Οταν οι Ελληνες εφτιαχναν την Ακροπολη.Γουοπλυ Χιλλ .

Πριν απο δυομιση χιλιαδες χρονια γυρω στο 500 πΧ σε αυτο τον λοφο ζουσαν ανθρωποι.

Ειναι το Γουοπλυ Χιλλ (χωρος ιστορικης σημασιας) στην Αγγλια (συνορα με Ουαλια) στην επαρχια του Χερεφορντσερ .

Ο λοφος ηταν γυμνος αλλα σημερα περιβαλλεται απο πυκνο δασος που εχει φυτευτει προστατευεται και ανοικει στον οργανισμο δασων της Αγγλιας.Tα δαση αυτα χρησιμευουν για παραγωγη ξυλειας και οποτε καθαριζεται ενα κομματι (οπως βλεπετε στην φωτογραφια)

φυτευονται νεα δεντρα.

Το τοπιο ειναι μοναδικης ομορφιας και η θεα απο την ακροπολη μαγευτικη.Στα ποδια σας η κοιλαδα του ποταμου Λαγκ απεναντι Βορεια στην Αγγλια το Δασος και λοφος του Στειπλετον και Βορειο Δυτικα προς Ουαλια η πολη Πρεστιν (Χλαναντρας -Αγ Αντρεας- στα Ουαλικα) μια απο τις γραφικοτερες της περιοχης που ανοικει στην Ουαλια( η Ουαλια  λεγεται Cymru–  Καμρυ – στα Ουαλικα).

 

Δεν ειναι ο μοναδικος του ειδους των οχυρων σε λοφους αλλα θα αναφερθω σε αλλες αναρτησεις στους υπολοιπους.Το χαρακτηριστικο αυτων των οχυρων ειναι πως περιβαλλονται απο χωματενια τειχη υψους εως και 15 μετρων σε διαδοχικες σειρες καποτε με χαντακι αναμεσα τους .

Η πρωτη παρουσια ανθρωπων στο νησι εμφανιζεται 800.000 χρονια πισω και στοιχεια ανθρωπινης παρουσιας 41.000 χρονια πριν αλλα συνεχης ανθρωπινη παρουσια υπαρχει τα τελευταια 13.000 χρονια απο το τελος της τελευταιας εποχης των παγετωνων . Τα οχυρα που μας ενδιαφερουν δημιουργηθηκαν στην εποχη του σιδηρου απο τον 6ο αιωνα πΧ εως τα μεσα του 1ου αιωνα μΧ. απο  Κελτικες φυλες γνωστες με το ονομα Μπριτονς (αλλα και καποιες Βελγικες φυλες) που εγκατασταθηκαν τοτε στην Βρετανια και εδωσαν το ονομα τους στο νησι. Ακολουθησε η εισβολη των Ρωμαιων και οταν εφυγαν στα μεσα του 5ου αιωνα ηρθαν οι Αγγλο Σαξωνες (Γερμανικα φυλλα)για να ερθουν γυρω στο 800 οι Βικιγκς και το 1066 οι Νορμανδοι.

Οποτε μιλωντας για τους οχυρομενους  λοφους μιλαμε για Κελτικα φυλλα. Αυτους που σημερα γνωριζουμε σαν Ουαλους σε αυτο το τμημα της Αγγλιας, Σκοτσεζους στον Βορρα και Ιρλανδους στο απεναντι νησι.

Το αγγλικό όνομα Wales προέρχεται από τη γερμανική λέξη Walha, που σημαίνει ξένος, αλλότριος. Οι Ουαλοί αυτοαποκαλούνται «Cymry» στα Ουαλικά, το οποίο πιθανότατα σήμαινε συμπατριώτες^[4], και το οποίο εντοπιζόταν στην ουαλική λογοτεχνία παράλληλα με τον όρο Brythoniaid. Και οι δυο όροι χρησιμοποιούνταν όχι μόνο για τους κατοίκους της Ουαλίας, αλλά γενικά για τους ομιλητές της βρυθονικής γλώσσας και τους απογόνους τους, που έμεναν στο «Βορρά». Τα τοπωνύμια Cymru και Κάμπρια (Cumbria) προέρχονται από την ίδια ρίζα. Οι Άγγλοι, οι Σάξωνες και οι Γιούτοι αποκαλούνται στα ουαλικά Saeson (Σάξωνες).

Υπηρχαν συνηθως μια δυο η περισσοτερες εισοδοι στον περιφραγμενο χωρο.Στο Γουοπλυ υπαρχουν δυο η Βορεια και η Νοτια εισοδος.

Τα σπιτια στο εσωτερικο των οχυρων  (διαφορετικου μεγεθους) ειχαν σχημα οβαλ η στρογγυλο και ηταν χτισμενα κατα μηκος των δρομων  φαινεται πως υπηρχαν και λατρευτικοι χωροι.Λυκοι αρκουδες και αγριοι καπροι μονιμη απειλη στα γυρω πυκνα δαση.

Πιστευαν στα πνευματα και οι ανιμιστες ιερεις (η θεμελιώδης άποψη ότι οι άνθρωποι, τα φυτά, τα ζώα και τα ουράνια σώματα κατέχουν πνεύμα ανεξάρτητο από τη φυσική ύπαρξη είναι κεντρική στον Ανιμισμό.) λεγονταν Δρυιδες.(πηραν το ονομα τους απο το ιερο δεντρο Βελανιδια). Θυσιαζαν ζωα και καποτε ανθρωπους .

Μπροστα στην μοναδικη οικια που υπαρχει στην περιοχη και ανοικε στο Δασαρχειο αλλα πουληθηκε σε ιδιωτη μπορειτε να δειτε μορφες σκαλισμενες σε κορμο πεσμενου δεντρου μια μακρυνη αναφορα ισως στα παλια εκεινα χρονια.Περισσοτερα για την Κελτικη μυθολογια ΕΔΩ

Ο βασικός κελτικός τοτεμικός μύθος φαίνεται να προϋποθέτει ένα απόμακρο παρελθόν, στο οποίο δεν ήταν ακόμα πλήρως διακεκριμένα τα χαρακτηριστικά που διαιρούν τις κατηγορίες της φύσης. Σε αυτό το απόμακρο παρελθόν πρόγονοι που συνδύαζαν τα ανθρώπινα και ζωικά –ακόμα και φυσικά- χαρακτηριστικά γνωρίσματα συνδέθηκαν με ανθρώπινες πατριές ως προστατευτικά τοτέμ. Κάθε μια από αυτές τις πατριές αισθανόταν συγγένεια με το ζώο ή το σχετικό χαρακτηριστικό γνώρισμα. Ήταν μάλιστα απαγορευμένο, δηλαδή taboo να επιχειρήσει κανείς να βλάψει αυτά τα πλάσματα ή το ανάλογο φυσικό τοπίο με οποιονδήποτε τρόπο. Διαφορετικά προκαλούσε το θυμό του δαιμονικού πνεύματος.

Ειχαν τεσσερες μεγαλες γιορτες.Imbolc τον Φεβρουαριο με την γεννηση των πρωτων αρνιων/Beltane τον Μαιο οταν μετεφεραν τα κοπαδια στα καλοκαιρινα λιβαδια /Lugnassad τον Αυγουστο οταν θεριζαν και Samhain τον Νοεμβρη με το τελος της χρονιας.

Ηταν κεντρα εμποριου, κατεργασιας του σιδηρου,αλλα και αμυνας απεναντι σε φυλλες ιδιας καταγωγης που επιτιθονταν.Αυτα ηταν τα μεταλικα νομισματα της εποχης αλλα πολλες φορες νομισμα μπορει να ηταν και οι σποροι.Διπλα ασπιδα της εποχης

Ηταν τελος καταφυγιο σε περιπτωση επιθεσης για τους χωρικους που ζουσαν στην ευρυτερη περιοχη.

Zουσαν σε ομαδες πολλων ατομων μεσα σε καθε σπιτι με μια κεντρικη εστια για θερμανση και μαγειρεμα και τα κρεαβατια γυρω γυρω στους τοιχους.Εξετρεφαν γουρουνια χηνες κατσικια προβατα και αγελαδες.Στα κτηματα καλλιεργουσαν ζωοτροφες και σιτηρα. Στον Μεσαιωνα πριν απο περιπου 700 χρονια εκτρεφονταν και κουνελια στο μερος αυτο.Εφτιαχναν χωματινους λοφους μηκους 15-40 μετρα και υψος περιπου 70 εκατοστα κλεισμενους γυρω γυρω απο ξυλινο φραχτη και καποτε αυλακι με νερο για να εμποδισουν τα κουνελια να φυγουν αλλα και να κρατησουν μακρυα καθε απειλη .

Το 1700 χτιστηκε περιφερειακα ενας πετρινος τοιχος πιστευεται πως στο μερος αυτο ειχαν εκτροφειο ελαφιων.Εξ αλλου σημερα υπαρχουν ελευθερα ελαφια στο πυκνο δασος οπως και σκιουροι λαγοι αλεπουδες και απειρα πουλια.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αυτο ηταν το συμβολαιο για το χτισιμο του τειχου

και εδω το σημειο εξαγωγης της πετρας

Το οχυρο εχει τριγωνικο σχημα με διαστασεις 530 μετρα Ανατολη προς Δυση και 270 μετρα Βορρα προς Νοτο οπως βλεπουμε την εικονα ο Βορρας ειναι στο πανω μερος.

Πολλα χαιρετισματα απο τον Εκτωρα

 

 

 

Περι Χουντας το αναγνωσμα

Ιστορικο  το κειμενο.Διαφωτιστικο Χωρις σχολια

http://www.efsyn.gr/arthro/oi-xehasmenoi-emfylioi-tis-hoyntas

22.04.2018, 10:19 | Ετικέτες:  χούντα, Ελλάδα, δικτατορία, Ιστορία

Συντάκτης:

Τάσος Κωστόπουλος

«Επειδή ημείς δεν είμεθα τρελλοί, ας επιλέξουν όσοι πιστεύουν αυτό, τον δρόμον του ψυχιατρείου»

Γεώργιος Παπαδόπουλος (συνέντευξη Τύπου 10/4/1970)

Ενας από τους δημοφιλέστερους μύθους των νοσταλγών της χούντας αφορά την «ενότητα» και στοχοπροσήλωση της τότε ηγεσίας – σε αντιδιαστολή προς τον φατριασμό, τη διαπλοκή με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και τις πελατειακές σχέσεις με τους ψηφοφόρους που αμαυρώνουν τα πεπραγμένα του κοινοβουλευτισμού.

Πρόκειται φυσικά για μύθο, η αντοχή του οποίου οφείλεται ακριβώς στον στρατοκρατικό χαρακτήρα του απριλιανού καθεστώτος.

Αν σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας τα πολιτικά παρασκήνια είναι συχνά δυσδιάκριτα αλλά η δημόσια συζήτηση γι’ αυτά δίνει και παίρνει, σε μια στρατιωτική δικτατορία καθίστανται συνήθως απροσπέλαστα: δίχως ελευθερία λόγου και Τύπου, με τη δημόσια ζωή να ορίζεται μονοφωνικά από τη χονδροειδή κρατική προπαγάνδα, τα περιθώρια δημοσιοποίησης των αντιθέσεων και των ζυμώσεων στους κόλπους της εξουσίας πρακτικά εκμηδενίζονται· μοναδική εναλλακτική πληροφόρησης στα επίσημα ανακοινωθέντα, περιορισμένης όμως εμβέλειας και συζητήσιμης φερεγγυότητας, αποτελούν οι «ψίθυροι» που διαδίδονται από στόμα σε στόμα.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο που, μισόν αιώνα μετά την 21η Απριλίου 1967, αυτό που έχει λιγότερο εγγραφεί στη συλλογική συνείδηση είναι οι εσωτερικές αντιθέσεις στους κόλπους της.

