεύτρα θάλασσα τραγούδια, οι χοροί, κυρίως το σέρβικο, το συρτό και το αρχοντορεμπέτικο και οι φωνές από τις συζητήσεις για τα πολιτικά θέματα τις εποχής ξεσήκωναν τους γείτονες. Κάθε Κυριακή και μεγάλη γιορτή μετά το σχόλασμα της εκκλησίας έβλεπες τη κίνηση ολόκληρου του χωριού. Εκεί ξεπρόβαλε σφικτά δεμένη η ομορφιά της ψυχής, με της καρδιάς την καλοσύνη. Άρχοντες με τους υποτακτικούς τους, αφεντικά με τους δούλους τους, καπεταναίοι με τα τσούρμα τους, τσελιγκάδες με την κάτασπρη φουντωτή φουστανέλα τους, το σπαστό κατακόκκινο φέσι τους στραβά βαλμένο και τις αστραφτερές καδένες που κρέμονταν από το δερμάτινο σελάχι που τόνιζε το λεβέντικο περπάτημά τους. Όλοι τους βάδιζαν καμαρωτοί πλάι-πλάι, με πρόσωπα χαρούμενα και ματιά γεμάτη καλοσυνάτο φως, που ξεχυνόταν από τα μέσα τους. Οι κοπέλες βγαίνοντας από τις εκκλησίες, έκαναν τη βόλτα τους και την Πασχαλιά, του Ευαγγελισμού και τις Απόκριες, οι πρωτοκόρες των οικογενειών έστηναν το χορό τους έτοιμες να ζευγαρώσουν. Εκεί έφταναν και τα λεβεντόπαιδα για να διαλέξουν την καλή τους, να κρατήσουν το μαντήλι της και να δημιουργηθεί το δυνατό ερωτικό σκίρτημα.”

 Τα χρόνια πέρασαν και τα παραδοσιακά μαγαζιά του κεντρικού “φιδίσιου” δρόμου, άρχισαν ένα-ένα να κλείνουν και να ανοίγουν στο λιμάνι και τα Μαντράκια. Μπορεί τα νέα μαγαζιά να ήταν ποιο μοντέρνα, με περισσότερες ανέσεις από τα παλιά, δεν είχαν όμως τη ζεστασιά και τη γραφικότητά τους.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1922. ΑΦΙΞΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΗ

Ένα φθινοπωρινό πρωινό, αρχές Οκτώβρη του 1922, στην είσοδο του λιμανιού, αγκυροβολεί ένα από τα πλοία της “συμπόνοιας”. Είναι το αργοκίνητο φορτηγό υπερωκεάνιο “ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥ”, που ξεκίνησε από την Αττάλεια, μια πλούσια πόλη στο Νότο της Μικράς Ασίας, με 30.000 Τούρκους και 15.000 Έλληνες και άριστα οργανωμένη Ελληνική κοινότητα. Είναι φορτωμένο με εξαθλιωμένα σώματα και ανταριασμένες ψυχές προσφύγων, είναι γεμάτο θρήνο και δυστυχία. Γυναικόπαιδα, γέροντες και γερόντισσες διωγμένοι, έχουν βρει την “Ιθάκη τους” στο απάνεμο λιμάνι μας. Άφησαν τα σπίτια τους, τα υπάρχοντά τους και ψάχνουν να βρουν καταφύγιο, ψάχνουν να βρουν στέγη για τον πόνο τους, τη δυστυχία τους. Δεν επέλεξαν αυτοί την Ερμιόνη ως τόπο προορισμού τους. Άλλοι αποφάσισαν για αυτό. Στο λιμάνι της Αττάλειας, με ραγδαία βροχή, 5.000 γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι στοιβάχτηκαν σαν τσουβάλια στο κατάστρωμα και τα αμπάρια του χωρίς αποσκευές. “Με τέτοιο καιρό, θα σώσω μόνο ψυχές και όχι πράγματα!», φώναζε ο καπετάνιος. Παρά τις άθλιες συνθήκες του πολυήμερου ταξιδιού, βλέποντας την πόλη μας, συγκινημένοι ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο και φιλούν τα σίδερα του καραβιού. Νοιώθουν ότι έφτασαν στη γη της επαγγελίας! Ο επτάχρονος τότε Σταύρος Πεχλιβανίδης, το 1992 περιγράφει:

“Όταν μας είπαν ότι σε 8 μέρες πρέπει να εγκαταλείψουμε τα σπίτια μας και τα καλά μας και να φύγουμε, όσοι είχαν τη δυνατότητα νοίκιασαν μικρά πλοιαράκια και πήγανε στη Ρόδο. Για τους άλλους, το Ελληνικό κράτος επίταξε πλοία μεγάλα. Εμείς μπήκαμε στο “ΙΩΑΝΝΗΣ” και αποβιβαστήκαμε στην Ερμιόνη. Το πρώτο ελληνικό έδαφος που πατήσαμε ήταν η Ερμιόνη. Η εντύπωσίς μας ήταν ότι βρήκαμε την πόλη -κωμόπολη με κλειστά τα παράθυρα και κλειστές τις πόρτες και άκρα σιγή. Οι άνθρωποι είχαν κακές πληροφορίες για τους πρόσφυγες, ότι θα ερχόντουσαν εξαγριωμένοι να λεηλατήσουν κ.λπ. και κλείστηκαν στα σπίτια τους“.

Είναι φυσικό οι δυστυχισμένοι πρόσφυγες να αισθάνονται μεγάλη χαρά και ενθουσιασμό που θα πατούσαν επιτέλους χώμα ασφαλές. Χώμα Ελληνικό και ελεύθερο! Ξεκληρισμένες οικογένειες, χωρίς άντρες, που γλίτωσαν από τη μανία των Τούρκων, ελπίζουν και προσδοκούν να βρουν μια ζεστή αδελφική αγκαλιά για τη πονεμένη τους ψυχή και το βασανισμένο τους σώμα. Να λυτρωθούν από τη φρίκη! Αυτή ήταν η μια πλευρά του δράματος.

Απέναντι στη στεριά οι ντόπιοι είναι ανάστατοι. Στο αντίκρισμά τους αιφνιδιάζονται. Τα μηνύματα της καταστροφής, του πόνου και της φρίκης, έχουν διασχίσει το Αιγαίο και έχουν φθάσει στο ήρεμο λιμάνι τους. Γνωρίζουν για τους ξεριζωμένους που αναζητούν σωτηρία στα λιμάνια της χώρας και ήλθε η ώρα να αντιμετωπίσουν και οι ίδιοι την προσφυγιά, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν μια φρικτή, αλλά μακρινή είδηση. Τώρα είναι δίπλα τους, στην αυλή τους και καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ως άνθρωποι και πατριώτες. Η σκέψη ότι αυτή η κοσμοπλημμύρα θα κατακλύσει το χωριό, δοκιμάζει τα φιλόξενα και ανθρώπινα αισθήματά τους και τους φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό τους. Ο φόβος και η ανασφάλεια βασανίζουν τις ψυχές τους και η προστασία της οικογένειας και της περιουσίας από τον κίνδυνο που προκαλεί η θέα του άγνωστου, κυριαρχεί στο μυαλό τους. Ξέρουν, ότι τα σπίτια και η σοδειά τους δεν επαρκούν για τις ανάγκες 7.000 ανθρώπων. Φυσικό λοιπόν είναι να φοβηθούν και να δουν τους ανθρώπους αυτούς ως καταπατητές του ιδιωτικού τους χώρου. Φυσική και η αντίδρασή τους με παγερή σιωπή, άρνηση, πανικό και με αίσθημα προστασίας του μόχθου τους.

Το καράβι αγκυροβολημένο, μη βλέποντας καΐκια να παραλάβουν τον κόσμο που αδημονεί, σφύριζε και ξανασφύριζε. Ακολουθούν ώρες αναμονής και μεγάλης αγωνίας. Ο Δημήτρης Παναγιώτου, Πρόεδρος της Κοινότητας και οι οικογένειες Δεληγιάννη και Καραγιάννη, από τις πιο δυναμικές του τόπου, γνωρίζουν ποιο είναι το καθήκον τους αυτή τη δύσκολη στιγμή, αισθάνονται βαριά την ευθύνη στους ώμους για το βόλεμα τόσων δυστυχισμένων και αναρωτιούνται: Πού θα τους πάμε; Πού θα χωρέσουν; Πώς θα τους ταΐσουμε; Πώς θα σκεπάσει όλους αυτούς η μικρή Ερμιόνη; Προσπαθούν να πείσουν τους φοβισμένους συμπολίτες τους ότι δεν κινδυνεύουν από τους αναπάντεχους επισκέπτες. Ένας ψύχραιμος νεαρός με τη βάρκα του ξεκινά από το λιμάνι, κάνει δυο –τρεις κύκλους γύρω από το καράβι και επιστρέφει στην ακτή. Η εικόνα της εξαθλίωσης που μεταφέρει, αλλάζει κυριολεκτικά τα αισθήματα των κατοίκων. Η αγάπη και η γενναιοψυχία κυριαρχούν του πανικού, οι επιφυλάξεις και οι δισταγμοί μένουν στην άκρη και αναδεικνύονται τα αισθήματα στοργής, συμπόνοιας και αλληλεγγύης. Η ανθρωπιά νικά και το φόβο και τη προκατάληψη.

 Η μικρή Ερμιόνη, στην ιστορική αυτή πρόκληση, σε αυτή τη κρίση, ακούει τη φωνή της ψυχής της και αρχίζει μια γιγαντιαία για την εποχή επιχείρηση υποδοχής. Στόλος από καΐκια και βάρκες πηγαινοέρχονται και μέχρι το σούρουπο χιλιάδες πονεμένες μάνες με ξυπόλητα και κουρελιασμένα παιδιά έχουν κατακλείσει το λιμάνι, γυρεύοντας μια γωνία για να ακουμπήσουν. Δεν έχουν κουράγιο ούτε να κλάψουν, ούτε να μοιρολογήσουν, ούτε να παραπονεθούν. Τους ζώνει μαύρη ανησυχία και απελπισία για το πώς θα περάσουν τη νύχτα.

Ποιος θα μείνει άπραγος και αμέτοχος αντικρύζοντας αυτό το θέαμα; Αρχίζει μεγάλη κινητοποίηση και με αξιοζήλευτη οργάνωση σε λίγες ώρες μοιράζουν τους πρόσφυγες σε σπίτια, μαγαζιά, στο Σχολείο Συγγρού, στις εκκλησίες, στο στρατώνα, στην Κοινότητα, σε αποθήκες, υπόγεια, ταράτσες και οπουδήποτε μπορούσε να κοιμηθεί άνθρωπος. Όλες ανεξαιρέτως οι οικογένειες εκείνο το βράδυ φιλοξένησαν πρόσφυγες. Μερικές ακόμη και 20 άτομα. Η συμμετοχή και η συνεργασία στην τεράστια αυτή ανθρωπιστική προσπάθεια υπήρξε καθολική. Ούτε ένας πρόσφυγας, δεν έμεινε στο δρόμο. Όλοι βρήκαν ένα ζεστό πιάτο φαγητό και μια κουβέρτα να σκεπαστούν.

Περασμένα μεσάνυχτα και ενώ όλα έχουν τελειώσει, ένα πεντάχρονο κοριτσάκι έχει απομείνει σε μια γωνιά μόνο του, φοβισμένο και ψελλίζει μοναχά το όνομά του. Μαρίτσα! Ο παππούς της Ανθούλας Δουρούκου, ο Κώστας Γκολεμάς το είδε, το πήρε σπίτι του και το μεγάλωσε σαν δικό του παιδί. Η Μαρίτσα αργότερα, βρήκε την οικογένειά της στη Θεσσαλονίκη και εγκατέλειψε την Ερμιόνη.

Στον Άγιο Θανάση, ανάμεσα στα γυναικόπαιδα και μια έγκυος νεαρή γυναίκα. Η νέα ζωή που έφερε μέσα της τής έδινε κουράγιο. Δεν ήθελε να γεννήσει την ώρα του ξεριζωμού. Κατάφερε να μπει στο καράβι, έσφιξε τα δόντια της, έκανε υπομονή και τώρα κάτω από τη σκέπη της Παναγίας, φέρνει στο κόσμο ένα κοριτσάκι και το πρώτο του κλάμα ήλθε να δώσει ελπίδα στους εξαθλιωμένους πρόσφυγες. Ήταν το πρώτο κλάμα που ακούστηκε εδώ και μέρες, κλάμα χαράς, όχι λύπης. Κλάμα αναγέννησης, που έφερνε μια αχτίδα ελπίδας στο πόνο του ξεριζωμού τους. Το κοριτσάκι αυτό, οι Ατταλιώτες το ονόμασαν Ερμιόνη. Μια συμβολική κίνηση, μια ελάχιστη απόδοση ευγνωμοσύνης σε αυτούς που άνοιξαν την αγκαλιά τους και μοιράστηκαν μαζί τους στέγη και τροφή.

Αυτή η φθινοπωρινή ημέρα θα παραμείνει στη συνείδησή μας ως ημέρα μνήμης, σημαδεμένη από τον πόνο και τη θλίψη των προσφύγων, αλλά και ημέρα υπερηφάνειας, σημαδεμένη από το μεγαλείο ψυχής, ανθρωπισμού, αλληλεγγύης και ευθύνης των προγόνων μας.

Το ταξίδι του ξεριζωμού και η ιστορική για την Ερμιόνη νύκτα της προσφυγιάς έχουν τελειώσει και αρχίζουν τα προβλήματα εγκατάστασης και περίθαλψης. Συγκροτείται επιτροπή Περίθαλψης Προσφύγων Ερμιόνης, με Πρόεδρο τον Κοινοτάρχη, τον φαρμακοποιό Άγγελο Παπαμιχαήλ και τον Μιχάλη Δεληγιάννη, με σκοπό να συντονίσει την τεράστια αυτή προσπάθεια.

Το παραπάνω έγγραφο με ημερομηνία 15 Οκτωβρίου 1922 απέστειλε η Επιτροπή στο αντρικό τότε μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, ενημερώνοντας το Ηγουμενικό Συμβούλιο για την αποστολή 150 προσφύγων. Η Κρατική Επιτροπή Αποκατάστασης και η Αμερικανική επιτροπή περίθαλψης στέλνουν τρόφιμα και ρουχισμό σε όλες τις προσφυγικές εστίες που μοιράζονταν με δελτίο κάθε εβδομάδα. Στην Ερμιόνη πρόεδρος επιτροπής είχε ορισθεί ο πρόσφυγας γιατρός Μίλτος Βλαστός από τα Σόκια.

Αλλά και οι Ατταλιώτες δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Υπερήφανοι και αξιοπρεπείς δεν άφησαν τον πόνο και τα δάκρυα να σκεπάσουν τη φλόγα της δημιουργίας, που είχαν κλεισμένη στα στήθη τους. Δεν υπήρχε χρόνος για θρήνους και μοιρολόγια! Στο καινούργιο αυτό τόπο που μεταφυτεύτηκαν σαν ξεριζωμένα δενδρύλια έπρεπε να προσπαθήσουν, να βρουν δύναμη να στηρίξουν καινούργιες ρίζες και να επιβιώσουν. Έπρεπε να ζήσουν τα μωρά, να περιθάλψουν τους ηλικιωμένους και αδύναμους και αφού οι άντρες ήσαν λίγοι, το βάρος πέφτει στα γυναικόπαιδα, που αρχίζουν αμέσως δράση. Τα βασικά τρόφιμα εξαντλήθηκαν σε μια εβδομάδα, τα αποθέματα σε αλεύρι έφταναν το πολύ για 20 ημέρες και η παραγωγή ψωμιού, από τον μοναδικό φούρνο του Μερτύρη, ήταν αδύνατο να θρέψει τους 7.000 τώρα κατοίκους της Ερμιόνης. Ακόμη και τα κυδώνια από τη μεγάλη παραγωγή που είχε τότε η Ερμιόνη τελείωσαν, αν και ήταν στην εποχή τους. Ο δρόμος για το Ναύπλιο και τον Πειραιά ήταν πολύ δύσκολος και όλη η επικοινωνία γινόταν από τη θάλασσα. Έτσι, τα προσφυγόπουλα θέλοντας να φανούν χρήσιμα, έφευγαν το πρωί με το “ΥΔΡΑΚΙ” για τον Πειραιά έφερναν τσουβάλια με ψωμί και το πουλούσαν. Στο πρώτο ταξίδι έφεραν δυο τσουβάλια και τα πούλησαν πριν ακόμα βγουν από τη βάρκα. Τα σπίτια γέμισαν ψωμιά και αυτοί κέρδος. Αργότερα έκαναν εμπόριο με πατάτες, ρέγκες, ξηρούς καρπούς και καραμέλες. Μικροί και μεγάλοι αναζητούν συνεχώς τρόπους να είναι χρήσιμοι. Βοηθούν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορούν, αρχίζουν να νοικιάζουν σπίτια και η κατάσταση αρχίζει να ομαλοποιείται.

Ωστόσο, η Ερμιόνη χωρίς υποδομή και δυνατότητες για εργασία, χωρίς οργανωμένη προσφυγική οικιστική δράση και προοπτική, δεν μπόρεσε να κρατήσει τους δραστήριους Ατταλιώτες. Πολλοί μετακινήθηκαν στα γύρω χωριά, άλλοι στο εσωτερικό της Πελοποννήσου και οι περισσότεροι έφυγαν για την περιοχή του Θησείου και των Σφαγείων, τον σημερινό Ταύρο. Πολλές οικογένειες, πήγαν στο παλαιό λατομείο του Φιλοπάππου και δημιούργησαν το συνοικισμό Ατταλιώτικα. Στην αρχή έφτιαχναν μόνοι τους παράγκες και αργότερα έμπαιναν σε καινούργια σπίτια σε νέους προσφυγικούς οικισμούς. Στον συνοικισμό Ατταλιώτικα σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένας Ατταλιώτης. Όλοι διασκορπίστηκαν, δεν κατόρθωσαν να ιδρύσουν την “ΝΕΑ ΑΤΤΑΛΕΙΑ” και για αυτό θεωρούν ότι η πατρίδα τους, είναι η πιο αδικημένη πόλη της Μ. Ασίας. Αρκετοί έμειναν στην πόλη μας 6-8 μήνες και μερικοί ρίζωσαν εδώ για πάντα.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΗΣ

Η Αγγελική Πεχλιβάνογλου, από την Αττάλεια, σύζυγος του Παντελή Πεχλιβάνογλου, ο οποίος πέθανε 5 μήνες πριν τη καταστροφή, μόλις άρχισε η τραγωδία με τα 5 παιδιά της, Μιχάλη, Γιώργο, Κώστα, Παναγιώτη, τον επτάχρονο Σταύρο και την μητέρα της Ελέγκω (Ελένη), μπήκε στο καράβι και βγήκε στην Ερμιόνη. Το πρώτο βράδυ στοιβάχτηκαν στη εκκλησία των Ταξιαρχών για να περάσουν τη νύκτα. Ξημερώνοντας άρχισαν να αναζητούν χώρο να εγκατασταθούν και με κάποιες λίρες που είχαν κατορθώσει να φέρουν μαζί τους, νοίκιασαν μια μικρή κάμαρα στο ισόγειο σπίτι της γερόντισσας καλόγριας Άννας Κουτούβαλη, με ενοίκιο 30 δρχ. τον μήνα. Στη μικρή αυτή σκοτεινή καμαρούλα, που δεν έμπαινε το φως της ημέρας, η διαβίωσή τους ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Ωστόσο, δεν τους ένοιαζε, ένοιωθαν ελεύθεροι και δεν κινδύνευαν να τους σφάξουν οι Τούρκοι. Η Παπάννα, όπως αποκαλούσαν τη σπιτονοικοκυρά, τους επέστρεψε το πρώτο νοίκι και τους ανακοίνωσε ότι δεν θα ξαναπληρώσουν, διότι ο γιός της Λάζαρος δεν ήθελε να παίρνουν χρήματα από τους δυστυχισμένους αυτούς ανθρώπους. Οι περισσότεροι πρόσφυγες για να εξαλείψουν ο,τιδήποτε τους θύμιζε την Τουρκία και να μη μείνει στα παιδιά τους κανένα στίγμα από την οδυνηρή προσφυγιά, τα επώνυμα με την κατάληξη –ογλου, που σημαίνει παιδί, τα άλλαζαν προς το ελληνικότερο. Έτσι οι Πεχλιβάνογλου δήλωσαν στο Δημοτολόγιο Ερμιόνης το επώνυμο Πεχλιβανίδης. Η οικογένεια Πεχλιβανίδη έμεινε στην Ερμιόνη μέχρι το Πάσχα του 1923 και έφυγαν για τον Θησείο. Σε οικόπεδο που είχε επιτάξει το Κράτος για τους πρόσφυγες, έστησαν ιδιόκτητη παράγκα, εγκαταστάθηκαν και άρχισαν αμέσως δουλειά. Ξεκίνησαν ως μικροπωλητές και γυρολόγοι με πάγκους και καροτσάκια πουλώντας ρούχα και διάφορα άλλα είδη σε όλους στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Αθήνας και του Πειραιά. Τα παιδιά συγχρόνως σπούδαζαν και σε λίγα χρόνια τα μεγαλύτερα αδέλφια αξιοποιώντας τις σπουδές και το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, δημιούργησαν τη μεγάλη εκδοτική εταιρεία “ΑΒΕΕ ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ-ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗ” και το γνωστό μεγάλο βιβλιοπωλείο της Αθήνας “ΑΤΛΑΝΤΙΣ” που αργότερα συγχωνεύτηκαν και δημιουργήθηκε η εταιρεία “ΑΤΛΑΝΤΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ- ΠΕΧΛΒΑΝΙΔΗ”. Τα δύο μικρότερα αδέλφια έγιναν πολιτικοί μηχανικοί και δημιούργησαν μεγάλη τεχνική εταιρεία που κατασκεύασε μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά έργα.

Ο Παπά-Γιώργης Καπόγλου, γιος του παπα-Θανάση Καπόγλου, ήταν ένας από τους 8 ιερείς της Αττάλειας. Πριν χειροτονηθεί ιερέας ήταν Φαρμακοποιός και διατηρούσε Φαρμακείο στην Αττάλεια. Με την εγκατάστασή του στην Ερμιόνη άλλαξε το επώνυμό του σε Παπαθανασίου τιμώντας έτσι τον πατέρα του Παπά-Θανάση. Αρχικά, τοποθετήθηκε ως εφημέριος στον Ι.Ν. Παναγίας Ευαγγελίστριας στο Θερμήσι και λειτουργούσε επίσης στον Ι.Ν. Ταξιαρχών στο Πλέπι. Ο θάνατος ενός παιδιού του από ελονοσία, λόγω της λίμνης της Θερμησίας, τον ανάγκασε να μετακινηθεί στον Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγία) της Ερμιόνης.

Ο τότε Μητροπολίτης Ύδρας Προκόπιος Καραμάνος στέλνει την παρακάτω επιστολή στον Επίτροπο της Παναγίας για το θέμα αυτό.

Με την πρεσβυτέρα του Αικατερίνη (Κατίγκω) απέκτησαν 4 αγόρια τον Θανάση, τον Παντελή, τον Παναγιώτη και τον Αντώνη και 2 κορίτσια την Ελένη και τη Δέσποινα.

Ο Αντώνης πέθανε από ελονοσία στο Θερμήσι. Ο Παναγιώτης ήταν μέλος του ΕΑΜ Ταύρου και σε μπλόκο των Γερμανών στη περιοχή Νέα Κοσμοτά του Ταύρου το 1942 συνελήφθη, φυλακίστηκε και στις 6 Μαΐου 1943 οδηγήθηκε στα κάτεργα της Γερμανίας όπου βασανίστηκε σκληρά και τελικά υπέκυψε.

Ο παπα-Γιώργης ήταν ένας αγνός άνθρωπος, ολιγαρκής και σεβαστός από όλους τους πιστούς της ενορίας του. Δύο χρόνια μετά, με τη μετακίνηση πολλών Ατταλιωτών για τον Πειραιά, έφυγε με την οικογένειά του από την Ερμιόνη και τοποθετήθηκε εφημέριος στη ξύλινη εκκλησία της Τζικοπαναγιάς της Ατταλιώτισσας, στο Ταύρο. Ο μεγαλύτερος γιος του Θανάσης, έμεινε στην Ερμιόνη, παντρεύτηκε την Ερμιονίτισσα Δήμητρα Παπαδάκη, κόρη του Μιχάλη Παπαδάκη και απέκτησαν τον Γιώργο (1937) και τον Μιχάλη (1950). Ο Θανάσης έγινε καλός ράφτης και το πρώτο μαγαζί του ήταν στο σπίτι του Γιώργου Σπετσιώτη (Κοκαλιάρη). Αργότερα έφτιαξε δικό του σπίτι και ραφείο στο σημερινό σπίτι του Σταμάτη Σχοινά (Μπίρλαλα).

Ήταν ένας ήσυχος και ευγενής άνθρωπος, αφοσιωμένος στην οικογένεια και τη δουλειά του, πολύ κοινωνικός με πολλές φιλίες. Η Δήμητρα πέθανε νέα και ο Θανάσης παντρεύτηκε για δεύτερη φορά με την Αργυρούλα Γιαννάκου, κόρη του Δημήτρη Γιαννάκου και απέκτησαν την Κατερίνα (1954), τον Δημήτρη (1956) και τον Παναγιώτη (1966). Ο καπετάνιος γιος του Δημήτρης, με μετριοπάθεια μου είπε: “Γιώργο για τον πατέρα μου μόνο καλά λόγια έχω ακούσει.” Στο ραφείο του Θανάση εργάστηκαν πολλές κοπέλες από την Ερμιόνη και το Ηλιόκαστρο και μερικές εξελίχθηκαν σε πολύ καλές ράφτριες. Είχε μεγάλη πελατεία, όχι μόνο από την Ερμιόνη, αλλά και από τα γύρω χωριά. Πέθανε το 1974 από εγκεφαλικό. Ο αδελφός του παπα-Γιώργη, ο μεγάλος δημοδιδάσκαλος Νίκος Καπόγλου που υπηρετούσε στην Τραπεζούντα, Ρόδο και Καστελόριζο, προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην εκπαίδευση των παιδιών που ζούσαν κάτω από την Ιταλική κατοχή σχετικά με τις εθνικές παραδόσεις, τον ελληνικό πολιτισμό και την παιδεία και διέπρεψε ως χορογράφος και θεατρολόγος

Ο θρυλικός παπα-Σέργιος, ήταν ο δεύτερος ιερέας που ήλθε στην Ερμιόνη. Στην Αττάλεια είχε μεγάλη φιλανθρωπική και κοινωνική δράση. Με την παπαδιά του είχαν αποκτήσει 8 παιδιά, 3 αγόρια και 5 κορίτσια. Οι Τούρκοι θεωρούσαν τους ιερείς και δασκάλους υπεύθυνους για τη διατήρηση του Χριστιανισμού, επειδή εμπόδιζαν τους νέους να ακολουθήσουν τον Μουσουλμανισμό και δεν τους αιχμαλώτιζαν αλλά τους θανάτωναν με σφαγή. Ο παπα-Σέργιος, για να αποφύγει αυτή τη τιμωρία των Τούρκων, ξύρισε τα γένια του, μεταμφιέστηκε σε γυναίκα και με τα 10 μέλη της οικογένειάς του και τις δύο αδελφές του μπήκε στο καράβι και βρέθηκε στην Ερμιόνη. Το πρώτο βράδυ έμειναν σε κάποια εκκλησία και μετά στο σχολείο του Συγγρού που είχε μετατραπεί σε ξενοδοχείο. Σε λίγους μήνες διορίστηκε εφημέριος στον Άγιο Δημήτρη του Πειραιά και έφυγε, αφήνοντας στην Ερμιόνη την οικογένειά του προσωρινά. Αργότερα έγινε εφημέριος της Τσικοπαναγιάς στον Ταύρο και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί με την οικογένειά του. Ένα από τα κορίτσια του η Κατίνα, ήταν η μητέρα του αείμνηστου μεγάλου μας ηθοποιού Θύμιου Καρακατσάνη.

Η Δέσποινα Τουρμουσόγλου, με τον άντρα της Μιχάλη, που διατηρούσε στην Αττάλεια επιχείρηση επεξεργασίας μεταξοσκώληκα και τα παιδιά τους Γεσθημανή, Μαρία και τον 11χρονο Παναγιώτη, ανάμεσα σε χιλιάδες γυναικόπαιδα βρέθηκαν στην προκυμαία της Αττάλειας. Με αγωνία περίμεναν να επιβιβαστούν σε κάποια βάρκα που θα τους μεταφέρει σε κάποιο πλοίο, για το πολυπόθητο ταξίδι σε τόπους άγνωστους αλλά σωτήριους, σε τόπους της μητέρας πατρίδας. Ο μικρός Παναγιώτης ήταν γνωστό πειραχτήρι των μεγάλων και ιδιαίτερα των Τούρκων.

Η Δέσποινα και ο Μιχάλης έχουν καταφέρει να βάλουν τα κορίτσια στη βάρκα και απομένει ο Παναγιώτης, ο οποίος βρισκόμενος ακόμα στη στεριά, έτοιμος να πηδήξει στη βάρκα, σαν πειραχτήρι, στη χαρά του είπε κάτι προσβλητικό σε έναν Τούρκο στρατιώτη και αυτός θυμωμένος τον κτύπησε με το όπλο του, με αποτέλεσμα ο Παναγιώτης να λιποθυμήσει ελαφρά και να μείνει έξω από τη βάρκα, που είχε ήδη απομακρυνθεί από τη προκυμαία. Η Δέσποινα μέσα στη βάρκα βλέποντας το μονάκριβό της αγόρι ξαπλωμένο στη στεριά άρχισε να ουρλιάζει και να σπαράζει από τις φωνές και τα κλάματα. Με κόπο ο Μιχάλης την κρατούσε να μην πέσει στη θάλασσα. Κάποιος άλλος Τούρκος στρατιώτης, γνωστός της οικογένειας, βλέποντας το περιστατικό, σηκώνει γρήγορα τον Παναγιώτη βλέπει ότι έχει τις αισθήσεις του και γνωρίζοντας ότι ο μικρός είναι καλός κολυμβητής τον πετάει στη θάλασσα προς την κατεύθυνση της βάρκας. Ο μικρός πέφτοντας στο νερό συνέρχεται τελείως και κολυμπάει με δύναμη και λαχτάρα να φτάσει στην οικογένειά του. Με υπεράνθρωπη προσπάθεια ανεβαίνει στη βάρκα, χώνεται στην αγκαλιά της μητέρας του και όλοι μαζί φτάνουν στο λιμάνι της Ερμιόνης. Κατά την εγγραφή τους στην Κοινότητα δηλώνουν το επώνυμο Κωνσταντινίδης. Ο Μιχάλης φυσικά δεν μπορούσε να ασκήσει στην Ερμιόνη την τέχνη της επεξεργασίας του μεταξοσκώληκα που έκανε στην Αττάλεια και έμαθε την τέχνη του σιδηρουργού και του πεταλωτή.

Ένα χρόνο μετά, η οικογένεια χωρίς τον Παναγιώτη ακολούθησε τους υπόλοιπους Ατταλιώτες στον Πειραιά. Ο Παναγιώτης έμεινε στην Ερμιόνη, έγινε τσαγκάρης και όσοι τον γνώρισαν τον περιγράφουν ως ένα σπουδαίο τεχνίτη και άριστο οικογενειάρχη, έναν ιδιαίτερα δημιουργικό, ευγενή, πράο και καλλιεργημένο άνθρωπο, λάτρη του καλού γούστου. Παντρεύτηκε την Αργυρούλα, κόρη του παπά-Δημήτρη Μπαρδάκου και αδελφή του Μακαριστού Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας Παντελεήμονα Μπαρδάκου και απέκτησαν τρεις κόρες, τη Δέσποινα, την Μαρία και την Μαντίκα και ένα γιο τον Μιχαλάκη. Καθημερινά ο Παναγιώτης έβαζε το γραμμόφωνό του στη αυλή του σπιτιού του και μαζευόντουσαν εκεί όλα τα κορίτσια της γειτονιάς, φίλες της κόρης του και τους μάθαινε ευρωπαϊκούς χορούς, ταγκό, βαλς, φοξαγκλέ, άγνωστους μέχρι τότε στην Ερμιόνη. Η αυλή του είχε μετατραπεί σε χοροδιδασκαλείο και όλα τα ζευγάρια της Ερμιόνης μάθαιναν από τον Παναγιώτη να χορεύουν τις καντρίλιες. Κέρδισε το λαχείο συντακτών και με τα χρήματα έκτισε στο οικόπεδο του πεθερού του κοντά στο λιμάνι μια όμορφη μονοκατοικία, με μεγάλο κήπο (κήπος Μαρουλά) και αργότερα την πούλησε στον Ανδρέα Βογανάτση.

Η αδελφή του Παναγιώτη, Μαρία, στην Αττάλεια ήταν αρραβωνιασμένη με τον Μιμίκο Τσολμεκτσόγλου (στα Τούρκικα σημαίνει αγγειοπλάστης). Ο Μιμίκος που το 1923 με την ανταλλαγή πληθυσμών βρέθηκε στον Πειραιά, έμαθε από γνωστό του ότι η Μαρία ήταν στην Ερμιόνη, ήλθε την βρήκε, παντρεύτηκαν και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Νίκο και την Δέσποινα. Έμαθε την τέχνη του σιδηρουργού και άνοιξε δικό του μαγαζί. Μετά από 4 χρόνια έφυγαν για τον Πειραιά, αλλά με την έναρξη της κατοχής επανήλθαν και παρέμειναν μέχρι το 1945.

Ο Ατταλιώτης Παντελής Αναμουρλόγλου ήλθε με το καράβι στην Ερμιόνη, παντρεύτηκε την αδελφή του Θόδωρου Κωνσταντινίδη Ελένη και ήταν ο πρώτος πρόσφυγας που δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά στο τόπο μας. Πανέξυπνος επιχειρηματίας και εξαίρετος ζαχαροπλάστης, άνοιξε αμέσως ζαχαροπλαστείο στην καρδιά της πόλης, απέναντι στο ιερό της Παναγίας, στο πατρικό σπίτι του Ανδρέα Κρητικού. Το μαγαζί αυτό διατήρησε μέχρι που η κίνηση σταμάτησε να υπάρχει στην αγορά του “φιδίσιου δρόμου” και μεταφέρθηκε στη παραλία του λιμανιού όπου άνοιξε μεγάλο καφεζαχαροπλαστείο, με συνεργάτη το Θόδωρο Κωνσταντινίδη. Όταν η επιχείρηση έκλεισε, ο Παντελής μεταφέρθηκε στο κτίριο Τάγκαλου στο σημερινό μεζεδοπωλείο Στάικου, όπου υπάρχει ακόμα ένας δικός του πίνακας. Το ζαχαροπλαστείο του σε μια εποχή που σπάνιζαν τέτοια μαγαζιά στο λιμάνι της Ερμιόνης, μετά τον περίπατο στο Μπίστι ήταν μια όαση. Όλοι κάθονταν σε ένα τραπεζάκι του κυρ Παντελή για μια ώρα απόλαυσης και ευτυχίας και αυτός με το μαύρο μουστάκι και τα χρυσά δόντια τους υποδεχόταν και τους σερβίριζε τα απολαυστικά γλυκά του. Δεν έδινε εύκολα συνταγές στις νοικοκυρές που τις ζητούσαν με παρακάλια, διότι τι θα έκανε μετά αυτός; όπως έλεγε. Το καφενείο του ήταν το μοναδικό όπου επιτρεπόταν να κάθονται γυναίκες μόνες τους, κυρίως Μικρασιάτισσες και να καπνίζουν ακόμα και ναργιλέ! Τέλος της δεκαετίας του ‘60 πούλησε το μαγαζί του στον Γιώργο Στάικο (σημερινό Ακταίον) και άνοιξε μεγάλο ζαχαροπλαστείο στον Περισσό, όπου και συνταξιοδοτήθηκε.

Η Δέσποινα Κατραμπάσογλου με τα 5 παιδιά της, τον Κώστα, την Μαρία την Ελένη, τον Θόδωρο και την Κούλα ήταν μέσα στο καράβι που έφτασε στην Ερμιόνη και βγήκε μαζί με τους άλλους Ατταλιώτες στο λιμάνι της. Μετά την αρχική εγκατάστασή τους άλλαξαν το επώνυμό τους σε Κωσταντινίδη. Λίγους μήνες μετά ο μεγάλος γιος, Κώστας βρήκε εργασία στο Κρανίδι όπου παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί. Η Ελένη με τις άλλες δύο αδελφές της και τη μητέρα τους ακολούθησαν τους άλλους Ατταλιώτες και βρέθηκαν στην Αθήνα. Εκεί η Ελένη γνώρισε τον Ατταλιώτη Παντελή Αναμουρλόγλου και επέστρεψε στην Ερμιόνη. Ο Θόδωρος παρέμεινε στην Ερμιόνη και εργάστηκε στην κατασκευή του λιμανιού και σαν μούτσος στα καΐκια των Ερμιονιτών ψαράδων πηγαίνοντας και στη Μπαρμπαριά.

Αργότερα συνεργάστηκε με τον Παντελή Αναμουρλόγλου ανοίγοντας ζαχαροπλαστείο και όταν παντρεύτηκε την Κική από τους Φούρνους, άνοιξε δικό του μαγαζί απέναντι από το περίπτερο Καρακατσάνη, τελειοποιώντας την τέχνη του ζαχαροπλάστη. Τις πρώτες ύλες ζαχαροπλαστικής έπαιρνε από τον Ατταλιώτη Παντελή Ελμαόγλου στην οδό Γούναρη του Πειραιά και τις συνταγές από τον πρόσφυγα Γρηγόρη που είχε ζαχαροπλαστεία στη Νέα Σμύρνη, Καλλιθέα και Νέα Ιωνία. Το 1968 μεταφέρθηκε στο πρώην Ξενοδοχείο Ολύμπιον του Άγγελου Παπαβασιλείου κάνοντας ένα από τα πολυτελέστερα ζαχαροπλαστεία για την εποχή στην Ερμιόνη, όπου δούλευαν και τα δυο του παιδιά ο Σάββας και ο Σταύρος. Το 1972 πούλησε το κατάστημα του συνταξιοδοτήθηκε και πήγε στην Αθήνα για τα γεράματά του.

Ο Σταυρής Σταυρόγλου με την ετοιμόγεννη γυναίκα του βρέθηκαν μέσα στο καράβι με προορισμό την Ερμιόνη. Ωστόσο, από τις κακουχίες του ταξιδιού η γυναίκα πέθανε μέσα στο καράβι και αυτός μόνος του αποβιβάστηκε στο λιμάνι μας. Η υπόλοιπη οικογένειά του χάθηκε στο χάος του ξεριζωμού. Άλλαξε και αυτός το επώνυμό του σε Γεωργίου και παντρεύτηκε την προσφυγοπούλα Κούλα, ορφανή από πατέρα, κόρη της αδελφής του Μάρκου Γιαμουρόγλου που ζούσε στην Ερμιόνη και μαζί απέκτησαν 5 παιδιά, την Ευγενία, τον Γιώργο, τον Άγγελο, την Κατίνα και τον Χαρίτο.

Ο Σταυρής Γεωργίου, αγαπητός όλους τους Ερμιονίτες, γνωστός με το παρατσούκλι Γκιτς, ήταν ο άνθρωπος της αγοράς. Εργατικός και δραστήριος πουλούσε ξηρούς καρπούς και ζαχαρωτά στους δυο κινηματογράφους και στα πανηγύρια. Ήταν ο νερουλάς και ο παγωτατζής της Ερμιόνης και όλοι τον θυμούνται με τον άσπρο σκούφο και το καροτσάκι του, να γυρίζει τα σοκάκια τα μεσημέρια και να δροσίζει μικρούς και μεγάλους με το εξαίσιο καϊμάκι του. Οι πιτσιρικάδες κάθε απόγευμα με το δίφραγκο στο χέρι τον περιμέναμε στη γειτονιά μας, την ίδια ώρα κάθε μέρα για να αγοράσουμε το παγωτό χωνάκι. Ένας από τους γιους του, ο Γιώργος έμαθε στην Ερμιόνη την τέχνη του καλουπατζή έγινε πολύ καλός μάστορας και αργότερα δημιούργησε στην Αθήνα αρχικά δικό του συνεργείο και κατόπιν μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία.

Η οικογένεια Ορφανίδη ξεκληρίστηκε στην καταστροφή και απέμεινε μόνο η 18χτάχρονη Βασιλική και η συνομήλικη αδελφή της Μαρία. Τελείως μόνες πάτησαν στο λιμάνι μας, χωρίς τίποτα απολύτως από τα υπάρχοντά τους και ρίζωσαν εδώ για πάντα. Η Μαρία παντρεύτηκε τον Ερμιονίτη Παναγιώτη Στεργίου και η Βασιλική τον Φραγκίσκο Σιφναίο με καταγωγή από την Άνδρο και απέκτησε 2 αγόρια και 3 κορίτσια. Ένα από τα αγόρια ήταν ο αείμνηστος και αγαπητός σε όλη την Ερμιόνη Απόστολος Σιφναίος. Και οι δυο αδελφές ήσαν άριστες νοικοκυρές, ήσυχες και αγαπητές στη κοινωνία της Ερμιόνης.

Ο Σταύρος Καραγεωργίου, ο Χατζησταυρής, όπως τον αποκαλούσαν στην Αττάλεια, ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας. Σπούδασε στο φημισμένο Πρότυπο Γυμνάσιο της Σάμου και στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία δεν τελείωσε, διότι ο αιφνίδιος θάνατος του μεγαλύτερου αδελφού του τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Αττάλεια για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση αλευροβιομηχανίας. Στη καταστροφή πιάστηκε αιχμάλωτος από τον τουρκικό στρατό και εξορίστηκε στα τάγματα εργασίας. Το 1923 ελευθερώθηκε και παρά τις κακουχίες τη εξορίας κατόρθωσε να φτάσει στον Πειραιά, όπου εγκαταστάθηκε προσωρινά και ασχολήθηκε με το εμπόριο λίπους και λαδιού. Το 1929 γνώρισε και παντρεύτηκε την Ερμιονίτισσα Αργυρούλα Λαζαρίδου, κόρη του Σταμάτη και της Χρυσάνθης Λαζαρίδου και έζησαν στην Αθήνα όπου ήταν η εργασία του, αλλά η Ερμιόνη ήταν η αγαπημένη του πόλη. Γιός του Σταύρου είναι ο διαπρεπής Δικηγόρος Αθηνών Γιάννης Καραγεωργίου.

Ο Νικόλαος Σαρησυμεώνογλου, ο Νικόλα Εφέντη όπως τον αποκαλούσαν στην Τουρκία, ήταν μεγάλος τσιφλικάς της Αττάλειας. Είχε μια κόρη και δυο γιούς, τον πρωτότοκο Κώστα και τον Συμεών. Ασχολείτο με τα κοινά, ήταν δωρητής και χορηγός σε πολλά κοινωφελή έργα και εκδηλώσεις και έχαιρε σεβασμού και εμπιστοσύνης ακόμα και από τους Τούρκους και για αυτό στον ξεριζωμό τον μετέφεραν με δικό τους καΐκι στο Καστελόριζο. Από εκεί ήλθε στην Αθήνα όπου πέθανε το 1926. Ήταν μέλος της επιτροπής εκτιμήσεων των περιουσιών των Ελλήνων που άφησαν στην Μικρά Ασία και τις τουρκικές αποζημιώσεις. Ο γιός του Κώστας Σαρησυμεώνογλου, πολύ μορφωμένος, ο “διανοούμενος” όπως τον αποκαλούσαν, την περίοδο της καταστροφής ζούσε στην Γαλλία. Μετά τον ξεριζωμό ήλθε στην Ελλάδα αναζητώντας τους δικούς του και βρέθηκε στην Ερμιόνη να βοηθήσει έναν ξάδελφό του Ατταλιώτη πρόσφυγα όπου γνώρισε και παντρεύτηκε την αξιόλογη Ερμιονίτισσα Ζαχαρούλα Πετρολέκα. Όπως όλοι, έδιωξε το –Συμεώνογλου και έγινε Σαρρής. Απέκτησαν 2 παιδιά, τον Νίκο εισοδηματία και τον Μιχάλη Πολιτικό Μηχανικό. Ο γιός του Συμεών Σαρρησυμεώνογλου, αδελφού του Νικόλα, ήλθε στην Ερμιόνη πιθανόν με το καράβι και έφυγε αμέσως για τον Πειραιά. Αργότερα παντρεύτηκε κόρη της οικογένειας Λαδά και απέκτησαν δύο γιους, τον Συμεών που αποφοίτησε από τη ΣΝΔ και έφτασε μέχρι το βαθμό του Πλοιάρχου και τον Δημήτρη αξιωματικό του ΕΝ.

Η 28χρονη Δέσποινα Παντέλογλου, βρέθηκε με τη μητέρα της και 3 θείες της στο καράβι με προορισμό την Ερμιόνη. Στη διάρκεια του ταξιδιού, από τις κακουχίες η μητέρα της Ελισάβετ πέθανε και το πτώμα της ρίχνεται στην θάλασσα. Άλλες μαρτυρίες αναφέρουν ότι άφησαν το πτώμα στην Ύδρα.

Αφού περνούν τις πρώτες μέρες σε κάποια εκκλησία της Ερμιόνης, βρίσκεται με άλλους πρόσφυγες στο Κρανίδι. Οι θείες της γνωρίζοντας πολύ καλά την τέχνη του αργαλειού, σε λίγες μέρες έφυγαν για τον Πειραιά αναζητώντας εργασία. Η Δέσποινα μόνη πλέον, βρίσκει δουλειά στον 75χρονο Κρανιδιώτη μεγαλοκτηματία Κώστα Πανούτσο, ο οποίος αργότερα της ζήτησε να παντρευτούν. Αρχικά η Δέσποινα αρνήθηκε λόγω της διαφοράς ηλικίας, αλλά για λόγους επιβίωσης δέχτηκε και απέκτησε μαζί του 3 παιδιά. Ο Πανούτσος 5 χρόνια αργότερα πέθανε και η Δέσποινα, αν και νόμιμη σύζυγος του, δεν κληρονομεί τίποτα από την περιουσία του. Οι δύο πρώην σύζυγοι του Πανούτσου, με το πρόσχημα ότι η Δέσποινα είναι πρόσφυγας, διεκδικούν και παίρνουν όλη την περιουσία του.

Έτσι μένει πάλι στο δρόμο, τώρα με τρία παιδιά και αρχίζει να δουλεύει υπηρέτρια σε σπίτια, αλλά με σκληρή δουλειά και πείσμα καταφέρνει και τα μεγαλώνει τίμια και με αξιοπρέπεια. Η κόρη της Κατίνα παντρεύτηκε τον Ερμιονίτη Μανώλη Λακούτση και είναι η μητέρα του Γιάννη Λακούτση.

Σε ένα κιτρινισμένο από τη πολυκαιρία βιβλίο του 1926, που είχε εκδώσει ο Διεθνής Σύνδεσμος Γυναικών, με τίτλο “ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ” που βρήκα σε υπόγειο παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι, περιέχονται αυτοβιογραφίες προσφύγων κοριτσιών από τη ματωμένη γη της Μικρασίας. Προσφυγοπούλες 12-13 ετών από το οικοτροφείο που είχε οργανωθεί από τον Διεθνή Σύνδεσμο Γυναικών στην Αθήνα αμέσως μετά την καταστροφή, περιγράφουν το σκληρό ξεριζωμό όπως τον βίωσαν και με την αγνότητα και την ευαισθησία των παιδικών τους ψυχών αποτυπώνουν τα συναισθήματα του πόνου με ένα ατελείωτο παράπονο για τον άδικο ξεριζωμό τους από τη γη των γονιών και των προγόνων τους.

Ανάμεσά τους και 4 Ατταλιώτισσες, η Μαρίκα Γιαηλόγλου, η Ελένη Χατζηγεωργίου, η Μάρω Ιωαννίδου και η Κλειώ Δανιηλίδου που με τις οικογένειές τους ήλθαν στην Ερμιόνη. Η 13χρονη Μαρίκα Γιαηλόγλου στη δισέλιδη βιογραφία της αναφέρει ότι η οικογένειά της ήταν εύπορη και ευτυχισμένη και στο σχολείο ήταν άριστη μαθήτρια. Μετά την υποχώρηση του Ελληνικού στρατού και την αρχή του ξεριζωμού, ο πατέρας της εξορίστηκε από τους Τούρκους. Γράφει για το ερχομό τους στην Ερμιόνη: ”… ύστερα από 5 ημέρας δηλ. στις 17 Οκτωβρίου 1922, το πλοίον μας έφερε εις μιαν πόλιν της Πελοποννήσου, την Ερμιόνην και από εκεί δια ξηράς επήγαμεν στο Κρανίδιον. Εκεί δεν περνούσαμεν καθόλου καλά, διότι από τη μια εσκεπτόμεθα τι εγένετο ο πατέρας μου εις τα χέρια των τυράννων και από την άλλην τι θα γίνη η δική μας κατάστασις σε ένα ξένο μέρος που δεν εγνωρίζαμεν κανένα. Κατά τύχην, οι κάτοικοι ευρέθησαν φιλόξενοι και μας έδωσαν ένα σπίτι δωρεάν, δια να μη χάσω δε τα μαθήματά μου, πήγαινα και εκεί στο Σχολείον και με έδωσαν δωρεάν όλα τα χρειαζούμενα. Μετά 8 μήνες η μαμά μου εσκέφθη να υπάγει στας Αθήνας να εύρει ένα σπίτι και να μας πάρει».

Η Μάρω Ιωαννίδου, κόρη σηροτρόφου εύπορης οικογένειας με ωραίο σπίτι, έγραφε στα 13 της: “Στις 5 Οκτωβρίου 1922 ημέρα Σάββατο, οι Τούρκοι εμάζευσαν ως αιχμαλώτους όλους τους άνδρας από ηλικίας 18-45 ετών και μετά 2 ημέρας δίνουν διαταγή στα γυναικόπαιδα, αφού λάβουν τα χρειαζούμενα και ότι πολύτιμο είχαν και με προθεσμία μόνο 8 ημερών να φύγουν σε ξένα μέρη. Όταν όμως μας έβαλαν στη προκυμαίαν μας έψαξαν και μας πήραν όλα όσα πολύτιμα είχαμε μαζί μας, ιδίως τα χρυσαφικά μας. Έτσι χωρίς χρήματα επιβιβαστήκαμε σε Ελληνικό επίτακτο πλοίο με φοβερή τρικυμία και δυνατή βροχή. Μετά πέντε ημερών ταξίδι, εφθάσαμεν στην Ερμιόνην. Εκεί μείναμε ένα μήνα διότι το μέρος ήταν μικρό και δεν υπήρχαν εργασίαι, ενώ η οικογένειά μου είχε ανάγκη εργασίας δια να εξοικονομεί τα προς το ζην και ημείς δε αι μικραί σπουδής. Φύγαμε λοιπόν από την Ερμιόνην και ήλθαμεν εις τας Αθήνας”.

Η Κλειώ Δανιηλίδου, κόρη μεγάλου κτηματία, ζούσε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια μέχρι την ημέρα που οι Τούρκοι πήραν τα κτήματα του πατέρα της και αυτόν αιχμάλωτο για τα τάγματα εξορίας στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Από τότε άρχισαν τα βάσανα της οικογένειάς της. Η Κλειώ που αργότερα έγινε δασκάλα γράφει στο βιβλίο.

“Δεν επέρασαν δύο ημέραι από τη συμφορά και οι Τούρκοι έδωσαν διαταγή. Όλα τα γυναικόπαιδα αφού πάρουν όλα τα απαιτούμενα να φύγουν δια θαλάσσης. Τότε ημείς επήραμε μερικά από τα πράγματά μας και την 23ην Σεπτεμβρίου ημέραν Τρίτην καταβήκαμεν εις το λιμάνι όπου μας επερίμενε ένα επίτακτο ελληνικό πλοίον. Προτού να φύγωμεν μας έκαναν έρευνα κατ’ άτομον και αφού μας αφήρεσαν τα κοσμήματα και τα χρήματά μας με την πρόφασιν ότι δεν επιτρέπεται η εξαγωγή χρυσού μας αφήκαν με δυνατή βροχή και τρικυμίαν αποχαιρετώντες για τελευταία φορά την πατρίδα μας, την οποίαν δεν θα βλέπαμε πλέον ποτέ. Τα μεσάνυκτα, μόλις εξεκίνησε το πλοίον αισθάνθηκα μια μεγάλη λύπη και δυο δάκρυα εκύλησαν από τα μάτια μου, διότι εκτός του ότι αποχωριζόμουν από την ποθητή μου πατρίδα, εσκεπτόμην και τους Χριστιανούς αδελφούς μας, οι οποίοι απέμειναν εκεί εις πολύ επικίνδυνον θέσιν. Μετά πέντε ημερών ταξίδι εφθάσαμεν εις την Ερμιόνη της Αργολίδος. Εκεί μας εφιλοξένησαν δυο ημέρας εις ένα ξενοδοχείον. Κατά την τρίτην ημέραν ενοικιάσαμεν ένα δωμάτιον, εις το οποίον διαμείναμεν επί 10 μήνες. Αλλά το μέρος τούτο, ήτο τόσον μικρό, που δεν υπήρχον ούτε εργασίαι, ούτε σχολείο δι’ εμέ. Και επειδή η οικογένειά μας, είχεν ανάγκην από εργασίαν και εμείς τα παιδιά από σπουδήν, αποφασίσαμεν να έλθωμεν εις τας Αθήνας».

Ένα χρόνο μετά, τον Οκτώβριο του 1923, έγινε γενική απογραφή προσφύγων και η Ερμιόνη είχε 401, ενώ πέντε χρόνια αργότερα, το 1928, μόλις 35.

Ήταν οι Ατταλιώτες που είχαν απομείνει και άλλοι, από διάφορες πόλεις της Μικράς Ασίας, ξεριζωμένοι και αυτοί, μετά από πύρινες δοκιμασίες ήλθαν στο τόπο μας να βρουν καταφύγιο. Οικογένειες πολυμελείς, κατατρεγμένες που η κάθε μια κουβαλούσε μια ξεχωριστή θλιβερή περιπέτεια, με κοινό ωστόσο για όλους τον πόνο της προσφυγιάς και την ελπίδα για μια νέα αρχή.

Η εύπορη οικογένεια του Νίκου και Γιώργου Προβελεγγιάδη με ρίζες από τα Κύθηρα ζούσε στην πλούσια περιοχή του Γκιούλ Μπαξέ της Σμύρνης. Λίγες μέρες πριν την καταστροφή της Σμύρνης μαθαίνουν από γνωστό τους Έλληνα Αξιωματικό για την επερχόμενη τραγωδία και μη χάνοντας χρόνο ναυλώνουν καΐκια και με όλη τη κινητή τους περιουσία περνούν απέναντι στη Χίο. Ο Νίκος, η σύζυγός του Ευαγγελία με τα παιδιά τους Βασίλη και Στέλλα και ο αδελφός του Νίκου, Γιώργος φτάνουν στον Πειραιά. Το τρίτο παιδί του Νίκου, ο Μιμίκος που υπηρετούσε ως εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό είχε πιαστεί αιχμάλωτος. Στον Πειραιά από γνωστό τους έμπορο γνωρίζονται με τις οικογένειες Κατσογιώργη και Γεωργίου, οι οποίοι τους προτείνουν να εγκατασταθούν στην Ερμιόνη, την οποία γνώριζαν από τους σφουγγαράδες μας.

Έτσι, φτάνουν στην Ερμιόνη έτοιμοι για μια νέα αρχή και κατά την εγγραφή τους στο δημοτολόγιο Ερμιόνης από λάθος το επώνυμο γίνεται Προβελλεγγάτος. Πρώτο μέλημά τους είναι να βρεθεί ο 20χρονος Μιμίκος και με έγγραφα προς τα Υπουργεία Στρατιωτικών και Εξωτερικών ο πατέρας τον αναζητά, αλλά η απάντησή τους ήταν θλιβερά αρνητική. Ο Μιμίκος αγνοείται! Μήνες αργότερα, ο Μιμίκος μετά από συγκλονιστική περιπέτεια αποκτά την ελευθερία του και έρχεται στην Ερμιόνη.

Ο Νίκος, πετυχημένος έμπορος στην Σμύρνη, συνεχίζει την εμπορική του δραστηριότητα και ανοίγει παντοπωλείο στον εμπορικό τότε δρόμο της Ερμιόνης κοντά στην Παναγία και τυροκομείο στο Λουκαΐτι. Μετά το θάνατό του, τα παιδιά του Μιμίκος και Βασίλης διατήρησαν το τυροκομείο και άνοιξαν δικά τους μαγαζιά. Οι “πρόσφυγες” όπως τους αποκαλούσαν είχαν τα καλύτερα τυροκομικά προϊόντα δικής τους παραγωγής και μεγάλη ποικιλία από ελιές. Με την εμπειρία τους στο εμπόριο, το πείσμα, τη σκληρή δουλειά και τη νοικοκυροσύνη τους έκαναν και πάλι προκοπή. Έλεγε ο Μιμίκος στη γυναίκα του: “Κατερίνα, η καλύτερη επένδυση είναι η οικονομία”.

Ο Γιώργος, αγρότης στη Σμύρνη με μεγάλη ακίνητη περιουσία, έφερε μαζί του πολλά πολύτιμα αντικείμενα και τα πούλησε. Εργάστηκε ως επιστάτης στα κτήματα της οικογένειας Ιωσήφ Μερτύρη. Η Στέλλα σπούδασε νηπιαγωγός, απέκτησε μεταπτυχιακό στη Βαρκελώνη και αργότερα άνοιξε ιδιωτικό δημοτικό σχολείο στην Αμφιάλη. Ακούραστη, τελειομανής στη δουλειά της, το σχολείο της ήταν κυψέλη μάθησης και δίδαξαν εκεί οι Ερμιονίτισσες δασκάλες Παγώνα Κομμά για 5 χρόνια και η Κατερίνα Παπαμιχαήλ-Ρήγα για ένα χρόνο. Ο Μιμίκος παντρεύτηκε την Ερμιονίτισσα Κατίνα Αγγελή, αδελφή του Ησαΐα και ο Βασίλης την Ελένη Φραγκούλη, την οποία ερωτεύτηκε πολύ και την παντρεύτηκε παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της.

Όλη η οικογένεια Προβελεγγάτου είχε άριστες σχέσεις με την κοινωνία της Ερμιόνης.

Ήσυχοι, σοβαροί, εργατικοί άνθρωποι και οικονομικά ευκατάστατοι, ήσαν πολύ αγαπητοί και έκαναν παρέα με τις καλύτερες οικογένειες της Ερμιόνης.

Η οικογένεια του 16χρονου Γιώργου Μαιντανού στην κόλαση της Σμύρνης προσπαθεί να αποφύγει το τούρκικο γιαταγάνι. Ο πατέρας του, στη προσπάθειά του να ξεφύγει από τη μανία των Τούρκων, τρέχει στους μαχαλάδες και τα σοκάκια και πηδώντας ένα τοίχο, τραυματίζεται και ανήμπορο τον βρίσκουν οι θανατηφόρες σφαίρες. Η μητέρα του κυριολεκτικά ξυπόλυτη, με τα παιδιά της, ακολουθώντας τα μπουλούκια των προσφύγων, βρίσκεται απελπισμένη στον Πειραιά. Ο ίδιος χάνεται από την οικογένειά του, κατορθώνει όμως να τρυπώσει σε ένα πλοίο και φτάνει στην Ερμιόνη. Με τη βοήθεια της Επιτροπής Αποκατάστασης, η οικογένεια σμίγει και ξεκινούν στην Ερμιόνη μια νέα ζωή. Ο Γιώργος μεγάλωσε, έμαθε την τέχνη του τσαγκάρη, άνοιξε μαγαζί στα Μαντράκια και καθημερινά έβγαινε στο δρόμο με τα παπούτσια κρεμασμένα στη πλάτη του για να δίνει στου πελάτες του. Ήταν άνθρωπος του χορού και της μουσικής, συμπαθέστατος και αγαπητός σε όλους.

Ο Μιμίκος Τρουπόγλου, με τη γυναίκα του Ευγέγκω και τα 7 παιδιά τους, Ανάστα, Φωτεινή, Αρίστο, Μαριώ, Πατίτσα (Παναγιώτα), Γιάννη και Ζωίτσα, βρίσκονται στη προκυμαία της παραλιακής πόλης Αρτάκη με εκατοντάδες ξεριζωμένους και προσπαθούν να επιβιβαστούν σε πλοίο για να σωθούν. Επικρατεί μεγάλη αναστάτωση, το βίντσι δουλεύει ασταμάτητα και ο κόσμος πηγαινοέρχεται στις σκάλες φορτώνοντας πράγματα. Στην Αρτάκη υπηρετούσε ως Λιμενάρχης ο Ερμιονίτης αξιωματικός του ναυτικού Γιάννης Μπουκουβάλας, ένας πολύ δραστήριος πατριώτης που αντιπαθούσε τους Τούρκους και βοηθούσε πολύ τους Έλληνες. Ο Μιμίκος Τρουπόγλου είχε οικογενειακή φιλία με τον Μπουκουβάλα και μέσα στην αναταραχή προσπαθούσε να τον βρει για να τους βοηθήσει, αλλά δεν μπόρεσε. Ο Μπουκουβάλας, που παρακολουθούσε τη διαδικασία φόρτωσης και επιβίβασης αντιλήφθηκε επίθεση Τούρκων και πυροβολώντας στο αέρα, δίνει εντολή να λύσουν τα παλαμάρια, να σηκώσουν τις σκάλες και την άγκυρα. “Τούρκοι- Τούρκοι” φώναζε, “σηκώστε τις άγκυρες τις σκάλες, ξεκίνα καπετάνιε θα έχουμε πολλά θύματα. Ναύτη λύσε τα παλαμάρια!”. Αρχίζει πανικός και όλοι ορμούν στο καράβι. Άλλοι πέφτουν στη θάλασσα, άλλοι κρέμονται στα σχοινιά, άλλοι έμειναν στο μώλο και οι τυχεροί έμειναν στο καράβι παίρνοντας το δρόμο της προσφυγιάς. Σκηνές τραγικές, απερίγραπτες! Οικογένειες σε δευτερόλεπτα χωρίστηκαν για πάντα! Στους τυχερούς και οι Τρουπόγλου, που μετά 20 ημερών ταλαιπωρία φτάνουν στη Ρεδαιστό και επιβιβάζονται στο πλοίο “Πάραλος Άνδρος“ που πήγαινε κατευθείαν Πειραιά. Το καράβι είχε πολύ φορτίο, πήγαινε πολύ σιγά και σε μια εβδομάδα μέσω Θεσσαλονίκης φτάνει στον Πειραιά. Με εκατοντάδες άλλους πρόσφυγες για μέρες ολόκληρες στοιβάζονται σε μια πολύ μικρή αποθήκη. Όλη την ημέρα έτρεχαν στους δρόμους του Πειραιά να βρουν δουλειά και ένα σπίτι να στεγαστούν και το βράδυ πάλι στην αποθήκη. Σε ένα δρόμο του Πειραιά, μπροστά τους βρέθηκε και πάλι ο Μπουκουβάλας. “Γιατί δε φεύγετε για το χωριό μου, την Ερμιόνη στην Αργολίδα;” τους λέει. “Δεν έχει εργοστάσια, μα έχει κτήματα, θα βρείτε δουλειά. Έχω και τον θείο μου εκεί, τον καπετάν-Γιώργη, τον Τέσση και θα σας υποστηρίξει». Ο Μπουκουβάλας ήταν ο άνθρωπος που τους γλύτωσε στην Αρτάκη, γιατί να μη τον εμπιστευτούν τώρα; Δέχτηκαν και ο Μιμίκος με τον Μπουκουβάλα τρέχουν στα Λεμονάδικα, βρίσκουν τον Τέσση και σε μια βδομάδα βρίσκονται στην Ερμιόνη. Νοίκιασαν ένα δίπατο σπίτι δίπλα στη θάλασσα στα Μαντράκια. Ο καραβοκύρης καπετάν Γιώργης Τέσσης, τίμιος, μπεσαλής και λεβεντάνθρωπος, με το καΐκι του έκανε δρομολόγια από τον Σαρωνικό μέχρι και το Λεωνίδιο μεταφέροντας εμπορεύματα. Τους βρήκε δουλειά, τους προσέφερε τη φιλία του, τους αγάπησε, τους σεβάστηκε και ταπεινά ζήτησε σε γάμο τη μεγαλύτερη κόρη τους, την όμορφη Ανάστα. Μια ψηλή λυγερή ξανθιά κοπέλα που τη ζητούσαν σε γάμο επιφανείς Έλληνες στην Αρτάκη και τη Σμύρνη, ακόμα και στη Πόλη.

Ο καπετάν Γιώργης και η κυρα-Στάσα είναι οι γονείς της γνωστής συγγραφέως Ευαγγελίας Τέσση που έγραψε το βιβλίο “Ανατολικά του Αρχιπελάγους“, ένα συγκλονιστικό βιβλίο που περιγράφει πώς βίωσαν οι προγονοί της την προσφυγιά.

Ο φαρμακοποιός Νίκος Βλαστός, από τα Σόκια, εξαθλιωμένος περιφέρεται στις γειτονιές του Πειραιά, ψάχνοντας μέρος να στεγάσει την οικογένειά του, τη σύζυγό του Σοφία και τα παιδιά του Μίλτο, Λίλη, Καίτη και Νιόβη. Τυχαία γνωρίζει τον έμπορο Νίκο Λαζαρίδη, πατέρα της Ανθούλας Δουρούκου, ο οποίος του προτείνει να πάνε για εγκατάσταση στην Ερμιόνη. Έτσι στήνουν το καινούργιο σπιτικό τους στο σπίτι του Στεργίου που ήταν η καφετέρια “ΕΡΩΔΙΟΣ”. Ήταν οικογένεια με μεγάλη μόρφωση, κουλτούρα και ξεχωριστούς τρόπους. Ο Μίλτος, γιος του Νίκου Βλαστού, γιατρός νευρολόγος, με σπουδές στο Παρίσι, φυσικό ήταν να αφήσει την Ερμιόνη. Η πρώτη νευρολογική κλινική της Αθήνας ιδρύθηκε από αυτόν και η στάση λεωφορείων εκεί, ονομάστηκε “Στάση Βλαστού” και υπάρχει μέχρι σήμερα. Ο Ερμιονίτης Άγγελος Καραγιάννης, σε μια βεγγέρα σαγηνεύτηκε από την ομορφιά και τη χάρη της Καίτης Βλαστού και αμέσως την παντρεύτηκε αδιαφορώντας για τις επιφυλάξεις της οικογένειάς του. Η Λίλη παντρεύτηκε και έζησε στο Παρίσι, η Νιόβη παντρεύτηκε καπνέμπορο στη Πάτρα και έζησε εκεί.

Το 1922, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης από τα Σόκια, προύχοντας και ιδιαίτερα ευκατάστατος, η γυναίκα του Αργυρώ και τα παιδιά τους, καταδιωκόμενοι από τους Τούρκους, καταφεύγουν στη Σάμο, από εκεί στον Πειραιά και κατόπιν στη Δράμα, όπου με την ανταλλαγή προσφύγων και αποζημιώσεων τους επιδίδεται μεγάλος κλήρος για εγκατάσταση και καλλιέργεια. Η Αργυρώ, πολύ καλή μαγείρισσα, γνώριζε τη χρήση των βοτάνων και παρουσίαζε εξαίρετες Μικρασιάτικες συνταγές. Μετά 20 χρόνια, η κόρη τους Δέσποινα παντρεύεται αστυνομικό που υπηρετούσε στο Κρανίδι και εγκαθίστανται στην περιοχή μας. Στο τέλος της κατοχής, εγκαθίστανται στην Ερμιόνη και τα αδέλφια της Σωκράτης και Σοφοκλής με μεγάλη δράση στην Εθνική Αντίσταση. Εργάζονται ως διοικητικό προσωπικό στα μεταλλεία, παντρεύονται τις Ερμιονίτισσες Αργυρώ Δέδε και Ρίνα Σταματίου και από τότε αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας, που τους αγκάλιασε με στοργή.

Ο Μάρκος Γιαμούρογλου από το Ικόνιο, στη καταστροφή πιάνεται αιχμάλωτος.  Η γυναίκα του Αναστασία με τον 6χρονο Ιορδάνη, τον 4χρονο Γιάννη, τον 2χρονο Ηλία, την αδελφή του Μάρκου Κατίγκω (Κατίνα) και την κόρη της Κούλα φτάνουν στην Ελλάδα και μετά από απίστευτη περιπέτεια δύο μηνών βρίσκονται στα Ιωάννινα. Ο Μάρκος το 1923 με την ανταλλαγή πληθυσμών απελευθερώνεται και ξεριζωμένος βρέθηκε στην Ερμιόνη και αρχίζει μεγάλο αγώνα να βρει την οικογένειά του.