Δεν αναφερόμαστε στις τρεις μεγάλες αναμετρήσεις μερίδων των ενόπλων δυνάμεων (το οπερετικό βασιλικό κίνημα της 13/12/1967, το θνησιγενές αντιδικτατορικό του Ναυτικού στις 23/5/1973 και η ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη στις 25/11/1973), αλλά στις σταθερά επαναλαμβανόμενες, κυκλικές κρίσεις που εκδηλώνονταν καθ’ όλη την επταετία στους κόλπους του καθεστώτος, με διακύβευμα όχι μόνο τα ηγετικά πόστα ή τη στοχοθεσία της «επαναστάσεως», αλλά και την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιχειρηματιών.

Κρίσεις που συνήθως επιλύονταν είτε με κάποιες βόλτες τεθωρακισμένων είτε με σιωπηρές καταμετρήσεις της εκατέρωθεν δύναμης πυρός.

Ιστορία αρκετά σκοτεινή, την αποκρυπτογράφηση της οποίας δεν διευκολύνουν ιδιαίτερα οι διαθέσιμες αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της – τα απομνημονεύματα των οποίων χαρακτηρίζονται συνήθως από πομπώδη μεγαλοστομία, ανακύκλωση υμνητικών δημοσιευμάτων της εποχής, αφόρητη ηθικολογία και κραυγαλέες αποσιωπήσεις.

Σαφώς διαφωτιστικότερο αποδεικνύεται το αρχειακό υλικό που προέρχεται από συγκοινωνούντα δοχεία της τότε Δεξιάς (ιδίως των στελεχών της που εφάπτονταν με τη χούντα) ή από τα αμερικανικά αρχεία.

Ο σκοτεινός Γενάρης

Από την ομιλία του Παπαδόπουλου σε στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας στο κινηματοθέατρο «Παλλάς» (22/1/1968), λίγες μέρες μετά το «κίνημα» του (προϊσταμένου τους) Ιωάννη Λαδά | ΓΓΤΠ-ΓΓΕΕ

Η πρώτη ενδοκαθεστωτική σύγκρουση εκδηλώθηκε ως γνωστόν στις 13 Δεκεμβρίου 1967, με την αποτυχημένη απόπειρα του βασιλιά Κωνσταντίνου και μιας μερίδας της στρατιωτικής ηγεσίας ν’ ανατρέψουν την ομάδα Παπαδόπουλου εν ονόματι των… «αρχών της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου».

Προγραμματικό στόχο του οπερετικού εγχειρήματος, που κατέρρευσε μέσα σε λίγες ώρες κι επισφραγίστηκε με την άδοξη φυγή του άνακτος στο εξωτερικό, αποτελούσε η «συμφιλίωσις της Επαναστάσεως με την Α.Μ. τον Βασιλέα, με το σύνολον των Ενόπλων Δυνάμεων, με το σύνολον του Ελληνικού λαού πλην κομμουνιστών» και η εγκαθίδρυση μιας «μεταβατικής» δικτατορίας που θ’ απέκλειε στο διηνεκές κάθε δημοκρατικό άνοιγμα.

Εντελώς σκοτεινή παραμένει η δεύτερη αναμέτρηση, που σημειώθηκε στη σκιά της προηγούμενης κατά το κρίσιμο δίμηνο ανάμεσα στη στρατιωτική επικράτηση των απριλιανών και την επίσημη αναγνώρισή της από τις ΗΠΑ.

Το παζλ των σχετικών διάσπαρτων πληροφοριών ανασύνθεσε ο ιστορικός Λεωνίδας Καλλιβρετάκης («Αρχειοτάξιο», 2014, σ. 172-189).

Ως πρωταγωνιστές της σύγκρουσης μνημονεύονται συνήθως ο Παπαδόπουλος, που επιθυμούσε την τυπική διατήρηση του θεσμικού πλαισίου της «βασιλευομένης δημοκρατίας», κι ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, γενικός γραμματέας του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως και κατεξοχήν υπέρμαχος ενός ανοιχτά φασιστικού καθεστώτος.

Σύμφωνα με αναφορά της CIA (18/1/1968), μεγάλο μέρος της οποίας παραμένει απόρρητο, την προηγούμενη νύχτα είχαν σημειωθεί «διάφορες κινήσεις τεθωρακισμένων και αρμάτων μάχης» στους Αμπελόκηπους και την οδό Αθηνών – Ελευσίνας· στρατιωτική φρουρά εγκαταστάθηκε στον ραδιοσταθμό και τον ΟΤΕ Θεσσαλονίκης κι «αξιωματούχοι του Υφυπουργείου Τύπου» εξήγησαν πως «είχε κηρυχθεί μερική κατάσταση συναγερμού».

Η όλη δραστηριότητα «ερμηνεύθηκε αρχικά ως αποτέλεσμα σύγκρουσης μεταξύ του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπαδόπουλου και του συνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά, γενικού γραμματέα του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Στη συνέχεια όμως εκτιμήθηκε ως ένδειξη νευρικότητας του καθεστώτος έναντι άλλης, άγνωστης απειλής, [όπως] μιας πιθανής ανακοίνωσης στον τύπο εκ μέρους του βασιλέως Κωνσταντίνου ή του πρώην βουλευτή της Ενώσεως Κέντρου Ανδρέα Παπανδρέου» (Καλλιβρετάκης, ό.π., σ. 183-4).

Η κινητοποίηση αρμάτων μάχης για την ανάσχεση απλών… δηλώσεων στην αλλοδαπή δεν είναι βεβαίως ιδιαίτερα πειστικό ερμηνευτικό σχήμα. Πόσο μάλλον όταν, το ίδιο πρωί, ο Παττακός διακήρυξε σε ξένους ανταποκριτές πως «εαν απαιτηθή, η Ελλάς είναι ικανή να συναντηθή εις το πεδίον της μάχης με τους εχθρούς της και ενίους των φίλων της, οίτινες επιθυμούν να γίνη η Ελλάς νέον Βιετνάμ».

Την εικόνα περιπλέκει ο μυστηριώδης θάνατος ενός φαντάρου στο Κέντρο Τεθωρακισμένων (στο Γουδί) τη νύχτα της 20-21/1, η πληροφορία για πέντε ακόμη νεκρούς από ανταλλαγή πυροβολισμών στο ίδιο στρατόπεδο αλλά και ο ισχυρισμός στρατιώτη του ΟΑΣ (δηλαδή της ΚΥΠ), που καταχωρίστηκε στο «Ημερολόγιον Ειδικού Δικτύου Ασφαλείας Στρατού» (30/1), πως ο Λαδάς «ηγήθη κινήματος, χρησιμοποιών τεθωρακισμένα οχήματα του ΣΒΟΠ και επαρουσιάσθη εις τον Πρόεδρον της Εθνικής Κυβερνήσεως [Παπαδόπουλο], απαιτών παρουσία του Αντιπροέδρου αυτής [Παττακού] την παράδοσιν της Κυβερνήσεως εις τον Αντιπρόεδρον, όστις ερράπισεν τούτον».

Λίγες μέρες νωρίτερα (11/1), ο Παττακός είχε απειλήσει θεατρικά την αμερικανική πρεσβεία με ρήξη όπως «στην Αίγυπτο και την Κούβα» (!), αν η Ουάσινγκτον δεν έσπευδε ν’ αναγνωρίσει το νέο καθεστώς.

Η φημολογία των ημερών αποτυπώθηκε και σε δηλώσεις του υφυπουργού Τύπου Μιχαήλ Σιδεράτου (29/1): «Την μίαν ημέραν ο Πρωθυπουργός κ. Παπαδόπουλος είχε συλλάβει δήθεν αντίπαλόν του εν τη κυβερνήσει Γενικόν Γραμματέα υπουργείου. Την επομένην ο Γενικός Γραμματεύς είχε συλλάβει τον Πρωθυπουργόν. Την μεθεπομένην είχεν συλληφθεί, κατά τους ψιθυριστάς, και από τους δύο ο Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Παττακός».

Μέσα στις επόμενες μέρες η ένταση εκτονώθηκε. Στις 23/1 ο Αμερικανός πρέσβης επισκέφθηκε επίσημα τον υπουργό Εξωτερικών Πιπινέλη και στις 15/2 υποδέχθηκε πανηγυρικά τον Παπαδόπουλο σε αεροπλανοφόρο που ναυλοχούσε στο Φάληρο.

Στις 16/2 αποστρατεύθηκε ο Λαδάς και ακόμη 12 μέλη του σκιώδους «Επαναστατικού Συμβουλίου» της χούντας που κατείχαν κυβερνητικά πόστα.

Από την ηγετική ομάδα των πραξικοπηματιών, στο στράτευμα παρέμειναν έτσι μόνο δύο: ο Αντώνιος Λέκκας (που αποστρατεύθηκε το 1970) κι ο Ιωαννίδης, αρχηγός της ΕΣΑ μέχρι τη Μεταπολίτευση.

Τριανδρία στα τρία

Αθήνα 26/8/1971. Ορκωμοσία της νέας χουντικής κυβέρνησης. Στην πρώτη σειρά, ο Ζωιτάκης μεταξύ Μακαρέζου και Παπαδόπουλου· στο δεξιό άκρο, ο Λαδάς | ASSOCIATED PRESS

Παρά τη σταθεροποίηση του καθεστώτος, οι εσωτερικές κρίσεις συνεχίστηκαν με ρυθμό μία περίπου κάθε χρόνο. Μία αιτία τους ήταν οι στρατηγικές αποκλίσεις των ποικίλων συνιστωσών της χούντας, με βασικούς πόλους τον Παπαδόπουλο και την ομάδα των «σκληρών» (Λαδάς, Ασλανίδης, Καρύδας, Μπαλόπουλος κ.ά.).

Οι τελευταίοι οραματίζονταν ένα καθαρά φασιστικό καθεστώς, όπως του Μεταξά, κι επιχείρησαν να συγκροτήσουν τα κατάλληλα οργανωτικά ερείσματα σε μαζικό επίπεδο – κυρίως με τη μετατροπή των «Αλκίμων», μιας ακροδεξιάς συλλογικότητας που φυτοζωούσε προδικτατορικά, σε ένοπλη παραστρατιωτική νεολαία στελεχωμένη από την «4η Αυγούστου» του Πλεύρη (ιδιαίτερου γραμματέα του Λαδά), οργανωμένη κατά αστυνομικά τμήματα υπό την εποπτεία ενός συνταγματάρχη της ΚΥΠ.

Αντιλαμβανόμενος τη δομική διαφορά των δύο εποχών, τόσο διεθνώς όσο και στο εσωτερικό, ο Παπαδόπουλος προέκρινε αντίθετα μια παρελκυστική τακτική που διασφάλιζε τη μακροημέρευση του καθεστώτος μέσω της αδιάκοπης καλλιέργειας ψευδαισθήσεων περί επικείμενου εκδημοκρατισμού.

Η πολιτική αυτή πρόσφερε στην Ουάσινγκτον το αναγκαίο πρόσχημα για τη στήριξή του, ενώ ταυτόχρονα ενίσχυε την αδράνεια όσων πολιτών αντιπαθούσαν μεν τη χούντα, δεν θα ρίσκαραν όμως το κεφάλι τους για να επισπεύσουν μια έτσι κι αλλιώς προαλειφόμενη μεταβολή.

Τελικά, όπως διαπίστωσε κι ο κατεξοχήν «γεφυροποιός» ανάμεσα στο καθεστώς και τους εθνικόφρονες πολιτικούς, οι πράξεις του δικτάτορα αποδείκνυαν ότι την επάνοδο σε κάποια μορφή κοινοβουλευτισμού «δεν την θέλει ή την θέλει κωμικήν, πλαστήν», με σκοπό την διαιώνιση της προσωπικής του εξουσίας (Αρχείο Καραμανλή, Φ. 40Α, φ. 1350, Ευ. Αβέρωφ προς Καραμανλή, 19/9/1971, σ. 2).