Χάρη στη πρωτοβουλία της Εκκλησίας να ανακοινώνονται μετά την Κυριακάτικη λειτουργία από τους επιτρόπους αναζητήσεις αγνοουμένων προσφύγων, η γυναίκα του άκουσε στα Ιωάννινα για το άντρα της, ήλθε στην Ερμιόνη και τον βρήκε. Όλη η οικογένεια ενώνεται και αρχίζει να στήνει το σπιτικό της. Στο Ικόνιο είχαν μεγάλο διώροφο σπίτι, ήταν πολύ ευκατάστατη οικογένεια, έκαναν παραγωγή ούζου. Οι χανούμισσες αγαπούσαν πολύ την Αναστασία και την παρότρυναν να μη φύγει ως πρόσφυγας. Θα την βοηθούσαν και θα την προστάτευαν της έλεγαν. Ο Μάρκος άνοιξε καμίνι με τούβλα και κεραμίδια στο Κρανίδι και τον χειμώνα διατηρούσε σιδηρουργείο στην Ερμιόνη. Απέκτησαν και άλλα 4 παιδιά, την Δέσπω, τον Θεοδόση, την Κατίνα και την Κούλα. Όταν τα παιδιά άρχισαν το σχολείο στην Ερμιόνη, οι συμμαθητές τους τα αποκαλούσαν Τουρκόπουλα και ο Μάρκος άλλαξε το επώνυμο σε Βροχίδης. Στην Ερμιόνη ήσαν πολύ αγαπητοί και κοινωνικοί. Ο Μάρκος και η Αναστασία έπαιζαν πολύ καλά ούτι και κανονάκι, ένα μουσικό όργανο άγνωστο τότε στην Ερμιόνη (σαν το σαντούρι αλλά χωρίς ξύλα έπαιζαν με τα χέρια) και δημιούργησαν πολλές παρέες. Ο Μάρκος πέθανε νωρίς και η οικογένεια έφυγε για την Αθήνα, όπου τα αγόρια αρχικά άνοιξαν καμίνι στην Ιερά Οδό και μετά δημιούργησαν το γνωστό εργοστάσιο εκκλησιαστικών ειδών “Βροχίδης” που υπάρχει μέχρι σήμερα και ανήκει στα εγγόνια του Μάρκου από το γιο του Θεοδόση. Ο αδελφός του Μάρκου, Χαρίτος Γιαμούρογλου, το 1923 με την ανταλλαγή πληθυσμών ήλθε στην Ερμιόνη, φέρνοντας πολλές λίρες και χρυσό. Η κόρη του Μάρκου Κατίνα παντρεύτηκε τον Ερμιονίτη Σταύρο Γεωργίου και απέκτησαν 5 παιδιά. Το σπίτι τους είναι από τα ελάχιστα προσφυγικά που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Βρήκα στο Αιγάλεω την κόρη του Μάρκου Δέσπω, 88 ετών σήμερα, μιλήσαμε πάρα πολλές ώρες και μου εξιστόρησε πως κτίστηκε αυτό το σπίτι. “… ο πατέρας μου συνάντησε τη μάνα μου το ‘23, ήλθε στην Ερμιόνη και άνοιξε καμίνι. Στην αρχή έμεναν στο νοίκι, ήθελε να αγοράσει ένα οικόπεδο κοντά στο λιμάνι να φτιάξει σπίτι, αλλά ένας μηχανικός που το είδε του είπε: Μάστρο-Μάρκο είσαι καλός άνθρωπος και σε λυπάμαι γιατί έχεις 8 παιδιά, αλλά αυτό το οικόπεδο μη το πάρεις, γιατί αν περάσει το ποτάμι του Καταφυκιού δεν θα μείνει ούτε πόρτα, θα σου βρω εγώ ένα. Όταν έκτιζε ο πατέρας μου το σπίτι, τα τούβλα ήταν δικά του και όταν έκανε αγιασμό στα θεμέλια δεν είχε λεφτά να πληρώσει τον Παπά και πάει απέναντι και ζήτησε ένα τάλιρο να πληρώσει τον Παπά και του λέει η μάνα μου: Τι κάνεις και θέλεις σπίτι αφού δεν έχεις λεφτά και της λέει ο πατέρας μου θα βρεθούν λεφτά. Δεν είχαμε τσακωθεί με τη γειτονιά ποτέ, ούτε με κανέναν είχε τσακωθεί ο πατέρας μου, τέτοια πράγματα δεν είχαμε, είχαμε αγάπη στο χωριό. Μετά ήθελε πολύ ξυλεία για τη σκεπή και βρήκε ένα μεγαλέμπορα στο λιμάνι και τον παρακάλεσε να του δώσει ξυλεία να βάλει μέσα τα παιδιά του και τον Οκτώβρη να του δώσει τα λεφτά. Εκείνος σκέφτηκε – σκέφτηκε και του λέει: Έλα Μάρκο πάρε την ξυλεία και τελείωσε το σπίτι. Ένας γείτονας του έμπορα του είπε: Τι έκανες; Έδωσες τόση ξυλεία χωρίς λεφτά σε έναν πρόσφυγα που δεν το ξέρεις; Δεν πειράζει, αν θέλει ας μην τα φέρει να συγχωρεθούν ο πατέρας μου και η μητέρα μου. Ο πατέρας μου δούλεψε πολύ καλά το καλοκαίρι, πούλησε τούβλα και κεραμίδια, μάζεψε τα λεφτά και τέλος Σεπτέμβρη πάει τα δίνει, ευχαριστεί το έμπορο και αυτός του απαντά: Μάστρο-Μάρκο ό,τι θέλεις να έρχεσαι να παίρνεις. Συναντά τον γείτονά του και δείχνοντας τα λεφτά του λέει: Να ο πρόσφυγας μου έφερε τα λεφτά και σεις με κάνατε να έχω σκάσει που του έδωσα την ξυλεία”.

Ο Αναστάσιος και η Βασιλική Κωτσόγλου από την πόλη Αλάγια, ήλθαν στις Σπέτσες και από εκεί στην Ερμιόνη με τα 5 παιδιά τους Γιώργο, Αναστασία, Φωτεινή, Ιορδάνη και Δημήτρη. Έμειναν στην Ερμιόνη 10 χρόνια στο σημερινό σπίτι της Θεοδότης Σκλαβούνου, εκτός από τον Γιώργο, ο οποίος έμεινε μόνιμα εδώ και έγινε γανωτής ή καλατζής. Ο μάστρο-Γιώργης ήταν άνθρωπος ήσυχος, φτωχός αλλά εργατικός και τίμιος. Με ένα τσουβάλι στην πλάτη και τα σύνεργά του γύριζε με τα πόδια όλα τα γύρω χωριά μέχρι και το Λουκαΐτι και αγωνιζόταν να θρέψει τα πολλά παιδιά του. Γάνωνε με κασσίτερο τα χάλκινα σκεύη, τα μοναδικά που χρησιμοποιούσαν τότε οι νοικοκυρές στην κουζίνα τους. Οι ντόπιοι τον αγαπούσαν για την καλοσύνη και το χιούμορ του και καλοπροαίρετα τον πείραζαν για την πολυτεκνία του και για την χαρακτηριστική περίεργη προφορά του, αφού δεν κατάφερε ποτέ να μάθει σωστά τα Ελληνικά. Ο Γιώργος έμεινε στην Ερμιόνη μέχρι τη δεκαετία του 1950.

Ο Κυριάκος Σακαλίδης από το Σαγιχλί, μετά την καταστροφή αρχικά βρίσκεται στο Ξυλόκαστρο, κατόπιν στον Πειραιά στα Άνω Πετράλωνα και στην Κατοχή καταλήγει στην Ερμιόνη. Δραστηριοποιήθηκε ως έμπορος με πολύ καλό μπακάλικο στην περιοχή της Παναγίας, στο οποίο μικρός πήγαινα καθημερινά. Παντρεύτηκε την Ερμιονίτισσα Ματίνα Νάκου, αδελφή του χρυσοχόου. Ήταν άνθρωπος ευγενικός, πνευματώδης με πολύ χιούμορ, ιδιαίτερα με τις γυναίκες που πάντα είχε κάποιο αστείο να πει για να τους φτιάξει την διάθεση. Στο σπίτι του έκανε πολλές κοινωνικές συγκεντρώσεις, τις λεγόμενες βεγγέρες, με φίλους του Ερμιονίτες.

Γόνος προσφύγων ήταν και ο αγαπητός σε όλους μας φωτογράφος Στέφος Αλεξανδρίδης, ο οποίος έζησε στο Κρανίδι, αλλά ο φακός του αποθανάτισε όλη την Ερμιονίδα. Ο πατέρας του σε ηλικία 25 ετών ήλθε στις Σπέτσες με το πλοίο “ΠΑΤΡΙΣ” από την Σπάρτη της Μικράς Ασίας, μια πόλη που βγάζει πολλά χαλιά τα λεγόμενα “σπαρταλίδικα χαλιά”. Ο πατέρας του Στέφου ήθελε να τον κάνει ράφτη, αλλά αυτός ήθελε να γίνει τσαγκάρης και έτσι πήγε στο τσαγκαράδικο που είχαν δύο πρόσφυγες. Ωστόσο τον κέρδισε η τέχνη του φωτογράφου που την υπηρέτησε με πολύ μεράκι και έγινε ο εμβληματικός φωτογράφος της Ερμιονίδας.

Η Φωφώ Κωνσταντινίδη, από την Κωνσταντινούπολη βρέθηκε ως πρόσφυγας στην Ερμιόνη. Ηταν οδοντίατρος, με ιατρείο στο στενό μεταξύ Πραχαλιά και Τάγκαλου στο λιμάνι. Μοναχική, αξιοπρεπής, με καλούς τρόπους, αγαπούσε πολύ τα ζώα. Είχε έναν σκύλο με το όνομα “Σποτς” και πολλές γάτες. Τη δεκαετία του ‘60 έκανε και ιδιαίτερα μαθήματα Αγγλικών και Γαλλικών. Το σπίτι της στα Μαντράκια ήταν απέναντι στο σπίτι Απόστολου Γκάτσου και τα διπλανά σκαλάκια που βγαίνουν στη θάλασσα τα λέμε ακόμη και σήμερα “σκαλάκια της κυρά Φωφώς”.

Ο Γιώργος Σιγανούλης, 6 χρονών βρέθηκε στην Ερμιόνη χωρίς γονείς και συγγενείς, ως πρόσφυγας. Ο κτηματίας Δημήτρης Κόντος τον πήρε στο περιβόλι του και έζησε εκεί μέχρι τον θάνατό του. Με το κοπάδι του γύριζε όλο το κάμπο της Κινέτας και των Ποτοκίων. Ο τρόμος του ξεριζωμού και ο χαμός της οικογένειάς του τον είχαν σημαδέψει για πάντα. Δεν θυμόταν τίποτα για το πώς έφτασε στο τόπο μας.

Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΗ

“Το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός, ευθύς εγιόμισε άνθη” λέει ο στίχος του εθνικού μας ποιητή και πράγματι, η φτωχή Ελλάδα των 4.000.000 ψυχών με τιτάνια προσπάθεια, σε 3 χρόνια μόνο, κατάφερε να εξασφαλίσει στέγη, δουλειά και περίθαλψη, σε 1.500.000 πρόσφυγες. Και αυτοί σε μια δεκαετία, με τη φιλοπονία και το φιλοπρόοδο πνεύμα τους της έδωσαν δύναμη από τη δική τους δύναμη.

Μετέτρεψαν την τραγωδία σε δημιουργία! Έκαναν το δράμα θαύμα και ο ξεριζωμός, σύμφωνα με τον Σαράντο Καργάκο, έγινε ριζωμός, έγινε ανθοβόλημα και νέα καρποφορία για την Ελλάδα. Πριν την καταστροφή, με σιδερένιο κρίκο την αλληλεγγύη, δημιουργικοί και ευρηματικοί, εμπορικά και επιχειρηματικά δραστήριοι, χρυσοχέρηδες, κυριαρχούσαν στο θαλάσσιο εμπόριο και σε όλα τα επαγγέλματα, με επιστήμονες και τεχνίτες απαράμιλλης καλαισθησίας.

Η εργατικότητα ενός Έλληνα έφτανε με 10 Τούρκων, αφού ως μεγαλύτερο ελάττωμα και από τη κλεψιά ακόμα, θεωρούσαν την τεμπελιά. Στη Σμύρνη, το 70% του εμπορίου και της οικονομίας κατείχαν οι Έλληνες και ήταν θέμα χρόνου να γίνει ολόκληρη η περιοχή ελληνική αν δε συνέβαινε η τραγωδία. Μόρφωναν τα παιδιά τους με υψηλού επιπέδου παιδεία, με δασκάλους πολύ μορφωμένους και αυστηρούς. Λάτρευαν τον Θεό και την Πατρίδα. Η τουρκική παρουσία ήταν αισθητή κάθε μέρα στη ζωή τους αλλά κυρίως στη βαθιά πληγωμένη καρδιά τους και η γνώση της γεωγραφίας και ιστορίας ήταν ένα γλυκό και θαυματουργό βάλσαμο για αυτήν. Ελληνικά βιβλία δεν είχαν, μάθαιναν όμως τα πάντα για την επανάσταση του 1821, τους ήρωες, τις θυσίες, τα ολοκαυτώματα, τις προδοσίες και τις διχόνοιες. Οι Τουρκικές αρχές τους απαγόρευαν να τραγουδούν πατριωτικά τραγούδια και τον Εθνικό Ύμνο, όμως όλοι τα ήξεραν και τα τραγουδούσαν κρυφά στο σπίτι, κάνοντας τους γονείς να ανησυχούν μήπως τα ακούσουν οι Τούρκοι.

Τούρκοι και Έλληνες είχαν κοινωνικές συναναστροφές και φιλίες. Πήγαιναν στις γιορτές, τα παιδιά έπαιζαν μαζί και οι μεγάλοι έτρεφαν σεβασμό μεταξύ τους. Ζούσαν σε υψηλό βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο με ευρωπαϊκά πρότυπα. Αξιοσημείωτη είναι η ύπαρξη πέντε λυρικών θεάτρων στη Σμύρνη, όταν στην Αθήνα δεν υπήρχε ούτε ένα! Γι’ αυτό και οι Έλληνες στρατιώτες όταν αποβιβάστηκαν εκεί βρέθηκαν προ εκπλήξεως! Διαπίστωσαν πως δεν ήλθαν από τη Δύση στην Ανατολή. Η Δύση ήταν στην Ανατολή! Με τον ερχομό τους, εκτός από τον πολιτισμό τους έφεραν και μια μοναδική αξιοπρέπεια. Δεν υπήρξε ούτε ένας πρόσφυγας ζητιάνος. Στο κοινωνικό μίγμα που δημιουργείται από την υποχρεωτική συνύπαρξης δύο διαφορετικών κόσμων η αντιμετώπιση των ντόπιων χαρακτηρίζεται από αναστάτωση, σκεπτικισμό, δυσπιστία και πολλές φορές εχθρότητα. Χαρακτηριστικό ήταν το παράπονο της Φ. Χαϊδεμένου: “Στην Τουρκία μας φέρθηκαν σαν Έλληνες και στην Ελλάδα σαν Τούρκους”.

Στην Ερμιόνη δεν υπήρχαν πράξεις εχθρότητας, υπήρχε όμως αρκετή δυσπιστία και επιφυλακτικότητα ακόμη και από τις αρχές του τόπου, όπως η απόρριψη από το Κοινοτικό Συμβούλιο πρότασης του Προέδρου για προσφορά 3.000 δρχ. από το αποθεματικό κεφάλαιο για την στέγαση και περίθαλψη απόρων προσφύγων. Εμφανείς ήσαν οι διαφορές στη κουλτούρα και την καθημερινότητα, όπως η συνήθεια ορισμένων συμπολιτών μας να αναφέρονται στα Θεία, προκειμένου να ξεθυμάνουν από το θυμό τους, που έκανε εξαιρετικά άσχημη εντύπωση στους πρόσφυγες, οι οποίοι δεν έβριζαν ποτέ τα θεία. Λύπη και περίσκεψη δημιουργούσαν στους πρόσφυγες κάποιοι λιγοστοί συμπολίτες μας, κυρίως έμποροι και άνθρωποι της αγοράς, που νόμιζαν ότι οι φτωχοί και εξαθλιωμένοι αυτοί άνθρωποι και κυρίως τα μικρά παιδιά ήταν εύκολα θύματα εκμετάλλευσης ή ακόμα και απάτης και προσπαθούσαν να κερδοσκοπήσουν εις βάρος τους.

Νεαροί Ερμιονίτες συνήθως μεθυσμένοι έκαναν καντάδα στις όμορφες προσφυγοπούλες και απαιτούσαν να βγουν από τα σπίτια τους να τις θαυμάσουν. Αυτές δεν έβγαιναν, οι νεαροί πετούσαν πέτρες και ακολουθούσαν κυνηγητά με μαγκούρες και άλλα σχετικά! Ωστόσο, αν και είχαν χάσει τον παράδεισό τους, όπως έλεγαν, αναπολώντας τα όμορφα χρόνια στην Αττάλεια, δέχθηκαν τη νέα πραγματικότητα καρτερικά και χαρακτήρισαν την Ερμιόνη, ως ένα “ήσυχο χωριό”. Με τα χρόνια οι Ερμιονίτες τους αποδέχτηκαν ως ισότιμους συμπολίτες, συνεργάστηκαν μαζί τους, αναγνώρισαν την αξία τους και τον καλό τους χαρακτήρα, αξιοποίησαν τις ικανότητες και τα προτερήματά τους και όχι μόνο δεν τους ενοχλούσαν, αλλά τους αποδέχονταν με σεβασμό.

Την ημέρα που οι εξαθλιωμένοι αυτοί άνθρωποι κατέκλυσαν το λιμάνι μας, κανείς δεν φανταζόταν ότι με τη προκοπή τους και τις νέες ιδέες τους θα αποτελούσαν σημαντική δύναμη προόδου για την μικρή Ερμιόνη. Ο δάσκαλος Μιχαήλ Παπαβασιλείου γράφει: “Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, που κατακλύσανε το φθινόπωρο του ’22 το χωριό μας, δώσανε στη ζωή μας τελείως διαφορετικό νόημα».

Και η Δέσπω Βροχίδη, άκουσε έναν συμπολίτη μας, να λέει σε κάποιον άλλο: “Τούτοι οι άνθρωποι που ήρθαν από τη Μικρά Ασία, καινούργιο αίμα ήτανε στο κορμί του τόπου μας. Πολλά θα μάθουμε από αυτούς. Κοιτάξτε να τους μοιάσουμε για να δούμε άσπρη μέρα”.

Ο Μιχάλης Δεληγιάννης, πρωταγωνιστής στα γεγονότα του Οκτωβρίου 1922 και γνωρίζοντας τις ικανότητές τους, αργότερα το 1927 ως Πρόεδρος της Κοινότητας, κάνει στο Κοινοτικό Συμβούλιο την παρακάτω πρόταση: ”…ταπητουργοί, υφανταί, οικοδόμοι, υποδηματοποιοί και άλλοι τεχνίται εκ των προσφύγων, αποκαθιστάμενοι εις την κοινότητά μας, ούσα παραλιακή και έχουσα κλίμα και ύδατα πόσιμα, υγιεινά και άφθονα, θα εύρωσιν εργασίαν προς συντήρησιν των οικογενειών αυτών και θα αποβώσιν χρήσιμοι στο σύνολο των κατοίκων της κοινότητος” και το Συμβούλιο, αποφασίζει παμψηφεί να παραχωρηθούν δωρεάν κοινοτικά οικόπεδα στο Δυτικό άκρο της πόλης για να κτίσουν σπίτια. Η απόφαση αυτή δεν υλοποιήθηκε.

Εμπορικά δαιμόνια τα αδέλφια Πεχλιβανίδη νοίκιαζαν καΐκια και όργωναν τον Σαρωνικό και Αργολικό κόλπο μεταφέροντας όχι μόνο τα προϊόντα της περιοχής, αλλά έφερναν και από τον Πειραιά κυρίως παστά, ξηρούς καρπούς και ζαχαρωτά.

Οι ζαχαροπλάστες Παντελής Αναμουρλόγλου και Θόδωρος Κωνσταντινίδης μας έμαθαν τα γλυκά ταψιού που έφτιαχναν μόνοι τους, το μπακλαβά, το ραβανί και το σαραγλί, την πάστα σοκολατίνα και τα απίθανα παγωτά τους, καϊμάκι, βανίλια σοκολάτα, πεπόνι, καρπούζι και βύσσινο, άγνωστα μέχρι τότε σε πολλούς Ερμιονίτες. Oι προσφυγοπούλες χειραφετημένες και οι μανάδες με τα μωρά στην αγκαλιά πήραν τα δρεπάνια, τις τσάπες και τα κλαδευτήρια και κατέκλυσαν τα χωράφια και τα περιβόλια.

Οι πρωτοποριακές μέθοδοι του Μιμίκου Τρουπόγλου στη γεωργία και ιδιαίτερα στο κλάδεμα, έγιναν γνωστές στην περιοχή και δεν υπήρχε κτηματίας να μη ζητήσει τη γνώμη του. Αρκετοί σάστιζαν με τις συμβουλές του και τον αντιμετώπιζαν με ειρωνεία, σχολιάζοντας πίσω από την πλάτη του: ”Πάει, του ‘στριψε του κακομοίρη από της προσφυγιάς τον καημό. Ακούς, να μας λέει, να μιλάμε με τη γη μας και να αφουγκραζόμαστε τα δέντρα, γιατί αισθάνονται και μας μιλούν!”. Στο τέλος όμως, όλοι αναγνώριζαν την αξία του, ζητούσαν τη γνώμη του και έλεγαν: “Μεγαλονοικοκύρης πρέπει να ήταν ο μπαρμπα-Μιμίκος!”

Από τους αργαλειούς έβγαιναν αριστουργήματα σε χαλιά και υφαντά που ξεχώριζαν για τον ιδιαίτερο τρόπο επεξεργασίας και για τα ανάλαφρα και με λαϊκά θέματα σχέδιά τους. Το σχολείο Συγγρού μετατράπηκε σε ταπητουργικό εργαστήρι, προσφυγοπούλες για δέκα χρόνια δίδασκαν ταπητουργία σε κοπέλες της Ερμιόνης. Άλλες, έπιασαν τις βελόνες και έκαναν αξιοζήλευτα κεντήματα και πλεκτά ρούχα. Οι κοπέλες της Ερμιόνης έτρεχαν σε αυτές να φτιάξουν την προίκα τους, μαθαίνοντας εργόχειρα και κυρίως τη βυζαντινή βελόνα, έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο κεντήματος. Οι Ερμιονίτισσες έμαθαν πολλά για το στόλισμα της νύφης, το στρώσιμο του τραπεζιού και για θέματα αισθητικής και καλαισθησίας.

Οι Μικρασιάτισσες ακολουθώντας την λαϊκή ρήση, “Τις ιστορίες του τόπου σου, για να μη τις ξεχνάς, να τις βάζεις στα φαγητά” με την ποικιλία των μπαχαρικών, των εξαίσιων μυρωδικών και βοτάνων, δημιούργησαν ένα γευστικό πολιτισμό που έχει κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο. Με τον ερχομό τους, εγκαταλείπεται η ”σπαρτιάτικη” λιτότητα της Ελλαδικής κουζίνας και εισβάλει ορμητικά η Πολίτικη και Σμυρνέϊκη εξωτική γεύση. Μοιραία άλλαξε και η κουζίνα της Ερμιόνης, αποκτώντας μια άλλη διάσταση και ποιότητα, παρ’ ότι πολλά από τα υλικά τους ήταν άγνωστα στις Ερμιονίτισσες και πολλές φορές τα χρησιμοποιούσαν για άλλο σκοπό αντί για τη μαγειρική.

Η μουσική και ο χορός ήταν το βάλσαμο για τον πόνο της προσφυγιάς και οι μουσικές εκδηλώσεις ήταν ιεροτελεστίες για να διατηρηθεί η κοινή τους ταυτότητα και να μεταδοθεί στις επόμενες γενιές. Η ποικιλία των ήχων και ρυθμών που κυριάρχησε έσπασε την μονοκρατορία του Δημοτικού τραγουδιού και άνοιξε το δρόμο για το ρεμπέτικο. Οι Ερμιονίτες κατεξοχήν γλεντζέδες και κοινωνικοί ταίριαξαν με τους πρόσφυγες, δημιουργήθηκε ένα ιδανικό μείγμα και άρχισαν οι βεγγέρες και τα γλέντια. Οι σφουγγαράδες μας άλλωστε πριν την καταστροφή από τα παράλια της Μικράς Ασίας, εκτός από σφουγγάρια έφερναν και στοιχεία μουσικής και πολιτισμού.

Για παράδειγμα, το τραγούδι “Σε καινούργια βάρκα μπήκα και στο Άγιο Γιάννη βγήκα” είναι παραφρασμένο από το Μικρασιάτικο “… και στο Μιχαλίτσι βγήκα.” Ο Μάρκος Βροχίδης με το ούτι και το κανονάκι του, οι κόρες του Τρουπόγλου με το μαντολίνο τους, ο Παναγιώτης Κωνσταντινίδης με το γραμμόφωνό του και η οικογένεια Βλαστού με τη μουσική της παιδεία και τη γνώση των ευρωπαϊκών και μοντέρνων χορών, έδωσαν ένα διαφορετικό χρώμα στη διασκέδαση της Ερμιόνης.

Το ταγκό, το βαλς, η πόλκα, το φοξακλέ, ο καρσιλαμάς και το τσιφτετέλι άρχισαν να χορεύονται στα πάρτι, με τις προσφυγοπούλες να σαγηνεύουν τον ντόπιο ανδρικό πληθυσμό.

Ο Παναγιώτης Κωνσταντινίδης έμαθε στα ζευγάρια τις καντρίλιες και οι κόρες του είχαν μετατρέψει την αυλή τους σε χοροδιδασκαλείο ευρωπαϊκών χορών.

Ο Βασίλης Προβελλεγγάτος έμαθε σε πολλά παιδιά της Ερμιόνης και ειδικά στους προσκόπους τη σάλπιγγα και το τύμπανο. Οι συμπολίτες μας λαϊκοί οργανοπαίκτες Ηλίας και Λεωνίδας Νάκος, με το βιολί και το λαούτο τους, έπαιζαν με δεξιοτεχνία Μικρασιάτικους σκοπούς. Άριστοι τεχνίτες, όπως ο τσαγκάρης Παναγιώτης Κωνσταντινίδης, ο ράφτης Θανάσης Παπαθανασίου και ο σιδηρουργός Μάρκος Βροχίδης, είχαν στα μαγαζιά τους πολλά παιδιά και τους μάθαιναν με μεράκι την τέχνη τους. Από εκεί βγήκαν αργότερα εξαίρετοι Ερμιονίτες τεχνίτες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η 14η Σεπτεμβρίου ανακηρύχθηκε ως ”ημέρα μνήμης” για την Μικρασιατική τραγωδία. Είναι η μέρα που θυμόμαστε τη φλεγόμενη Σμύρνη, την εξαθλιωμένη προσφυγιά και το μαρτύριο του Χρυσόστομου. Είναι και ημέρα νοσταλγίας των αλησμόνητων πατρίδων, όπως τις αποκαλούν οι Μικρασιάτες και όχι των χαμένων πατρίδων. Αν και “Τώρα εκεί όλα είναι λείψανο. Τώρα εκεί ο μύλος αλέθει ερημιά”, όπως γράφει ο Μενέλαος Λουντέμης, οι πατρίδες χάνονται όταν ξεχνιούνται, δεν χάνονται όταν είναι ριζωμένες στην ψυχή μας. Είναι και ημέρα διδαγμάτων, για να θυμόμαστε ότι στις διακρατικές και συμμαχικές σχέσεις δεν υπάρχουν συναισθηματισμοί παρά μόνο υποσχέσεις, οι οποίες ξεχνιούνται όταν θίγονται τα συμφέροντα. Είναι και ημέρα που πρέπει να θυμόμαστε την Ελληνίδα μάνα. Τη μάνα του Έλληνα στρατιώτη που έστειλε το παιδί της στα βάθη της Ανατολής, αλλά και τη μάνα – πρόσφυγα, που έφερε τα ξεριζωμένα βλαστάρια της στην Ελλάδα και προσπάθησε να τα φυτέψει πάλι. Τα είδε να ανθίζουν και να καρποφορούν, αλλά δεν ξέχασε και ποτέ δεν θα ξεχάσει, τη φοβερή σφαγή του 1922.

Στη προσπάθειά μου να προσεγγίσω τον πόνο και την προσφορά των προσφύγων και τη δράση των προγόνων μας το 1922, μέσα μου ριζώθηκε βαθιά η πεποίθηση ότι όλοι οι Έλληνες, την Μικρασία την κουβαλάμε μέσα μας σαν γλυκιά ανάμνηση, σαν πόνο, σαν καημό, αλλά και σαν αιτία περηφάνειας και ελπίδας. Ακόμη και αν δεν μας ανήκει πια, μας ανήκει η Ιστορία της, κάτι που κανείς, ούτε ο ίδιος ο χρόνος μπορεί να μας στερήσει. Χρέος μας είναι να θυμόμαστε, για να σώσουμε την Ιστορική μας μνήμη που θα σώσει και εμάς. Όποιος διασώζει την Ιστορική του μνήμη, διασώζει και την ύπαρξή του. Ξέρει ποιος είναι, ξέρει από πού έρχεται, από ποιους έρχεται, ξέρει πού πάει.

Ως Ερμιονίτες πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για τους προγόνους μας, οι οποίοι δεν είχαν πλούτη, δεν είχαν υποδομή, είχαν όμως αγνά αισθήματα φιλοξενίας και φιλαλληλίας, είχαν πραγματικό πολιτισμό, είχαν αξίες και αγκάλιασαν τους ρημαγμένους πρόσφυγες, τιμώντας για μια ακόμη φορά τη καταγωγή τους και την μακραίωνη ιστορία της πόλης μας. Ένοιωσα υπερήφανος στη γιορτή της Τζικοπαναγιάς του Ταύρου, χώρο ετήσιας συνάντησης των Ατταλιωτών, όταν συνάντησα παιδιά και εγγόνια τους, που γνωρίζοντας τη περιπέτεια των προγόνων τους, επαίνεσαν την μεγάλη προσπάθεια των συμπολιτών μας και πολλοί έχουν επισκεφθεί την Ερμιόνη για να τιμήσουν το Ελληνικό χώμα που πάτησαν για πρώτη φορά οι πρόγονοί τους. Απευθύνομαι στους απογόνους των Μικρασιατών και τους λέω με αγάπη και σεβασμό: “Οι παππούδες, οι γιαγιάδες και οι γονείς σας, με βαθιά πίστη στο Θεό και την Ελλάδα, αν και σκλαβωμένοι μεγαλούργησαν. Πονεμένοι και ρημαγμένοι, άφησαν τους νεκρούς, τα σπίτια τους, τον παραδεισένιο τρόπο ζωής τους, ήλθαν στην Ελλάδα και σύμφωνα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έγιναν “το νέο αίμα και η ευλογία της”. Αποτέλεσαν το λάδι της μηχανής για την πρόοδο της σύγχρονης Ελλάδας. Έδωσαν περισσότερα από όσα πήραν και μετέτρεψαν την τραγωδία σε θαύμα! Το 1922 είναι σταθμός συντριβής, αλλά και αφετηρία αναγέννησης της χώρας μας! Η Ελλάδα και οι Έλληνες τους οφείλουν πολλά! Να είστε υπερήφανοι και να αντλείτε δύναμη από τη μνήμη τους!

Γνωρίζοντας ότι όλοι σας, με αστείρευτο καημό, νοσταλγείτε την αγαπημένη γη των προγόνων σας, την Σμύρνη, την Αττάλεια, το Ικόνιο, τα Σόκια, σας αφιερώνω, τους στίχους του ποιητή μας Ιωάννη Πολέμη:

«Τι κι αν τρώει, τα σπλάχνα μου, το σαράκι;

Τι κι αν βαδίζω, αγύριστα, χρόνο με το χρόνο;

Πιο γλυκιά και πιο όμορφη και πιο δυνατή,

γίνεται η αγάπη μου, όσο εγώ παλιώνω…»

Σαν σημερα εφυγε πριν οκτω χρονια ο Κρανιδιωτης Βασιλης Λαδάς

Βασιλης Λαδας

Αληθεια Πικρη

Δυστυχως τα εξαντλημενα βιβλια του Βασιλη Λαδα  υπαρχουν (;) ακομα  σε μια ντουλαπα κλειδωμενα στο σπιτι του Κρανιδιου. Επιθυμια του ηταν τα βιβλια του να μοιραστουν στον κοσμο. Οσο  μπορεσα πριν απο οκτω χρονια το εκανα. Τα πηγα σε βιβλιοθηκες στην Ερμιονιδα την Αργολιδα και την Αθηνα και σε φορεις καθως και σε ανθρωπους που τα ζητησαν τηλεφωνικα . Μετα τελειωσαν τα λιγα εκεινα βιβλια που ειχα στα χερια μου απο τον ανηψιο του Γιαννη Πετρου που κι αυτος εφυγε πολυ συντομα απο δυστυχημα.

Και υπαρχουν παντα ανθρωποι που παιρνουν τηλεφωνο και τα ζητουν. Δυστυχως κανενας τοπικος φορεας δεν ενδιαφερεται να γινει πραξη η τελευταια του επιθυμια και τα βιβλια σιγα σιγα θα καταστραφουν απο την υγρασια μεσα στην ντουλαπα αν αυτο δεν εχει ηδη γινει.

Υπαρχει καποιος υπευθυνος στον Δημο να σκυψει πανω απο το προβλημα; Ξερω τα βιβλια του Βασιλη θυμιζουν σε καποιους γογονοτα που θελουν να ξεχαστουν. Ξερω η γραφη του ειναι καποτε πολιτικα εντονη και συναισθηματικα φορτισμενη.Ομως τα τρια βιβλια του εχουν στοιχεια της τοπικης ιστοριας μοναδικα .

Στο κατω κατω ειχε βραβευθει απο τον Δημο ο Βασιλης («ενα μικρο δειγμα ευγνωμοσυνης») για την προσφορα του σε οργανα της φιλαρμονικης. Απο τοτε ολοι οι επισημοι τοπικοι φορεις τον ξεχασαν.

Οκτω χρονια χωρις τον Βασιλη . Δεν σε ξεχναμε συντροφε. Εισαι παντα μεσα μας .

 

Ο Φαριντ απο το Αφγανισταν

Despina Spanoudi 38 m  · 

Δεν περίμενα ποτέ πως μία (ακόμα) επική μπούρδα της βθμιας Α θέσ/κης θα μου χάριζε μία από τις πιο όμορφες μέρες της σχολικής μου ζωής…

Κοτζαμ μηχανολογα, τοποθετουμαι την Παρασκευή στο ΕΠΑΛ Βασιλικών που δεν έχει τομέα μηχανολογίας, σκάω μύτη το πρωί, γελάμε επαρκώς με τον γλυκύτατο διευθυντή, λέω τι να κάνω, μου λέει λείπουν έξι συνάδελφοι άρρωστοι, θα μπαίνεις να απασχολεις τα παιδιά στο κενό τους.

Δεν έχω χειρότερο απ’το να ξενερώνω κατ αυτόν τον τρόπο εφηβακια που περιμένουν πώς και πώς το κενό τους για να καπνίσουν κρυφά και να γκομενιασουν, διαβαίνω τον διάδρομο προς το Α3 και το μυαλό μου δουλεύει στο τέρμα, ψάχνοντας εκείνη την ιδέα που θα κάνει το κενό να φαντάζει κάτι καλύτερο από μενομενους ταύρους σε υαλοπωλειο, μπαίνω στην τάξη και μεταξύ αλλαλαγμων και βρυχηθμων υπάρχει ένας που είναι ήσυχος και με κοιτάει.

Του λέω πώς σε λένε, μου λέει Φαριντ but i speak only English, i am just two months in Greece. Έχει τόσο ζεστό βλέμμα, μιλάμε για λίγα λεπτά, εύκολα καταλαβαίνω πως έχω απέναντι μου ένα θαύμα της ανθρώπινης ύπαρξης, ησυχάζω κάπως την τάξη και τους λέω: θέλετε να μάθουμε την ιστορία του Φαριντ που σφάχτηκε πριν δύο χρόνια ο πατέρας του από τους Ταλιμπάν και ήρθε από το Αφγανιστάν με τα πόδια;

Απόλυτη ησυχία. Καθόμαστε πάνω στην έδρα μαζί, εγώ για να μεταφράζω και η υπέροχη Άννα κάνει την πρώτη ερώτηση: υπάρχει κάτι που δεν θα ήθελες να συζητήσουμε; Καμία ερώτηση δεν μπορεί να με κάνει να νιώσω χειρότερα απ’όσο έχω ήδη νιώσει, λέει ο Φαριντ, οπότε τα παιδιά αρχίζουν να ρωτάνε τα πάντα.

Και μαθαίνουμε για τον Φαριντ που θυμάται πως ασφυκτιούσε στο Αφγανιστάν από τα επτά του χρόνια, δεν καταλάβαινε γιατί έπρεπε να σταματάει την μπάλα τέσσερις φορές την μέρα για να προσεύχεται στο τζαμί, αλλά πάντα πίστευε πως θα τελείωνε το Πανεπιστήμιο, θα έβγαζε χαρτιά και θα έφευγε νόμιμα από την χώρα.

Ζωή σε μεγάλη φτώχεια αλλά με πολλούς φίλους, επικράτηση των Ταλιμπάν στην επαρχία του, σφαγιασμος του πατέρα του, φόβος, μετακίνηση της οικογένειας σε άλλη επαρχία κοντά στα σύνορα με το Ιράν, απόφαση να φύγει μόνος του κατ αρχάς και βλέπουμε. Περνάει στο Ιράν εύκολα, φίλοι του εκεί τον πάνε με αμάξι στην Βαν στα σύνορα με την Τουρκία, ενώνεται με άλλους πέντε, τέσσερις ανεπιτυχείς προσπάθειες να περάσουν τα σύνορα, δεν ήταν δύσκολο, μας λέει, έπρεπε απλά να ανέβεις και να κατέβεις ένα βουνό σαν κι αυτό, και μας δείχνει έξω από το παράθυρο, αλλά οι αστυνομία μας κυνηγούσε, στην τρίτη απόπειρα είχαμε σπασμένα χέρια και στραμπουληγμενα πόδια οπότε χάσαμε χρόνο, αλλά στην πέμπτη ήμασταν τυχεροί, είχε χιονοθύελλα και μας έχασαν.

Με τα πόδια ως την Κωνσταντινούπολη. Τέσσερις πάλι ανεπιτυχείς προσπάθειες να διασχίσουν τον Έβρο, στις δύο άκουγαν πυρά από πίσω τους, στην πέμπτη τα καταφέρνει αλλά χάνει την ομάδα του, τρέχει τρέχει τρέχει και ζει 10 μέρες in the jungle, γελάμε με αγάπη, ο τόπος του λέει είναι καταξερος, το δάσος της Καστανιάς του έμοιαζε ζούγκλα, του τελειώνουν τα τρόφιμα που είχε στην τσάντα του, βρίσκει καρπούς, φτάνει στην Κομοτηνή.

Τα παιδιά προσπαθούν να μην κλάψουν, η ατομαρα τους λέει δεν έχω πρόβλημα να κλάψετε, είμαι μια χαρά, προσπαθεί να μας εξηγήσει την ιστορία του Αφγανιστάν, μας μιλάει για την θέση της γυναίκας εκεί, χαμογελάει συνέχεια, ο Γιάννης τον ρωτάει αν υπήρχε στιγμή στο ταξίδι του που να το μετάνιωσε, ο Φαριντ λέει μία στιγμή στο δάσος, κοιτούσα το φεγγάρι και σκέφτηκα τι κάνω εγώ εδώ, στην πόλη βρίσκει την UNHCR, από την Κομοτηνή έρχεται στους Ταγαράδες κι από εκεί στο Α3.

Στην αρχή δεν ήθελε να μείνει στην Ελλάδα αλλά τώρα του αρέσει, we are very kind people, λέει, θέλει σίγουρα να σπουδάσει και να πάρει μαζί του την οικογένεια του.

Εμψυχώνει τους συμμαθητές του, τους λέει ξέρω πόσο δύσκολο είναι για εσάς να καταλάβετε, τα παιδιά κλαίνε και τον χειροκροτανε.

Εκεί σταματάμε, έχουμε ήδη ξοδέψει και το διάλειμμα, μπαίνει η συνάδελφος για την άλλη ώρα, τον χαιρετάω και του λέει τι μπορώ να κάνω για αυτόν. My teacher… ξεκινά να μου λέει, τι my teacher βρε brother του λέω, εσύ ήσουν ο δάσκαλος, επιμένει, my teacher you did everything, i feel now like a human being again, and i feel after a long long time that i have a name.

Το Α3 θα πάει το Σάββατο σινεμά με τον Φαριντ.

Ο γλυκύτατος διευθυντής θα κάνει τα πάντα για να τον μορφώσει.

Κι εγώ, θα πνίξω τον πόνο που θα αλλάξω σχολείο, διαβάζοντας στον Ορέστη την Αλίκη που βρήκε το ονομα της, που διαβάζαμε στα νήπια και τότε δεν καταλάβαινε καλά την αλληγορία και τώρα θα καταλάβει πως η Αλίκη είναι ο Φαριντ.

Από την Eleni Xatzo μέσω του Σωτήρης Σιαμανδούρας

Καλή συνέχεια σε όσους χτίζουν τοίχους και μιλάνε για εισβολείς στον Έβρο. Όνειρα γλυκά. Ο Κασιδιάρης και Μελονι στα όνειρα σας.

Για παμε λοιπον Αφγανισταν

Αλλη μια πολυ πλουσια χωρα με φτωχους πολιτες.

Τι ξερουμε για το Αφγανισταν οπου η ΝΑΤΟικη Ελλαδα (Επιχειρήσεις στα Πλαίσια του NATO & της Ε.Ε.)εστειλε απο το 2002 και μετα συνολικα  διομιση χιλιαδες στρατιωτες και  οπλα αεροπλανα και εξοπλισμο;

Υπολογίζεται ότι  ιστορικό ρεκόρ κατεγράφη το 2017 με την παραγωγή οπίου να εκτινάσσεται στους 9.900 τόνους και τις πωλήσεις να φτάνουν στο 1,4 δισ. δολάρια ή στο 7% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν.Αξιωματούχοι του ΟΗΕ ανέφεραν ότι οι Ταλιμπάν πιθανότατα κέρδισαν περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια μεταξύ του 2018 και του 2019 από το εμπόριο ναρκωτικών. 

Ηταν η τριτη  φορα στην ιστορια δυο χιλιαδων τριακοσιων χρονων που στρατιωτες που μιλουσαν Ελληνικα καταλαμβαναν την περιοχη.Με τη διάλυση της Αυτοκρατορίας των Περσών από τους Έλληνες, κατά την εκστρατεία του Αλεξάνδρου του Μέγα, τα μακεδονικά στρατεύματα εισήλθαν στην περιοχή του Αφγανιστάν, το 330 π.Χ.

Μετά τη σύντομη διάρκεια της Αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου, την περιοχή ήλεγξε το διάδοχο κράτος της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας, έως το 305 π.Χ. Τότε, μεγάλο μέρος του σημερινού Αφγανιστάν δόθηκε στην Αυτοκρατορία των Μαουρύα, ως όρος που τέθηκε σε μια συνθήκη συμμαχίας μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών. Οι Μαουρύα (Ινδοί) ήλεγχαν την περιοχή νότια του Χίντου Κους μέχρι την ανατροπή τους περίπου το 185 π.Χ. Το 185 π.Χ., εξαιτίας της παρακμής των Μαουρύα, προήλθε η ελληνιστική ανακατάληψη της περιοχής υπό τους Έλληνο-Βακτριανούς. Το νέο βασίλειο ονομάστηκε Ελληνικό Βασίλειο της Βακτριανής και συμπεριλάμβανε τα σημερινά κράτη του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν, καθώς και τμήματα του Ιράν και της Ινδίας.

Το 180 π.Χ., το ανατολικό τμήμα του Βασιλείου της Βακτριανής (ανατολικό Αφγανιστάν, Πακιστάν, τμήματα της Ινδίας) αποσπάστηκε από αυτό, με αποτέλεσμα την ίδρυση του Ινδοελληνικού Βασιλείου, που αποτέλεσε το ανατολικότερο άκρο του Ελληνιστικού κόσμου.Η ελληνιστική περίοδος φαίνεται να ήταν μια εποχή μεγάλης άνθισης και ακμής για την περιοχή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Στραβών, που κάνει λόγο για «βασίλειο των χιλίων πόλεων» αναφερόμενος στη Βακτριανή, καθώς και από τον αριθμό νομισμάτων που κόπηκαν τότε. Χαρακτηριστικό ότι μέχρι και σήμερα, η Τράπεζα του Αφγανιστάν χρησιμοποιεί στο έμβλημά της, τη φράση «Βασιλέως Μεγάλου Ευκρατίδου«, γραμμένη στα ελληνικά.

Σήμερα, ορισμένες φυλές στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν με κυριότερη από αυτές τη φυλή Καλάς, διατηρούν χαρακτηριστικά που τους συνδέουν με τους Έλληνο-βακτριανούς

Συνολικά από την ημέρα που αποφασίστηκε η Ελλάδα να συνδράμει το NATO στην αποστολή στρατευμάτων σε αυτή τη χώρα περίπου 2.500 έλληνες στρατιωτικοί βρέθηκαν εκεί κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες.Τον Νοέμβριο του 2005 δύο Έλληνες στρατιωτικοί τραυματίστηκαν στη διάρκεια της διπλής επίθεσης που σημειώθηκε στην Καμπούλ. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε ενώ η φάλαγγα επτά Ελληνικών στρατιωτικών οχημάτων της τότε νατοϊκής δύναμης (ISAF) στο Αφγανιστάν, στην οποία συμμετείχαν 120 στρατιωτικοί, κινούνταν στα περίχωρα της Καμπούλ, επιστρέφοντας από αποστολή παροχής υπηρεσιών σε αφγανικό σχολείο, και έπεσε σε ενέδρα.

Οταν λοιπον ο ρατσιστης αμορφωτος λεει τι δουλεια εχουν οι Ελληνες με το Αφγανισταν η ερχονται οι Αφγανοι και μας κλεβουν βιαζουν σκοτωνουν ας το σκεφτει αλλη μια φορα. Ας διαβασει λιγο ιστορια και θα μαθει ποια η σχεση των Αφγανων με τους Ελληνες εδω και δυο χιλιαδες τριακοσια χρονια. Και που ξερεις . Ισως ο προσφυγας ναναι μακρυνος σου προγονος γεννετικα . Οχι πως εχει και μεγαλη σημασια. Γενετικα ολοι οι ανθρωποι απο την ιδια μητρα ξεκινησαμε.

Οι εθνοτητες του Αφγανισταν και οι διαφορες τους.Καουμ.

Μια χώρα που βρίσκεται διαρκώς, επί δεκαετίες, στις ειδήσεις, με τρόπο που όμως γίνεται όλο και πιο ακατανόητη για τον δυτικό άνθρωπο, που την βλέπει μέσα από τις δικές του θέσεις και κατασκευές.

Μια χώρα – κι ίσως δεν υπάρχει τίποτε πιο ενδεικτικό της άγνοιάς μας απ’ αυτό – που έζησε την τελευταία της επίσημη και κανονική απογραφή του 1971. Όλοι οι αριθμοί που λέμε, όλοι ανεξαιρέτως, είναι προβολές. Το 1971 στην απογραφή μετρήθηκαν 11 εκατομμύρια κάτοικοι – για να μη χαθεί μέρος της βοήθειας προς τη χώρα, από τον ΟΗΕ, το Αφγανιστάν δήλωσε ότι έχει κάνει λάθος και πρόκειται για 16 εκατομμύρια, τελικά. Από κει και ύστερα, το χάος. Στη χώρα δεν υπάρχει καταγραφή γεννήσεων και θανάτων, δεν υπάρχουν πιστοποιητικά – δεν υπάρχουν καν επίθετα, με τον τρόπο που τα γνωρίζουμε εμείς. Οι περισσότεροι «έχοντες» επίθετα, φαινόμενο σχετικά πρόσφατο, υιοθετούν κάποιο για τις επαφές τους με τη Δύση – συνήθως ανήκουν σε ανώτερες τάξεις δηλαδή. Ακόμη και τότε, το επίθετο συνήθως δείχνει καταγωγή: Ο Χαμίντ Καρζάι μας λέει με το επίθετό του ότι είναι ο Χαμίντ από την Καρζ της Κανταχάρ. Και, για το ιδιαίτερο του πράγματος, χωρίς επίθετα σημαίνει ότι οι γυναίκες δεν παίρνουν το επίθετο του πατρός τους, του ανδρός τους κλπ..

Επιστροφή στην απογραφή. Έτσι κάπως, αν οι Παστούν είναι 45% του πληθυσμού του Αφγανιστάν, όπως λένε οι Δυτικοί, ή 55% όπως λένε οι ίδιοι, είναι κάτι που δεν μπορεί να διαπιστωθεί. Εξ αρχής επιλέγεις ποιόν θα πιστέψεις – συνήθως μια απλή πρόσθεση και διαίρεση δια δύο είναι η μέση λύση, αλλά και πάλι η γνώση δεν υφίσταται. Και η επιλογή σου καθορίζει και την πολιτική, πολλές φορές: αν οι Παστούν είναι 55%, με βάση τις αρχές της δυτικής δημοκρατίας έχουν τον πρώτο και αποφασιστικό λόγο. 

Οι Παστούν είναι, πάντως, οι περισσότεροι και η κυρίαρχη κουλτούρα – η ταυτότητα Παστούν, ας σημειωθεί, δεν είναι θρησκευτική, καθώς υπάρχουν και κοινότητες Παστούν σιιτικές και σε ακόμη μικρότερο ποσοστό ινδουϊστικές. Οι περισσότεροι είναι ωστόσο σουνίτες. Ακολουθούν οι Τατζίκοι, επίσης κυρίως σουνίτες, που θεωρούμε ότι αποτελούν το 30% του πληθυσμού και από τους οποίους αποτελείται ένα μεγάλο μέρος της τάξεως των εμπόρων και των κληρικών. Ένα περίπου 10% υπολογίζεται ότι είναι οι τουρκογενείς (ουζμπέκοι, τουρκμένοι κλπ), οι οποίοι κατοικούν στα βόρεια της χώρας και η ισχύ τους είναι πολύ μεγαλύτερη του ποσοστού, καθώς έχουν δύο σημαντικά πράγματα στα χέρια τους: την κατασκευή και εμπορία των θρυλικών χαλιών μπουχάρα (που φτιάχνονται στο Αφγανιστάν κι είναι το βασικό νόμιμο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας) και κράτη ομογενών τους να τους στηρίζουν πολλαπλώς, παρά τις σημαντικές διαφορές – διαφορές που όμως παίζουν μεγάλο ρόλο στην διαμόρφωση των πολιτικών των διαφόρων κοινοτήτων του Αφγανιστάν.

Κι εδώ οφείλουμε να ανοίξουμε μια παρένθεση, γι’ αυτές ακριβώς τις διαφορές. Οι Ουζμπέκοι, Τουρκμένοι κλπ που ζουν στα κράτη τους, στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, έχουν πολύ διαφορετική κουλτούρα και ζωή από τους ίδιους λαούς στο Αφγανιστάν. Οι των κρατικών οντοτήτων θεωρούν τους Αφγανούς πατριώτες τους ως κατσικοκλέφτες και πρωτόγονους, υποδεέστερους. Αντιστοίχως, οι Αφγανοί τουρκογενείς θεωρούν τους κατοίκους αυτών των κρατών δειλούς και κατώτερους, αφού παραδόθηκαν και επέτρεψαν να τους νικήσουν οι σοβιετικοί (κάτι που οι Αφγανοί δεν επέτρεψαν).

Για τους Παστούν, οι οποίοι αποτελούν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού του Πακιστάν (γύρω στο 20%), ανάλογο ρόλο θα μπορούσε να παίξει το Πακιστάν. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερο και πρέπει να καταγραφεί, ότι όλοι οι Αφγανοί, όπου και αν ανήκουν, ούτε επιθυμούν ούτε έδειξαν ποτέ να επιθυμούν είτε να δημιουργήσουν εθνικά κράτη είτε να ενταχθούν σε εθνικά κράτη. Η έννοια του εθνικού κράτους τους είναι αποτρόπαια και ξένη. Γι’ αυτούς το βασικότερο και το ενωτικό είναι το Ισλάμ. Το Αφγανιστάν είναι ένα Ισλαμικό Κράτος και οι Αφγανοί, όλοι, από όπου κι αν προέρχονται, θεωρούν ότι γεννιούνται καλοί μουσουλμάνοι – με τον τρόπο που οι χριστιανοί του Βυζαντίου θεωρούσαν ότι γεννιούνται καλοί, ορθόδοξοι χριστιανοί, θα τολμήσω την αναλογία.

Το ίδιο ισχύει και για το σιιτικό στοιχείο στο Αφγανιστάν, τους πολύπαθους Χαζάρα, που θεωρούνται απόγονοι των Μογγόλων και αποτελούν το περίπου 15% του πληθυσμού, σύμφωνα με τις ίδιες προβολές. Η θρησκευτική τους διαφορά αποτελεί και το λόγο όσων έχουν υποστεί από τους λοιπούς, τους σουνίτες, δια μέσου των αιώνων – ήταν οι διωκόμενοι κι οι σκλάβοι πάντα. Και, βεβαίως, είναι οι πιο γνωστοί εχθροί των ταλεμπάν.

Πέρα από όλες αυτές τις μεγάλες κοινότητες, υπάρχουν ακόμη 12 μικρότερες. Στο Αφγανιστάν μιλούνται τουλάχιστον 20 γλώσσες. Η χώρα ήταν και παραμένει – πέρα από την ελίτ του και το μικρόκοσμό της στην Καμπούλ- μια προνεωτερική κοινωνία.

Οι λαοί αυτοί, Παστούν, τουρκογενείς, Χαζάρα και όλοι οι άλλοι, δεν είναι εθνότητες και δε λειτουργούν ως εθνότητες εντός της χώρας. Υπάρχει διακριτκή ταυτότητα αλλά δεν υπάρχει εθνική ενότητα, ας το πούμε – οι όροι με τους οποίους διαχειριζόμαστε το Αφγανιστάν είναι ήδη λάθος… Ας μείνουμε στο σημαντικό: δεν υπάρχει κεντρική πολιτική για καμμία από αυτές τις κοινότητες και οι σχέσεις και οι αποφάσεις λαμβάνονται σε φυλετικό επίπεδο, ανά περιοχές, με βάση συγκεκριμένα  ζητήματα και προβλήματα που προκύπτουν. Αυτά τα ίδια τα ζητήματα και προβλήματα, και οι λύσεις που επιλέγονται, αλλάζουν κάθε στιγμή τους συσχετισμούς. Είναι πολύ συχνό δύο χωριά λχ Παστούν να μισούνται μεταξύ τους και γι αυτό να εντάσσονται σε αντίθετα στρατόπεδα. Αλλά, σε κάποιο ζήτημα – όπως, λχ, η αντίσταση κατά της κατοχής – μπορεί να συνεργαστούν και να συνεργήσουν.

Η λέξη για την κατανόηση των κοινωνικών αυτών σχέσεων είναι το Καούμ (λατινιστί  قوم, quwm). Στις εγκυκλοπαίδειες μεταφράζεται ως «η βασική κοινωνική ομάδα του Αφγανιστάν που βασίζεται στη συγγένεια, τον τόπο κατοικίας ή στο επάγγελμα.. Πολλές φορές μεταφράζεται ως φυλή αλλά η σχέση που περιγράφει η λέξη Καούμ περνάει τις γραμμές φυλών ή και εθνών… η λέξη χρησιμοποιείται στο Αφγανιστάν για να καταδείξει μορφές αλληλεγγύης. Οι αφγανοί αυτο-ορίζονται από το καούμ κι όχι από την φυλή ή την εθνότητα.. Η ταυτότητα Καούμ προσέθεσε στην δυσκολία της δημιουργίας εθνικής ταυτότητας στο Αφγανιστάν».

Με πιο απλά λόγια, το Καούμ σημαίνει «εμείς» – εμείς απέναντι στους όποιους «άλλους». Το «εμείς» όμως αυτό σε πολλές περιπτώσεις είναι ρευστό και μπορεί να αλλάζει βάσει των όσων προβάλλει και αναγκάζει η κάθε συγκυρία. Το «εμείς» αυτό καθορίζεται από το ερώτημα που βάζει είτε το άτομο είτε η Ιστορία. Και η εκάστοτε – βραχύχρονη ή μακρόχρονη – κοινωνική συμφωνία σε αυτό το Καούμ είναι που καθορίζει τις σχέσεις και τις θέσεις. Κι αυτό σημαίνει ότι το Καούμ δεν αφορά σε δεσμούς αίματος ή ακόμη και θρησκευτικής πίστης, αφορά τον τρόπο που η κάθε κοινωνία εντός του Αφγανιστάν αυτο-ορίζεται και βλέπει, ερμηνεύει και δρα στην παρούσα στιγμή. Είναι πολύ ευρύτερο το Καούμ σε περιόδους κατοχής, λχ, από το Καούμ σε περιόδους ησυχίας και ειρήνης (που γίνονται όλο και πιο σπάνιες). Οι ίδιες κοινότητες που ενώθηκαν για να διώξουν τους σοβιετικούς ή τους αμερικάνους, αμέσως μετά θα αυτοσυρικνώσουν το Καούμ, που ως εκείνη την ώρα περιελάμβανε και εκείνους που τώρα γίνονται «οι άλλοι».

Καταλήγοντας, ο τρόπος που οι νεωτερικές και μετανεωτερικές κοινωνίες βλέπουν τον κόσμο, το έθνος, το κράτος, την θρησκευτική πίστη, δεν είναι ο τρόπος που βλεπουν τον κόσμο και την ταυτότητά τους οι ίδιοι οι Αφγανοί. Δεν θα συνταχθούν πίσω από κανένα αφήγημα «εθνικής ανεξαρτησίας» – το εθνική και το ανεξαρτησία είναι πολύ χωριστά πράγματα για κείνους και το πρώτο δεν το έχουν στην κουλτούρα τους. Δεν θα συνταχθούν πίσω από το αφήγημα κανενός «εθνικού κράτους» – θεωρούν τα εθνικά κράτη, και των ομοίων τους, κατώτερα του Αφγανικού μουσουλμανικού πολύμορφου κόσμου, που όμως δεν πρόδωσε ποτέ τον Προφήτη. Δεν υπάρχει κανείς που να επιζητεί αποκοπή εδαφών, εθνική ομοιομορφία, βαλκανοποίηση ας το πω – όλα αυτά, αν εμφανιστούν ως σύντομα ανέκδοτα, είναι προϊόντα της δυτικής επιβολής. Κι επειδή για τους Αφγανούς η πολιτική είναι ένας συσχετισμός του τώρα και μόνον αυτού, και το κοινοτικό κύτταρο παραμένει η οικογένεια και το Καούμ, «η πολιτική χαράσσεται σαν προξενιό ή σαν να βρίσκονται σε ένα διαρκές παιγνίδι πόκερ» οι φυλές και οι κοινότητες, όπως έχει πει ο εθνολόγος και μελετητής του Αφγανιστάν Τόμας Μπάρφιλντ (πολλά στοιχεία αυτού του άρθρου είναι από τις έρευνές του, ας αναφερθεί).

Προξενιό σημαίνει, τώρα θα ζήσουμε μαζί, όσο αντέξουμε, διότι έτσι τα έφερε η μοίρα. Και πόκερ σημαίνει ότι παίζουμε το χαρτί που μας μοιράστηκε τώρα, αλλά περιμένουμε κι άλλο φύλλο και εκεί θα τα ξαναδούμε όλα. Είναι ο πραγματισμός μιας προνεωτερικής κοινωνίας, που τίποτε μοντέρνο δεν την έχει αγγίξει έξω από την Καμπούλ, που δεν γνωρίζει εθνικισμούς και που ενώνεται ή χωρίζεται, κατά το δοκούν, με κυρίαρχη την θρησκευτική της ταυτότητα.

Η θρησκευτική ταυτότητα και ο τρόπος που τους καθορίζει, με υποχρεώνουν να καταφύγω ξανά στο παράδειγμα του Βυζαντίου. Ο Μπάρφιλντ, που έζησε με τις φυλές του Αφγανιστάν τη δεκαετία του ’70, σημειώνει πως «η πίστη, η θρησκεία δεν είναι κάτι άλλο, χωριστό» για τον αφγανό. Ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας, ας το πούμε, δεν τους περνάει κάν από το νου. Στην αναφορά του Αφγανιστάν ως Ισλαμικού Εμιράτου δεν αντέδρασε η συντριπτική πλειοψηφία των αφγανών, ακριβώς γιατί θεωρούν ότι η χώρα τους είναι Ισλαμικό Εμιράτο – όχι με την έννοια της από πάνω επιβολής της Σαρίας, αλλά με την έννοια της συνολικής λαϊκής πίστης. Όπως ακριβως για τον ρωμηό η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν η αυτοκρατορία της Ορθοδοξίας. Δεν υπάρχει, δηλαδή, αναλογία εδώ με την Ισλαμική επανάσταση στο Ιράν – άλλωστε, το Ιράν είναι μια χώρα του πρώτου κόσμου, παρά τις παράνομες και σκληρές και πολυετείς κυρώσεις που έχει υποστεί. Στο Ιράν η επιστροφή στο Ισλάμ ήταν η θεραπεία που επέλεξε μια αρχαία κοινωνία για να θεραπεύσει το βάρβαρο δυτικό τραύμα του μοντέρνου κόσμου, που της επιβλήθηκε απο τα πάνω. Στο Αφγανιστάν το Ισλάμ δεν υπέστη αυτό το βίαιο τραύμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Αφγανοί κοιτούν μάλλον αφ΄υψηλού το Πακιστάν, γιατί «είναι μόνο 500 χρόνια μουσουλμάνοι, οι καϋμένοι, ενώ εμείς ακολουθήσαμε τον Προφήτη»…

Κι εδώ μπαίνει ένας ακόμη πολύ ενδιαφέρον «βυζαντινός» παράγοντας – η βεβαιότητα ότι οι νίκες κατά των εκάστοτε απίστων οφείλονται ακριβώς στην πίστη και στον τρόπο που πιστευουν οι Αφγανοί, σημαίνει ότι οι αφγανοί είναι βέβαιοι για την ορθοδοξία της ισλαμικής τους πίστης και κανείς δε μπορεί να τους κάνει μαθήματα επί του Ισλάμ: γεννιούνται στο σωστό Ισλάμ κι απόδειξη είναι η νίκη τους.  Και εδώ αποδίδεται το γεγονός ότι οι σαλαφιστές και η Αλ-Κάιντα τα βρήκαν πολύ δύσκολα στο Αφγανιστάν – εδώ, και στην ιδιαίτερη παρουσία των Σούφι, που στο Αφγανιστάν δεν αγγίζει κανείς, καθώς αποτελούν το υπόγειο ενωτικό ρεύμα των Καούμ.

Χαρισματικό μυστικιστικό ρεύμα, γεννημένο μετά την εξορία των νεστοριανών ρωμιών στην Περσία, οι Σούφι αποτελούν το γέννημα αυτής της μαγικής σύμμιξης της μυστικής ρωμέικης παράδοσης με τον περσικό κόσμο και το Ισλάμ. Μπορεί σήμερα να γνωρίζουμε τους απογόνους τους δερβίσηδες, από την εργαλειοποίηση των Οθωμανών, και μπορεί πολλοί να τους θεωρούν χαμένους ή ελάχιστους, να καταγράφονται οι διωγμοί και οι καταστροφές των ιερών τους λχ στη Σαουδική Αραβία, όμως είναι παρόντες σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο και το Αφγανιστάν αποτελεί ένα από τα προπύργιά τους. Κυρίως γιατί οι Σούφι δεν αποτελούν χωριστό κομμάτι της κοινωνίας αλλά εντάσσονται στην Καούμ και έχουν, μάλιστα, έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο: αυτό του διαμεσολαβητή. Όταν το πολιτικό πόκερ φτάσει στον καυγά, όταν το πολιτικό προξενιό κινδυνεύει με διαζύγιο, οι ίδιες οι κοινότητες ζητούν την επέμβαση των σούφι. Και πάλι ο Μπάρφιλντ αναφέρει ότι σε παλαιότερη επίσκεψή του στην Κανταχάρ είδε άνδρες των Ταλεμπάν να προβαίνουν σε σουφιστικές τελετουργίες. Το αόρατο δίκτυο διασύνδεσης κι αλληλεπικάλυψης των Καούμ και η ιστορία αιώνων έχει δώσει στους Σούφι αυτή την εξαιρετική και πολύ βαθιά σχέση στην κοινωνία του Αφγανιστάν. Και εδώ, και συνολικά, οι σχέσεις που καθορίζουν την πολιτική, το δίκαιο, την καθημερινότητα είναι σχέσεις πνευματικές, που στηρίζονται στην παράδοση και το Καούμ.

Αφγανιστάν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Αφγανιστάν (παστού/νταρί: افغانستان), είναι χώρα στη νότια κεντρική Ασία. Το επίσημο όνομα της χώρας, σύμφωνα με τη (μέχρι στιγμής) μη αναγνωρισμένη υπηρεσιακή κυβέρνησή της,^[9] είναι Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν^[10]. Η χώρα συνορεύει βόρεια με το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, βορειοανατολικά με την Κίνα, ανατολικά και νότια με το Πακιστάν και δυτικά με το Ιράν. Έχει έκταση περίπου 647.500 τ.χλμ. και ο πληθυσμός (κατατάσσεται 42η στον κόσμο) της χώρας είναι 32.890.171 κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για τo 2020. Οι κάτοικοι ανήκουν κυρίως στις εθνότητες των Παστούν, των Τατζίκων, των Χαζάρων και των Ουζμπέκων.

Δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο Αφγανιστάν, ανιχνεύονται ήδη κατά τη Μέση Παλαιολιθική εποχή, ενώ η θέση της χώρας, ανάμεσα Άπω Ανατολή και Ασία υπήρξε πάντα στρατηγικής σημασίας, καθώς μπορούσε να ελέγχει τους διεθνείς δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων. Υπήρξε αντικείμενο κατακτήσεων τόσο από τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αυτοκρατορία των Μαουρύα, τους Μουσουλμάνους Άραβες και τους Μογγόλους όσο και από τους Βρετανούς, Σοβιετικούς και Αμερικανούς.

Η νεότερη ιστορία του Αφγανιστάν ξεκινά τον 18ο αιώνα με τις δυναστείες των Χοτάκ και των Ντουρανί.

Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η περιοχή ανακηρύσσεται σε «ουδέτερη ζώνη» λόγω της διεκδίκησής του από τη Βρετανική και τη Ρωσική αυτοκρατορία.

Πρωτη  Αγγλικη επεμβαση στο Αφγανισταν 1839

Στις 20 Φεβρουαρίου του 1839, ο βρετανικός στρατός πέρασε τον Ινδό. Αποτελούνταν από 12.000 περίπου άνδρες, με περισσότερους από 40.000 βοηθητικούς του στρατοπέδου, μαζί με τις νέες στρατολογίες του σάχη.

Δευτερη Αγγλικη επεμβαση 1880

Ο Β΄ Αγγλοαφγανικός Πόλεμος ήταν η πολεμική σύρραξη μεταξύ Βρετανικών Ινδιών και του Εμιράτου του Αφγανιστάν από το 1878 ώς το 1880, όταν εμίρης ήταν ο Σερ Αλί Χαν, ο γιος του ιδρυτή της δυναστείας Μπαρακζάι, Ντοστ Μοχάμμαντ Χαν.

Ο Τρίτος Αγγλο-αφγανικός πόλεμος  ή στο Αφγανιστάν ως πόλεμος της Ανεξαρτησίας , ^[4] ξεκίνησε στις 6 Μαΐου 1919, όταν το Εμιράτο του Αφγανιστάν εισέβαλε στη Βρετανική Ινδία και έληξε με ανακωχή στις 8 Αυγούστου 1919. Ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα μια συνθήκη με τους Αφγανούς να αποκτούν ανεξαρτησία και να ελέγχουν τις εξωτερικές υποθέσεις από τη Βρετανία, και οι Βρετανοί αναγνωρίζουν τη γραμμή Durand ως σύνορο μεταξύ του Αφγανιστάν και της Βρετανικής Ινδίας.

Τελος η χώρα έγινε ανεξάρτητη σχηματίζοντας το 1926 το Βασίλειο του Αφγανιστάν.

Το 1973, μετά την εκδίωξη του Βασιλιά Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ ύστερα από πραξικόπημα, σχηματίστηκε η Δημοκρατία του Αφγανιστάν.

Το 1978 ωστόσο, και πάλι μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, στην εξουσία ανήλθε το κομμουνιστικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν, και η χώρα ονομάστηκε Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Το 1979 ξέσπασε ο Σοβιετο-αφγανικός πόλεμος, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στη χώρα προκειμένου να υπερασπιστεί την κυβέρνησή της και το καθεστώς από την εξέγερση των Μουτζαχεντίν. Με την απόσυρση των Σοβιετικών στρατευμάτων το 1996, η χώρα περιήλθε υπό το κράτος των Ισλαμιστών φονταμενταλιστών, των Ταλιμπάν, οι οποίοι κυβέρνησαν ως το 2001 εγκαθιδρύοντας το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν.

Η επέμβαση των Αμερικανών αυτή τη φορά, και ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας θα διαλύσει το Ισλαμικό Εμιράτο, και στη θέση του θα εγκαταστήσει την Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν, το 2001. Η χώρα θα διολισθήσει στον εμφύλιο πόλεμο, από τον οποίο (και παρ’όλη την με όλα τα μέσα στήριξη του εθνικού στρατού από τους Αμερικανούς), νικητές θα εξέλθουν οι Ταλιμπάν. Με την οριστική αποχώρηση και των τελευταίων αμερικανικών στρατευμάτων, τον Αύγουστο του 2021, οι Ταλιμπάν, ολοκλήρωσαν την κατάληψη της χώρας, επαναδημιουργώντας το Ισλαμικό Εμιράτο.^[11] Αν και το νέο καθεστώς έχει αναλάβει την εξουσία από τις 16 Αυγούστου του 2021 (μετά την είσοδο των Ταλιμπάν στην πρωτεύουσα της χώρας Καμπούλ), προς το παρόν δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα κράτος.

Στο Αφγανιστάν τα τελευταία 20 χρόνια, βελτιώθηκαν οι δείκτες της βρεφικής θνησιμότητας, όπως και των ελλιποβαρών παιδιών, του προσδόκιμου ζωής και του επιπέδου διαβίωσης εν γένει. Η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση έγιναν περισσότερο προσιτές στους κατοίκους, και ιδίως στις γυναίκες ωστόσο η βία και η διαφθορά συνεχίζουν να αποτελούν ενδημικά φαινόμενα. ^[12]

• Ετυμολογία

Το θέμα του ονόματος («Αφγάν-«), προέρχεται, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, από το σανσκριτικό όνομα Ασβακάν, που περιέγραφε τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής του Ινδοκαυκάσου. Το Ασβακάν σημαίνει «ιππείς»^[13]. Το τελευταίο μέρος του ονόματος, «-σταν» είναι ένα περσικό επίθημα που σημαίνει «γη των». Ως εκ τούτου, το «Αφγανιστάν» μεταφράζεται σε «γη των ιππέων», ή «γη των Αφγανών».

Ιστορικά, το εθνωνύμιο Αφγανός, χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στον λαό των Παστούν^[14]. Άρα η ετυμολογία του ονόματος, μπορεί να μεταφραστεί και ως «γη των Παστούν».

 

Ιστορία

Προϊστορία στο Αφγανιστάν, από περίπου 50000 έτη πριν. Η περιοχή φιλοξένησε πληθυσμούς που ασχολούνταν με τη γεωργία και κοινότητες που ήταν από τις πιο ανεπτυγμένες για τα δεδομένα της εποχής. Υπάρχουν μάλιστα πολύ, που συγκρίνουν τα ευρήματα του προϊστορικού Αφγανιστάν, με αυτά της προϊστορικής Αιγύπτου^[15][16].