Τις στρατηγικές διαφωνίες επέτεινε ο μετασχηματισμός της δικτατορίας, από συλλογική υπόθεση μιας συνωμοτικής ομάδας σε μονοκρατορία του Παπαδόπουλου.

Εκτός από τις διάχυτες αντιδράσεις για τον παραγκωνισμό του σκιώδους «Επαναστατικού Συμβουλίου» της χούντας κατά τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων, κομβική υπήρξε επίσης η δυσφορία των άλλων δύο μελών της ηγετικής τριανδρίας, του Παττακού και του Μακαρέζου, για τον σταδιακό παραμερισμό τους.

Ο πρώτος παρέδωσε στον Παπαδόπουλο σχετικό υπόμνημα ήδη από τις 7/8/1968, απαιτώντας την ανάληψη ουσιαστικών αρμοδιοτήτων.

Ο δεύτερος εξελίχθηκε το 1970 στον κύριο πόλο συσπείρωσης της ενδοκαθεστωτικής αντιπολίτευσης, φιλοδοξώντας ν’ αντικαταστήσει τον Παπαδόπουλο στην ηγεσία της χώρας.

Για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της διαμάχης, αποκαλυπτικές είναι οι αναμνήσεις ενός μέλους του «Επαναστατικού Συμβουλίου», του επικεφαλής της ΚΥΠ στη Β. Ελλάδα (1967-1971) κι επιτελάρχη του Γ΄ Σ.Σ. (1971-1973) Στέφανου Καραμπέρη – ακραιφνούς παπαδοπουλικού, κατά τα άλλα:

«Η εξουσία, αι υψηλαί επαφαί, τα ταξίδια εις το εξωτερικόν και η απόλυτος εμπιστοσύνη του Παπαδόπουλου έκαναν τα μυαλά του [επικεφαλής της ΚΥΠ, συνταγματάρχη Ρουφογάλη] να πάρουν αέρα, να θεωρή τον εαυτόν του δεύτερον μετά τον Παπαδόπουλον, να εγκαταλείψη τα ουσιαστικά του καθήκοντα εις την ΚΥΠ και να ασχολήται με την εξεύρεσιν μεθόδων ισχυροποιήσεως της θέσεώς του. Επρεπε, κατά την γνώμην του, οι έχοντες σχέσιν με τον Παπαδόπουλο και κυρίως αυτοί που κατείχαν κυβερνητικάς θέσεις να εξοντωθούν. Και μοναδικός τρόπος δι’ αυτό, ήτο η διαβολή. […] Κατ’ αρχήν, παγιδεύσας τα τηλέφωνά των, παρουσίαζε εις τον Παπαδόπουλον ό,τι μπορούσε να τον δυσαρεστήση. Ακόμη και τις γυναικοδουλειές των. Τα κουτσομπολιά των για την Δεσποινα (σύζυγο του Παπαδόπουλου) και πολλά άλλα, συμπεριλαμβανομένων και πληροφοριών δι’ ατασθαλίες εις την διαχείρισιν κυρίως των οικονομικών τομέων της χώρας. Στον τομέα αυτό συμμαχούσε με τον Διευθυντήν της ΕΣΑ, ασχέτως εαν έκαστος ειργάζετο δι’ ίδιον λογαριασμόν και ώφελος» («Η επανάστασις της 21ης Απριλίου 1967», Αθήναι 2011, σ. 112-3).

Λεπτομερέστερη ιδέα γι’ αυτές τις πρακτικές αντλούμε από επιστολή του Αλέξανδρου Λυκουρέζου προς τον αυτοεξόριστο ταξίαρχο Βιδάλη (25/9/1970):

«Ο Ρουφογάλης, κατόπιν ερεύνης, φαίνεται πως απεκάλυψε ωρισμένα σκάνδαλα του Μακαρέζου και του Ασλανίδη, τα οποία και διέδωσε σε διαφόρους αξιωματικούς. Κατόπιν τούτου, ο Παπαδόπουλος διέταξε ορκωτούς λογιστάς να προβούν σε έλεγχον της διαχείρισης της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού. Ο Ασλανίδης έξω φρενών επεσκέφθη τον Παπαδόπουλο και ενεχείρισε την παραίτησή του, λέγοντας πως ένας τέτοιος έλεγχος θα ήτο δικαιολογημένος μόνον εάν διετάσσετο σε όλες τις Υπηρεσίες. Ο Παπαδόπουλος εκράτησε το κείμενον της παραιτήσεως και προσπάθησε να τον καθησυχάση» (Ορέστης Βιδάλης, «Ιστορικό Ημερολόγιο», Αθήνα 1997, τ. Α’, σ. 269).

Εξίσου εύγλωττη είναι και η πληροφορία που καταχώρισε στο ημερολόγιό του ο αυλάρχης του Κωνσταντίνου, τον Απρίλιο του 1973: «Φαίνεται ότι κυκλοφόρησαν αισχρές φωτογραφίες του [Αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων, αντιστρατήγου] Αγγελή, οπωσδήποτε φωτομοντάζ που αποδίδεται σε υπηρεσίες της ΚΥΠ» (Λεωνίδας Παπάγος, «Σημειώσεις 1967-1977», Αθήνα 1999, σ. 497).

Η μεγάλη αναμέτρηση

Πλάνα από δημόσια εκδήλωση των «Αλκίμων» (31/5/1970) | ASSOCIATED PRESS

Η κατάρτιση ενός «χρονοδιαγράμματος» πολιτικών εξελίξεων από τον Πιπινέλη πυροδότησε τον Αύγουστο του 1969 την επόμενη κρίση, μόλις αυτό κατατέθηκε στο «Επαναστατικό Συμβούλιο» για επικύρωση.

Τα μέλη του σκιώδους οργάνου εξαγριώθηκαν, τόσο επί της ουσίας όσο και για το γεγονός ότι το σχέδιο είχε συνταχθεί δίχως δική τους ενημέρωση και συμμετοχή.

Ο Παπαδόπουλος υπερασπίστηκε το «χρονοδιάγραμμα» (κι ο Πιπινέλης το υπέβαλε στις 25/9/1969 στο Συμβούλιο της Ευρώπης), δεσμεύτηκε όμως απέναντι στους «συνεπαναστάτες» του «να το μετατρέψει σε νεκρό γράμμα» (Σόλων Γρηγοριάδης, «Ιστορία της δικτατορίας», Αθήνα 1975, τ. Β’, σ. 50-2).

Ο επόμενος γύρος σημειώθηκε την άνοιξη του 1970. Σύμφωνα με ενημέρωση του αυλάρχη από τον Αβέρωφ, στις 26 Μαΐου πραγματοποιήθηκε «επίδειξη δύναμης των σκληρών με τανκς κ.λπ. και, αντίστοιχα, μετακινήσεις μονάδων από τον αδελφό Παπαδόπουλο», ως απάντηση στην προσπάθεια της ηγεσίας να ελέγξει τις μονάδες του με κάποιες μεταθέσεις.

«Οι σκληροί, αφού κατέλαβαν θέσεις γύρω από το σπίτι του Παπαδόπουλου, ζήτησαν να δουν τον πρωθυπουργό. Εκεί κάλεσαν και τον Αγγελή».

Ακολούθησε πολύωρη σύσκεψη με τον δικτάτορα κι αξιωματικούς από τη Βόρεια Ελλάδα, κατά την οποία «επαναλήφθηκαν από τους σκληρούς, με οξύτητα, κατηγορίες για κυβερνητικά σκάνδαλα και ειπώθηκαν, έντονα, απόψεις κατά της πολιτικοποίησης της επανάστασης. Ο Παπαδόπουλος είπε ότι δέχεται να παραιτηθεί και να οριστεί αντικαταστάτης του.

Τότε αποφασίστηκε να αναλάβει ο Αγγελής ο οποίος, όμως, τους μετέπεισε με το επιχείρημα ότι κάθε αλλαγή, οποιασδήποτε μορφής, θα εμφανίσει την επανάσταση ως διασπασμένη, με απροσμέτρητες συνέπειες» (Παπάγος, ό.π., σ. 261).

Η κόντρα κλιμακώθηκε τους επόμενους μήνες για να κορυφωθεί στα τέλη Αυγούστου με «την πλέον σοβαρή ενδοεπαναστατική κρίση», κατά τη διατύπωση του Μακαρέζου («Πώς οδηγηθήκαμε στη Μεταπολίτευση», Αθήνα 2010, σ. 54).

Στις 29 Ιουνίου ο Παπαδόπουλος διόρισε ως «υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ» τον Γεώργιο Γεωργαλά – πάλαι ποτέ επαγγελματία προπαγανδιστή του ΚΚΕ στη Βουδαπέστη, ο οποίος αμέσως μετά τον επαναπατρισμό του το 1957 σταδιοδρόμησε ως συνεργάτης της ΚΥΠ, «ειδικός σύμβουλος» του Αρχηγείου Στρατού κι επιτελικό στέλεχος του καραμανλικού παρακράτους.

Για τους σκληροπυρηνικούς, ο υποσκελισμός από έναν «κομμουνιστή», έστω και (πολύ) πρώην, ισοδυναμούσε με ανοιχτή πρόκληση. Η πιο ακραία πτέρυγά τους απάντησε ανοίγοντας μέσα στο καλοκαίρι γραφεία «Φίλων του Περιοδικού 4ης Αυγούστου» (του Πλεύρη) σε επαρχιακές πόλεις, όπως η Εδεσσα.

Στις 27 Αυγούστου ο Παπαδόπουλος θα βρεθεί, τέλος, αντιμέτωπος με μια «εκρηκτική» (κατά τον Παττακό) νυχτερινή σύσκεψη του «Επαναστατικού Συμβουλίου».

Οι διαθέσιμες περιγραφές για όσα διαμείφθηκαν εκεί, από δεύτερο συνήθως χέρι, συγκλίνουν σε ορισμένα σημεία.

Ο Παπαδόπουλος κατήγγειλε υπονόμευση του έργου του από τους γενικούς γραμματείς, στριμώχτηκε όμως άσχημα από την αντεπίθεση των αντιφρονούντων που, μ’ επικεφαλής τον Μακαρέζο, απαίτησαν συλλογική λήψη των σημαντικών αποφάσεων, παραμερισμό του Γεωργαλά κι εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο ενδεχόμενο άρσης του στρατιωτικού νόμου, εξαγγελίας εκλογών ή επιστροφής του βασιλιά.

Αντιλαμβανόμενος ότι χάνει τον έλεγχο, ο δικτάτορας αποχώρησε από τη σύσκεψη. Στις 31/8 παρέδωσε γραπτό υπόμνημα –αγνώστου περιεχομένου– στον Παττακό και στις 2/9 διαμήνυσε μέσω Ρουφογάλη ότι στις 7 Σεπτεμβρίου θα δημοσιοποιούσε την παραίτησή του από την πρωθυπουργία.

Ο εκβιασμός έπιασε τόπο. Επιστολή του δημοσιογράφου της «Βραδυνής» Βάσου Βασιλείου προς τον Καραμανλή απαριθμεί διαδοχικές συσκέψεις παραγόντων της χούντας, διευκρινίζοντας ότι «την μεσημβρίαν του Σαββάτου [5/9] το θέμα έληξεν δι’ ουσιαστικής υποχωρήσεως των γενικών γραμματέων»· επισημαίνει επίσης πως ο δικτάτορας «είχε ως ασφάλεια τον Αγγελή και τους Αμερικανούς, που ανησύχησαν σοβαρώς, φρονούντες ότι η παραίτησις των γενικών γραμματέων θα εσήμαινε ανεπιθύμητον δι’ αυτούς διάσπασιν της επαναστάσεως» («Αρχείο Καραμανλή», Αθήνα 1997, τ. 7ος, σ. 283).