Σκηνές Αφγανών νομάδων στο βορειοδυτικό Αφγανιστάν. Στην περιοχή αυτή, υπήρξαν αγροτικές κοινότητες από το 7000 π.Χ.

Αρχαιότητα

Η περιοχή (κυρίως στα ανατολικά) ήταν μέρος του ιστορικού πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού, αν και το κέντρο του πολιτισμού αυτού βρίσκεται στο σημερινό Πακιστάν και στη βορειοανατολική Ινδία. Μια σημαντική εμπορική πόλη στο σημερινό Αφγανιστάν, είναι η πόλη Σορτουγκάι, στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν, που βρισκόταν κοντά σε ορυχεία λάπις λάζουλι^[17].

Μετά το 2000 π.Χ., έγινε μια μεγάλη μετακίνηση νομάδων από τα βόρεια, και έπειτα από τις διάφορες πληθυσμιακές μεταβολές, διαμορφώθηκε στην περιοχή, η αρχαία χώρα της Αριανής^[18]. Αργότερα, περί το 600 π.Χ., η περιοχή κατακτήθηκε από τους Πέρσες, οι οποίοι χώρισαν τη χώρα στις περιοχές της Καρμανίας, της Γεδρωσίας, της Δραγγιανής, της Αραχωσίας, της Αρίας και της Βακτριανής. Μόνο οι τρεις τελευταίες αποτελούν μέρος του σημερινού Αφγανιστάν (η Αραχωσία στα νότια, η Αρία και η Βακτριανή στα βόρεια), ενώ αναφέρεται ότι ήταν πολύ μεγάλης σημασίας για τους Πέρσες η περιοχή της Αραχωσίας, καθώς θεωρούνταν το δεύτερο κέντρο του Ζωροαστρισμού, αλλά φυσικά και η Βακτριανή, που ήταν η πατρίδα του ίδιου του Ζωροάστρη^[19][20].

Με τη διάλυση της Αυτοκρατορίας των Περσών από τους Έλληνες, κατά την εκστρατεία του Αλεξάνδρου του Μέγα, τα μακεδονικά στρατεύματα εισήλθαν στην περιοχή του Αφγανιστάν, το 330 π.Χ. Μετά τη σύντομη διάρκεια της Αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου, την περιοχή ήλεγξε το διάδοχο κράτος της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας, έως το 305 π.Χ.. Τότε, μεγάλο μέρος του σημερινού Αφγανιστάν δόθηκε στην Αυτοκρατορία των Μαουρύα, ως όρος που τέθηκε σε μια συνθήκη συμμαχίας μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών. Οι Μαουρύα (Ινδοί) ήλεγχαν την περιοχή νότια του Χίντου Κους μέχρι την ανατροπή τους περίπου το 185 π.Χ.

Χρυσά νομίσματα από την εποχή του βασιλιά Ευκρατίδη.

Το 185 π.Χ., εξαιτίας της παρακμής των Μαουρύα, προήλθε η ελληνιστική ανακατάληψη της περιοχής υπό τους Έλληνο-Βακτριανούς. Το νέο βασίλειο ονομάστηκε Ελληνικό Βασίλειο της Βακτριανής και συμπεριλάμβανε τα σημερινά κράτη του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν, καθώς και τμήματα του Ιράν και της Ινδίας. Το 180 π.Χ., το ανατολικό τμήμα του Βασιλείου της Βακτριανής (ανατολικό Αφγανιστάν, Πακιστάν, τμήματα της Ινδίας) αποσπάτησε από αυτό, με αποτέλεσμα την ίδρυση του Ινδοελληνικού Βασιλείου, που αποτέλεσε το ανατολικότερο άκρο του Ελληνιστικού κόσμου^[21][22]. Η ελληνιστική περίοδος φαίνεται να ήταν μια εποχή μεγάλης άνθισης και ακμής για την περιοχή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Στραβών, που κάνει λόγο για «βασίλειο των χιλίων πόλεων» αναφερόμενος στη Βακτριανή, καθώς και από τον αριθμό νομισμάτων που κόπηκαν τότε. Χαρακτηριστικό ότι μέχρι και σήμερα, η Τράπεζα του Αφγανιστάν χρησιμοποιεί στο έμβλημά της, τη φράση «Βασιλέως Μεγάλου Ευκρατίδου«, γραμμένη στα ελληνικά. Ανασκαφές έχουν αποκαλύψει τη μεγάλη κλίμακα των αρδευτικών έργων που που ολοκληρώθηκαν στην περιοχή κατά της ελληνιστική περίοδο. Επιπλέον, εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν αρκετές νέες τοποθεσίες πόλεων ή οχυρωμένων οικισμών. Γενικά πρόκειται για τοποθεσίες πόλεων που ιδρύθηκαν στα τελευταία χρόνια της ύπαρξης του βασιλείου και είναι μικρότερες από αυτές των πόλεων που ιδρύθηκαν από τους Σελευκίδες, με έντονο στρατιωτικό χαρακτήρα, ακροπόλεις και επάλξεις. Εν τω μεταξύ, τον πρώτο αιώνα π.Χ. εμφανίζεται και ο Δρόμος του Μεταξιού και η περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν ανθίζει με το εμπόριο, με διαδρομές προς την Κίνα, την Ινδία, την Περσία και βόρεια προς το σημερινό Ουζμπεκιστάν^[23]. Η τελευταία περίοδος του Ελληνο-Βακτριανού βασιλείου χαρακτηρίζεται από τη βασιλεία των Ευκρατίδων, οι οποίοι ανέτρεψαν τον Δημήτριο και έτσι ξεκίνησαν μια μακρά σύγκρουση με τους απογόνους του Ευθύδημου που παρέμειναν στην εξουσία στην Ινδία, η οποία συνεχίστηκε υπό τους διαδόχους του. Οι παρατεταμένες εχθροπραξίες πιθανώς εξηγούν, εν μέρει, γιατί το βασίλειο έχασε τη δύναμή του και υπέκυψε σε νομαδική εισβολή, η οποία έβαλε τέλος στην ελληνική κυριαρχία στην περιοχή^[24]. Σήμερα, ορισμένες φυλές στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν με κυριότερη από αυτές τη φυλή Καλάς, διατηρούν χαρακτηριστικά που τους συνδέουν με τους Έλληνο-βακτριανούς.

Επιγραφή του 3ου αιώνα π.Χ. σε ελληνικά και αραμαϊκά, η οποία ανακαλύφθηκε στην Κανταχάρ

Στα ανατολικά, το Ινδοελληνικό Βασίλειο διατηρήθηκε περισσότερο, μέχρι το 10 μ.Χ. Κατά τους δύο αιώνες της κυριαρχίας τους, οι Ινδοέλληνες βασιλείς συνδύασαν την ελληνική και τις ινδοϊρανικές γλώσσες και σύμβολα, όπως μαρτυρείται από τα νομίσματα της περιόδου, καθώς και τα θρησκευτικά έθιμα του Ινδουισμού, Βουδισμού, και της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, όπως φαίνεται από τα αρχαιολογικά τεκμήρια στις πόλεις τους. Υπήρξαν υποστηρικτές του Βουδισμού, τον οποίο συνδύασαν με ινδουιστικά και ελληνιστικά στοιχεία.^[25] Ο πολιτισμικός αυτός συνδυασμός είναι συλλογικά γνωστός ως ελληνοβουδισμός και ελληνοβουδιστική τέχνη.^[26] Οι Ινδοέλληνες σταμάτησαν ως πολιτική οντότητα περί το 10 μ.Χ. μετά τις επιδρομές των Κουσανιτών και των Ινδοσκυθών, αν και υπήρξαν ομάδες ελληνικού πληθυσμού που πιθανώς παρέμειναν για αρκετούς αιώνες υπό την ηγεμονία των Ινδοπάρθων και των Κουσανιτών.

Άγαλμα του Βούδα, κατασκευασμένο επί κυριαρχίας των Κοσσανών

Στα μέσα έως τα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ., η Αυτοκρατορία των Κοσσανών με κέντρο το Αφγανιστάν, έγινε μεγάλος προστάτης του βουδιστικού πολιτισμού, κάνοντας τον βουδισμό να ανθίσει σε όλη την περιοχή. Οι Κοσσανοί ανατράπηκαν από τους Σασσανίδες τον 3ο αιώνα μ.Χ., και στη συνέχεια ακολούθησε μια περίοδος συνεχών ανακατατάξεων. Αρχικά, οι Σασσανίδες ανατρέπονται από τους Κυδαρίτες (320 μ.Χ. – 467 μ.Χ.), οι οποίοι με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους Εφθαλίτες (408 μ.Χ. – 670 μ.Χ.)^[27].

Μεσαίωνας

Από τον 7ο μέχρι τον 18ο αιώνα ακολούθησαν οι πρώτες μουσουλμανικές δυναστείες σημαντικότερες των οποίων ήταν οι Γαζναβίδες ή Γαζνεβίδες, οι Γκούριοι ή Γουρίδες, μέχρι της εισβολής των Μογγόλων των οποίων ακολούθησε ο Ταμερλάνος ή Τιμούρ που εγκαθίδρυσε τη δυναστεία των Τιμουρίδων. Αυτή αντικαταστάθηκε από τη δυναστεία των Σαφαβίδων και αυτή από την τελευταία των Μπαρακζάι. Οι πρώτοι μουσουλμάνοι έφτασαν στα εδάφη του Αφγανιστάν το 642 μ.Χ. με μικτή αποδοχή. Πριν τον εξισλαμισμό του Αφγανιστάν οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Βουδιστές και Ζωροάστρες, οι οποίοι έχουν αφήσει την κληρονομιά τους στη χώρα.

Από τον 14ο αιώνα αρχίζει πλέον και οργανώνεται το Αφγανιστάν ως κράτος.

Οι Αφγανοί κατάφεραν, ύστερα από πολλούς πολέμους, να επιβληθούν στις άλλες εθνότητες. Τον 19ο αιώνα άρχισε ο πρώτος πόλεμος των Αφγανών με τους Βρετανούς. Αφού κατέλαβαν και το Πακιστάν, άρχισαν να προχωρούν βορειότερα. Τελικά, το 1842 οι Αφγανοί κατάφεραν να εκδιώξουν τους Βρετανούς από τη χώρα τους, για να ακολουθήσει δεύτερος πόλεμος, το 1878-1880, κατά τον οποίο οι Βρετανοί πέτυχαν να θέσουν το Αφγανιστάν κάτω από τον έλεγχο του Άγγλου αντιβασιλέα των Ινδιών. Ο ανταγωνισμός της Ρωσίας και της Βρετανίας για την κυριαρχία στην κεντρική Ασία και την ινδική υποήπειρο (βλέπε το λήμμα Μεγάλο Παιχνίδι) οδήγησε στη δημιουργία του διαδρόμου του Ουαχάν το 1893, για να χωρίσει τη Βρετανική Ινδία από τη Ρωσία, δημιουργώντας το σημερινό σχήμα της χώρας.

Νεότερη εποχή

Στον τρίτο αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919, οι Αφγανοί κατάφεραν τελικά να νικήσουν τους Άγγλους και να τους υποχρεώσουν να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία τους. Στην περίοδο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου το Αφγανιστάν τήρησε απόλυτη ουδετερότητα απέναντι και στα δύο στρατόπεδα. Το 1973 ανατράπηκε η μοναρχία και τη διακυβέρνηση ανάλαβε το καθεστώς Νταούντ, που ανατράπηκε, μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, το 1978.

Την εξουσία ανάλαβε το καθεστώς Ταράκι, το οποίο τήρησε φιλοσοβιετική στάση. Το 1980 ανατράπηκε και αυτό. Ακολούθησε η εγκατάσταση νέου φιλοσοβιετικού καθεστώτος και η κατάληψη της χώρας από στρατεύματα της ΕΣΣΔ.

Οι σοβιετικές δυνάμεις συνάντησαν σθεναρή αντίσταση από ένοπλες ομάδες ανταρτών μουτζαχεντίν. Στα πλαίσια της στρατηγικής του Ψυχρού Πολέμου,

οι μουτζαχεντίν υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ, το Πακιστάν, την Κίνα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.

Οι πολεμικές συρράξεις αναγκάζουν χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.^[29] Οι σοβιετικοί αποχωρούν το 1989 και ακολουθεί μια ακόμα περίοδος αστάθειας κατά την οποία αναδεικνύεται το ισλαμικό φονταμενταλιστικό κίνημα των Ταλιμπάν. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης επιτάχυνε την ανάδυση των ισλαμιστών φονταμενταλιστών, καθώς η χρήσιμη οικονομική βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης προς το Αφγανιστάν διεκόπη. Οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν την Καμπούλ το 1996 και επιβάλουν ένα αυστηρό ισλαμικό καθεστώς βασισμένο στη Σαρία, απαγορεύοντας τη μουσική, την τηλεόραση και καταπιέζοντας τις γυναίκες. Η φιλοδυτική Βόρεια Συμμαχία διατήρησε υπό τον έλεγχο της ορισμένες περιοχές στο βορρά, εκπέμποντας ένα τηλεοπτικό σταθμό στις περιοχές αυτές. Τη διοικούσαν διάφοροι στρατηγοί και είχε στήριξη από τη Δύση. Το 2001 οι Ταλιμπάν ανατινάζουν δύο γιγάντια σκαλισμένα στον βράχο αγάλματα του Βούδα στην περιοχή Μπαμιγιάν.^[30][31]

Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 οι ΗΠΑ, η Βρετανία και συμμαχικές δυνάμεις αναλαμβάνουν στρατιωτική δράση και ανατρέπουν το καθεστώς των Ταλιμπάν. Με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στη χώρα εγκαθίσταται διεθνής στρατιωτική δύναμη, τη διοίκηση της οποίας ανέλαβε το 2003 το NATO.^[32] Το 2004 διενεργούνται εκλογές και πρόεδρος εκλέγεται ο Χαμίντ Καρζάι. Έκτοτε το κίνημα των Ταλιμπάν έχει ανασυγκροτηθεί και επιτίθεται στις ξένες στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και στην κυβέρνηση της χώρας. Μετά από δεκαετίες πολιτικής αστάθειας και πολεμικών επιχειρήσεων η ανθρωπιστική κρίση έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Εκατομμύρια Αφγανοί προσφυγές έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει συστήσει επιχείρηση για να διαχειριστεί την κρίση.^[33]

Κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων και του ΝΑΤΟ το 2021, οι Ταλιμπάν ξεκίνησαν να προελαύνουν (από τον Μάιο του 2021) και ανέκτησαν γρήγορα τον έλεγχο του Αφγανιστάν, μέσα σε τρεισήμισι μήνες. Οι Αφγανικές Ένοπλες Δυνάμεις, προέβαλαν μια σχεδόν ανύπαρκτη αντίσταση και η Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν διαλύθηκε στις 15 Αυγούστου 2021, όταν οι Ταλιμπάν εισήλθαν στην πρωτεύουσα Καμπούλ. Μέλη της αφγανικής κυβέρνησης παραδόθηκαν και το μεγαλύτερο μέρος της αφγανικής ηγεσίας εγκατέλειψε τη χώρα. Το γεγονός αποδόθηκε στην αντιληπτή αμερικανική παρακμή.  Πολλοί άνθρωποι παγιδεύτηκαν μετά την ταχεία και απροσδόκητη κατάρρευση της αφγανικής κυβέρνησης, προκαλώντας κρίση, με δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς πολίτες, και εκείνους άλλων συμμαχικών χωρών, να βρίσκονται εγκλωβισμένοι στις περιοχές που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν.  Μετά την πτώση της Καμπούλ, συστάθηκε το Εθνικό Μέτωπο Αντίστασης του Αφγανιστάν, το οποίο διεξήγαγε την Αντίσταση του Πάντζσιρ και αμφισβήτησε την ηγεσία των Ταλιμπάν, αναγνωρίζοντας ως πρόεδρο της χώρας, τον Αμρουλάχ Σαλέχ. Παρόλα αυτά η αντίσταση διαλύθηκε από τους Ταλιμπάν στις αρχές Σεπτεμβρίου, με τον Σαλέχ να αυτοεξορίζεται στο Τατζικιστάν.

Παρόλο που καμία κυβέρνηση δεν αναγνώρισε το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν οι κυβερνήσεις της Κίνας, του Πακιστάν, της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσαν ότι ενδέχεται να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν εάν σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.^[42]

Η Σούκρια Μπαρακζάι^(D/R), της φυλής των Παστούν, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και πολιτικός

Ο Αμρουλάχ Σαλέχ, από τη φυλή των Τατζίκων πρώην Αντιπρόεδρος της χώρας.

Η Σίμα Σαμάρ,της φυλής των σιιτών Χαζάρων^(D/R), ακτιβίστρια γιατρός και πολιτικός

 

Δημογραφία

Στο Αφγανιστάν κατοικούν 50 περίπου εθνότητες που καθεμιά έχει και τη δική της γλώσσα. Από το 1930, στο Αφγανιστάν καθιερώθηκαν ως επίσημες γλώσσες η Παστού και η Περσική, γνωστή ως νταρί. Τα νταρί και τα περσικά έχουν ελάχιστες διαφορές μεταξύ τους. Οι άλλες γλώσσες, όπως η ουζμπεκική και η τουρκμενική, είναι επίσημες γλώσσες στις περιοχές στις οποίες ομιλούνται. Την παστού τη μιλάνε κυρίως οι Αφγανοί (Παστούν), ενώ η άλλη μεγάλη εθνότητα, οι Τατζίκοι, μιλάνε την περσική γλώσσα, την οποία και θεωρούν ως πιο εξελιγμένη γλώσσα. Οι Τατζίκοι μιλούν την τατζικική γλώσσα, που είναι μια γλώσσα που συγγενεύει πολύ με τα περσικά και γράφεται με πέρσι αραβικό αλφάβητο (ενώ στο Τατζικιστάν γράφεται με κυριλλικό).

Η κυριότερη θρησκεία στο Αφγανιστάν είναι το Ισλάμ, κυρίως όμως οι Αφγανοί είναι μουσουλμάνοι σουνίτες, με εξαίρεση μερικές μειονότητες που είναι μουσουλμάνοι σιίτες, ενώ όλες οι γλώσσες τις χώρας γράφονται σε αραβικούς χαρακτήρες, όπως και στο Ιράν ή το Πακιστάν. Ο πληθυσμός είναι πολύ ανισομερώς κατανεμημένος, ως αποτέλεσμα φυσικά της μορφολογίας του εδάφους.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ήταν 63,2 χρόνια (63,3 χρόνια οι άνδρες και 63,2 οι γυναίκες)

Πόλεις

Πρωτεύουσα του Αφγανιστάν είναι η Καμπούλ (3.043.532 κάτοικοι). Άλλη σπουδαία πόλη είναι η Κανταχάρ με 391.190 κατοίκους. Την πόλη αυτή την ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος και είχε γίνει πολλές φορές πρωτεύουσα του κράτους.

Άλλες πόλεις είναι: η Χεράτ ή Χαράτ (272.806 κατ.), που βρίσκεται στην κοιλάδα Χάρι – Ραντ, η Μαζάρι Σαρίφ (303.282 κατ.), η Τζαλαλαμπάντ (200.331 κατ.). Πολλές από τις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν δεν έχουν κάποια εθνότητα η οποία αποτελεί πλειοψηφία, λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης από άλλες περιοχές της χώρας, αλλά σε κάθε περίπτωση οι μεγαλύτερες πόλεις της χώρας έχουν εθνοτική ποικιλομορφία.

Μεγαλύτερες πόλεις περιοχές του Αφγανιστάν, εκτίμηση 2021 ^[49]

Κατάταξη	Όνομα	Διοικητική περιφέρεια	Πληθ.
1	Καμπούλ	Καμπούλ (περιοχή)	3.043.532
2	Κανταχάρ	Κανταχάρ (περιοχή)	391.190
3	Μαζάρι Σαρίφ	Μπαλχ (περιοχή)	303.282
4	Χεράτ	Χεράτ (περιοχή)	272.806
5	Τζαλαλαμπάντ	Νανγκαράρ (περιοχή)	200.331
6	Κουντούζ	Κουντούζ (περιοχή)	161.902
7	Γκαζνί	Γκαζνί (περιοχή)	141.000
8	Μπαλχ	Μπαλχ (περιοχή)	114.883
9	Πουλ-ι-Χομρί	Μπαγκλάν (περιοχή)	108.449
10	Γκαρντέζ	Πακτιά (περιοχή)	103.601

Κυβέρνηση

Κύριο λήμμα: Προσωρινή Κυβέρνηση του Αφγανιστάν (2021-)

Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2021, ορίστηκε προσωρινή κυβέρνηση με μέλη που προέρχονται κυρίως από τους Ταλιμπάν, δύο από την εξτρεμιστική οργάνωση Δίκτυο Χακκάνι και έναν ανεξάρτητο πολιτικό. Ηγέτης της νέας κυβέρνησης είναι ο εμίρης Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα, ενώ πρωθυπουργός ορίστηκε ο Μοχάμεντ Χασάν Ακχούντ. Αίσθηση προκάλεσε η επιλογή του ηγέτη του δικτύου Χακκάνι, Σιρατζουντίν Χακκάνι, για τη θέση του υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος καταζητείται ως τρομοκράτης από το FBI.^[50]

Συγκοινωνία

Τα μέσα συγκοινωνίας του Αφγανιστάν είναι ελάχιστα, ενώ δεν υφίσταται καθόλου σιδηροδρομικό δίκτυο. Το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση και μόνο λίγοι δρόμοι είναι ελεύθεροι ολόκληρο το χρόνο για την κίνηση των αυτοκινήτων, ενώ οι περισσότεροι τον χειμώνα καλύπτονται με χιόνια και γίνονται αδιάβατοι. Το συνολικό οδικό δίκτυο της χώρας δεν ξεπερνά τα 35000 χιλιόμετρα. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.^[52]

Οικονομία και Ορυκτός Πλούτος

Η αφγανική οικονομία είναι, ως επί το πλείστον, αγροτική. Το Αφγανιστάν είναι διάσημο για  τα ρόδια , σταφύλια , βερίκοκα , πεπόνια και πολλά άλλα είδη φρούτων.

Ωστόσο, η μεγάλη φτώχεια σε συνδυασμό με τα χαμηλά κέρδη που αποφέρει η καλλιέργεια φρούτων, ωθεί πολλούς αφγανούς προς τις παράνομες καλλιέργειες, με κυριότερη αυτήν του οπίου. Το Αφγανιστάν σήμερα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας οπίου παγκοσμίως, ενώ τα κέρδη που αποφέρει εκτιμάται ότι αντιστοιχούν στο 11% την οικονομίας της χώρας. Το γεγονός αυτό έχει σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, αφού η χώρα έχει μεγάλο αριθμό εξαρτημένων στα οπιοειδή, όπως την ηρωίνη.Εκτιμάται ότι το Αφγανιστάν σήμερα καλύπτει περισσότερο από το 80% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου και ηρωίνης.Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ακόμη κι εν μέσω πανδημίας η καλλιέργεια παπαρούνας εκτινάχθηκε 37%. Υπολογίζεται ότι το ιστορικό ρεκόρ κατεγράφη το 2017 με την παραγωγή οπίου να εκτινάσσεται στους 9.900 τόνους και τις πωλήσεις να φτάνουν στο 1,4 δισ. δολάρια ή στο 7% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν. Αν συνυπολογίσει κανείς τα παράγωγα του οπίου και τις εξαγωγές τους η συνολική οικονομία των ναρκωτικών του Αφγανιστάν φτάνει τα 6,6 δισ. δολάρια.

Παρά τη μικρή βιομηχανία του το Αφγανιστάν είναι πλούσιο σε μεταλλεύματα.

Το Αφγανιστάν διαθέτει πλούσια ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα ορυκτών πρώτων υλών, η αξία των οποίων εκτιμάται από 1 έως 3 τρισ. δολάρια. Ειδικότερα διαθέτει τεράστια αποθέματα μεταλλευμάτων, κυρίως χαλκού, σιδήρου, μολύβδου και λιθίου, επίσης κοιτάσματα γαιανθράκων και πετρελαίου, πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων, καθώς και μαρμάρου, το οποίο εξορύσσεται με απαρχαιωμένα μέσα και εξοπλισμό, σε διάφορες περιοχές του Αφγανιστάν.Το Αφγανιστάν παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο.Το 2010, Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι και γεωλόγοι αποκάλυψαν ότι η χώρα, η οποία βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Κεντρικής και Νότιας Ασίας, έχει κοιτάσματα ορυκτών αξίας σχεδόν 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά τις οικονομικές της προοπτικές.Κοιτάσματα ορυκτών όπως ο σίδηρος, ο χαλκός και ο χρυσός είναι διάσπαρτα σε όλη τη χώρα. Υπάρχουν επίσης και σπάνια ορυκτά, με πιο σημαντικό κι ένα από τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα λιθίου στον κόσμο – ένα βασικό αλλά σπάνιο συστατικό στις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες και άλλες τεχνολογίες ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.«Το Αφγανιστάν είναι σίγουρα μια από τις πλουσιότερες περιοχές σε παραδοσιακά πολύτιμα μέταλλα, αλλά και τα μέταλλα [που απαιτούνται] για την αναδυόμενη οικονομία του 21ου αιώνα», δήλωσε στο CNN ο Rod Schoonover, επιστήμονας και ειδικός σε θέματα ασφάλειας.

Το Αφγανιστάν επίσης είναι γνωστό για τα χαλιά του. Τα Αφγανικά χαλιά Μπουχαρα που κατασκευαζουν στον Βορρα οι Τουρκογενεις διαφέρουν από τα περσικά και έχουν μεγάλη ζήτηση παγκοσμίως.

Το ΑΕΠ της χώρας το 2020 ηταν 19,81 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η ροή της βοήθειας από το εξωτερικό κάλυψε το 42,9% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.«Το Αφγανιστάν εξαρτάται υπερβολικά από την ξένη βοήθεια», επισημαίνει η Βάντα Φέλμπαμπ-Μπράουν, ειδική για το Αφγανιστάν στο Brookings Institution, εξηγώντας ότι το ύψος της ξένης βοήθειας είναι τουλάχιστον «10 φορές μεγαλύτερο» από τα εισοδήματα των Ταλιμπάν.Όταν ξεκίνησε η πανδημία το 47,3% του πληθυσμού του ζούσαν κάτω από το εθνικό όριο της φτώχειας.

Το Αφγανιστάν έχει ως νόμισμα το αφγάνι.

 

Φρίντριχ Ενγκελς   Ο πρωτος Βρετανο Αφγανικος Πολεμος

Το άρθρο του Φρ. Ενγκελς γράφτηκε τον Iούλιο και τις δέκα πρώτες μέρες του Aυγούστου 1857, και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη The New American Cyclopaedia, τ. I, 1858.

Tο Aφγανιστάν: μια εκτεταμένη χώρα της Aσίας, βορειοδυτικώς της Iνδίας.

Bρίσκεται μεταξύ της Περσίας και των Iνδιών, και στην άλλη διεύθυνση μεταξύ της οροσειράς Iνδοκούς και του Iνδικού Ωκεανού. Παλαιότερα περιελάμβανε και τις περσικές επαρχίες Χορασάν και Χοχιστάν, μαζί με τη Xεράτ, το Mπαλουχιστάν, το Kασμίρ και το Σίντ, και ένα σημαντικό μέρος του Παντζάμπ. Στα σημερινά όριά του πιθανόν να μην ζουν περισσότεροι από 4.000.000 κάτοικοι. Tο ανάγλυφο του Aφγανιστάν είναι πολύ ακανόνιστο, στο βορρά ψηλά οροπέδια, ογκώδη βουνά, βαθιές κοιλάδες και φαράγγια. Όπως όλες οι ορεινές τροπικές χώρες έχει ευρεία ποικιλία κλίματος. Στο Iνδοκούς, χιόνι καλύπτει τις ψηλές κορυφές του όλο το χρόνο, ενώ στς πεδιάδες το θερμόμετρο σκαρφαλώνει στους 130 βαθμούς Φαρενάιτ (περ. 54 βαθμοί Kελσίου). H ζέστη είναι περισσότερη στα ανατολικά μέρη, παρά στα δυτικά, αλλά το κλίμα είναι γενικά ψυχρότερο από αυτό της Iνδίας· και, αν και οι διαφορές στην θερμοκρασία μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού ή μέρας και νύχτας, είναι πολύ μεγάλες, η χώρα είναι γενικά υγιεινή. Oι κυριότερες ασθένειες είναι πυρετοί, καταρροές και οφθαλμία. Σε μερικές περιπτώσεις η σύφιλη είναι καταστροφική. Tο χώμα είναι εξαιρετικά εύφορο. Στις οάσεις των αμμωδών ακτών φύονται χουρμαδιές· ζαχαροκάλαμα και βαμβάκι στις θερμές πεδιάδες· ευρωπαϊκά φρούτα και λαχανικά αναπτύσσονται πλούσια στα άνδηρα στις πλαγιές των λόφων σε ύψος 6-7.000 ποδιών. Tα βουνά καλύπτονται από ευγενή δάση, όπου συχνάζουν αρκούδες, λύκοι και αλεπούδες, ενώ το λιοντάρι, η λεοπάρδαλη και η τίγρης συναντώνται σε περιοχές συγγενείς με τις συνήθειες τους. Δεν λείπουν τα ζώα τα χρήσιμα στον άνθρωπο. Yπάρχει μια καλή ποικιλία προβάτου της περσικής ράτσας. Tα άλογα είναι καλού μεγέθους και ράτσας. Oι καμήλες και τα γαϊδούρια χρησιμοποιούνται ως υποζύγια και οι πάπιες, οι χήνες και οι γάτες υπάρχουν σε μεγάλο αριθμό. Eκτός από το Iνδοκούς, που αποτελεί συνέχεια των Iμαλαΐων, υπάρχει άλλη μια οροσειρά που ονομάζεται Σουλαϊμάν, στα νοτιοδυτικά. Kαι μεταξύ του Aφγανιστάν και του Mπαλκ βρίσκεται μια οροσειρά γνωστή ως η οροσειρά Παροπαμισάν, για την οποία πολύ λίγες πληροφορίες έχουν φτάσει την Eυρώπη. Tα ποτάμια είναι λίγα. Tα πιο σημαντικά είναι ο Xιλμάντ και ο Kαμπούλ. Πηγάζουν από το Iνδοκούς, ο Kαμπούλ ρέει ανατολικά και συναντάει τον Iνδό κοντά στο Aττοκ· ο Xιλμάντ ρέει δυτικά μέσω της περιοχής του Σεϊστάν και καταλήγει στη λίμνη Tζιρέχ. O Xιλμάντ έχει την ιδιαιτερότητα να υπερχειλίζει όπως ο Nείλος, φέρνοντας ευφορία στο έδαφος, το οποίο, εκτός των ορίων της πλημμύρας είναι αμμώδης έρημος. Oι κύριες πόλεις του Aφγανιστάν είναι η Kαμπούλ, η πρωτεύουσα, το Γαζνί, η Πεσαβάρ και η Kανταχάρ. H Kαμπούλ είναι μια όμορφη κωμόπολη στις όχθες του ποταμού με το ίδιο όνομα. Tα κτήρια είναι ξύλινα, περιποιημένα και ευρύχωρα, και η πόλη περιτριγυρισμένη από όμορφους κήπους έχει μια ευχάριστη όψη. Περιβάλλεται από χωριά και βρίσκεται στο μέσο μιας μεγάλης πεδιάδας που περιστοιχίσεται από λόφους. Tο κύριο μνημείο της είναι ο τάφος του αυτοκράτορα Mπαμπούρⁱ. Η Πεσαβάρ είναι μια μεγάλη πόλη με πληθυσμό γύρω στις 100.000. Tο Γαζνί, πόλη γνωστή από την αρχαιότητα, κάποτε η πρωτεύουσα του σουλτάνου Mαχμούντⁱⁱ, έχει χάσει την υψηλή θέση του και είναι τώρα ένα φτωχό μέρος. Kοντά βρίσκεται ο τάφος του Mαχμούντ. Η Kανταχάρ ιδρύθηκε το 1754. Bρίσκεται στη θέση μιας αρχαίας πόλης. Ήταν πρωτεύυσα για μερικά χρόνια, αλλά το 1774 η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Kαμπούλ. Θεωρείται ότι έχει 100.000 κατοίκους. Kοντά στην πόλη είναι ο τάφος του Σαχ Άχμαντⁱⁱⁱ, του ιδρυτή της πόλης, ένα άσυλο τόσο ιερό που ακόμα και ο βασιλιάς δεν έχει το δικαίωμα να απομακρύνει από εκεί έναν εγκληματία που κατέφυγε στα τείχη του.

H γεωγραφική θέση του Aφγανιστάν και ο παράξενος χαρακτήρας των κατοίκων του, δίνουν στη χώρα πολιτική σημασία, η οποία δύσκολα μπορεί να υποτιμηθεί στα θέματα της Kεντρικής Aσίας. H κυβέρνηση είναι μοναρχική, αλλά η εξουσία του βασιλιά επί των ζωηρών και απείθαρχων υπηκόων του είναι προσωπική και πολύ ασταθής. Tο βασίλειο χωρίζεται σε επαρχίες, η κάθε μια από τις οποίες εποπτεύεται από έναν εκπρόσωπο του ηγεμόνα, ο οποίος συλλέγει τα έσοδα και τα μεταφέρει στην πρωτεύουσα.

Oι Aφγανοί είναι μια γενναία, σκληρή και ανεξάρτητη φυλή· επιδίδονται μόνο σε γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες, απέχοντας από το εμπόριο, το οποίο περιφρονητικά εγκαταλείπουν στους Iνδούς, και σε άλλους κατοίκους των πόλεων. Γι’ αυτούς ο πόλεμος είναι μια συγκίνηση και ανακούφιση από την μονότονη απασχόληση με τις εργατικές ασχολίες.

Oι Aφγανοί χωρίζονται σε φατρίες¹, επί των οποίων οι διάφοροι αρχηγοί ασκούν κάποιου είδους φεουδαρχική κυριαρχία. Tο άκαμπτο μίσος τους κατά της εξουσίας και η αγάπη τους για την ατομική ελευθερία, είναι το μόνο που τους εμποδίζει να γίνουν ένα ισχυρό έθνος· αλλά αυτή η ιδιαίτερη μη κανονικότητά τους και η ασάφεια των πράξεων τους τούς κάνει επικίνδυνους γείτονες, ικανούς να εκραγούν από μια ιδιοτροπία ή να ξεσηκωθούν από πολιτικούς μηχανορράφους, που τεχνηέντως εξαίρουν τα πάθη τους. Oι δύο κύριες φατρίες είναι οι Nτουρανί και οι Γιλγκί, που πάντα βρίσκονται σε έχθρα μεταξύ τους. Oι Nτουρανί είναι οι πιο ισχυροί, και ο εμίρης ή χαν τους, εκμεταλλευόμενος την υπεροχή τους, έκανε τον εαυτό του βασιλιά του Aφγανιστάν. Έχει έσοδα περί τα 10.000.000 δολλάρια. H εξουσία του είναι κυρίαρχη μόνο στη φατρία του. Tα στρατιωτικά σώματα επανδρώνονται κατά κύριο λόγο από τους Nτουρανί· ο υπόλοιπος στρατός προέρχεται είτε από τις άλλες φατρίες ή από τυχοδιώκτες που κατατάσσονται ελπίζοντας να πληρωθούν ή να λεηλατήσουν. H δικαιοσύνη στις πόλεις ασκείται από τον εκάστοτε καδή, αλλά οι Aφγανοί σπάνια προσφεύγουν στον νόμο. Oι Xαν τους έχουν δικαίωμα τιμωρίας ακόμα και ζωής ή θανάτου. H εκδίκηση φόνου είναι οικογενειακό καθήκον. Παρ’ όλ’ αυτά λέγεται ότι είναι φιλελεύθεροι και γεναιόδωροι άνθρωποι, όταν δεν τους προκαλεί κανείς και τα δικαιώματα της φιλοξενίας είναι τόσο ιερά ώστε ένας μέχρι θανάτου εχθρός που τρώει ψωμί και αλάτι, ακόμα και αν τα εξασφάλισε με πονηριά, είναι ιερός έναντι της εκδίκησης, και μπορεί ακόμα και να απαιτήσει την προστασία του οικοδεσπότη εναντίον όλων των άλλων κινδύνων που διατρέχει. Στο θρήσκευμα είναι Μωαμεθανοί της αίρεσης των Σουνιτών· αλλά δεν είναι φανατισμένοι και οι συμμαχίες μεταξύ Σιϊτών και Σουνιτών δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες.

Tο Aφγανιστάν υποτάχθηκε στην κυριαρχία των Μογγόλων² και στην περσική κυριαρχία. Πριν από την άφιξη των Bρεταννών στις ακτές της Iνδίας οι επιδρομές από το εξωτερικό που έφταναν στις πεδιάδες του Iνδουστάν, πάντα διενεργούνταν από το Aφγανιστάν. O σουλτάνος Mαχμούντ ο Mέγας, ο Tζένκις Xαν, ο Tαμερλάνος και ο Nαντίρ Σαχ^iv, όλοι πήραν αυτόν τον δρόμο. Tο 1747 μετά τον θάνατο του Nαντίρ, ο Σαχ Άχμαντ, που έμαθε την πολεμική τέχνη από τους μισθοφόρους, αποφάσισε να αποτινάξει τον περσικό ζυγό. Yπό την ηγεσία του το Aφγανιστάν έφτασε το πιο ψηλό σημείο μεγαλείου και ευημερίας στη σύγχρονη εποχή. Aνήκε στην οικογένεια των Σουντοσί και η πρώτη του πράξη ήταν να αρπάξει τα λάφυρα που είχε μαζέψει στην Iνδία ο πρώην αρχηγός του. Tο 1748 πέτυχε να εξορίσει τον Mογγόλο κυβερνήτη από την Kαμπούλ και την Πεσαβάρ, και περνώντας τον Iνδό κατέκτησε ταχύτατα το Παντζάμπ. Tο βασίλειο του εκτεινόταν από το Χορασάν μέχρι το Δελχί και αναμετρήθηκε μέχρι και με τις δυνάμεις των Mαχράτα³. Aυτά τα μεγάλα επιτεύγματα όμως δεν τον εμπόδισαν να καλλιεργήσει και μερικές από τις τέχνες της ειρήνης, και ήταν γνωστός ως αγαπητός ποιητής και ιστορικός. Πέθανε το 1772 και άφησε το στέμμα του στον γιο του Tιμούρ, ο οποίος, ωστόσο, δεν ήταν αντάξιος της βαριάς ευθύνης. Eγκατέλειψε την πόλη του Kανταχάρ, που είχε ιδρυθεί από τον πατέρα του και είχε γίνει μέσα σε λίγα χρόνια μια πλούσια και δημοφιλής πόλη, και μετέφερε την έδρα της κυβέρνησης πίσω στην Kαμπούλ. Kατά τη βασιλεία του οι εσωτερικές διχόνοιες των φατριών, οι οποίες είχαν συρρικνωθεί υπό το σταθερό χέρι του Σαχ Aχμέτ, αναβίωσαν. Tο 1793 ο Tιμούρ πέθανε και τον διαδέχθηκε ο Σιμάν. Aυτός ο πρίγκηπας συνέλαβε την ιδέα να συνενώσει την μωαμεθανική δύναμη της Iνδίας και αυτό το σχέδιο, που θα μπορούσε να είχε απειλήσει σοβαρά τις βρεταννικές κτήσεις, θεωρήθηκε τόσο σημαντικό που ο σερ Tζων Mάλκολμ στάλθηκε στα σύνορα για να κρατήσει τους Aφγανούς υπό έλεγχο σε περίπτωση που έκαναν κάποια κίνηση, και ταυτόχρονα άρχισαν διαπραγματεύσεις με την Περσία, με τη βοήθεια της οποίας οι Aφγανοί θα μπορούσαν να βρεθούν μεταξύ δύο πυρών. Aυτές οι προετοιμασίες ήταν ωστόσο μη απαραίτητες. O Σιμάν Σαχ ήταν αρκετά απασχολημένος με συνομωσίες και ενοχλήσεις στο κράτος του, και τα μεγάλα του σχέδια καταπνίγηκαν εν τη γενέσει τους. O αδελφός του βασιλιά, ο Mαχμούντ, εισέβαλε στη Xεράτ με το σχέδιο να ιδρύσει μια ανεξάρτητη επικράτεια, αλλά απέτυχε στην προσπάθεια του και δραπέτευσε στην Περσία. O Σιμάν Σαχ υποστηρίχθηκε στην άνοδο στο θρόνο από την οικογένεια Mπαϊρουκσί, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Σαΐρ Aφράς Xαν. O Σιμάν ανακύρηξε κάποιο μη δημοφιλές πρόσωπο ως βεζύρη· αυτό ξεσήκωσε το μίσος τον παλαιών υποστηρικτών του και διοργάνωσαν μια συνομωσία που αποκαλήφθηκε, και ο Σαΐρ Aφράς καταδικάστηκε σε θάνατο. O Mαχμούντ ανακλήθηκε τώρα από τους συνομώτες, ο Σιμάν φυλακίστηκε και τυφλώθηκε. Σε αντιπολίτευση προς τον Mαχμούντ, που υποστηριζόταν από τους Nτουρανί, προβλήθηκε από τους Γιλγκί ο Σαχ Σουτζάχ, ο οποίος κράτησε τον θρόνο για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά τελικά νικήθηκε, κυρίως εξ αιτίας της προδοσίας από τους ίδιους τους υποστηριχτές του, και αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στους Σιχ⁴. Tο 1809 ο Nαπολέων έστειλε τον στρατηγό Zαρντάν στην Περσία με την ελπίδα να σπρώξει τον Σάχη [Φαθ Άλι] να εισβάλλει στην Iνδία και η ινδική κυβέρνηση έστειλε έναν εκπρόσωπο [Mαουντστιούαρτ Eλφινστόουν] στην αυλή του Σάχ Σουτζάχ, για να δημιουργήσει μια αντίδραση στην Περσία. Aυτή την εποχή κερδίζει δύναμη και φήμη ο Pαντζίτ Σινγ. Ήταν φύλαρχος των Σιιτών και με την ευφυία του έκανε τη χώρα του ανεξάρτητη από τους Aφγανούς και ίδρυσε ένα βασίλειο στο Παντζάμπ, κερδίζοντας για τον εαυτό του τον τίτλο του Mαχαραγιά και τον σεβασμό της αγγλο-ινδικής κυβέρνησης. O σφετεριστής Mαχμούντ όμως δεν ήταν γραφτό να χαρεί τον θρίαμβο του για πολύ. O Φουτέχ Xαν, ο βεζύρης του, που ταλαντευόταν διαδοχικά μεταξύ του Mαχμούντ και του Σαχ Σουτζάχ, όπως υπαγόρευε κάθε φορά η φιλοδοξία του ή το περιστασιακό συμφέρον του, συνελήφθη από τον γιο του βασιλιά Kαμράν, τυφλώθηκε, και εν συνεχεία καταδικάστηκε σε απάνθρωπο θάνατο. H ισχυρή οικογένεια του δολοφονημένου βεζύρη ορκίστηκε να εκδικηθεί τον θάνατο του. H μαριονέττα Σαχ Σουτζάχ ήρθε και πάλι στο προσκήνιο και ο Mαχμούντ εξορίστηκε. Eπειδή ο Σαχ Σουτζάχ ωστόσο προσέβαλε κάποιους, σύντομα εκθρονίστηκε και ένας άλλος αδελφός στέφθηκε στη θέση του. O Mαχμούντ δραπέτευσε στη Xεράτ, η οποία παρέμενε υπό την εξουσία του και το 1829 που πέθανε, τον διαδέχθηκε ο γιος του Kαμράν στη διακυβέρνηση αυτής της περιοχής. H οικογένεια των Mπαϊρουκσί, έχοντας τώρα γίνει η κύρια δύναμη, χώρισε την επικράτεια μεταξύ των μελών της, αλλά ακολουθώντας την εθνική συνήθεια μάλλωναν και ενώνονταν μόνο όταν παρουσιαζόταν ένας κοινός εχθρός. Ένας από τους αδελφούς, ο Mοχάμεντ Xαν, κράτησε την πόλη του Πεσαβάρ, για την οποία πλήρωσε φόρο υποτέλειας στον Pαντζίτ Σινγ· ένας άλλος κράτησε το Γαζνί· ένας τρίτος την Kανταχάρ· την Kαμπούλ πήρε ο Nτοστ Mοχάμεντ, ο πιο ισχυρός από την οικογένεια.

Σε αυτόν τον πρίγκιπα, στάλθηκε ως πρεσβευτής το 1835 ο λοχαγός Αλεξάντερ Μπερνς, όταν η Ρωσία και η Αγγλία συνωμοτούσαν η μία εναντίον της άλλης στην Περσία και την Κεντρική Ασία. Πρόσφερε μια συμμαχία την οποία ο Ντοστ ήταν πάρα πολύ πρόθυμος να δεχτεί. Αλλά η αγγλο-ινδική κυβέρνηση απαίτησε τα πάντα από αυτόν, ενώ δεν πρόσφερε απολύτως τίποτα ως αντάλλαγμα. Εν τω μεταξύ, το 1838, οι Πέρσες, με ρωσική βοήθεια και συμβουλές, πολιόρκησαν την Χεράτ, η οποία ήταν το κλειδί για το Αφγανιστάν και την Ινδία⁵. Στην Καμπούλ έφτασαν ένας Πέρσης και ένας Ρώσος πράκτορας και ο Ντοστ, εξαιτίας της συνεχούς άρνησης οποιασδήποτε θετικής δέσμευσης εκ μέρους των Βρετανών, αναγκάστηκε τελικά να αποδεχτεί τα ανοίγματα από την άλλη πλευρά. Ο Μπερνς έφυγε, και ο Λόρδος Όκλαντ, ο τότε γενικός κυβερνήτης της Ινδίας, ο οποίος επηρεαζόταν από τον γραμματέα του Γουίλιαμ Μακνότεν, αποφάσισε να τιμωρήσει τον Ντοστ Μοχάμεντ γι’ αυτά που ο ίδιος τον είχε αναγκάσει να κάνει. Αποφάσισε να τον εκθρονίσει, και να ανεβάσει στο θρόνο τον Σαχ Σουτζάχ, συνταξιούχο τότε της ινδικής κυβέρνησης. Υπογράφτηκε μια συνθήκη με τον Σαχ Σουτζάχ και με τους Σιχ. Ο σάχης άρχισε να συγκεντρώνει στρατό, που πληρωνόταν και στελεχωνόταν από τους Βρετανούς, και στο Σουτλέτζ συγκεντρώθηκε μια αγγλο-ινδική δύναμη. Ο Μακνότεν, υποστηριζόμενος από τον Μπερνς, έπρεπε να συνοδεύσει την εκστρατεία με την ιδιότητα του απεσταλμένου στο Αφγανιστάν. Εν τω μεταξύ οι Πέρσες σταμάτησαν την πολιορκία της Χεράτ, και ως εκ τούτου ο μόνος βάσιμος λόγος για την επέμβαση στο Αφγανιστάν έπαψε να υφίσταται, αλλά, παρ’ όλα αυτά, το Δεκέμβριο του 1838, ο στρατός βάδισε προς το Σίντ, το οποίο εξαναγκάστηκε σε υποταγή, και πληρωμή εισφοράς προς όφελος των Σιχ και του Σαχ Σουτζάχ.⁶ Στις 20 Φεβρουαρίου του 1839, ο βρετανικός στρατός πέρασε τον Ινδό. Αποτελούνταν από 12.000 περίπου άνδρες, με περισσότερους από 40.000 βοηθητικούς του στρατοπέδου, μαζί με τις νέες στρατολογίες του σάχη. Διέσχισαν το πέρασμα του Μπολάν τον Μάρτιο. Άρχισε να γίνεται αισθητή η έλλειψη προμηθειών και ζωοτροφών. Οι καμήλες μειώθηκαν κατά εκατοντάδες, και ένα μεγάλο μέρος των αποσκευών χάθηκε. Στις 7 Απριλίου ο στρατός μπήκε στο πέρασμα Χοτζάκ, διασχίζοντάς το χωρίς αντίσταση, και στις 25 Απριλίου μπήκε στην Κανταχάρ, την οποία οι Αφγανοί πρίγκιπες, τα αδέρφια του Ντοστ Μοχάμεντ, είχαν εγκαταλείψει. Μετά από ανάπαυση δύο μηνών, ο διοικητής σερ Τζον Κίνι, προχώρησε με το κύριο σώμα του στρατού προς τον βορρά, αφήνοντας μια ταξιαρχία, υπό τις διαταγές του Νοτ, στην Κανταχάρ. Το Γαζνί, το απόρθητο φρούριο του Αφγανιστάν, καταλήφθηκε στις 22 Ιουλίου, όταν ένας λιποτάκτης έδωσε την πληροφορία ότι η πύλη της Καμπούλ ήταν η μόνη που δεν είχε οχυρωθεί. Κατά συνέπεια ανατινάχτηκε και εφόρμησαν στη συνέχεια στον χώρο. Μετά από αυτή την καταστροφή, ο στρατός που είχε συγκεντρώσει ο Ντοστ Μοχάμεντ διαλύθηκε αμέσως και η Καμπούλ άνοιξε κι αυτή τις πύλες της. Στις 6 Αυγούστου ο Σαχ Σουτζάχ ενθρονίστηκε τυπικά, αλλά η πραγματική διεύθυνση της κυβέρνησης παρέμεινε στα χέρια του Μακνότεν, ο οποίος πλήρωνε όλα τα έξοδα του Σαχ Σουτζάχ από το ινδικό θησαυροφυλάκιο.

Η κατάκτηση του Αφγανιστάν φαινόταν να έχει ολοκληρωθεί, και ένα σημαντικό μέρος των στρατευμάτων στάλθηκε πίσω. Αλλά οι Αφγανοί δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένοι που κυβερνούνταν από τους Φερινγί Καφίρ (Φράγκους άπιστους), και κατά τη διάρκεια ολόκληρου του 1840 και του 1841, οι εξεγέρσεις διαδέχονταν τις εξεγέρσεις σε κάθε μέρος της χώρας. Τα αγγλο-ινδικά στρατεύματα έπρεπε να βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση. Ωστόσο, ο Μακνότεν δήλωσε ότι αυτή ήταν η κανονική κατάσταση της αφγανικής κοινωνίας, και έγραψε στην πατρίδα του ότι όλα τα πράγματα πήγαιναν καλά και η εξουσία του Σαχ Σουτζάχ είχε εδραιωθεί. Οι προειδοποιήσεις των αξιωματικών του στρατού και των άλλων πολιτικών παραγόντων ήταν μάταιες. Ο Ντοστ Μοχάμεντ είχε παραδοθεί στους Βρετανούς τον Οκτώβριο του 1840 και στάλθηκε στην Ινδία. Κάθε εξέγερση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1841 καταστάλθηκε με επιτυχία και προς τον Οκτώβριο ο Μακνότεν διορίστηκε κυβερνήτης της Βομβάης και ετοιμαζόταν να φύγει για την Ινδία με ένα άλλο σώμα στρατού. Όμως στη συνέχεια ξέσπασε η καταιγίδα. Η κατάληψη του Αφγανιστάν κόστιζε στο ινδικό ταμείο 1.250.000 λίρες ετησίως: έπρεπε να πληρώνει για 16.000 στρατιώτες του αγγλο-ινδικού στρατεύματος και του Σαχ Σουτζάχ στο Αφγανιστάν. Ακόμα 3.000 στο Σίντ, και στο πέρασμα Μπολάν. Τα βασιλικά μεγαλεία του Σαχ Σουτζάχ, οι μισθοί των υπαλλήλων του και όλα τα έξοδα του δικαστηρίου και της κυβέρνησής του, πληρώθηκαν από το ινδικό θησαυροφυλάκιο και, τέλος, οι Αφγανοί αρχηγοί επιχορηγήθηκαν, ή μάλλον δωροδοκήθηκαν, από την ίδια πηγή, προκειμένου να απέχουν από αταξίες. Ο Μακνότεν ενημερώθηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί η δαπάνη χρημάτων μ’ αυτό τον ρυθμό. Επιχείρησε περικοπές, αλλά ο μόνος δυνατός τρόπος για να τις επιβάλει ήταν να περικόψει τα επιδόματα των αρχηγών. Την ίδια μέρα που το επιχείρησε αυτό, οι αρχηγοί έκαναν μια συνωμοσία για την εξόντωση των Βρετανών, και ως εκ τούτου ο ίδιος ο Μακνότεν έγινε το μέσο με το οποίο πραγματοποιήθηκε η συγκέντρωση αυτών των εξεγερτικών δυνάμεων, που μέχρι τότε είχαν αγωνιστεί ενάντια στους εισβολείς μεμονωμένα και χωρίς ενότητα ή συντονισμό. Αν και είναι βέβαιο επίσης, ότι αυτή τη φορά το μίσος εξαιτίας της βρετανικής κυριαρχίας μεταξύ των Αφγανών είχε φθάσει στο υψηλότερο σημείο.

Οι Άγγλοι στην Καμπούλ βρίσκονταν υπό τη διοίκηση του στρατηγού Ελφινστόουν, ενός αρθριτικού, αναποφάσιστου, εντελώς ανήμπορου γέρου, οι διαταγές του οποίου αναιρούσαν διαρκώς η μια την άλλη. Τα στρατεύματα καταλάμβαναν ένα είδος οχυρωμένου στρατοπέδου, το οποίο ήταν τόσο εκτεταμένο που η φρουρά μόλις και μετά βίας επαρκούσε για να επανδρώνει τα τείχη και δεν ήταν δυνατόν να αποσπαστούν τμήματα για δραστηριότητες στην ύπαιθρο. Τα έργα ήταν τόσο ατελή που το χαντάκι και το στηθαίο θα μπορούσε να τα περάσει κάποιος πάνω σ’ ένα άλογο. Και σαν να μην έφταναν αυτά, το στρατόπεδο βρισκόταν μέσα στην απόσταση βολής των μουσκέτων από τις γειτονικές κορυφές, και το αποκορύφωμα του παραλογισμού της κατάστασης ήταν ότι όλες οι προμήθειες και τα ιατρεία, βρίσκονταν σε δύο ξεχωριστά οχυρά σε κάποια απόσταση από το στρατόπεδο, διαχωρισμένα απ’ αυτό από περιφραγμένους κήπους και ένα άλλο μικρό φρούριο που δεν είχε καταληφθεί από τους Άγγλους. Η ακρόπολη ή το Μπαλά Χισάρ της Καμπούλ θα πρόσφερε ένα ισχυρό και υπέροχο χειμερινό κατάλυμα για το σύνολο του στρατού, αλλά για να ευχαριστήσουν τον Σαχ Σουτζάχ, δεν είχε καταληφθεί. Στις 2 Νοέμβρη του 1841, η εξέγερση ξέσπασε. Το σπίτι του Αλεξάντερ Μπερνς στην πόλη δέχθηκε επίθεση και ο ίδιος δολοφονήθηκε. Ο Βρετανός στρατηγός δεν έκανε τίποτα, και η εξέγερση ισχυροποιήθηκε ακόμα περισσότερο από την ατιμωρησία. Ο Ελφινστόουν, εντελώς αβοήθητος, στο έλεος κάθε είδους αντιφατικών συμβουλών, έπεσε πολύ σύντομα σε τέτοια σύγχυση σαν αυτή που ο Ναπολέων [Βοναπάρτης] περιγράφει με τις τρεις λέξεις, ordre, contre-ordre, disordre [διαταγή, αντίθετη διαταγή, αταξία]. Το Μπαλά Χισάρ, ακόμη και τότε, δεν καταλήφθηκε. Μερικές μονάδες που είχαν σταλεί εναντίον χιλιάδων ανταρτών, φυσικά ηττήθηκαν. Αυτό έδωσε ακόμα περισσότερο θάρρος στους Αφγανούς. Στις 3 Νοεμβρίου τα οχυρά κοντά στο στρατόπεδο κατειλήφθηκαν. Στις 9, το φρούριο Επιμελητείας (με φρουρά από 80 μόνο άνδρες) καταλήφθηκε από τους Αφγανούς, και οι Βρετανοί κατά συνέπεια κατέληξαν να λιμοκτονούν. Από τις 5 Νοεμβρίου ο Ελφινστόουν συζητούσε ήδη για την εξαγορά της ελεύθερης διέλευσης από τη χώρα. Στην πραγματικότητα, από τα μέσα Νοεμβρίου, η αναποφασιστικότητα και η ανικανότητά του είχαν προκαλέσει την πτώση του ηθικού των στρατευμάτων και έτσι ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε οι Σεπόι⁷ δεν μπορούσαν πλέον να αντιμετωπίσουν τους Αφγανούς σε ανοιχτό πεδίο. Ύστερα άρχισαν οι διαπραγματεύσεις. Κατά τη διάρκειά τους, ο Μακνότεν δολοφονήθηκε σε μια συνάντηση με Αφγανούς αρχηγούς. Το χιόνι άρχισε να καλύπτει το έδαφος, τα εφόδια ήταν λιγοστά. Τελικά, την 1η Ιανουαρίου, συμφωνήθηκε μια συνθηκολόγηση. Όλα τα χρήματα, 190.000 λίρες, έπρεπε να παραδοθούν στους Αφγανούς και να υπογραφούν γραμμάτια επιπλέον 140.000 λιρών. Όλο το πυροβολικό και τα πυρομαχικά, εκτός από 6 κανόνια των έξι δακτύλων και 3 ορεινά πυροβόλα, έπρεπε να εγκαταλειφθούν. Όλο το Αφγανιστάν έπρεπε να εκκενωθεί. Οι αρχηγοί, από την άλλη πλευρά, υποσχέθηκαν μια ασφαλή διέλευση για τα εφόδια και τα ζώα.

Στις 5 Ιανουαρίου άρχισε η έξοδος των Βρετανών, 4.500 μαχητές και 12.000 βοηθητικοί του στρατοπέδου. Αρκούσε μια πορεία για να διαλυθεί και το τελευταίο απομεινάρι τάξης, και να μπερδευτούν οι στρατιώτες με τους βοηθητικούς του στρατοπέδου σε μια απελπιστική σύγχυση, καθιστώντας κάθε αντίσταση αδύνατη. Το κρύο και το χιόνι και η έλλειψη προμηθειών είχαν επιπτώσεις ανάλογες με την υποχώρηση του Ναπολέοντα από τη Μόσχα [το 1812]. Αλλά αντί για μια απόσταση σεβασμού που είχαν κρατήσει οι Κοζάκοι, οι Βρετανοί παρενοχλούνταν από εξαγριωμένους Αφγανούς σκοπευτές, οι οποίοι είχαν καταλάβει όλα τα υψώματα, οπλισμένοι με μουσκέτα μεγάλου βεληνεκούς. Οι αρχηγοί που υπέγραψαν τη συνθηκολόγηση, ούτε μπορούσαν ούτε ήθελαν να περιορίσουν τις ορεινές φυλές. Το πέρασμα Κουρντ-Καμπούλ έγινε ο τάφος όλου σχεδόν του στρατεύματος, οι λίγοι που απέμειναν, λιγότεροι από 200 Ευρωπαίους, έπεσαν στην είσοδο του περάσματος Γιουγκντουλούκ. Μόνο ένας άνθρωπος, ο Δρ Βράιντον, έφτασε στην Τζαλαλαμπάντ για να πει την ιστορία. Πολλοί αξιωματικοί όμως, είχε πιαστεί από τους Αφγανούς, και κρατούνταν σε αιχμαλωσία. Η Τζαλαλαμπάντ είχε καταληφθεί από την ταξιαρχία του Σέιλ. Του ζητήθηκε να συνθηκολογήσει, αλλά αρνήθηκε να εκκενώσει την πόλη και το ίδιο έκανε ο Νοτ στην Κανταχάρ. Το Γαζνί είχε πέσει. Κανένας δεν άκουγε πυροβολικό και οι Σεπόι της φρουράς είχαν υποκύψει στο κλίμα.

Εν τω μεταξύ, οι βρετανικές αρχές στα σύνορα, με την πρώτη είδηση της καταστροφής της Καμπούλ, άρχισαν να συγκεντρώνουν στην Πεσαβάρ τα στρατεύματα που προόριζαν για την ανακούφιση των συνταγμάτων στο Αφγανιστάν. Αλλά τα μέσα μεταφοράς ήταν ανεπαρκή και μεγάλος αριθμός των Σεπόι αρρώστησε. Τον Φεβρουάριο ανέλαβε τη διοίκηση ο στρατηγός Πόλοκ και μέχρι το τέλος του Μαρτίου του 1842, πήρε περισσότερες ενισχύσεις. Στη συνέχεια διέσχισε το πέρασμα του Χιμπέρ και προχώρησε για να βοηθήσει τον Σέιλ στην Τζαλαλαμπάντ. Εκεί, ο Σέιλ είχε νικήσει πριν μερικές ημέρες ολοκληρωτικά τον αφγανικό στρατό που τον πολιορκούσε. Ο λόρδος Ελένμπορο, γενικός κυβερνήτης τότε της Ινδίας, διέταξε τους στρατιώτες να υποχωρήσουν, αλλά τόσο ο Νοτ, όσο και ο Πόλοκ επικαλέστηκαν την εύληπτη δικαιολογία της έλλειψης μεταφοράς. Τελικά, από τις αρχές του Ιουλίου, η κοινή γνώμη στην Ινδία ανάγκασε τον Λόρδο Ελένμπρο να κάνει κάτι για την αποκατάσταση της εθνικής τιμής και του κύρους του βρετανικού στρατού. Ως εκ τούτου, ενέκρινε ο ίδιος μια προέλαση στην Καμπούλ από την Κανταχάρ και από την Τζαλαλαμπάντ. Έως τα μέσα του Αυγούστου, ο Πόλοκ και ο Νοτ είχαν έρθει σε συνεννόηση για τις κινήσεις τους και στις 20 Αυγούστου, ο Πόλοκ κινήθηκε προς την Καμπούλ, έφτασε στο Γκουνταμούκ και νίκησε ένα σώμα Αφγανών στις 23 Αυγούστου, κατέλαβε το πέρασμα Τζουγκντουλούκ στις 8 Σεπτεμβρίου, νίκησε τις συγκεντρωμένες δυνάμεις του εχθρού στις 13 στο Τεζίν και στρατοπέδευσε στις 15 κάτω από τα τείχη της Καμπούλ. Ο Νοτ εν τω μεταξύ, είχε εκκενώσει την Κανταχάρ στις 7 Αυγούστου και βάδισε με όλες τις δυνάμεις του προς το Γαζνί. Μετά από κάποιες μικρές συμπλοκές, νίκησε ένα μεγάλο σώμα Αφγανών στις 30 Αυγούστου, κατέλαβε στις 6 Σεπτεμβρίου το Γαζνί, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από τον εχθρό, κατέστρεψε τα οχυρά και την πόλη και νίκησε πάλι τους Αφγανούς στην ισχυρή θέση του Αλιντάν και στις 17 Σεπτεμβρίου έφτασε κοντά στην Καμπούλ, όπου ο Πόλοκ αποκατέστησε αμέσως την επικοινωνία μαζί του. Ο Σαχ Σουτζάχ είχε δολοφονηθεί πολύ πριν, από κάποιους αρχηγούς και από τότε δεν υπήρχε κανονική κυβέρνησης στο Αφγανιστάν. Τυπικά, βασιλιάς ήταν ο γιος του, ο Φουτέχ Τζουνγκ. Ο Πόλοκ έστειλε ένα σώμα ιππικού για τους αιχμαλώτους της Καμπούλ, αλλά αυτοί είχαν κατορθώσει να δωροδοκήσουν τη φρουρά τους και συναντήθηκαν στον δρόμο. Για εκδίκηση, το παζάρι της Καμπούλ καταστράφηκε και οι στρατιώτες λεηλάτησαν ένα μέρος της πόλης και έσφαξαν πολλούς κατοίκους. Στις 12 Οκτωβρίου, οι Βρετανοί άφησαν την Καμπούλ και προχώρησαν από την Τζαλαλαμπάντ και την Πεσαβάρ προς στην Ινδία. Ο Φουτέχ Τζουνγκ, απελπισμένος για την κατάστασή του, τους ακολούθησε. Τότε ο Ντοστ Μοχάμεντ απελευθερώθηκε από την αιχμαλωσία και επέστρεψε στο βασίλειό του. Έτσι τελείωσε η απόπειρα των Βρετανών να επιβάλουν έναν δικό τους πρίγκιπα στο Αφγανιστάν.

Το άρθρο του Φρ. Ενγκελς γράφτηκε τον Iούλιο και τις δέκα πρώτες μέρες του Aυγούστου 1857, και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη The New American Cyclopaedia, τ. I, 1858.

Tο ότι ο Ένγκελς ήθελε να γράψει ένα άρθρο για το Aφγανιστάν (με έμφαση στον αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1838-42) είναι γνωστό από το γεγονός ότι συμπεριέλαβε αυτόν τον τίτλο στον κατάλογο των προβλεπόμενων άρθρων για την The New American Cyclopaedia, στο γράμμα του προς τον Mαρξ στις 28 Mαΐου 1857. Στις 11 Iουλίου όμως ο Ένγκελς πληροφόρησε τον Mαρξ ότι το άρθρο δεν θα ήταν έτοιμο στις 14 Iουλίου, όπως είχαν συμφωνήσει. H δουλειά για αυτό προφανώς πήρε περισσότερο χρόνο απ’ όσο περίεμενε. O Mαρξ το είχε παραλάβει στις 11 Aυγούστου και, όπως φαίνεται από την ένδειξη στο σημειωματάριο του, το έστειλε στη N. Yόρκη.

Σε ένα γράμμα προς τον Mαρξ στις 2 Σεπτεμβρίου 1857 ο Tσαρλς Nτάνα ευχαρίστησε για την παραλαβή του άρθρου «Eισβολή στο Aφγανιστάν». O Ένγκελς, για να γράψει αυτό το άρθρο, χρησιμοποίησε το έργο του JW Kaye, History of the War in Afghanistan, τ. I-II, Λονδίνο 1851.

Σημείωση στο Marxists Internet Archive

 

Χιλη. Απο το 1973 στο 2022

Χιλή 1970-73: Κυβέρνηση της Αριστεράς, κράτος και εξουσία

To κείμενο που ακολουθεί είναι ο πρόλογος του Αντώνη Νταβανέλλου στο βιβλίο «Χιλή 1970-73: κυβέρνηση της Αριστεράς, κράτος και εξουσία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις RedMarks για τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το πραξικόπημα του Πινοσέτ στη Χιλή.

Στις 11 Σε­πτέμ­βρη του 1973 στη Χιλή, σα­ρά­ντα χρό­νια πριν, ο στρα­τός, με επι­κε­φα­λής το στρα­τη­γό Αου­γκού­στο Πι­νο­σέτ, ανέ­τρε­ψε την κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς και τον εκλεγ­μέ­νο Πρό­ε­δρο Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε.

Ήταν ένα πρα­ξι­κό­πη­μα που δεν είχε τί­πο­τα κοινό με το βε­λού­δο. Σε ελά­χι­στο χρο­νι­κό διά­στη­μα εξο­ντώ­θη­κε μια ολό­κλη­ρη γενιά αγω­νι­στών και αγω­νι­στριών της ερ­γα­τι­κής τάξης και της Αρι­στε­ράς όλων των απο­χρώ­σε­ων. Στους πρώ­τους μήνες της δι­κτα­το­ρί­ας πάνω από 30.000 στε­λέ­χη του μα­ζι­κού κι­νή­μα­τος και των κομ­μά­των της Αρι­στε­ράς δο­λο­φο­νή­θη­καν ή «εξα­φα­νί­στη­καν».

Η εξό­ντω­ση έγινε με τον πιο φρι­κτό τρόπο: τα σα­κα­τε­μέ­να σώ­μα­τα, που βρί­σκο­νταν πε­τα­μέ­να στα χα­ντά­κια, έστει­λαν «μή­νυ­μα» στη Χιλή, αλλά και διε­θνώς, ότι η κυ­ρί­αρ­χη τάξη δεν αστειεύ­ε­ται. Το «μή­νυ­μα» αφο­ρού­σε όλη τη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Σε μια σπά­νια επί­δει­ξη «διε­θνι­σμού» από τα πάνω, οι στρα­τοί και οι μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες της Χιλής, της Βρα­ζι­λί­ας, της Αρ­γε­ντι­νής, της Ου­ρου­γουά­ης και της Πα­ρα­γουά­ης συ­ντο­νί­στη­καν -υπό την υψηλή επο­πτεία των ΗΠΑ- και έπνι­ξαν στο αίμα το ρι­ζο­σπα­στι­σμό, αλλά και τις ελ­πί­δες, που είχαν δη­μιουρ­γη­θεί από την επα­νά­στα­ση στην Κούβα, από τον Τσε, από το διε­θνή Μάη του 1968…

Στη Χιλή, το κα­θε­στώς του Πι­νο­σέτ επέ­βα­λε την πιο «απε­λευ­θε­ρω­μέ­νη» εκ­δο­χή του κα­πι­τα­λι­σμού, ακο­λου­θώ­ντας τις οδη­γί­ες των μο­νε­τα­ρι­στών της σχο­λής του Σι­κά­γου. Ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός, αυτή η βαρ­βα­ρό­τη­τα που σή­με­ρα έχει επε­κτα­θεί πα­γκό­σμια, άρ­χι­σε την επέ­λα­σή του με εμ­βλη­μα­τι­κό τρόπο: με τη σφαγή του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος στη Χιλή.

Και όμως, τρία χρό­νια πριν, το 1970, όταν ο συ­να­σπι­σμός της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας (ΛΕ), με επι­κε­φα­λής τον Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε, κέρ­δι­ζε τις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές, όλα φαί­νο­νταν ότι θα μπο­ρού­σαν να εξε­λι­χθούν δια­φο­ρε­τι­κά. Στη Χιλή, το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα και το Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα –η ρα­χο­κο­κα­λιά της ΛΕ– υπό­σχο­νταν στους ερ­γά­τες και στους φτω­χούς αγρό­τες ότι μπο­ρού­σαν να διορ­θώ­σουν τη ζωή τους –ακόμα , ίσως, να φτά­σουν και στο Σο­σια­λι­σμό– χωρίς τα βά­σα­να μιας επα­νά­στα­σης, μέσα από «ομα­λές και δη­μο­κρα­τι­κές» εξε­λί­ξεις, με δια­δο­χι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις, που θα είχαν ως βάση τη δια­τή­ρη­ση της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής πλειο­ψη­φί­ας και τον έλεγ­χο της κυ­βέρ­νη­σης από την Αρι­στε­ρά.