Ο Αβέρωφ ενημερώνει πάλι τον εθνάρχη πως «επί μία τουλάχιστον ημέραν εφαίνετο επικρατούσα υποψηφιότης… Παττακού», αποδίδει δε τον τελικό συμβιβασμό στο γεγονός ότι τους πραξικοπηματίες «τους ενώνει αρρήκτως το κοινόν συμφέρον και ο κοινός φόβος» (στο ίδιο, σ. 281).

Οσο για τον ίδιο τον Παττακό, δημοσιευμένα αποσπάσματα του ημερολογίου του τον φέρουν κατά τη διάρκεια της κρίσης να φλερτάρει με την ιδέα μιας έκτακτης σύγκλησης του Αρείου Πάγου ή/και του ΣτΕ, «όπως ανατεθή εις τινα εξ ημών η ευθύνη της συνεχίσεως του έργου της διακυβερνήσεως της χώρας υπό επαναστατικόν καθεστώς».

Μετά την αναδίπλωση των γενικών γραμματέων θα στηλιτεύσει πάντως γραπτά στον Παπαδόπουλο τον επικεφαλής τους (και υφιστάμενό του) Λαδά, που «δεν ασχολείται σχεδόν καθόλου με το κύριον έργον του» αλλά «κατασκοπεύει και ασχολείται με την κριτικήν του έργου των άλλων», «ρουσφετολογεί κατά χειρότερον των παλαιοκομματικών τρόπον», «υβρίζει τους πάντας χυδαίως» κ.ο.κ. (Γρηγοριάδης, ό.π., σ. 163-6).

«Συμφιλίωση» made by ΗΠΑ;

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποιες αναφορές στον ρόλο της αμερικανικής πρεσβείας.

Σύμφωνα με «πληροφορία εκ σοβαρής πηγής» που ο υπασπιστής του βασιλιά Μιχάλης Αρναούτης διαβίβασε στον ταξίαρχο Βιδάλη (26/11), «ο Πρέσβης ο Τάσκα με αυτό το κάθαρμα της C.I.A. τον Ποτς εμεσολάβησαν κατά το φάγωμα της χούντας και τους συνεβίβασαν και υπεγράφη κάποιο χαρτί τη επεμβάσει των μεταξύ Παπαδοπούλου – Σκληρών και δίδουν Κάρτα-Μπιάνκα στον Παπαδόπουλον να ενεργή όπως θέλει εκτός από τα 3 θέματα διά τα οποία θα αποφασίζουν από κοινού: ι) Θέμα επιστροφής Βασιλέως, ιι) εφαρμογή χρονοδιαγράμματος (εκλογαί – Σύνταγμα – Στρ. Νόμος κ.λπ.). ιιι) Θέματα Εθνικής Αμύνης» (Αρχείο Ορ. Βιδάλη, φ. 33.1).

Σε μεταγενέστερη έκθεσή του (8/2/1971) ο Τάσκα περιγράφει τα συμβάντα ως μακρινός παρατηρητής, επιβεβαιώνει όμως πως ο Παπαδόπουλος, «ως τίμημα για την εγκαθίδρυση της πρωτοκαθεδρίας του, υποχρεώθηκε να χορηγήσει στους συνεπαναστάτες του ισηγορία σε κάθε απόφαση περί εκλογών ή επανόδου του βασιλιά, πιθανόν και σε κάποιους λιγότερο κρίσιμους τομείς» («Foreign Relations of the United States, 1969-1972», τ. 29, Ουάσινγκτον 2007, σ. 756).

Από τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της CIA γνωρίζουμε, τέλος, πως η ημερήσια συνοπτική ενημέρωση του προέδρου Νίξον από την υπηρεσία περιείχε εκτενείς αναφορές στις εξελίξεις της Ελλάδας κατά το ξέσπασμα (28/8) και την εκτόνωση (4/9) της κρίσης.

Το περιεχόμενό τους, έκτασης 4 και 1 παραγράφου αντίστοιχα, παραμένει ωστόσο εξ ολοκλήρου απόρρητο.

Σε κάθε περίπτωση, η «συμφιλίωση» των χουντικών επισφραγίστηκε με την επανάληψη της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας (22/9/1970).

Ενός ανδρός αρχή

Στα τέλη του 1970 η κρίση αναζωπυρώθηκε, με θρυαλλίδα πλέον τη σύγκρουση Παπαδόπουλου – Μακαρέζου για τις συμβάσεις Ωνάση – Νιάρχου.

Θα παραταθεί επί μήνες και θα λήξει μόλις τον Αύγουστο του 1971, με θριαμβευτική επικράτηση του Παπαδόπουλου κι εξουδετέρωση των ανταγωνιστών του διά της… προαγωγής: ο Μακαρέζος «αναβαθμίζεται» σε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και χάνει το υπουργείο του, όπως κι ο Παττακός το δικό του, οι δε γενικοί γραμματείς προάγονται σε «υφυπουργούς-περιφερειακούς διοικητές» και διασκορπίζονται στην επαρχία.

Προηγήθηκε η μετάθεση του διοικητή των αλεξιπτωτιστών (και κουμπάρου του Μακαρέζου) Χρήστου Δαδιώτη από το Μεγάλο Πεύκο, ενώ απουσίαζε στη Γερμανία, και η τελευταία, επεισοδιακή συνεδρίαση του «Επαναστατικού Συμβουλίου» υπό την περιφρούρηση της ΕΣΑ.

Ο διοικητής της, Δημήτριος Ιωαννίδης, θα διαδραματίσει όπως και το 1970 καθοριστικό ρόλο στην έκβασή του, ξεκαθαρίζοντας πως «αι ένοπλοι δυνάμεις αναγνωρίζουν ως ηγέτην της Επαναστάσεως τον Γεώργιον Παπαδόπουλον και αυτόν θέλουν ως πρωθυπουργόν» (Γρηγοριάδης, ό.π., σ. 181-2).

Ακολούθησε στις 21/3/1972 η ταπεινωτική καθαίρεση του αντιβασιλέα Ζωιτάκη από το υπουργικό συμβούλιο, με το επίσημο σκεπτικό ότι «παρεμβαίνει αδικαιολογήτως εις το έργον της Κυβερνήσεως».

Τον διαδέχτηκε -ποιος άλλος;- ο Παπαδόπουλος, που εκτός από πρωθυπουργός ήταν επίσης υπουργός Εθνικής Αμύνης (από το 1967) και Εξωτερικών (από το 1970).

Σύμφωνα μ’ έναν παλιό συμμαθητή και φίλο του, το πρόβλημα με τον Ζωιτάκη ήταν πως «είχε πάρει στα σοβαρά ότι ήταν ρυθμιστής του πολιτεύματος», αρνούμενος να δεχτεί πως «όλη την εξουσία ασκεί ο Παπαδόπουλος. […] Αυτός είναι ο caudillo και δεν έχει ανάγκη κανέναν και θα τραβήξει το πράγμα έτσι, όσο βαστάει» (Παπάγος, ό.π., σ. 421-2).

Ετσι κι έγινε. Ωσπου, τα ξημερώματα της 25ης Νοεμβρίου 1973, ο «πιστός Μίμης» Ιωαννίδης τον περίμενε στη γωνία.

Για τα μάτια των εφοπλιστών

Ωνάσης, Ροδινός-Ορλάνδος και Μακαρέζος σε στιγμές ευθυμίας, τον καιρό της αρχικής συμφωνίας (25/10/1968). Ο Νιάρχος δεν είχε μπει ακόμη στο κάδρο για να χαλάσει τα κέφια | ASSOCIATED PRESS

Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές του καθεστώτος δεν αποτελούσαν τη μόνη πηγή τριβών στους κόλπους της χούντας.

Εξίσου σημαντικός λόγος συγκρούσεων υπήρξε η εμπλοκή ηγετικών στελεχών της στην αντιπαράθεση δυο μεγαλοεφοπλιστών, του Αριστοτέλη Ωνάση και του Σταύρου Νιάρχου, για τον έλεγχο της εισαγωγής, επεξεργασίας και διανομής πετρελαίου στη χώρα.

Μήλο της έριδος ήταν το σχεδιαζόμενο τρίτο -και μεγαλύτερο- διυλιστήριο της χώρας.

Το πρώτο, στον Ασπρόπυργο, ήταν κρατικό. Το δεύτερο είχε κατασκευαστεί το 1962 στη Θεσσαλονίκη από τον Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Τομ Πάπας, αντιπρόσωπο της πολυεθνικής ESSO που μετά το πραξικόπημα έδρασε ως σύνδεσμος της χούντας με την αμερικανική κυβέρνηση, απαλλασσόμενος ως αντάλλαγμα από τις συμβατικές υποχρεώσεις του για ανέγερση αγροτοβιομηχανικών μονάδων.

Το τρίτο προκηρύχθηκε στις 3/2/1968 και την 1/11/1968 επιλέχθηκε ως «μάλλον συμφέρουσα» η προσφορά του Ωνάση, που ανέλαβε επίσης προσωρινά τη λειτουργία (και) του κρατικού, υποσχόμενος παράλληλα την κατασκευή εργοστασίου αλουμίνας κι άλλες επενδύσεις.

Ο Νιάρχος κατέθεσε στις 16/3/1969 ανταγωνιστική προσφορά κι ακολούθησε προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού (20/5/1969), παραίτηση του υφυπουργού και του αναπληρωτή υπουργού Συντονισμού, Ιουλίου Ευλαμπίου και Ιωάννη Ροδινού-Ορλάνδου (27/6/1969), κήρυξη του διαγωνισμού ως άκαρπου (20/9/1969) και ανακοίνωση του πρωθυπουργικού γραφείου για συμβιβαστική συμφωνία (7/3/1970), βάσει της οποίας ο μεν Νιάρχος πήρε τα 2/3 του κρατικού διυλιστηρίου έναντι 4.000.000 δολαρίων (Ν.Δ. 549/1970), ο δε Ωνάσης ένα επενδυτικό πρόγραμμα μαμούθ, με πυρήνα το τρίτο διυλιστήριο (Ν.Δ. 477/1970).

Αυτά, όσον αφορά τη θεσμική επιφάνεια. Κάτω απ’ αυτήν, η σύγκρουση στα ηγετικά κλιμάκια της χούντας υπήρξε ανελέητη.

Ο Παπαδόπουλος υποστήριξε πεισματικά τον Ωνάση, που του είχε παραχωρήσει τη βίλα του στο Λαγονήσι αντί συμβολικού ενοικίου, ενώ ο υπουργός Συντονισμού Μακαρέζος τον Νιάρχο.

Για το σχετικό παρασκήνιο, αρκετά εύγλωττα είναι τα «κουτσομπολιά» που κατέγραψε στο ημερολόγιό του ο αυλάρχης του βασιλιά (8/6/1969):

«Οι συμβάσεις Ωνάση και Νιάρχου έχουν επιφέρει αναστάτωση. Εκτός από τις παραιτήσεις των Ευλαμπίου και Ορλάνδου, λέγεται ότι ήθελε να παραιτηθεί και ο Μακαρέζος που ήλθε σε απευθείας σύγκρουση με τον Παπαδόπουλο. Ο πρωθυπουργός υποστήριξε τον Ωνάση και συνεχώς ενοχλούσε τον Ορλάνδο, για να υπογράψει τη σύμβαση χωρίς διαγωνισμό. Επειτα από διαδόσεις που κυκλοφορούσαν για λάδωμα, το πολιτικό γραφείο έστειλε τον εισαγγελέα Παπαϊωάννου στο Υπουργείο Συντονισμού για να κάνει ανακρίσεις. Οταν ο εισαγγελέας παρουσιάστηκε στον Ορλάνδο, πήρε την απάντηση «να σηκωθεί και να φύγει αμέσως από δω και να πάει να ανακρίνει εκείνους που τον έστειλαν»» (Παπάγος 1999, σ.183). Μια διαφορετική εκδοχή της ίδιας ιστορίας, φιλικότερη προς τον Ωνάση, έχει διασωθεί στο βιβλίο του Γιάννη Κάτρη «Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα» (Αθήνα 2010, σ.336-7).

Σύμφωνα πάλι με το Spiegel (τχ.14/1970, σ.151-2), ο Ωνάσης απαλλάχθηκε από τον γερμανοσπουδαγμένο Ορλάνδο καταδίδοντάς τον στον Παπαδόπουλο σαν οπαδό της… δημοκρατίας.

Η αναμέτρηση των δυο πλευρών κάθε άλλο παρά τερματίστηκε όμως μ’ αυτή τη σολομώντεια λύση.

Οταν στις 11/9/1970 εγκρίθηκε οριστικά η επένδυση Ωνάση (ΦΕΚ 1970/Α/184), το σχετικό διάταγμα του Μακαρέζου απέκλειε ρητά με ειδική διάταξη (άρθρο 6§3) την ανάδοχη εταιρεία από τα προνόμια που είχαν εκχωρηθεί σε Τομ Πάπας και Νιάρχο.

Ο Ωνάσης αντεπιτέθηκε απαιτώντας την αναθεώρηση κάμποσων όρων της σύμβασης, με το επιχείρημα της δραστικής μεταβολής των συνθηκών· όταν η πρότασή του απορρίφθηκε από την αρμόδιά επιτροπή των οικονομικών υπουργών, επισκέφθηκε αυθημερόν τον Παπαδόπουλο (2/11/1970).

Η συνέχεια γράφτηκε στο υπουργικό συμβούλιο της 3/11/1970 κι ήταν θυελλώδης.

Σύμφωνα με αδημοσίευτη, ανυπόγραφη περιγραφή της συνεδρίασης που φυλάσσεται στο Αρχείο Καραμανλή και απηχεί εμφανώς την άποψη Μακαρέζου (Φ. 40Α, φ. 1154-1159), ο Παπαδόπουλος «εις έντονον ύφος είπεν ότι ατυχώς περιεπλάκη το μεγάλο αυτό θέμα των επενδύσεων από την Γραφειοκρατίαν του Υπουργείου Συντονισμού και από σκοτεινάς δυνάμεις», για να εισπράξει από τον υπουργό την απάντηση «εις το ίδιον ύφος, ότι Υπουργείον είναι αυτός και γραφειοκρατία και σκοτειναί δυνάμεις δεν υπάρχουν στο Υπουργείον Συντονισμού. Η απόφασις ελήφθη σχεδόν από το μισό Υπουργικό Συμβούλιο. Αι σκοτειναί δυνάμεις που αναφέρατε, είναι εκείναι που απεστέρησαν το Υπουργικόν Συμβούλιον των πολυτίμων υπηρεσιών του τέως υπουργού κ. Ροδινού Ορλάνδου. Λαβών εν συνεχεία τον λόγον ο κ. Παπαδόπουλος και πάντοτε εις έντονον ύφος είπεν ότι το θέμα επενδύσεων Ωνάση δεν είναι μόνον οικονομικόν αλλά και πολιτικόν. Και το πολιτικόν θέμα χειρίζεται μόνον αυτός ως υπεύθυνος της Επαναστάσεως. Τούτου δε δοθέντος, θα λάβη μόνος του τας αποφάσεις του. Ο κ. Μακαρέζος εν οργή απήντησεν ότι επανάστασις δεν είναι μόνον αυτός (ο κ. Παπαδόπουλος) αλλά και άλλοι. Και ότι η Επανάστασις είναι ιδέα. Ουδέποτε δε εφαντάσθη ότι θα ήτο εις το Υπουργικόν Συμβούλιον δικηγόρος του κ. Ωνάση ο κ. Πρωθυπουργός. Εις το σημείον αυτό έλαβεν τον λόγον ο κ. Παττακός και είπεν ότι φρονεί ότι το Υπουργικόν Συμβούλιον πρέπει να συμφωνήσει με το πόρισμα της εξ υπουργών επιτροπής. Ο κ. Παπαδόπουλος εν οργή απήντησεν καλώς. Προχωρούμεν στο δεύτερον θέμα».

Εμφανώς αμυντικότερη, η εκδοχή Παπαδόπουλου για τα διάμειφθέντα μεταφέρθηκε στον Καραμανλή από τον καθηγητή Δημήτριο Κούσουλα (22/11/1970):

«Θα γνωρίζετε βέβαια την διαφωνία Παπαδοπούλου-Μακαρέζου διά την Σύμβασιν Ωνάση εις το Υπουργικόν Συμβούλιον της 3ης Νοεμβρίου. Συνέβη τούτο. Ο Ωνάσης είχε ζητήσει αναθεώρησιν της Συμβάσεως και επί πλέον μια εγγυητική επιστολή του ελληνικού Δημοσίου για 600 εκατομμύρια. Ο Παπαδόπουλος είπε ότι μετά το φιάσκο της Λίττον, της συμβάσεως του εργοστασίου αυτοκινήτων κτλ, η κατάρρευσις και της συμβάσεως Ωνάση θα απεδείκνυε ότι “δεν ξέρομε τι μας γίνεται”. Η αιχμή κατά Μακαρέζου ήτο προφανής. Και τούτο ενώπιον τόσων μη-στρατιωτικών υπουργών. Οταν δε ο Παπαδόπουλος είπεν ότι διάκυβεύεται το κύρος της Επαναστάσεως και ότι επιμένει να ικανοποιηθή η αξίωσις Ωνάση διά να περισωθή η Σύμβασις, ο Μακαρέζος εξέσπασε, αντηλλάγησαν σκληραί φράσεις περί του ποίος εκπροσωπεί την Επανάστασιν κτλ. Τελικώς ο Μακαρέζος δεν απεχώρησε, παρενέβη ο Παττακός, τα πνεύματα ηρέμησαν και η συνεδρίασις εσυνεχίσθη. Η διάστασις πάντως Παπαδοπούλου-Μακαρέζου δεν έχει γεφυρωθή κατά βάθος» (όπ.π., φ.1169-1170).

Αποκαλυπτική είναι η πρώτη αφήγηση και για τα μεθεόρτια της συνεδρίασης:

«Τα ανωτέρω επληροφορήθησαν μέλη του φερομένου επαναστατικού Συμβουλίου και επεσκέφθησαν το απόγευμα της ιδίας ημέρας αλληλοδιαδόχως τον κ. Μακαρέζον (κ.κ. Λαδάς – Ασλανίδης – Μπαλόπουλος). Επεσκέφθη και παρέμεινεν επί ώραν και πλέον τον κ. Μακαρέζον και ο κ. Παττακός. Εν τω μεταξύ πληροφορηθέντες τα γεγονότα διοικηταί Μονάδων Αττικής (τινές) διέταξαν και επιφυλακήν. Τας νυκτερινάς ώρας της ιδίας ημέρας συνεκεντρώθησαν εις ΕΣΑ».

Ο Ωνάσης προσέφυγε στο ΣτΕ και στις 9/12 κατέθεσε εγγύηση 7.000.000 δολαρίων. Ποσό που του επιστράφηκε με κυβερνητική απόφαση, όταν στις 8/12/1971 λύθηκε οριστικά η σύμβασή του.

Την επόμενη χρονιά, το τρίτο διυλιστήριο μοιράστηκε μεταξύ Ανδρεάδη και Λάτση (ΦΕΚ 1972/Α/130) κι ένα τέταρτο παραχωρήθηκε στον Βαρδινογιάννη (ΦΕΚ 1972/Α/181).

Για τις σχετικές διαδικασίες, διαφωτιστική είναι μια εγγραφή στο ημερολόγιο του αυλάρχη (31/8/1972): ο Σπύρος Μαρκεζίνης, διαβάζουμε, «έχει σχηματίσει πλούσιο φάκελο κατά του Ανδρεάδη για τον τρόπο απόκτησης του διυλιστηρίου».

Την πιο αποκαλυπτική πληροφορία την παρέχει ωστόσο η εύγλωττη σιωπή του ίδιου του Μακαρέζου για όλες αυτές τις πολυσυζητημένες συμβάσεις, στα ογκώδη απομνημονεύματα που εξέδωσε το 2006 υπερασπιζόμενος την οικονομική πολιτική του: ούτε μια λέξη σε 501 σελίδες

51 χρονια απο τη Χουντα

 

Το σημερα

«Είμαι σχεδόν μόνη μου στις αίθουσες του δικαστηρίου. Δεν έχει κοινό δυστυχώς. Δεν έρχεται κόσμος. Αν με ρωτήσεις τον λόγο δεν μπορώ να ξέρω. Σαφώς και παίζει ρόλο η ενημερωση το ότι δεν προβάλλεται η δίκη από τα τηλεοπτικά κανάλια. Επίσης παίζει ρόλο και η συμπεριφορά μας, καθώς αυτή εχει αλλάξει, σαν να μην μας αφορά ενώ μας αφορά όλους. Το έχω πει πολλές φορές ότι αυτή δίκη δεν αφορά εμάς, εμείς χάσαμε τον Παύλο, δολοφονήθηκε. Αυτή η δίκη αφορά περισσότερο τον υπόλοιπο κόσμο παρά εμάς, αλλά παρόλα αυτά βλέπω μια πτώση πάνω σε αυτό.
Είμαι παρούσα στις αίθουσες γιατί πρέπει να είμαι εκεί, είναι το μόνο που μπορώ να κάνω. Πέραν του ότι αποφάσισαν να μας τελειώσουν, να τελειώσει η ζωή μας γιατί με την δολοφονία του Παύλου κι εμείς δεν υπάρχει τίποτα που να χαιρόμαστε και να ζούμε, απλά αναπνέουμε. Πέραν του ότι πρέπει να πηγαίνω στο νεκροταφείο, έχω και μια υποχρέωση να είμαι παρούσα στις δικαστικές αίθουσες για τον Παύλο μου, δεν γίνεται να μην είμαι εκεί, πρέπει να είμαι.»
–Mάγδα Φὐσσα

51 χρονια μετα τη χουντα οι νεοναζι οπαδοι της σκοτωνουν χωρις τιμωρια.Τι ακριβως ηταν η χουντα; Καλο το αρθρο. Συντομο οσο ειναι δυνατον  και περιεκτικο.Δεν τα πιανει ολα αλλα δεινει ενα πλασιο.Το Ξεκινημα ειναι Τροτσκιστικης καταγωγης.

Παντως δικτατοριες και χουντες εγιναν και πριν το 67 στην Ελλαδα. Και ο θεσμος της ξενοφερτης βασιλειας που μας επεβληθει απο τους δανειστες μας απο τα πρωτα μετεπαναστικα χρονια ηταν η μεγαλυτερη διαχρονικη χουντα στην ιστορια μας με τραγικα παντα αποτελεσματα.

Ο τελευταιος εκπροσωπος αυτης την διαρκους ανωμαλιας με τεραστιες πολιτικες ευθυνες για την συγχρονη ιστορια ειναι ο κ Γλυξμπουργκ κατοικος Ερμιονιδας.Ο «μεγαλειωτατος».Ετοιμαζε τη δικια του χουντα με μεγαλοστελεχη του στρατου τον προλαβαν οι καραβαναδες του ΙΔΕΑ συνεργαστηκε μαζι τους βλοσυρα εκανε το αντιπραξικοπημα της πυτζαμας απο χωριου εις χωριον και τελικα μαζεψε το χρημα και τα τιμαλφη απο το Τατοι σε συνεργασια με τον παλιο γνωστο του απο την αποστασια Μητσοτακη και αγορασε τη βιλλα στον Αγ Αιμιλιανο.

Απριλιανή ∆ικτατορία: µια ιστορική αναδροµή

21/04/2018

Παναγιώτης Βογιατζής

 Με αφορμή τη συμπλήρωση 51 χρόνων από τη στρατιωτική δικτατορία του 1967, δημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο του συντρόφου Παναγιώτη Βογιατζή. Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στον 23^ο τόμο του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη».