Το «πεί­ρα­μα» αυτό απο­κτού­σε άμεσα διε­θνές εν­δια­φέ­ρον. Αφο­ρού­σε την πα­γκό­σμια Αρι­στε­ρά και ει­δι­κό­τε­ρα τα μα­ζι­κά ΚΚ στη Γαλ­λία και την Ιτα­λία, που πιέ­ζο­νταν από τα αρι­στε­ρά τους μέσα στις συν­θή­κες που είχε δη­μιουρ­γή­σει ο Μάης του ’68.

Το οικονομικό και κοινωνικό πρόγραμμα του Αλιέντε δεν ήταν ιδιαίτερα ριζοσπαστικό για την εποχή του, μια εποχή τελείως διαφορετική από τη σημερινή. Υποσχόταν σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς, με στόχο να αυξήσει την εσωτερική ζήτηση και να βοηθήσει την αναδιάρθρωση της χιλιανής οικονομίας.

Υποσχόταν να ολοκληρώσει την αγροτική μεταρρύθμιση, που είχε αρχίσει ο Χριστιανοδημοκράτης προκάτοχος του Αλιέντε, Εντουάρντο Φρέι, αλλά είχε σταματήσει μπροστά στην αντίσταση των μεγαλοκτηματιών.

Υποσχόταν την εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού και ορισμένων μεγάλων τραπεζών, οργανώνοντας μια μετάβαση προς ένα ιδιωτικό, κρατικό και μικτό συνδυασμό στην οικονομία. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που, στις συνθήκες του 1970, υλοποιείτο από αρκετές μετριοπαθείς κυβερνήσεις, ακόμα και από κυβερνήσεις της Δεξιάς σε διάφορες χώρες.

Η κυρίαρχη τάξη στη Χιλή δεν μπορούσε να αποδεχθεί αυτό το πρόγραμμα. Όχι τόσο για λόγους διαφορών επί της ουσίας, αλλά κυρίως γιατί αυτό το πρόγραμμα θα το υλοποιούσε μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Δηλαδή, πολιτικά κόμματα και στελέχη που διατηρούσαν στενές σχέσεις με τους εργαζόμενους και τις φτωχές λαϊκές δυνάμεις, δημιουργώντας –κατά συνέπεια– τον κίνδυνο να ξεσπάσει ένα κύμα ριζοσπαστισμού, ελπίδων και αυτοπεποίθησης του κόσμου από τα κάτω. Ένα κύμα που κανείς, του Αλιέντε συμπεριλαμβανομένου, δεν θα μπορούσε εύκολα να ελέγξει.

Η συνέχεια της ιστορίας απέδειξε πόσο ακριβείς ήταν οι προβλέψεις της κυρίαρχης τάξης και πόσο  βάσιμοι οι φόβοι της.

Οι καπιταλιστές στη Χιλή αποδέχθηκαν μόνο επιφανειακά την εκλογική νίκη της Αριστεράς. Για να παραδώσουν την κυβερνητική εξουσία στον Αλιέντε, απαίτησαν «εγγυήσεις» ότι… δεν θα παραδώσουν την πραγματική εξουσία. Η ΛΕ δεσμεύτηκε ότι δεν θα προωθήσει αλλαγές που θα αφορούν τον έλεγχο του στρατού, της αστυνομίας, της δικαιοσύνης, της εκκλησίας, της εκπαίδευσης και των ΜΜΕ.

Ο έλεγχος των κατασταλτικών και ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους αναδείχθηκε, από την πρώτη ημέρα της περιόδου της ΛΕ, ως το κεντρικό ζήτημα πάνω στο οποίο επρόκειτο να κριθούν οι πραγματικές εξελίξεις. Μετά από 40 χρόνια κυριαρχίας των κοινοβουλευτικών αυταπατών παγκοσμίως, αυτά τα ζητήματα πρέπει να τεθούν στο κέντρο της συζήτησης της Αριστεράς, ειδικά σε μια χώρα όπου η κυβέρνηση της Αριστεράς γίνεται ξανά μια σοβαρή πιθανότητα.

Έχοντας διασφαλίσει αυτές τις «εγγυήσεις» από την ημέρα της ορκωμοσίας του Αλιέντε, η κυρίαρχη τάξη της Χιλής αντιμετώπισε τις εξελίξεις με μια χαρακτηριστική ταξική καθαρότητα. Έκανε σαφές ότι ο στόχος της για την ανατροπή της κυβέρνησης της Αριστεράς θα υπηρετηθεί με κάθε αναγκαίο μέσον. Οι διαδηλώσεις κατσαρόλας, τα εργοδοτικά λοκ άουτ, το εκτεταμένο οικονομικό σαμποτάζ, η απόσυρση των επενδύσεων και η δραπέτευση κεφαλαίων, η κλιμάκωση των φασιστικών προκλήσεων του κόμματος «Πατρίς και Ελευθερία», το ενδιάμεσο «δοκιμαστικό» πραξικόπημα του καλοκαιριού του 1973, ήταν όλα σε μια σταθερή κατεύθυνση: την ανατροπή της κυβέρνησης και τη συντριβή του μαζικού κινήματος.

Όμως η ριζοσπαστικοποίηση της τακτικής των καπιταλιστών από τα πάνω συνάντησε στα εργοστάσια και στους δρόμους τις απαντήσεις που άρμοζαν στις περιστάσεις: τη ριζοσπαστικοποίηση της τακτικής των από κάτω, το ξέσπασμα ενός μεγάλου εργατικού και λαϊκού κινήματος.

Οι «απεργίες» των ιδιοκτητών των μέσων μεταφοράς και το γενικότερο εργοδοτικό λοκ αουτ πυροδότησαν ένα κύμα καταλήψεων εργοστασίων, καταστημάτων, υπηρεσιών και περιοχών, ενώ έκαναν αναγκαία την ανάπτυξη εργατικών και κοινωνικών οργανώσεων, μέσω των οποίων οι φτωχοί έπαιρναν στα χέρια τους μεγάλα τμήματα της κοινωνικής ζωής.

Οι κάθε λογής επιτροπές βάσης, που αναπτύχθηκαν (κυρίως τα cordonesindustrialsκαι τα commandoscommunales), ήταν το πρόπλασμα, η εμφάνιση σε εμβρυακή μορφή, της «δυαδικής εξουσίας» που είχε προηγηθεί τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία. Σε κατώτερο επίπεδο, ασφαλώς, αλλά ακόμα –τότε– σε εξέλιξη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σ’ αυτή την πορεία κλιμάκωσης των αγώνων, οι εργάτες, οι φτωχοί αγρότες και η νεολαία, ανέλαβαν το καθήκον να απαντήσουν στην αντεπίθεση της Δεξιάς, να υπερασπίσουν την κυβέρνηση της Αριστεράς, να σώσουν τη ΛΕ –και τον εαυτό τους– από την «τελική λύση» που, αυθόρμητα, καταλάβαιναν ότι οργανώνουν τα αφεντικά και οι διεθνείς φίλοι τους, με τη CIAστην πρώτη γραμμή.

Αυτή η δύναμη από τα κάτω και αυτή η πολιτική γραμμή της αντεπίθεσης ενάντια στη Δεξιά και στα αφεντικά, είχαν αποτελέσματα στα πρώτα δύο χρόνια. Αυτή η δύναμη έσωσε τον Αλιέντε από την «απεργία» των ιδιοκτητών, αυτή κράτησε ζωντανή την παραγωγή και την οικονομία, αυτή έσωσε τη ΛΕ από τη δοκιμασία των εκλογών σε συνθήκες οικονομικού χάους το 1973.

Αυτή η δύναμη θα μπορούσε να φτάσει στην τελική νίκη, με μια βασική προϋπόθεση. Ότι η Λ.Ε. θα συνειδητοποιούσε ότι η πάλη έχει πάρει χαρακτηριστικά αγώνα ζωής ή θανάτου, ότι το ΣΚ και το ΚΚ Χιλής θα αποδέχονταν να στηριχθούν αποφασιστικά στη δύναμη των εργατικών και λαϊκών μαζών.

Όμως αυτό δεν έγινε.

Η ΛΕ αποφάσισε να παραμείνει πιστή στη στρατηγική της «συνταγματικής νομιμότητας», ακόμα και όταν οι αντιθέσεις ανάμεσα στις βασικές κοινωνικές τάξεις είχαν γίνει κυριολεκτικά εκρηκτικές.

Από το 1972, το ΣΚ, το ΚΚΧ και ο Αλιέντε κάλεσαν τη Δεξιά σε διαπραγματεύσεις, υπό τον όρο της απομόνωσης των «στασιαστών» κάθε τύπου. Για να αποδείξουν την προσήλωσή τους στη στρατηγική της νομιμότητας, κάλεσαν τους στρατηγούς -ανάμεσά τους και κάποιον Αουγκούστο Πινοσέτ- να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση!

Η Δεξιά, παρότι σκόπευε να απορρίψει το συμβιβασμό, παρέτεινε τις διαπραγματεύσεις, γνωρίζοντας ότι αυτό προκαλεί ρήγματα στις σχέσεις της ΛΕ με το κίνημα και γενικεύει τον αποπροσανατολισμό των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων.

Οι στρατηγοί αποδέχθηκαν την πρόσκληση, αρχίζοντας το κυνήγι των «στασιαστών» με τρομοκρατικές εφόδους του στρατού και της αστυνομίας στις εργατογειτονιές και τις παραγκουπόλεις, με στόχο τον αφοπλισμό της Αριστεράς.

Ο Γραμματέας του ΚΚ Χιλής, Λουίς Κορβαλάν, την ίδια στιγμή δήλωνε προς τους εργάτες την εμπιστοσύνη του κόμματος στην… προσήλωση του στρατού της Χιλής στη δημοκρατία και στο σύνταγμα.

Η στάση αυτή άνοιγε το δρόμο –με σκαμπανεβάσματα και περιπέτειες, όπως η τελευταία εργατική αντεπίθεση το καλοκαίρι του 1973– στην επικράτηση της «τελικής λύσης» του δράματος, με το νικηφόρο  πραξικόπημα του στρατού και της Δεξιάς στις 11/9 του 1973.

Ο Αλιέντε πέθανε υπερασπίζοντας με το όπλο στο χέρι το Προεδρικό Μέγαρο. Το τελευταίο του διάγγελμα («Προς τους εργάτες και το λαό της Χιλής») αναδεικνύει τη μεγάλη απόσταση που τον χώριζε από τους σημερινούς εκφυλισμένους σοσιαλδημοκράτες, τύπου Ολάντ ή Παπανδρέου. Όμως αυτά αφορούν μια κάποια ηθική δικαίωση και όχι δικαίωση της πολιτικής του. Γιατί η δυνατότητα μιας μεγάλης νίκης των εργατών και του λαού της Χιλής μετατράπηκε, μέσα από την πολιτική της ΛΕ, σε μια τραγική ήττα.

Η παγκόσμια Αριστερά συζήτησε με πάθος την εμπειρία της Χιλής στη δεκαετία του ’70 και του ’80. Ο ηγέτης του ΚΚ Ιταλίας, Ενρίκο Μπερλιγκουέρ, μετά τη συντριβή της ΛΕ στη Χιλή, δήλωσε ότι αλλάζει η ιστορική εποχή για την Αριστερά, ότι «εξαντλήθηκε η δυναμική της Οκτωβριανής επανάστασης». Η διέξοδος θα έπρεπε να είναι στην ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή στις διαδικασίες του «ειρηνικού, κοινοβουλευτικού δρόμου» προς τον Σοσιαλισμό, ο «ιστορικός συμβιβασμός», ακόμα και μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς, με βάση τις δημοκρατικές αρχές και το σεβασμό στις συνταγματικές διαδικασίες.

Το ρεύμα της Επαναστατικής Αριστεράς –ενισχυμένο από το διεθνές κύμα αγώνων του Μάη του ’68 και έχοντας αναφορά στο χιλιανό ΜΙR(κίνημα Επαναστατικής Αριστεράς διαβαστε το σχετικο αρθρο πολυ ενδιαφερον), που αντιστάθηκε ένοπλα στον Πινοσέτ μέχρι την τελική συντριβή του–  έβγαλε τα αντίστροφα συμπεράσματα. Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά στη Χιλή ηττήθηκαν όχι γιατί «πήγαν πολύ μακριά», αλλά γιατί έμειναν στη μέση του δρόμου: αμφισβήτησαν την κυριαρχία των καπιταλιστών, αμφισβήτησαν την κρατική εξουσία, αλλά δεν ολοκλήρωσαν την ανατροπή, προχωρώντας στο δρόμο του Οκτώβρη του 1917.

Σήμερα, 40 χρόνια μετά, σε συνθήκες τελείως διαφορετικές –οικονομικά, κοινωνικά, ιδεολογικά και πολιτικά– από τις αντίστοιχες του 1970, η Χιλή εξακολουθεί να μας προειδοποιεί: Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από το να πληγώσεις ένα θηρίο, αν δεν έχεις την πρόθεση να το αποτελειώσεις…

Λαός ενωμένος – ποτέ νικημένος

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

Εμπρός, να σταθούμε και να τραγουδήσουμε

«Θα νικήσουμε»

Ανεμίζοντας

τις σημαίες της ενότητας

Κι εσύ θα έρθεις

να περπατήσεις μαζί μου

και να δεις

το τραγούδι και τη σημαία σου να ανθίζουν

Το φως

από μια κόκκινη αυγή

μας δείχνει

τη νέα ζωή που θα έρθει.

Εμπρός, να πολεμήσουμε

«Ο λαός θα επικρατήσει»

Η ζωή που έρχεται

θα είναι καλύτερη

Θα κατακτήσουμε

την ευτυχία

Και χιλιάδες άνθρωποι

με μια φωνή

Θα πουν

το τραγούδι της Ελευθερίας

με μία απόφαση

Η πατρίδα θα νικήσει

Και τώρα ο Λαός

ξεσηκώνεται

και σαν ένας γίγαντας

φωνάζει: Μπροστά!

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

Όλη η πατρίδα

θα γίνει ένα

Από το Βορρά στο Νότο

θα ξεσηκωθεί

Από τις θάλασσες

τα ορυχεία

και τα δάση

ενωμένοι στη δουλειά και στον αγώνα

Θα πάνε

να καλύψουν την πατρίδα

Το πέρασμά τους

χαράζει το μέλλον.

Εμπρός, να σταθούμε και να τραγουδήσουμε

«Θα νικήσουμε»

Είναι μυριάδες

Ένας ατσάλινος στρατός

που φέρνει

την αλήθεια,

Χέρια που

φέρνουν

το δίκιο

Η γυναίκα

με θάρρος και πυγμή

στέκεται δίπλα στον εργάτη

Και τώρα ο Λαός

ξεσηκώνεται

και σαν ένας γίγαντας

φωνάζει: Μπροστά!

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

Λαός ενωμένος – Ποτέ νικημένος

El Pueblo Unido Jamás Será Vencido

El pueblo unido jamás será vencido,

el pueblo unido jamás será vencido…

De pie, cantar

que vamos a triunfar.

Avanzan ya

banderas de unidad.

Y tú vendrás

marchando junto a mí

y así verás

tu canto y tu bandera florecer.

La luz

de un rojo amanecer

anuncia ya

la vida que vendrá.

De pie, marchar

el pueblo va a triunfar.

Será mejor

la vida que vendrá

a conquistar

nuestra felicidad

y en un clamor

mil voces de combate se alzarán,

dirán

canción de libertad,

con decisión

la patria vencerá.

Y ahora el pueblo

que se alza en la lucha

con voz de gigante

gritando: ¡adelante!

El pueblo unido jamás será vencido,

el pueblo unido jamás será vencido…

La patria está

forjando la unidad.

De norte a sur

se movilizará

desde el salar

ardiente y mineral

al bosque austral

unidos en la lucha y el trabajo

irán,

la patria cubrirán.

Su paso ya

anuncia el porvenir.

De pie, cantar

el pueblo va a triunfar.

Millones ya,

imponen la verdad,

de acero son

ardiente batallón,

sus manos van

llevando la justicia y la razón.

Mujer,

con fuego y con valor,

ya estás aquí

junto al trabajador.

Y ahora el pueblo

que se alza en la lucha

con voz de gigante

gritando: ¡adelante!

El pueblo unido jamás será vencido,

el pueblo unido jamás será vencido…

https://lyricstranslate.com

Kαι μια δικια μου παρατηρηση.Γερασα και ακομα ανατριχιαζω στο ακουσμα αυτου του τραγουδιου σαν 17χρονος ερωτευμενος.Ομως τωρα πια ξερω.Ποτέ ο «λαος» pueblo δεν ειναι ενωμενος. Παντα και στις πιο σημαντικες ιστορικα στιγμες ενα κομματι της κοινωνιας ειναι απεναντι στην υπολοιπη κοινωνια. Απο φανατισμο απο συμφερον απο συντηρητισμο θα τους βρουμε απεναντι μας.Τους βρηκαμε  απεναντι σε ολες τις επαναστασεις. Σκλαβοι που πεθαιναν και σκοτωναν για να υπερασπιστουν  τις αλυσιδες τους. Και εκει ειναι το μεγαλο ερωτημα .Πως θα υπερασπιστει η δημοκρατια τις κατακτησεις της χωρις να αυτοκαταργηθει. Ο Αλιεντε δεν μπορεσε να δωσει απαντηση. Ισως η λυση , το παραδειγμα, της ΕΣΣΔ και του Σταλιν βαρυναν πολυ στην αποφαση του να μην βαδισει στο ιδιο μονοπατι αυταρχισμου. Και το πληρωσε με την ζωη του και την ζωη χιλιαδων ανθρωπων που τον πιστεψαν και ακολουθησαν στο ονειρο μια κοινωνιας δικαιοτερης με δημοκρατια και ανεξαρτησια απο ξενες δυναμεις. Η δικια μου γενια πιστεψε στο πειραμα της Χιλης. Πως μπορουσαμε να περασουμε απο τον καπιταλισμο στον σοσιαλισμο ειρηνικα δημοκρατικα χωρις αιματοχυσια . Ειχαμε ξεχασει τον Δεκεμβρη του 1944 και οσα επακολουθησαν στην πατριδα μας . Η πραξη μας απεδειξε για αλλη μια φορα πως οι δυνατοι ΠΟΤΕ δεν παραδιδουν τα προνομια τους χωρις αντισταση. Δυστυχως. Και ο Αλιεντε δεν προσπαθησε να φερει και κανενα σοσιαλισμο που θα εθιγε μεγαλα συμφεροντα. Το αντιθετο. Βασικες δημοκρατικες μεταρυθμισεις ζητησε. Πολυ διστακτικα και προσεκτικα. Οσο για τον Τσιπρα και την παρεα του χειροτερη καρικατουρα αντιστροφη του Αλιεντε δεν θα μπορουσε να φτιαξει η ιστορια.  Σαν τετοιος θα μεινει στην ιστορια.

Δημοψηφισμα 5.09.2022 • 07:16

Οι Χιλιανοί απέρριψαν στη μεγάλη τους πλειοψηφία την Κυριακή την πρόταση για το νέο Σύνταγμα, που θεωρητικά επρόκειτο να αντικαταστήσει αυτό που αποτελεί την κληρονομιά της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990), σύμφωνα με τα ακόμη μερικά αποτελέσματα, έπειτα από την καταμέτρηση σχεδόν του 90% (επακριβώς του 88%) των ψηφοδελτίων.

Περί το 62% των ψηφοφόρων, με άλλα λόγια σχεδόν 7 εκατομμύρια πολίτες, ψήφισε «το απορρίπτω», ενώ 4,2 εκατ. (το 38%) είπαν «το εγκρίνω» στην υποχρεωτική ψηφοφορία, στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση.

Η αναμφίβολη απόρριψη της πρότασης αναστέλλει, τουλάχιστον προς το παρόν, τη διαδικασία κατάρτισης νέου θεμελιώδους νόμου, που ξεκίνησε έπειτα από τον βίαιο λαϊκό ξεσηκωμό το 2019 με κεντρικό αίτημα περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη.

Στο πρώτο δημοψήφισμα, τον Οκτώβριο του 2020, η συντριπτική πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της κατάρτισης νέου Συντάγματος (79%), καθώς το ισχύον θεωρείται τροχοπέδη για οποιαδήποτε κοινωνική μεταρρύθμιση σε βάθος.

Όμως ο καρπός ενός χρόνου δουλειάς των 154 μελών της Συντακτικής Συνέλευσης, που εξελέγησαν τον Μάιο του 2021 για να καταρτίσουν την πρόταση, μοιάζει να προσέκρουσε στον τοίχο του συντηρητισμού μεγάλου μέρους της κοινωνίας της Χιλής.

Το προτεινόμενο Σύνταγμα θα κατοχύρωνε νέα κοινωνικά δικαιώματα στη χώρα-προπύργιο του νεοφιλελευθερισμού με μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Είχε σκοπό να προσφέρεται στους πολίτες δημόσια παιδεία, δημόσια υγεία, εγγυημένη σύνταξη, εγγυημένη αξιοπρεπής στέγη.

Κατοχύρωνε επίσης το δικαίωμα στην άμβλωση, ζήτημα που διχάζει βαθιά τη χώρα όπου οι επεμβάσεις του είδους δεν νομιμοποιήθηκαν παρά το 2017 για περιπτώσεις βιασμού και κινδύνου για τη ζωή της μητέρας ή του παιδιού, καθώς επίσης τα δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών. Ο διάλογος για το κείμενο ήταν συχνά οξύς και θορυβώδης, σε μια προεκλογική εκστρατεία όπου η παραπληροφόρηση έδωσε και πήρε.

Η απόρριψη της πρότασης δεν σηματοδοτεί μολαταύτα το οριστικό πάγωμα των μεταρρυθμίσεων.

Σύμφωνα με τη Σεσίλια Οσόριο του Πανεπιστημίου της Χιλής, «υπάρχει συναίνεση για το γεγονός ότι το Σύνταγμα του 1980 δεν είναι πλέον έγκυρο και πρέπει να αποκτήσουμε νέο», το οποίο θα κατοχυρώνει νέα «κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα».

«Ήττα για την επανίδρυση της Χιλής» είδε ο Χαβιέρ Μακάγια, ο πρόεδρος του υπερσυντηρητικού κόμματος UDI, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. «Θα συνεχίσουμε με την πρόθεση να καταρρίψουμε την αναθεωρητική διαδικασία», πρόσθεσε.

Ο πρόεδρος Γκαμπριέλ Μπόριτς είχε προβλέψει αυτή την ήττα και ανήγγειλε ήδη πως θα ζητήσει από το κοινοβούλιο να ξεκινήσει νέα αναθεωρητική διαδικασία, από «το μηδέν», με την εκλογή νέας Συντακτικής Συνέλευσης, η οποία θα αναλάβει να καταρτίσει νέο κείμενο.

Ο 36χρονος πρόεδρος της αριστεράς, που εξελέγη τον Δεκέμβριο του 2021, ήταν από τους πρώτους που πήγαν να ψηφίσουν, μαζί με τον πατέρα του και τον αδελφό του, στην Πούντα Αρένας, στο νότιο άκρο της Χιλής, απέναντι στο στενό του Μαγγελάνου.

«Στη Χιλή πρέπει να επιλύουμε τις διαφορές μας με περισσότερη δημοκρατία, ποτέ με λιγότερη. Είμαι πολύ υπερήφανος που φθάσαμε εδώ», σχολίασε μέσω Twitter.

Η πρώην πρόεδρος Μισέλ Μπατσελέτ, που εγκατέλειψε το πόστο της στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Γενεύη, όπου ψήφισε, ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα της, είχε τονίσει πως εάν απορριπτόταν το κείμενο, «τα αιτήματα των Χιλιανών θα έμεναν ανικανοποίητα».

Όπως εκείνη, περίπου 100.000 Χιλιανοί της διασποράς κλήθηκαν να εκφραστούν την Κυριακή, προαιρετικά στις δικές τους περιπτώσεις.

«Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε αλλαγή και να αδράξουμε τις ευκαιρίες που μας δίνονται», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Καρίνα Πίντο, 33χρονη στιλίστρια που ζει στο Παρίσι και πήγε να ψηφίσει. Στην κοινότητα των Χιλιανών της Γαλλίας, επικράτησε με διαφορά η επιλογή «το εγκρίνω».

«Εκκωφαντική ήττα»

Όμως η βούληση για αλλαγή στο εξωτερικό και στην πρωτεύουσα Σαντιάγο, πάνω απ’ όλα στη νεολαία, δεν άρκεσε να ανατρέψει την απόρριψη του κειμένου «στο βόρειο και στο νότιο τμήμα της χώρας», σύμφωνα με την Μάρτα Λάγος, κοινωνιολόγο και ιδρύτρια του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων MORI.

Σύμφωνα με την ίδια, οι υποστηρικτές του «όχι» αποτελούνταν από «πολύ ετερογενείς» μερίδες του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένου ενός «λαϊκιστικού» ρεύματος που προσπάθησε να ενσταλάξει στους πολίτες τον «φόβο» πως θα αποστερηθούν ακόμα περισσότερα.

Αυτές οι δύο περιοχές της Χιλής βιώνουν πολύ σοβαρά προβλήματα βίας και ανασφάλειας. Στον νότο, εξαιτίας των συνεχιζόμενων συγκρούσεων για γαίες διεκδικούμενες από ριζοσπαστικοποιημένες οργανώσεις αυτοχθόνων Μαπούτσε· στον βορρά, εξαιτίας των μαζικών μεταναστευτικών ροών, της φτώχειας, της εμπορίας ανθρώπων.

«Κανένας δεν προέβλεψε αυτή τη διαφορά 20 και πλέον εκατοστιαίων μονάδων», συνόψισε η κυρία Λάγος μέσω Twitter, χαρακτηρίζοντας το αποτέλεσμα «εκκωφαντική ήττα».

«Πολύς κόσμος εδώ προτίμησε την απόρριψη, διότι φοβάται την αλλαγή», έκρινε αφού ψήφισε ο Αλφρέδο Τολόσα, 47χρονος εργάτης ξυλουργείου στην Τουκαπέλ, κοινότητα 13.000 κατοίκων στην περιφέρεια Μπιομπίο (νότια).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Αυτός είναι ο τελευταίος  λόγος του Αλιεντε προς τον λαό της Χιλής…

Σίγουρα αυτή θα είναι η τελευταία ευκαιρία για μένα να απευθυνθώ σε εσάς. Η Πολεμική Αεροπορία έχει βομβαρδίσει τις κεραίες των Radio Portales και Radio Corporación.

Οι λέξεις μου δεν έχουν πικρία αλλά απογοήτευση. Είθε να έρθει μια ηθική τιμωρία για εκείνους που έχουν προδώσει τον όρκο τους: Στρατιώτες της Χιλής, οι δικαιούχοι αρχιστράτηγοι, ο Ναύαρχος Μερίνο, ο οποίος έχει αυτοανακηρυχθεί ο ίδιος διοικητής του ναυτικού, και ο κ. Μεντόζα, ο οποίος επαίσχυντα μόλις χθες ορκίσθηκε πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση, και ο οποίος έχει επίσης αυτοανακηρυχθεί αρχηγός της Carabineros [παραστρατιωτικής αστυνομίας].

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, το μόνο πράγμα που απομένει για μένα είναι να πω στους εργάτες: δεν πρόκειται να παραιτηθώ! Ευρισκόμενος σε μια ιστορική μετάβαση, θα πληρώσω την πίστη του λαού με τη ζωή μου. Και τους λέω ότι είμαι βέβαιος ότι οι σπόροι που έχουμε φυτέψει στην καλή συνείδηση των χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν θα μείνουν συρρικνωμένοι για πάντα.Έχουν δύναμη και θα είναι σε θέση να μας εξουσιάζουν, αλλά η κοινωνικές διεργασίες δεν μπορεί να εμποδιστούν ούτε από το έγκλημα, ούτε από τη δύναμη. Η ιστορία είναι δική μας, και οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία.

Εργάτες της χώρας μου: Θέλω να σας ευχαριστήσω για την αφοσίωση που είχατε πάντα, την εμπιστοσύνη που εναποθέσατε σε έναν άνθρωπο που ήταν μόνο ένας διερμηνέας της μεγάλης λαχτάρας για τη δικαιοσύνη, ο οποίος έδωσε τον λόγο του ότι θα σεβαστεί το Σύνταγμα και τον νόμο και έκανε ακριβώς αυτό. Σε αυτή την καθοριστική στιγμή, την τελευταία στιγμή που μπορώ ακόμα να απευθύνομαι σε εσάς, σας εύχομαι να επωφεληθείτε από το μάθημα: το ξένο κεφάλαιο, ο ιμπεριαλισμός, σε συνδυασμό με την αντίδραση, δημιούργησαν το κλίμα στο οποίο οι Ένοπλες Δυνάμεις έσπασαν την παράδοσή τους, την παράδοση που διδάχθηκαν από το στρατηγό Schneider και επιβεβαίωσαν με τον διοικητή Araya, θύματα του ίδιου κοινωνικού τομέα που σήμερα ελπίζει, με την ξένη βοήθεια, να κατακτήσει εκ νέου τη δύναμη να συνεχίσουν να υπερασπίζονται τα κέρδη τους και τα προνόμιά τους.

Απευθύνομαι σε εσάς, πάνω απ’ όλα, στη σεμνή γυναίκα του τόπου μας, την Campesina που πίστεψε σε εμάς, τη μητέρα που γνώριζε την ανησυχία μας για τα παιδιά.

Απευθύνομαι στους επαγγελματίες της Χιλής, τους πατριώτες επαγγελματίες που συνέχισαν να δουλεύουν εναντίον της στάσης που υποστηρίζεται από επαγγελματικά σωματεία, σωματεία ταξικά που υπερασπίζονται επίσης τα προνόμια της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Απευθύνομαι στη νεολαία, αυτή που τραγουδούσε και μας έδωσε τη χαρά της και το αγωνιστικό της πνεύμα.

Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, τον διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρών εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει.

Σίγουρα το Radio Magallanes θα σιγήσει, η ηρεμία και μεταλλικό όργανο της φωνής μου δεν σας φτάσει. Δεν πειράζει. Θα συνεχίσετε να την ακούτε. Θα είμαι πάντα δίπλα σας. Τουλάχιστον η μνήμη μου θα είναι αυτή ενός άνδρα αξιοπρεπή που στάθηκε πιστός στη χώρα του.

Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, αλλά δεν πρέπει να θυσιαστούν. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να αφεθούν να καταστραφούν ή να διατρηθούν από σφαίρες, αλλά δεν ούτε και να ταπεινωθούν.

Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία.

Ζήτω η Χιλή! Ζήτω οι άνθρωποι! Ζήτω οι εργαζόμενοι!

Αυτά είναι τα τελευταία λόγια μου, και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα είναι μάταια, είμαι βέβαιος ότι, τουλάχιστον, θα είναι ένα μάθημα ηθικής που θα τιμωρήσει το κακούργημα, δειλία και προδοσία.

Σαντιάγο της Χιλής, 11 Σεπτεμβρίου 1973

Oι υποτιτλοι γινωνται Ελληνικα .1.Πατατε Μαργαριτα 2.Υποτιτλοι 3.Αυτοματη μεταφραση 4.Ελληνικα

«Νεα» πρωθυπουργος και Βασιλιας

Η ταξικη παλη επεστρεψε ( ; )Αφισσα για τις απεργιες «η Ταξικη παλη επεστρεψε».

Για να μιλησουμε λοιπον για την Δημοκρατια στο Ηνωμενο Βασιλειο.Μια χωρα που ο εκαστοτε εκπροσωπος της ειναι κληρονομικος (μη εκλεγμενος ) ισοβιος μοναρχης και η πρωθυπουργος και η κυβερνηση ψηφιστηκαν απο το 0.1% του λαου.

Οπου ουσιαστικα υπαρχουν μονο δυο συστημικα κομματα που κυβερνουν και κατι ψηλα που συνεργαζονται μαζι τους. Μια χωρα με κυριαρχη ιδεολογια βαθυτατα συντηρητικη οσον αφορα τις παραδοσεις τις αξιες και την μορφη των πραγματων (και εχει και τα καλα του αυτο)με ενα καπιταλιστικο συστημα απιστευτα ευελικτο, μεταβαλομενο, και προσαρμοζομενο στις παγκοσμιες εξελιξεις. Απο παγκοσμιο ιμπεριαλιστικο κεντρο μιας αυτοκρατοριας που κατα εκλεψε ολο τον πλανητη και εχτισε μια ξεχωριστη βαρια βιομηχανια και παραγωγικοτητα μπορεσε σε πολυ λιγο διαστημα να μεταβληθει σε παγκοσμιο χρηματιστηριακο κεντρο οπου ξεπλενεται το μαυρο χρημα ολης της γης . Αλλαζοντας  ολη την δομη της οικονομιας και ταυτοχρονα συντριβοντας ενα εργατικο κινημα στην χωρα αυτη απο τα δυνατοτερα στον πλανητη.

Στις τελευταιες εκλογες λοιπον σαρωσε ο Μπορις Τζονσον και το κομμα του οι συντηρητικοι Τορις , το αντιστοιχο της ΝΔ  . Μην σας κουραζω τωρα με λεπτομερειες για τους λογους αυτης της τεραστια νικης ,παντως προς το τελος της πανδημιας αρχισε μια συντονισμενη επιθεση απο το εσωτερικο του κομματος του σε συνεργασια με τα συστημικα ΜΜΕ για την αποκαθηλωση του. Ενορχηστρωτης αυτης της εκστρατειας οπως παντα η ΕΕ και τα Βρετανικα οικονομικα συμφεροντα που συνδεονται με αυτην καθως και η ακροδεξια πτερυγα των συντηρητικων που τον κατηγορουσε για λαικιστη «σοσιαλιστη» ζητωντας μετωπικη συγκρουση με τα συνδικατα  και καταργηση καθε κοινωνικης πολιτικης που εφαρμοζε.

Το θεμα ειναι πως ο Τζονσον ειχε την αποδοχη της μεγαλης πλειοψηφιας των συντηρητικων και την σιωπηρη αποδοχη μεγαλου μερους ψηφοφορων του αλλου συστημικου κομματος των «Εργατικων » που σημερα εχουν ηγετη τον αχρωμο αδιαφορο Σταρμερ.

Πως να τον διωξουν; Μα με ενα συστημικο ενδοκομματικο πραξικοπημα. Οι ιδιοι οι υπουργοι του (Σουνακ οικονομικών και Τρασ εξωτερικων) τον αδειασαν με τις παραιτησεις τους διεκδικώντας τη θέση του . Ομως η αιχμη του δορατος για αυτη την επιθεση ηταν πραγματικα ασημαντη αν και επιμονη και συστηματικη. Η κατηγορια πως κατα την διαρκεια των απαγορευτικων μετρων στην διαρκεια της πανδημιας και μετα απο μια συνεδριαση εκανε μια συγκεντρωση-γευμα  στον κηπο της Πρωθυπουργικης κατοικιας .Αυτο οπως το ακουτε! Ανθρωποι να κλαινε στην τηλεοραση γιατι «οταν οι δικοι τους πεθαιναν ο Πρωθυπουργος παραβιαζε τα ιδια του τα μετρα». Ανικανος ανηθικος υποκριτης εγκληματιας! Ετσι ο Τζονσον αποχωρησε απο την Βουλη μη θελοντας να συγκρουσθει με την συμπεριφορα της αγελης οπως την αποκαλεσε και φυσικα γνωριζοντας πολυ καλα πως συντομα θα επιστρεψει στην καρεκλα.