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη δικτατορία των συνταγματαρχών που επιβλήθηκε στις 21 Απριλίου του 1967. Πρόκειται για μια από τις πιο μαύρες σελίδες της ελληνικής ιστορίας, που τα κατάλοιπά της ακόμη και σήμερα κάνουν αισθητή την παρουσία τους σ’ αρκετές εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κινούμαστε και ζούμε.

 

Αν και τα γεγονότα είναι ακόμη πρόσφατα αν τα υπολογίσουμε σε ιστορική κλίμακα, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστα, κυρίως στη νέα γενιά, και πλαισιώνονται από ένα πλήθος μύθων και ανακριβειών. Στον περιορισμένο χώρο αυτού του άρθρου θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια όσο γίνεται πιο αναλυτική περιγραφή τους και κυρίως να εξηγήσουμε το πώς φτάσαμε στη δικτατορία και το μέγεθος της καταστροφής που άφησε πίσω της.

Το εργατικό κίνημα στη μετεμφυλιακή Ελλάδα

Η δεκαετία του ’50 βρήκε την Ελλάδα κατεστραμμένη από το 2ο παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο. Ωστόσο, όσο βαθιές ήταν οι καταστροφές που άφησαν πίσω τους οι πόλεμοι, άλλο τόσο γρήγορη ήταν η ανάκαμψη που ακολούθησε. Ξεκινώντας από ένα πολύ χαμηλό σημείο και υποστηριζόμενη από το σχέδιο Μάρσαλ των Αμερικανών (παρά την απίστευτη ρεμούλα που το συνόδευσε), η ελληνική οικονομία άρχισε ν’ αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς. Τεράστιες στρατιές εργατών, κυρίως οικοδόμων και εργαζομένων στη βιομηχανία, συγκεντρώνονται στις πόλεις και βοηθούν το εργατικό κίνημα να ξεπεράσει το σοκ της ήττας του στον εμφύλιο και να βάλει τις βάσεις για καινούριες μάχες και διεκδικήσεις. Άλλωστε, αυτή η οικονομική ανάπτυξη απέχει πάρα πολύ από την εικόνα της «χρυσής εποχής» του ελληνικού καπιταλισμού που κάποιοι θέλουν να ζωγραφίσουν για εκείνη την περίοδο, αφού συνοδεύεται από μια εκρηκτική αύξηση των ανισοτήτων και το ρήμαγμα της υπαίθρου από την αστυφιλία και την εξωτερική μετανάστευση, που ερημώνουν ολόκληρες περιοχές.

Την επαύριο του εμφυλίου τίποτε δεν έδειχνε ότι θα μπορούσε ν’ ανακόψει την πορεία της θριαμβεύουσας αντίδρασης. Εργατικά κόμματα και οργανώσεις στην παρανομία. Οι φυλακές και τα ξερονήσια γεμάτα. Ο χωροφύλακας είχε αναγορευτεί σε ανώτατο τοπικό άρχοντα. Ακόμα και η ανάγνωση της Αυγής ή έστω και κεντρώων εφημερίδων, ήταν μια πράξη που απαιτούσε μια ικανή ποσότητα θάρρους, ιδίως στα χωριά και τις μικρές πόλεις. Και φυσικά, για να πιάσεις την οποιαδήποτε δουλειά ήταν απαραίτητο το «πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων». Ακόμα και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες όμως, ελάχιστος χρόνος απαιτήθηκε για να αρχίσει το εργατικό κίνημα να βγαίνει ξανά στο προσκήνιο, τόσο πολιτικά όσο και συνδικαλιστικά. Σπάνια στην παγκόσμια ιστορία μπορεί να βρεθεί ανάλογο παράδειγμα, πράγμα που δείχνει τη δύναμη και τις κοινωνικές ρίζες που απέκτησε η Αριστερά στην Ελλάδα κατά την περίοδο της εθνικής αντίστασης και του εμφύλιου.

Πολιτικά, η Αριστερά βρήκε την έκφρασή της στην ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), που ιδρύθηκε το 1951, σαν συνασπισμός μικρών αριστερών κομμάτων που εξακολουθούσαν να είναι νόμιμα εκείνη την περίοδο. Βέβαια, ο βασικός της κορμός σχηματίστηκε από μέλη του ΚΚΕ, που βρισκόταν εκτός νόμου από το 1947. Το 1956 η ΕΔΑ μετατρέπεται σε ενιαίο κόμμα και το 1958 το ΚΚΕ αποφασίζει να διαλύσει όλες τις παράνομες οργανώσεις του και να στείλει όλα τα στελέχη και τα μέλη του να δουλέψουν μέσα σ’ αυτήν.

Η άνοδος του εργατικού κινήματος αντανακλάται στη ραγδαία αύξηση των απεργιών, ήδη από τις αρχές του δεύτερου μισού της δεκαετίας του ’50. Από το 1956 ως το 1958, ο αριθμός των απεργών τριπλασιάζεται σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη περίοδο και φτάνει συνολικά το 1,1 εκατομμύρια εργάτες. Την ίδια εποχή κάνει την εμφάνισή του και το φοιτητικό κίνημα, καθώς η ανώτατη εκπαίδευση έχει αρχίσει να μαζικοποιείται.  Αυτή η άνοδος γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή στο πολιτικό πεδίο: Στις εκλογές του 1958 η CIA, που παίζει έναν εξαιρετικά ενεργό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της εποχής, σχεδιάζει ένα εκλογικό σύστημα ειδικά φτιαγμένο για να εμφανίσει μειωμένη τη δύναμη της Αριστεράς, αφού τα αστυνομικά μέτρα δεν έχουν τα επιθυμητά γι’ αυτούς αποτελέσματα. Υπολογίζουν να δώσουν σχεδόν όλες τις βουλευτικές έδρες στα δυο μεγαλύτερα κόμματα, τη δεξιά ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις) του Καραμανλή και τον κεντρώο συνασπισμό, ωστόσο τα σχέδιά τους γίνονται μπούμερανγκ. Η ΕΡΕ βγαίνει μεν πρώτο κόμμα, αλλά η ΕΔΑ, με 24,4% των ψήφων, ανακηρύσσεται αξιωματική αντιπολίτευση κι εκλέγει 79 βουλευτές.

Σ’ αυτή την άνοδο του εργατικού κινήματος, η αντίδραση απαντά όχι με κάποιες περιορισμένες έστω παροχές, αλλά με ακόμη μεγαλύτερη σκλήρυνση της στάσης της. Αποφασίζει να δώσει την πλήρη υποστήριξή της στην ΕΡΕ και όχι στην Ένωση Κέντρου (ΕΚ) του Γ. Παπανδρέου, παρότι κι αυτή ήταν ένα καθαρά αστικό κόμμα που το πρόγραμμά της δεν είχε και μεγάλες διαφορές με τη δεξιά. Οι λόγοι αυτής της επιλογής ήταν δύο. Οι συνθήκες του ψυχρού πολέμου που επικρατούσαν διεθνώς απαιτούσαν μια «διπλά σίγουρη» για τους Αμερικανούς κυβέρνηση στην Ελλάδα, μια κυβέρνηση που δεν θα συνεργαζόταν ποτέ με την Αριστερά, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, και δεν θα έβαζε σε κίνδυνο τα στρατηγικά τους σχέδια στην περιοχή. Το κυριότερο όμως ήταν ο ίδιος ο χαρακτήρας του ελληνικού καπιταλισμού που στηριζόταν για την ανάπτυξή του αποκλειστικά στο φτηνό εργατικό δυναμικό και δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει την παραμικρή παραχώρηση στους εργαζόμενους, αφού θα έχανε έτσι το όποιο συγκριτικό του πλεονέκτημα σε σχέση με τις υπόλοιπες καπιταλιστικές ευρωπαϊκές χώρες.

Πολιτική αντίδραση και εργατική αντίσταση

Οι εκλογές του 1961 έμειναν στην ιστορία σαν «εκλογές βίας και νοθείας», παρά το γεγονός ότι καμιά εκλογική αναμέτρηση εκείνης της περιόδου δεν έγινε κάτω από πραγματικά δημοκρατικές συνθήκες. Το Παλάτι και ολόκληρος ο μηχανισμός του κράτους και του παρακράτους τέθηκαν στη διάθεση του Καραμανλή. Η τρομοκρατία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Έτσι το σχέδιο, δηλαδή η εκλογική εξόντωση της ΕΔΑ, επιτεύχθηκε σε αρκετό βαθμό, αλλά για τους αστούς αυτή ήταν μια πύρρεια νίκη.

Το μέγεθος του καλπονοθευτικού οργίου ήταν τόσο μεγάλο, που ο Γ. Παπανδρέου, αυτός ο αστός πολιτικός, ο σφαγέας του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ τον Δεκέμβρη του ’44, αναγκάστηκε να μην αναγνωρίσει το αποτέλεσμα και να καλέσει το λαό «…σε άμυνα εναντίον των ενόπλων και αόπλων που του στερούν το δικαίωμα να εκφράσει ελεύθερα τη γνώμη του». Έτσι, το καθαρά αστικό κόμμα της ΕΚ, γεννημένο μέσα στο παλιρροιακό κύμα της ανόδου των εργατικών αγώνων, γίνεται, σε μεγάλο βαθμό άθελά του, φορέας της παραπέρα ριζοσπαστικοποίησης των μαζών. Καθώς οι παρακρατικοί αποθρασύνονται, φτάνοντας το Μάη του 1963 να δολοφονήσουν στη Θεσσαλονίκη τον συνεργαζόμενο με την ΕΔΑ βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, η ΕΚ σπρώχνεται από τη δυναμική των πραγμάτων πιο αριστερά.

 

Πολιτικοί και συνδικαλιστικοί αγώνες πηγαίνουν χέρι χέρι σ’ ολόκληρη αυτή την περίοδο. Παρά το γεγονός ότι η ΓΣΕΕ ελέγχεται πλήρως από την κυβέρνηση, παρά την ύπαρξη του «Συνδικαλιστικού» της Ασφάλειας, που γεμίζει κάθε εργασιακό χώρο με χαφιέδες, η Αριστερά αρχίζει σταδιακά ν’ αναλαμβάνει την ηγεσία των αγώνων, ήδη πριν από το 1960. Οι Συνεργαζόμενες Εργατικές Οργανώσεις, που είναι το εναλλακτικό κέντρο απέναντι στην εργοδοτική ΓΣΕΕ, έχουν 35 σωματεία μέλη όταν ιδρύονται το ’62, φτάνουν τα 115 τον Απρίλη του ’64 και τα 315 στο τέλος της χρονιάς. Χρόνο με το χρόνο οι απεργίες πολλαπλασιάζονται, για να φτάσουν στο αποκορύφωμα του 1966, με 1,6 εκατομμύρια απεργούς. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι πληθαίνουν οι απεργίες κι οι διαδηλώσεις που βάζουν πολιτικά αιτήματα, ξεκινώντας από τις βασικές δημοκρατικές ελευθερίες και φτάνοντας μέχρι την κατάργηση της μοναρχίας. Σ’ αυτό το τελευταίο όμως δεν θα βρουν πουθενά υποστήριξη…

Προς την Αποστασία

Αντιμέτωπος με τη λαϊκή οργή που φούντωνε καθημερινά, ο Καραμανλής αναγκάζεται να κάνει εκλογές το 1963, τις οποίες χάνει παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες των αστών. Ο μετέπειτα «Εθνάρχης» το σκάει στο Παρίσι με το όνομα Τριανταφυλλίδης στο πλαστό διαβατήριό του. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί την οριστική απόδειξη για το κίνημα πως έχει τις δυνάμεις να πετύχει πολύ περισσότερα… Μια και η ΕΚ δεν πετυχαίνει αυτοδυναμία, οι εκλογές επαναλαμβάνονται τον Φλεβάρη του 1964 και δίνουν στον Παπανδρέου μια συντριπτική νίκη με 52,7%. Καθώς όμως το κίνημα φτάνει στο ζενίθ των προσπαθειών του, αποκαλύπτονται και τα όρια της ηγεσίας του. Ούτε η ΕΚ ούτε η ΕΔΑ τολμούν να θίξουν το θεσμό της μοναρχίας και να ζητήσουν δημοψήφισμα. Το Παλάτι κι ο στρατός αντίθετα σκληραίνουν ολοένα τη στάση τους, κατανοώντας πλήρως την αδυναμία των αντιπάλων τους. Το καλοκαίρι του 1965 είναι πια σε όλους φανερό πως τα πράγματα οδηγούνται σε ρήξη. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ενάντια σε κάθε συνταγματική νομιμότητα, επιμένει να ορίσει υπουργό Άμυνας πιστό στον ίδιο, παρότι κάτι τέτοιο αποτελούσε αποκλειστική αρμοδιότητα του πρωθυπουργού. Στις 15 του Ιούλη αποπέμπει τον Γ. Παπανδρέου και ορκίζει μια κυβέρνηση αποστατών βουλευτών της ΕΚ που συνεργάζονται με την ΕΡΕ. Η βάση γι’ αυτή την αποστασία πρέπει ν’ αναζητηθεί στην ανοιχτή δωροδοκία δεκάδων βουλευτών με τεράστια ποσά, αλλά και στο φόβο μιας μερίδας της ΕΚ μπροστά στην έκρυθμη πολιτική κατάσταση που γι’ αυτούς αντιπροσώπευε τον χειρότερο εφιάλτη τους: τον «κομμουνιστικό κίνδυνο». Ανοίγει έτσι μια περίοδος τριών περίπου μηνών με τον λαό να διαδηλώνει μέρα νύχτα, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Τότε δημιουργείται το κίνημα του 1-1-4, που ήταν μια αναφορά στο  άρθρο 114 του Συντάγματος: «Η τήρησις του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων», που αντιπροσώπευε το αίσθημα του λαού για δημοκρατία, ενάντια στις παρεμβάσεις του Παλατιού.

Σε μια Αθήνα των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων η αποπομπή του Παπανδρέου οδηγεί αυθόρμητα 1 εκ. διαδηλωτές στους δρόμους. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία είναι καθημερινές, οι τραυματίες εκατοντάδες. Στο διάστημα των 40 ημερών από το μοναρχικό πραξικόπημα καταγράφηκαν 400 συγκεντρώσεις σ’ ανοιχτό χώρο. Η Βουλή ήταν κάθε μέρα αποκλεισμένη. Τέτοιος ρυθμός κινητοποιήσεων δεν έχει προηγούμενο στην ελληνική και ίσως και στην παγκόσμια ιστορία. O κόσμος που ξεχύθηκε στους δρόμους, που οργάνωσε τη μεγάλη γενική απεργία της 27ης του Ιούλη και συγκρούστηκε για βδομάδες με την αστυνομία, είχε μια δυναμική πολύ ριζοσπαστικότερη από τους στόχους της EK. Tα συνθήματα για «Δημοψήφισμα», «η Aυλή να μαντρωθεί», έβαζαν στο στόχαστρο τον ίδιο το θεσμό της μοναρχίας, και ουσιαστικά όλο το πολιτικό οικοδόμημα στο οποίο στηριζόταν η άρχουσα τάξη.  Aλλά η ηγεσία του κινήματος ήταν πολύ πιο πίσω από αυτή τη δυναμική. Μια στοιχειωδώς υπεύθυνη ηγεσία, με οδηγό τα βασικά δημοκρατικά συνθήματα που είχαν υιοθετηθεί από ολόκληρη σχεδόν την κοινωνία, θα μπορούσε να πάρει την εξουσία και να προχωρήσει σε ριζοσπαστικά και σοσιαλιστικά μέτρα, την κατάργηση των αποικιακών συμβάσεων με το ξένο κεφάλαιο, την εθνικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας.

Όμως η EΔA σ’ όλη αυτή την περίοδο ποτέ δεν έβαλε το ζήτημα της Mοναρχίας, προσπάθησε μάλιστα να καταπνίξει αυτά τα συνθήματα. Έτσι άφησε ανοιχτό το δρόμο στην ηγεσία της EK και τον Παπανδρέου ώστε να προχωρήσουν σε ένα συμβιβασμό με τα ανάκτορα και την ΕΡΕ. Ακόμα και στις αρχές του 1966, όταν αυτός ο συμβιβασμός είχε πια αποκρυσταλλωθεί, η ηγεσία της ΕΔΑ παρουσίασε μια πρόταση 5 σημείων «για έξοδο από την κρίση». Το 4ο σημείο δεν άφηνε περιθώρια γι’ αμφιβολίες, για τα όρια μέσα στα οποία η ΕΔΑ προσπαθούσε να περιορίσει το κίνημα: «Κανένα κόμμα δεν θα θέσει πολιτειακό ζήτημα»! Λες και υπήρχε περίπτωση να τεθεί θέμα μοναρχίας από οποιοδήποτε άλλο κόμμα εκτός από την ίδια! Τελικά, στις 17 Σεπτέμβρη, η τρίτη κυβέρνηση των αποστατών –του Στ. Στεφανόπουλου– κατάφερε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης. Tο κίνημα έφτασε στα πρόθυρα της νίκης, αλλά η συμβιβαστική πολιτική της ηγεσίας τού τη στέρησε.

Τα γεγονότα του ’65 απέδειξαν για μια ακόμη φορά πως στους ταξικούς αγώνες δεν μπορεί να υπάρχει μακροπρόθεσμα ισοπαλία. Ένα κίνημα που δεν οδηγείται στη νίκη, είναι καταδικασμένο στην ήττα. Το ελληνικό εργατικό κίνημα ξεκίνησε την προσπάθειά του απ’ το 1958 και για σχεδόν μια δεκαετία συνέχισε να δίνει σκληρές μάχες ξοδεύοντας τεράστια ποσά ενέργειας και χωρίς να έχει μια συγκεκριμένη προοπτική. Αναπόφευκτα κάποια στιγμή έρχεται η κούραση. Πάνω σ’ αυτή την κούραση πάτησαν οι αστοί για να μεθοδεύσουν το πραξικόπημα του 1967.

Η ηρεμία που ακολούθησε τη λήξη της πολιτειακής κρίσης ήταν μόνο φαινομενική. Το κίνημα, κουρασμένο από τις συνεχείς κινητοποιήσεις αλλά κυρίως από την έλλειψη ενός συγκεκριμένου στόχου και προοπτικής, βρέθηκε σε μια φάση υποχώρησης ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης, πιστά όπως πάντα στη «νομιμότητα», απέφευγαν να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους, έχοντας εναποθέσει όλες τους τις ελπίδες στις εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για το Μάιο του 1967. Στο στρατόπεδο της αντίδρασης όμως την ίδια στιγμή επικρατούσε αναβρασμός. Παλάτι, αστική τάξη και Αμερικάνοι καταλάβαιναν ότι είχαν στα χέρια τους μια ευκαιρία που δεν έπρεπε να την αφήσουν να πάει χαμένη. Η αντίδραση κατανοούσε πολύ καλά ότι δεν ήταν δυνατό να επανέλθει η χώρα σε μια μακρά περίοδο σταθερότητας, τη στιγμή που κανένα από τα προβλήματα που είχαν οδηγήσει στο ξέσπασμα του κινήματος δεν είχε βρει τη λύση του. Αργά ή γρήγορα (και μάλλον γρήγορα, αν αναλογιστούμε τη δυναμική που είχε δημιουργηθεί), το κίνημα θα κατάφερνε να ανασυγκροτηθεί και να ξαναβγεί στους δρόμους, αυτή τη φορά μάλιστα έχοντας και πολύ λιγότερες αυταπάτες για την «ηγεσία» του. Έτσι, αποφάσισαν να χτυπήσουν. Και είναι χαρακτηριστικό ότι όχι ένα αλλά δύο πραξικοπήματα είχαν προγραμματιστεί, πριν τις εκλογές. Οι άνθρωποι ήθελαν να είναι διπλά σίγουροι!

Πραξικόπημα και αντίσταση

Ο στρατός –και πολύ περισσότερο τα ηγετικά του κλιμάκια– βρίσκεται πάντα στην υπηρεσία της άρχουσας τάξης. Αυτό ίσχυε πολύ πιο έντονα στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’60. Με πρόσχημα τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» είχε μετατραπεί σ’ ένα άβουλο όργανο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και των θεσμών που αυτός υποστήριζε στο εσωτερικό της χώρας. Το μοναδικό ανάχωμα στις επιδιώξεις του δεν ήταν άλλο από το ζωντανό εργατικό κίνημα, που μπορούσε να περιφρουρήσει τις όποιες δημοκρατικές ελευθερίες με τις οργανώσεις του και τους συνεχείς του αγώνες. Αλλά στα 1967 το ανάχωμα αυτό είχε όπως είδαμε εξασθενήσει σημαντικά. Έτσι, το πραξικόπημα δεν παρουσίασε καμιά ιδιαίτερη πρακτική δυσκολία.

100 άρματα μάχης κινητοποιήθηκαν τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου, και ήταν αρκετά για να καταλάβουν χωρίς καμιά αντίδραση όλα τα ζωτικά σημεία της πρωτεύουσας.

Όλοι οι ηγέτες της αντιπολίτευσης πιάστηκαν στον ύπνο. Αυτό δεν είναι σχήμα λόγου, αφού συνελήφθησαν φορώντας τις πυτζάμες τους… Ενώ τα σημάδια για κίνηση του στρατού πλήθαιναν για μήνες πριν, κανείς δεν είχε επεξεργαστεί ένα στοιχειώδες σχέδιο αντίδρασης. Ο σκοπός κάθε δικτατορίας είναι να εδραιώσει ένα κλίμα «παγώματος» της κοινωνίας, διαλύοντας κάθε πιθανή εστία αντίστασης και επιβάλλοντας ένα διαρκές κλίμα τρομοκρατίας. Αυτό έκαναν και οι πραξικοπηματίες, που με 7500 συλλήψεις μέσα στις πρώτες κιόλας μέρες κατάφεραν να τσακίσουν τη ραχοκοκαλιά του εργατικού κινήματος. Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο να ακολουθήσει μια μακρά περίοδος κατά την οποία ήταν σχεδόν αδύνατη κάθε μαζική προσπάθεια αντίδρασης.

Ωστόσο είναι μύθος η άποψη πως πέρασαν 7 χρόνια κατά τα οποία η μόνη αντίσταση ήταν μικρές μεμονωμένες ομάδες που με βομβιστικές κυρίως επιθέσεις προσπαθούσαν να κάνουν αισθητή την αντίθεσή τους προς το καθεστώς. Την πρώτη κιόλας μέρα στα Γιάννενα και το Ηράκλειο ξέσπασαν κινητοποιήσεις, χωρίς καμιά απολύτως κεντρική καθοδήγηση, με τη συμμετοχή κυρίως φοιτητών. Ακολούθησαν δεκάδες περιπτώσεις μαζικών διαμαρτυριών και συγκρούσεων με τα σώματα ασφαλείας. Όποτε δινόταν η ευκαιρία, τις περισσότερες φορές εντελώς αυθόρμητα, ξεσπούσαν μεγάλες διαδηλώσεις παρά το ασφυκτικό κλίμα τρόμου που επικρατούσε. Χαρακτηριστικές είναι οι διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων στις κηδείες του Γ. Παπανδρέου το 1968 και του Γ. Σεφέρη το 1971.