Τελειωνοντας το αποχαιρετιστηριο λογο του στην Βουλη εκλεισε θεατρικα (οπως παντα ) με το hasta la vista baby «Εις το επανιδειν μωρο»κλεμενο φυσικα απο τον Τερμινειτορ 2 με τον Ζβαρτσενεγκερ αφού πρώτα είχε παρομοιώσει τον εαυτό του με τον ύπατο  Κινκινατο λέγοντας   πως γυρίζει στο αλέτρι του μετά από 16 μέρες ( και υπονοώντας πως θα ξαναγυρίσει να συντρίψει μελλοντικές  εξεγερσεις)και τη  σημερινή Βρετανία με την Αρχαία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορια

Προσεξτε τωρα.Τον-Την Πρωθυπουργο στην Βρετανια δεν εκλεγει το κοινοβουλιο εστω με την πλειοψηφια που διαθετει το πρωτο κομμα. Πρωθυπουργος γινεται ο αρχηγος του πρωτου σε ψηφους κομματος.Και φυσικα τον αρχηγο του εκλεγει το κομμα σε δικιες του εκλογες αναμεσα στα μελη του

Η Βρετανια -Ηνωμενο Βασιλειο (Αγγλια /Ουαλια/Σκωτια/Βορεια Ιρλανδια )εχει λιγο πανω απο 67 εκατομμυρια πολιτες .Το συντηρητικο κομμα γυρω στα 170 χιλιαδες μελη .Απο αυτους ψηφισε περιπου το 80% Μετα απο αλλεπαλληλες ψηφοφοριες  αναμεσα στους διεκδικητες του τιτλου εμειναν δυο πολυ δεξιοι υποψηφιοι.Ο πολυεκατομμυριουχος Ινδικης καταγωγης Σουνακ και η Αγγλοσαξωνικης καταγωγης Τρας. Και οι δυο προς την ακρα νεοφιλελευθερη δεξια πτερυγα.

Η Τρας πηρε 82 χιλιαδες ψηφους και ο Σουνακ 60 χιλιαδες ψηφους. Ετσι η Τρας εγινε πρωθυπουργος σε μια χωρα 67 εκατομμυριων με τις ψηφους 82 χιλιαδων ανθρωπων.Δηλαδη το 0.1% επεβαλε την νεα πρωθυπουργο της χωρας.Τωρα για το ποια ειναι η Τρας θα τα πουμε ξανα στο μελλον.Λιγα ειναι τα ψωμια της παντως. Η αναλογια θα μπορουσε να ειναι Σουνακ=Ντορα Μπακογιαννη και Τρας =Κουλης.Τωρα γιατι πολλες φορες νικανε και επιπλεουν οι φελλοι στην πολιτικη , ειναι αξιοπεριεργο αλλα γινεται.Mε καταγωγη απο οικογενεια αριστερων , ξεκινησε την πολιτικη καριερα της  εφηβος ακομα απο τους Ελευθερους Δημοκρατες σαν αντιμοναρχικη  για να καταληξει στους Συντηρητικους να υποκλίνεται στος μονάρχες.

Οι γονεις της δημοσια εχουν εκφρασει την απογοητευση τους για την κορη τους. Προκειται για γελοιο προσωπο. Οι περισσοτεροι Ελληνες που ζουν στην Βρετανια την συγκρινουν με τον δικο μας Κουλη. Απο γκαφα σε γκαφα πριν ακομα ξεκινησει.Θαυμαστε την!(ξερετε πως να αλλαξετε τους υποτιτλους Μαργαριτα/Υποτιτλοι/Αυτοματη μεταφραση/ Ελληνικα)

Φτανει ομως για την ωρα με την Τρας.

Παμε στην εκλιπουσα την Ελιζαμπεθ την δευτερη (του οικου της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα που βαφτιστηκε Γουιντσορ το 1917 )Ουινδσορ που παντρευτηκε τον Φιλιππο γιο του εξοριστου δικου μας Γερμανο Δανου πριγκιπα Αντρεα Γλυξμπουργκ και «προστατευομενου» του θειου του (απο την πλευρα της μανας του Αλικης) ,διευθαρμενου μακελαρη «αντιβασιλεα»της Ινδιας Μαουντμπαντεν. που τον εκτελεσε ο ΙΡΑ .Αυτου του λορδου το επωνυμο  πηρε ο Φιλιππος αφηνοντας πισω τους Ελληνικους τιτλους του πριν παντρευτει την Ελιζαμπεθ.Εξ αλλου το ζευγος ΠΟΤΕ δεν επισκεφθηκε την Ελλαδα. Καποια στιγμη στην ζωη του ειχε πει ο Φιλιππος  «Σκεφτόμουν τον εαυτό μου ως Σκανδιναβό. Συγκεκριμένα Δανό. Στο σπίτι μιλούσαμε αγγλικά. Οι άλλοι μάθαιναν ελληνικά, εγώ καταλάβαινα κάποια. Αλλά μετά η συζήτηση γύρναγε στα γερμανικά επειδή τα ξαδέλφια μου ήταν Γερμανοί. Αν δεν μπορούσα να σκεφτώ μια λέξη σε κάποια γλώσσα την σκεφτόμουν σε άλλη».

Ο πατερας του Φιλιππου λοιπον ο πριγκιπας Αντρεας Γλυξμπουργκ , ειχε κριθει ενοχος στην χωρα μας για την καταστροφη του Ελληνικου στρατου στην Μικρασιατικη καταστροφη. Κοιμοταν οταν του ζητουσαν ενισχυσεις οι στρατηγοι και αλλα πολλα . Στη δίκη που ακολούθησε, ο πρίγκιπας Ανδρέας καταδικάσθηκε σε θάνατο με την κατηγορία της αρνήσεως εκτελέσεως διαταγής του αρχηγού της στρατιάς κατά τις μάχες του Σαγγαρίου τον Αύγουστο του 1921

Η απόφαση όμως δεν εκτελέστηκε από την Επαναστατική Στρατιωτική Κυβέρνηση, λόγω μεσολάβησης της βρετανικής κυβέρνησης, μέσω του Άγγλου πλοιάρχου Τάλμποτ. που εκτελουσε διαταγες του Βρετανου υπουργου  Εξωτερικών λόρδου Κώρζον.(φωτογραφια)στις οποιες ειχε συμφωνησει στην Λωζανη και ο Βενιζελος.

Ο εγγονος του που φερει και το ονομα του,( ενα απο τα τεσσερα παιδια της Ελιζαμπεθ και του Φιλιππου ) πριγκιπας Αντρεας καταγγέλθηκε ανοικτά από τη Βιρτζίνια Τζιούφρε, η οποία κατήγγειλε τον βιασμό της όταν ήταν εκείνη 17 ετών. Ηταν βλεπετε ο πριγκιπας μεσα στο κυκλωμα του Αμερικανου  Επσταιν που προμηθευε ανηλικα κοριτσια σε διασημους αντρες (και βρεθηκε νεκρος στη φυλακη).

Ο αδερφος του Καρολος (σημερα στα 75 του Βασιλιας της Αγγλιας μετα τον θανατο της μητερας του ) απλα ειχε παραλληλη σχεση με την Καμιλα για παρα πολλα χρονια οσο ηταν παντρεμενος με την Νταιανα που σκοτωθηκε σε αυτοκινητιστικο ατυχημα .

Αρχες της δεκαετιας 1950 λοιπον η Ελιζαμπεθ (Λιζ η Lizard -σαυρα για τους αντιμοναρχικους) κληρονομησε τον θρονο απο τον πατερα της Γεωργιο ΣΤ γιο του Γεωργιου Ε.

Ο πατερας της ειχε αντικαταστησει τον πρωτοτοκο φιλοΝαζι αδερφο του, Εδουαρδο 8ο , που ειχε διαδεχθει τον πατερα τους το 1936. Οι Αμερικανοι ομως τον  παραιτησαν μετα απο λιγους μηνες με προσχημα τον γαμο του με μια κοινη θνητη αλλα στην πραγματικοτητα  γιατι αυτος και οι αδερφες του ηταν ανθρωποι του Χιτλερ. Εδω που τα λεμε ολος ο οικος των Ουινδσορ ηταν Γερμανοφιλοι . Ο Οίκος του Ουίνδσορ ( House of Windsor) είναι ο βασιλικός οίκος του ΗΒ  Ιδρύθηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο Ε΄ του Ηνωμένου Βασιλείου με βασιλικό διάταγμα στις 17 Ιουλίου 1917, όταν άλλαξε το όνομα της βρετανικής βασιλικής οικογένειας από το γερμανικό Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα (ένα παρακλάδι του Οίκου των Βέττιν) στο αγγλικό Ουίνδσορ. Ο λόγος της αλλαγής ήταν το αντιγερμανικό συναίσθημα στη Βρετανική Αυτοκρατορία εν μέσω του ΑΠΠ.

Εδω η Ελισαβετ σε μικρη ηλικια χαιρετα ναζιστικα στην κηπο του σπιτιου της οπως της μαθαινει ο θειος της Εδουαρδος 8ος και η γυναικα του Wallis Simpson που ειναι στην φωτογραφια.Οχι το να εισαι Ναζι η φασιστας  εκεινα τα χρονια πριν τον ΒΠΠ και τις συνεπειες του δεν ηταν σπανιο σε ολο τον πλανητη.

Την ιδια εποχη η μητερα του Κωνσταντινου Β , η «Φρικη»(Φρειδερίκη Λουίζα Θύρα Βικτώρα Μαργαρίτα Σοφία Όλγα Καικιλία Ισαβέλλα Κρίστα πριγκίπισα του Αννόβερου)ηταν και αυτη (στην φωτο με τα αδερφια της Κρίστιαν και Βελφ – Χάινριχ) ντυμενη με την ναζιστικη στολη του Σύνδεσμου Γερμανίδων Κορασίδων (BDM), παράρτημα δηλαδή της χιτλερικής νεολαίας για κορίτσια.

Ομως η Βρετανικη αυτοκρατορια επαιξε σημαντικο ρολο στην δικη μας χωρα.

Αυτοι ηταν που εφεραν τους Γλυξμπουργκ στην Ελλαδα μετα την εκδιωξη του Οθωνα το 1863 σαν τοποτηρητες των συμφεροντων τους οταν στο σχετικο Δημοψηφισμα στους 230.000 ψηφισαντες πολιτες, οι Γλυξμπουργκ ελαβαν εξη ψηφους.

ΕΞΗ ΨΗΦΟΥΣ

Αξίζει να αναφέρουμε πως το 1862, μαζί με τις εκλογές στην Ελλάδα, έγινε και ενδεικτικό δημοψήφισμα για επιλογή βασιλιά. Ο Αλφρέδος έλαβε 230.016 ψήφους, ο Λάιχτεμπεργκ 2.400 ενώ ο Γέωργιος – Γουλιέλμος, αυτός τον οποίον έφεραν τελικά για βασιλιά…μόλις 6! Προς τιμήν τους, 93 πολίτες ψήφισαν «ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ», αν και δεν είχε μπει θέμα πολιτεύματος.

Αυτοι εφεραν τον εμφυλιο του Εθνικου διχασμου για τα δικα τους συμφεροντα στον ΑΠΠ και κατελαβαν την Αθηνα στα Νοεμβριανα του 1916. Τα Νοεμβριανά, τα οποία ξεκίνησαν στις 18 Νοεμβρίου / 1 Δεκεμβρίου 1916, είναι οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των «Επιστρατων» του Κωνσταντινου Α (παντρεμενος με την Σοφια της Πρωσιας κορης του Αυτοκρατορα της Γερμανιας και βασιλια της Πρωσιας Φρειδερικου Γ) και της αποβατικής δύναμης της Συμμαχικής Αντάντ στην Αθήνα, καθώς και το καινοφανές κύμα πολιτικής τρομοκρατίας που τις ακολούθησε, εν μέσω του ΑΠΠ  και της κορύφωσης του Εθνικού Διχασμού. Οι Γαλλο Βρετανικες δυνάμεις των Συμμάχων της Αντάντ εισέβαλαν στην Αθηνα

(ειχαν καταλαβει την Αθηνα και το 1850 με τα Παρκερικα υποθεση Πατσιφικο)με σκοπό να επιτάξουν οπλισμό ως αντάλλαγμα για την αμαχητί παράδοση της οχυρωματικης γραμμης Ρουπελ και την παραδοση της Α Μακεδονιας στη Βουλγαρια  της τετραπλης συμμαχιας των Κεντρικων δυναμεων Γερμανιας και συμμαχων της, τον Μάιο και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου(1916), αντίστοιχα.

Η φιλοβασιλική Κυβέρνηση Σκουλούδη για να δημιουργήσει τετελεσμένο γεγονός υπέρ των Γερμανών αποφάσισε την παράδοση της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους, συμμάχους των Γερμανών. Ειδικότερα, ο πρωθυπουργός Σκουλούδης, ο υπουργός Στρατιωτικών Γιαννακίτσας, ο αναπληρωτής επιτελάρχη του Στρατού (και κατοπινός δικτάτορας) Ιωάννης Μεταξάς, με τη σύμφωνη γνώμη του φιλογερμανού βασιλιά Κωνσταντίνου, αποφάσισαν την αμαχητί παράδοση του οχυρού Ρούπελ στους Γερμανοβουλγάρους, στις 26 Μαΐου 1916 και ακολούθως την παράδοση της Καβάλας.Υπολογίζεται πως κατά τη Βουλγαρική Κατοχή 42.000 Έλληνες, ηλικίας 17-60 ετών, εκτοπίσθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία για την εκτέλεση καταναγκαστικών έργων. Από τους εξορισθέντες περίπου 12.000 δεν κατόρθωσαν τελικά να επιστρέψουν ζωντανοί. Η πεινα θερισε χιλιαδες ζωες.Φωτογραφιες απο την Δραμα.

Η επέμβαση των Συμμάχων, αν και τυπικά νικηφόρα, στερούνταν στρατηγικού βάθους, ενώ έπληξε το γόητρο των γαλλοβρετανών λόγω και της αναπάντεχης άμυνας του «Συνδέσμου των Επίστρατων», αντι-βενιζελικού και φιλομοναρχικού στρατιωτικού σχηματισμού της κυβέρνησης της Ελλαδας Παράλληλα, στην πρωτεύουσα οι ίδιοι σχηματισμοί είχαν ξεκινήσει κύμα διώξεων των αντι-βενιζελικών, που κατέληξε μετά την επέμβαση σε ανοικτή τρομοκρατία, με δεκάδες θανάτους από λιντσάρισμα και εκτεταμένες καταστροφές της περιουσίας τους

.

Ο στόχος των Συμμάχων (Αγγλων Γαλλων Ιταλων)επιτεύχθηκε τελικά τον Μάιο-Ιούνιο του επόμενου χρόνου (1917), αφότου ο οίκος των Ρομανόφ,(Χόλσταϊν-Γκόττορπ-Ρομανόφ) μοναδικοί υποστηρικτές του Κωνσταντίνου στην Αντάντ, ειχε καθαιρεθει μετα την επανασταση του 1917 στην Ρωσσια. Αργοτερα  η Βασιλικη οικογενεια εκτελεσθηκε το 2018 και κατα την διαρκεια του εμφυλιου , αν και το 2000 η Ρωσσικη εκκλησια  ανακοίνωσε την αγιοποίηση της οικογένειας για την «ταπεινότητα, την καρτερία και την πραότητα» τους . Ηταν τοσο πραος ο Τσαρος  Νικολαος Β που ειχε δηλωσει «μου έγινε γνωστό ότι στη διάρκεια των τελευταίων μηνών ακούστηκαν σε κάποιες συγκεντρώσεις των ζιέμστβο (αγροτες)οι φωνές εκείνων που έλκονται από ένα χωρίς νόημα όνειρο, πως οι ζιέμστβο θα κληθούν να συμμετάσχουν στην διακυβέρνηση της χώρας. Θέλω όλοι να μάθουν ότι θα δώσω όλη μου τη δύναμη για να διατηρήσω, για το καλό όλου του έθνους, τις αρχές της απόλυτης μοναρχίας, όσο σταθερά και ισχυρά έκανε και ο πρόσφατα απωλεσθείς πατέρας μου.»

Μην ξεχναμε πως ο πρωτος Βασιλιας της Ελλαδας Γεωργιος Α( πατερας του Κωνσταντινου Α) του οικου Οίκου του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόνντερμπουρκ-Γκλύξμπουργκ.(ο διορισμενος  απο τους Αγγλους Δανος ) ειχε παντρευτει την 16χρονη Όλγα Κωνσταντίνοβνα «μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας», εγγονή του Τσάρου Νικόλαου Α του Οίκου των Σλεσβιχ .Χολσταιν .Γκόττορπ (φυσιογνωμία απολυταρχικης  νοοτροπίας και αντισυνταγματικών πεποιθήσεων. Το όνομά της συνδέθηκε επίσης με τη συγκέντρωση υπέρογκης περιουσίας σε κοσμήματα) Ηταν συγγενεις οι ανθρωποι .

Οι συμμαχοι υστερα από σκληρό και πολύμηνο ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, όταν με νέο τελεσίγραφο για βομβαρδισμό της Αθήνας και κατάληψη του Πειραιά από το ναυτικό τους, επέβαλαν την εκδίωξη του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α,

Γαλλοι στρατιωτες παρελαυνουν στην Αθηνα ανάμεσα στα γαλλικά στρατεύματα ήρθαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκατοντάδες Αφρικανοί από τη Βόρειο αλλά και την Υποσαχάρια Αφρική (τους αποκαλούσαν όλους καταχρηστικά «Σενεγαλέζους») αλλά και Ασιάτες από τις γαλλικές κτήσεις

Αυτοι εσπρωξαν  τον Βενιζελο στην Μικρα Ασια και μετα πηγαν με τον Κεμαλ οταν ξαναγυρισε στην εξουσια ο Κωνσταντινος Α , Αυτοι εφεραν ξανα τον δικο τους ανθρωπο  Γεωργιο Β  Γλυξμπουργκ (διαδοχο του Κωνσταντινου Α και της Σοφιας της Πρωσιας) με νοθο δημοψηφισμα το 1935 (και τον Μεταξα το 1936 ) στην εξουσια  .Αλλα ο Γεωργιος Β  και τα πηγαιν ελα του με νοθα δημοψηφισματα θα μας ταλαιπωρησει για πολλα χρονια μεχρι το 1947 που πεθανε απο καρδια σε ηλικια 57 ετων.

Αυτοι και ο ακροδεξιος Τσωρτσιλ (ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ανήκε στην ίδια μασονικη στοα με τον Γεώργιο Β,)εσπρωξαν στα Δεκεμβριανα το 1944 οταν ο Αγγλικος στρατος κατελαβε για τριτη φορα  την Αθηνα (αυτη τη φορα με συμμαχους τους οσους βασιλικους τους ειχαν πολεμισει το 2016) με την διαταγη να σκοτωνουν χωρις δισταγμο τους δημοκρατες αριστερους.

Ειχε προηγηθει ιστορικα αλλες τρεις  φορες κατοχη της πολης στα Παρκερικα το 1850 με τον Κριμαικο πολεμο το 1854  και τον Εθνικο Διχασμο το 1916.

Υπουργος εξωτερικων Βρετανιας Ιντεν, Δαμασκηνος, Τσωρτσιλ.

Στις 33  μέρες μαχών στην Αθήνα τον Δεκεμβρη του 1944 υπάρχουν 270 Βρετανοί νεκροί, 1.200 περίπου στις κυβερνητικές δυνάμεις, ενώ οι νεκροί του ΕΛΑΣ πρέπει να προσεγγίζουν τις 2.000. Οι νεκροί άμαχοι από βομβαρδισμούς (αεροπορικούς, χερσαίους και ναυτικούς) είναι, πιθανότατα, πάνω από 2.000·

Και παλι φωτογραφιες στην Ακροπολη των κατακτητων Αγγλων αυτη τη φορα και  συνταγματων «Ινδων» στρατιωτων

Στρατιώτες που επάνδρωναν τα «Ινδικά» Συντάγματα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ξεπέρασαν τους 2,5 εκατομ. άνδρες. Δεν ήταν όλοι Ινδοί αλλά και  400.000 ήταν Πακιστανοί καθότι η Ινδία τότε περιελάμβανε το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και την Σρι Λάνκα αλλά υπό την ονομασία «Ινδοί» ήταν και άντρες από το Νεπάλ. Οι τελευταίοι αριθμούσαν  περί τους 112.000.

Η εμβληματική «πολεμική φυλή» των Γκούρκας από το Νεπάλ -που στρατολογούνται μετά τον πόλεμο του 1816 με τους Βρετανούς και απολαμβάνουν διεθνώς τη φήμη γενναίων και σκληροτράχηλων πολεμιστών- είναι μια κατασκευή: στο Νεπάλ δεν υπήρξε ποτέ καμία πληθυσμιακή ομάδα με αυτό το όνομα, ενώ η σχετική φιλολογία είναι προϊόν ενός βρετανικού ουσιοκρατικού λόγου για τους Γκούρκας ως αρρενωπούς «άνδρες των βουνών».Ενας διαδεδομένος μύθος, στο πλαίσιο της αποικιοκρατικής φαντασίωσης περί αρρενωπότητας, αφορούσε το περίφημο κούκρι (το κυρτό μαχαίρι μεγάλου μεγέθους, όπλο και έμβλημά τους): εάν έβγαινε από τη θήκη, έπρεπε οπωσδήποτε να στάξει αίμα, είτε αντιπάλου, είτε του κατόχου του. Ταυτόχρονα, όμως, σκιαγραφήθηκε για τους Γκούρκας και μια εικόνα συνδυασμού μαχητή και νεαρού τζέντλεμαν. Επομένως, παρά το γεγονός ότι το Νεπάλ δεν υπήρξε αποικία, οι Γκούρκας ήταν προϊόν της συνάντησης με την αποικιοκρατία.

Η 4η Ινδική Μεραρχία που θα μεταφερθεί στην Ελλάδα, έχοντας προηγουμένως λάβει μέρος στην περίφημη μάχη του Μόντε Καζίνο, αποτελούνταν από τρεις ταξιαρχίες: την 7η και την 11η Ταξιαρχία, που θα εγκατασταθούν σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα, αντίστοιχα, τον Νοέμβριο του 1944, και την 5η Ταξιαρχία, που θα σταλεί απευθείας από την Ιταλία στην Αθήνα για τη μάχη των Δεκεμβριανών. Κατά πάγια πρακτική, επικεφαλής τους ήταν Βρετανοί αξιωματικοί, ενώ καμία ταξιαρχία δεν περιλάμβανε αμιγώς ινδικά τάγματα. Η 5η Ινδική Ταξιαρχία αποτελούνταν από ένα βρετανικό τάγμα (1/4 Essex) και δύο ινδικά (1/9 Γκούρκας και 3/10 Βαλούχις), που θα αποβιβαστούν στον Πειραιά τη 10η Δεκεμβρίου. Εκατον εξηντα εξη απο αυτους τους στρατιωτες  θαφτηκαν για παντα στην Αττικη γη στην μαχη της Καστελλας.

Η Μπάλα φωτιάς ήταν το διακριτικό της 5ης Ινδικής Ταξιαρχίας που έδρασε στην Καστέλλα

Οι Βρετανοι  εφεραν αργοτερα , μετα την παραδοση των οπλων στη Βαρκιζα , τον εμφυλιο  46-49 αφου επανεφεραν για αλλη μια φορα τον Γεωργιο Β Γλυξμπουργκ (της Μεταξικης δικτατοριας ) με το ζορι στην χωρα το 1946 με ενα ψευτο δημοψηφισμα. οπως ειχαν κανει και το 1935.

Στον θρονο τον Γωργιο Β διαδεχθηκε το 1947 ο αδερφος του Παυλος με την Φρικη.Αλλα εκει ανοιγει καινουργιο κεφαλαιο γιατι ειναι η εποχη (μεσα στον εμφυλιο) που οι Αμερικανοι παιρνουν τα ηνια απο τους Βρετανους και στην Ελλαδα με το δογμα Τρουμαν.(με βάση το οποίο χορηγούνταν 341 εκατ. δολάρια ως στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα και 59 εκατ. δολάρια προς την Τουρκία.) .Διαβαστε για την Ελληνοαμερικανικη Συμφωνια καθως και το νομοθετημα ΝΔ 694/1948 να δειτε τι σημαινει υποτελεια.Την ιδια περιοδο η Φρικη φτιαχνει τις 53  παιδουπολεις της.

Σε έγγραφο του Βασιλικού Ιδρύματος Πρόνοιας (μετεξέλιξη της Επιτροπής Εράνου «Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος») αναφέρεται ότι σε διάστημα λίγων μηνών μετά το καλοκαίρι του 1947 18.000 παιδιά στεγάστηκαν σε 52 παιδουπόλεις, ενώ το καλοκαίρι του 1950, με το τέλος του «συμμοριτοπόλεμου», όπως αναφέρει τον εμφύλιο, 15.000 παιδιά επέστρεψαν στα χωριά τους, οι περισσότερες Παιδουπόλεις έκλεισαν και έμειναν 14 από αυτές που συνέχισαν να φιλοξενούν 2.950 παιδιά, «τα περισσότερα ορφανά ή άλλα τα οποία δεν μπορούσαν ή δεν έπρεπε να μεγαλώσουν με τις οικογένειές των

Από το 1950 και μετά έγιναν αποκαλύψεις για πώληση χιλιάδων παιδιών από κυκλώματα υιοθεσίας, τα οποία βρέθηκαν υιοθετημένα κυρίως στις ΗΠΑ^[6]. Η πολιτική κρατούμενη Στάσα Κεφαλίδου περιγράφει την αρπαγή παιδιών που γινόταν στο στρατόπεδο της Χίου από τις εξόριστες και τον εγκλεισμό τους σε ορφανοτροφεία της Φρειδερίκης στο τετράδιό της  Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Έφης Αργυριάδη, της οποίας οι αδερφές χάθηκαν όταν υιοθετήθηκαν κρυφά και παράνομα από έναν Ελληνοαμερικανό.Ολα αυτα επαναληφθηκαν  τα επομενα χρονια σε χωρες της Λατινικης Αμερικης κατα την διαρκεια δικτατορικων εκτροπων σε βαρος διωκωμενων αριστερων .

Πισω στους Βρετανους  Μοναρχες ομως . Γιατι παρ ολο που το θηριο εχανε σιγα σιγα τα δοντια του συνεχιζε οσο μπορουσε  με γατζωμενα τα νυχια του  στους λαους  στο πλευρο των νεων επικυριαρχων Αμερικανων να παιζει τον ρολο του σαν ιμπεριαλιστικη δυναμη με αρχηγο το παλατι και την δυναστια των Ουιντσορ .Δικα τους τα εγκληματα πολεμου ΚΑΙ στην Κυπρο οπου ειχαν τις βασεις τους .

Και γραφω εγκληματα πολεμου γιατι αλλο να σκοτωνονται στρατιωτες σε μαχες και αλλο να κρεμας εν ψυχρω νεα παιδια που ζητανε  ελευθερια και ενωση με την πατριδα τους. Ομως τα ιδια εγκληματα εκανε  η Βρετανικη αυτοκρατορια σε ολο τον πλανητη για εκατο χρονια. Απο την Ευρωπη ως την Αφρικη και απο την Ασια μεχρι την Αμερικη.Και η εκλιπουσα παμπλουτη επικεφαλης του οικου και της χωρας της περιμενε να γινει ο Ευαγορας Παληκαριδης 18 χρονων για να υπογραψει την κρεμαλα του.

Η Ελισάβετ έφυγε στα 96 της. Στην Κύπρο και αλλού όμως έχουμε προσκλητήριο νεκρών. Τα χέρια αυτών των παράσιτων στάζουν αίμα.
Από Chara Sideri
Είχαν τότε εκτελεστεί:
1. Ανδρέας Δημητρίου, 23 χρόνων, από τον Άγιο Μάμα, στις 10 Μαϊου 1956.
2. Μιχαήλ Καραολής, 22 χρόνων, από το Παλαιχώρι, στις 10 Μαϊου 1956.
3. Ανδρέας Ζάκος, 24 χρόνων, από τη Λεύκα, στις 9 Αυγούστου 1956.
4. Χαρίλαος Μιχαήλ, 23 χρόνων, από τη Γαληνή, στις 9 Αυγούστου 1956.
5. Ιάκωβος Πατάτσος, 22 χρόνων, από τη Λευκωσία, στις 9 Αυγούστου 1956.
6. Μιχαήλ Κουτσόφτας, 25 χρόνων, από το Παλιομέτοχο, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
7. Στέλιος Μαυρομμάτης, 23 χρόνων, από τον Λάρνακα Λαπήθου, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
8. Ανδρέας Παναγίδης, 25 χρόνων, από το Παλιομέτοχο, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
9. Ευαγόρας Παλληκαρίδης, 18 χρόνων, από τη Τσάδα, στις 14 Μαρτίου 1957.

1950  Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian, μαρτυρίες από Βρετανούς βετεράνους και Κύπριους επαναστάτες μαχητές, μαζί με αρχεία νεκροψίας και νεκροτομείου, καθώς και μέχρι τώρα μη δημοσιοποιημένο υλικό από κυπριακά αρχεία, δείχνουν ότι τα θύματα πέθαναν αφού ανακρίθηκαν από Βρετανούς αξιωματικούς. Οι νεκροί, όλοι άνδρες ηλικίας μεταξύ 17 και 37 ετών, συνελήφθησαν ως ύποπτοι ότι ανήκαν στην Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, γνωστή ως ΕΟΚΑ, η οποία ενορχήστρωσε μια αντάρτικη εκστρατεία για την ανατροπή του βρετανικού ελέγχου στην Κύπρο. Φωτογραφίες από τα Εθνικά Αρχεία της Κύπρου επιβεβαιώνουν σημάδια βασανιστηρίων στα σώματά τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εικόνες φαίνεται να δείχνουν ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων.

Students in Athens burn the British Union Jack during Greek-Cypriot drive for union of Cyprus with Greece. Photograph: Bettmann Archive

Στις 2 Ιουνίου 1953 η βασίλισσα Ελισάβετ είναι 25 ετών.
Νεότατη βασίλισσα. Χαρές και πανηγύρια στη Βρετανία για τη νέα βασίλισσα.
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, πάλι, είναι μόλις 15 ετών.
Χαρές και πανηγύρια και στις αποικίες για τη στέψη, χαρές και πανηγύρια και στην Κύπρο που είναι αποικία.
Η αγγλική σημαία στήνεται και στο σχολείο του Ευαγόρα. Ο Βαγόρας, έτσι τον φωνάζουν, κατεβάζει και τεμαχίζει την αγγλική σημαία στο Κολέγιο της Πάφου, κατά την ημέρα στέψης της βασίλισσας στο Λονδίνο. Σε όλη την Πάφο γιορτές δε γίνονται. Μπλέκεται η αστυνομία, αλλά η στέψη δεν πρέπει να συνδεθεί με αίμα. Το αίμα πρέπει να περιμένει τρία χρόνια, να «ενηλικιωθεί» και ο Βαγόρας.
Στις 14 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι κρεμούν τον Βαγόρα, καθώς η βασίλισσα Ελισάβετ δεν καταδέχεται καν να απαντήσει σε καμία από τις εκκλήσεις για απονομή χάριτος και απορρίπτει
επανειλημμένα αιτήματα από κινήματα συμπαράστασης του αγώνα των Κυπρίων, για μετατροπή των θανατικών ποινών των νεαρών υπέρ της Ένωσης Κυπρίων αγωνιστών σε ισόβια δεσμά (μόνη «παραχώρηση» ήταν η καθυστέρηση της εκτέλεσης του Ευαγόρα Παλληκαρίδη για μετά που θα γινόταν 18 χρονών).
Ο Βαγόρας είναι ο νεότερος αγωνιστής που εκτελέστηκε από τους Άγγλους χωρίς ουσιαστικό κατηγορητήριο…

Στη φωτογραφία τα «Φυλακισμένα Μνήματα» στη Λευκωσία, το αιώνιο σύμβολο αντίστασης ενάντια στους Άγγλους αποικιοκράτες.

Ας θυμηθούμε πριν συγκινηθούμε πως η Αγγλία και η αποικιακή της πολιτική, ήταν και είναι ο «κακός δαίμονας» της Κύπρου.

*Η Αγγλία αθέτησε τον λόγο της για παραχώρηση της Κύπρου στην Ελλάδα σαν κίνητρο για την μαζική κατάταξη Κυπρίων εθελοντών στον Αγγλικό στρατό κατά τον Β΄ΠΠ.
*Η Αγγλία δια του Υπουργού Αποικιών της ανακοίνωσε στην Βουλή των Κοινοτήτων το 1956 ότι δε θα παραχωρούσε «ουδέποτε» το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, επειδή θίγονταν βασικά ζητήματα ασφάλειας της αυτοκρατορίας.
*Η πολιτική του «Διαίρει και Βασίλευε» έγινε επίσημη πολιτική της αποικιακής δύναμης, εισάγοντας την Τουρκία σαν «ενδιαφερόμενο» μέρος το 1956 ως αντίβαρο στον αγώνα της ΕΟΚΑ.
*Η Αγγλία δημιούργησε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ειδικούς ανακριτικούς κλάδους με βασανιστήρια, κρέμασε αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
*Η Αγγλία άρχισε να επεξεργάζεται σε συνεννόηση με την Τουρκία, ήδη από το 1956, σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου: οι Εγγλέζοι πρότειναν διχοτόμηση με βάση ένα κάθετο άξονα (διαχωρισμός σε ανατολική – δυτική Κύπρο) ενώ οι Τούρκοι πρότειναν ένα οριζόντιο άξονα διχοτόμησης (διαχωρισμός σε βορρά – νότο), αυτόν δηλαδή που εφάρμοσαν το 1974.
*Η Αγγλία ετοίμασε το σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ένα σύνταγμα που θεσμοθετεί τον διαχωρισμό και ανταγωνισμό μεταξύ των δύο κοινοτήτων, διαιωνίζοντας το σύστημα των Οθωμανικών «μιλλέτ», και που φυσικά κατοχυρώνει την «κυριαρχία» της Αγγλίας σε δύο περιοχές του νησιού (στρατιωτικές βάσεις).
*Η Αγγλία είναι ο επίσημος συντάκτης (pen holder) όλων των περί Κύπρου προσχεδίων των αποφάσεων του ΟΗΕ, με την διπλωματική υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας να αγωνίζεται πάντα εκ των υστέρων να ανατρέψει τις φιλο-τουρκικές αναφορές, τις εποικοδομητικές ασάφειες, και τις παραλείψεις.

Από την Εύη Ζευγίτη.

Και μην νομιζετε πως ολοι στην Βρετανια σημερα θλιβονται για τον θανατο της γηραιας κυριας. Καθολου ετσι δεν ειναι οπως τα παρουσιαζουν τα πραγματα.

Ειναι πολλοι οι Βρετανοι πολιτες που καθολου δεν γουσταρουν τον πλουτο και τα μεγαλεια μιας ομαδας παμπλουτων καπιταλιστων που τους χρυσοπληρωνει με τους φορους του ο λαος την στιγμη που η φτωχια μεγαλωνει το συστημα υγειας καταρρεει το κοινωνικο κρατος αποσυρεται.

Εξ αλλου τα σεξουαλικα σκανδαλα που συνεχεια αποκαλυπτονται μεσα σε αυτον το πυρηνα εξουσιας δεν αφηνουν αλωβητο το θεσμο .Ο ξαδερφος

Θα συνεχισουμε ομως σε αλλη αναρτηση