Μια άλλη ηρωική αλλά σχεδόν άγνωστη πτυχή της αντίστασης κατά της χούντας ήταν οι κινητοποιήσεις των κατοίκων ολόκληρων περιοχών στην επαρχία, τις περισσότερες φορές ενάντια στα σχέδια του καθεστώτος για απαλλοτριώσεις γης ή για τη δημιουργία σκανδαλωδώς ανθυγιεινών βιομηχανικών μονάδων σε κατοικημένες περιοχές, που οφείλονταν στο πλήρες ξεπούλημα του καθεστώτος στο μεγάλο κεφάλαιο (για το οποίο θα μιλήσουμε και παρακάτω). Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε τις περιπτώσεις της Ελευθερούπολης στην Καβάλα, ενάντια στη δημιουργία ορυχείων σε κατοικημένες περιοχές, στους Αγ. Θεοδώρους, την Ελευσίνα και τον Σκαραμαγκά για να σταματήσουν τη δημιουργία ρυπογόνων μονάδων δίπλα στα σπίτια τους, τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων ενάντια στον αναδασμό της γης και βέβαια τα Μέγαρα, όπου οι κάτοικοι έδωσαν επί δυο χρόνια αγώνες κατά των σχεδίων κατασκευής εργοστασίων των ομίλων Ωνάση, Νιάρχου και Ανδρεάδη, προχώρησαν σε γενική απεργία στην πόλη τους το 1973 και συντάχθηκαν ανοιχτά στο πλευρό των εξεγερμένων φοιτητών στο Πολυτεχνείο.

Βέβαια, η κορυφαία στιγμή της αντίστασης ήταν το Πολυτεχνείο. Αλλά δεν επρόκειτο για «κεραυνό εν αιθρία», αφού όλη την προηγούμενη χρονιά οι φοιτητικές κινητοποιήσεις αυξάνονταν μέρα με τη μέρα και αποκτούσαν ολοένα και πιο προχωρημένα χαρακτηριστικά και αιτήματα. Αυτό, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη δυσαρέσκεια και την ένταση των προσπαθειών των αντιστασιακών ομάδων και της Αριστεράς που άρχιζε σιγά σιγά να ξαναοργανώνεται, έκαναν φανερό ότι οι μέρες του καθεστώτος ήταν πλέον μετρημένες. Η χαριστική βολή για τη χούντα δόθηκε τελικά από τα γεγονότα της Κύπρου.

Εκεί, η προσπάθεια του Ιωαννίδη (που είχε πάρει τα ηνία του καθεστώτος από τον Παπαδόπουλο μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου) να ανατρέψει τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση του Μακάριου έδωσε την αφορμή που περίμενε η Τουρκία για να εισβάλει στο νησί. Κηρύχθηκε γενική επιστράτευση και γι’ αρκετές μέρες ο πόλεμος με την Τουρκία φαινόταν αναπόφευκτος. Και είναι χαρακτηριστικό για την πλήρη σήψη του καθεστώτος το γεγονός ότι είχε διαλύσει ακόμη και το στράτευμα, την πηγή δηλαδή της ίδιας της δύναμής του. Όλοι οι επίστρατοι εκείνης της εποχής έχουν να θυμηθούν ιστορίες που θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα… Η λαϊκή οργή έφτασε πλέον στο απροχώρητο και οι στρατιωτικοί αναγκάστηκαν να παραιτηθούν άρον άρον και να καλέσουν τον Καραμανλή για να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ένα σχέδιο το οποίο έτσι κι αλλιώς συζητιόταν αρκετό καιρό πριν. Έτσι, ένα μαύρο κεφάλαιο για την ιστορία της Ελλάδας έκλεισε, χωρίς να κλείσουν όμως και οι πληγές που άφησε πίσω του.

Οι επιπτώσεις της επταετίας

Μια αρκετά διαδεδομένη άποψη για την περίοδο της δικτατορίας είναι πως ναι μεν επρόκειτο για ένα ανελεύθερο καθεστώς, με φυλακίσεις, βασανισμούς και εξορίες όσων –πραγματικά ή φανταστικά– αποτελούσαν κίνδυνο για τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, αλλά στον τομέα της ευημερίας και της οικονομικής ανάπτυξης τα πράγματα πήγαιναν απ’ το καλό στο καλύτερο. Αυτό είναι ένα χονδροειδές ψέμα. Η δικτατορία ευτύχησε να πετύχει μια εξαιρετικά ευνοϊκή οικονομική συγκυρία, αφού τα χρόνια μέχρι το 1973 ήταν χρόνια μεγάλης ανάπτυξης διεθνώς. Αλλά η ανάπτυξη αυτή για την Ελλάδα σήμαινε κυρίως μια άνευ προηγουμένου μεταφορά πλούτου προς τις μεγάλες επιχειρήσεις κι ένα εντελώς σαθρό μοντέλο ανάπτυξης.

Δεκάδες εργοστάσια φτιάχτηκαν χωρίς κανένα περιβαλλοντολογικό περιορισμό κι ολόκληρες περιοχές (Δ. Αττική, Δ. Μακεδονία, Καβάλα κλπ) καταδικάστηκαν στην υποβάθμιση και στον αργό θάνατο των κατοίκων τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι «επενδύσεις» αυτές έγιναν κυρίως με χρηματοδότηση του κράτους με δανεικά κι αγύριστα (τότε ξεκίνησε ουσιαστικά η φάμπρικα της μεταφοράς κεφαλαίων στο εξωτερικό), και μάλιστα με ποσά που έφταναν μέχρι και το 90% της συνολικής επένδυσης! Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι αμέσως μετά τη μεταπολίτευση τα κανόνια άρχισαν να σκάνε το ένα μετά το άλλο, οδηγώντας σε μια ολόκληρη γενιά των περιβόητων «προβληματικών επιχειρήσεων», που φορτώθηκαν στις πλάτες της εθνικής οικονομίας. Σε αντιδιαστολή βεβαίως με τους ιδιοκτήτες τους, που συνέχισαν να τρώνε με χρυσά κουτάλια…

Ο άλλος πυλώνας της χουντικής οικονομίας ήταν φυσικά η οικοδομή, όπου συντελέστηκαν παρόμοια εγκλήματα, άσχετα αν αυτά είχαν ξεκινήσει ήδη από την δεκαετία του ’50. Προσφέροντας τεράστιες φοροαπαλλαγές στους εργολάβους και σχεδόν διπλασιάζοντας τους οικοδομικούς συντελεστές σ’ όλες τις πόλεις με πληθυσμό πάνω από 5000 κατοίκους, η δικτατορία είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για το χάλι που παρουσιάζουν οι πόλεις σήμερα.

Εκτός από τις πιο πάνω φανερές και μετρήσιμες επιπτώσεις, τεράστια ήταν η καταστροφή και σ’ ένα πιο αφηρημένο αλλά εξίσου σπουδαίο επίπεδο. Στον τομέα των επιστημών και της τεχνολογίας, η Ελλάδα έχασε οριστικά το τραίνο, αφού την ίδια στιγμή που ο υπόλοιπος ανεπτυγμένος κόσμος προχωρούσε με άλματα, εδώ είχε αναγορευτεί υπέρτατος άρχων ο δεσπότης κι ο χωροφύλακας.

O ξένος παράγοντας

Καμιά ανάλυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου και των γεγονότων που οδήγησαν σ’ αυτή δεν μπορεί να είναι πλήρης, χωρίς την αναφορά στο ρόλο που έπαιξε ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Η δεκαετία του ’60 αποτελεί το απόγειο της όξυνσης του ψυχρού πολέμου ανάμεσα στη Δύση και το μπλοκ του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η Ελλάδα είχε τελεσίδικα παραχωρηθεί στη σφαίρα επιρροής της Δύσης, ήδη από τις συμφωνίες της Μόσχας και της Γιάλτας, την περίοδο του 2ου παγκόσμιου πολέμου. Από τότε, ο ρόλος των Αμερικάνων στις υποθέσεις της χώρας ήταν κάτι παραπάνω από αποφασιστικός. Οι Αμερικάνοι ζητούσαν στην Ελλάδα μια «διπλά σίγουρη» κυβέρνηση, ώστε να μπορούν ανενόχλητοι να εφαρμόζουν τα σχέδιά τους στην ευρύτερη περιοχή, οπότε ακόμη και η αστική Ένωση Κέντρου ήταν γι αυτούς πηγή ανωμαλίας και κινδύνων. Έτσι, σ’ ολόκληρη τη μεταπολεμική περίοδο επέβαλλαν τις πιο αντιδραστικές κυβερνήσεις και προσπαθούσαν να μπλοκάρουν οποιαδήποτε προσπάθεια εκδημοκρατισμού της χώρας.

Δική τους επιλογή υπήρξε η επιβολή του Καραμανλή ως πρωθυπουργού στα μέσα της δεκαετίας του ’50, οι εκλογικοί νόμοι που απαγόρευαν στην Αριστερά να παίξει σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας, το σχέδιο «Περικλής» που οδήγησε στις πιο νοθευμένες εκλογές της μεταπολεμικής ιστορίας το 1961, όπως και η δημιουργία πλήθους παραστρατιωτικών οργανώσεων που δρούσαν μέσα στο στράτευμα με σκοπό την ολοκληρωτική του χαλιναγώγηση, με κυριότερο τον περιβόητο «ΙΔΕΑ», μέλη του οποίου φυσικά υπήρξαν και όλοι οι βασικοί συντελεστές της χούντας. Και είναι χαρακτηριστικό ότι και τεχνικά, το πραξικόπημα στηρίχτηκε ολοκληρωτικά στο σχέδιο «Προμηθεύς», ένα Νατοϊκό σενάριο το οποίο τυπικά προέβλεπε την κατάληψη της εξουσίας από το στρατό σε περίπτωση εισβολής ρωσικών στρατευμάτων και κομμουνιστικής εξέγερσης, στην πραγματικότητα όμως έμελλε να χρησιμοποιηθεί για την καταστολή του εργατικού κινήματος.

Η πολιτική και θεωρητική τύφλωση της Αριστεράς

Στο χώρο της Αριστεράς, οι ευθύνες για αυτή την τραγική εξέλιξη δεν πρέπει να αναζητηθούν στις προσωπικές αδυναμίες του ενός ή του άλλου κόμματος ή στελέχους. Το ΚΚΕ το 1965 δεν έκανε τίποτε άλλο από το να επαναλάβει τις ίδιες θέσεις και τα ίδια λάθη που το συνοδεύουν και το χαρακτηρίζουν από τη στιγμή που απεμπόλησε τις επαναστατικές ιδέες του μαρξισμού, για να καταφεύγει με κάθε ευκαιρία στις συμμαχίες με τα «προοδευτικά τμήματα της αστικής τάξης», από τη στιγμή δηλαδή που έγινε έρμαιο των «ιδεών» του Στάλιν και του Ζαχαριάδη. Έμεινε έτσι πιστό στα ίδια λάθη που έκανε τόσο το 1936 όσο και το 1944-46. Είναι πολύ αποκαλυπτική η «αυτοκριτική» του ΚΚΕ γι’ αυτά τα γεγονότα, από την απόφαση του 9ου συνεδρίου, του 1974: «Τα λάθη που έγιναν την περίοδο 1961-67, συνδέονται με ορισμένες θέσεις του 8ου συνεδρίου, στις οποίες στηρίχθηκε η δράση του κόμματος. Ενώ το πρόγραμμα καθόριζε σωστά το χαρακτήρα της επανάστασης, χαρακτήριζε τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη σαν «εθνική αστική τάξη» και τη συμπεριλάμβανε στις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης, (η υπογράμμιση δική μας) έκανε μια μηχανιστική μεταφορά στη χώρα μας του ρόλου που παίζει η εθνική αστική τάξη σε άλλες χώρες. Αυτό το λάθος οδήγησε σε οπορτουνιστικές διαστρεβλώσεις και σε πολιτική ουράς με την Ένωση Κέντρου. Το Πρόγραμμα καθόριζε επίσης λαθεμένα ότι η επανάσταση θα γινόταν κυρίως με τον ειρηνικό δρόμο, πράγμα που έτρεφε τη νομιμότητα…»

Η απόφαση αυτή, μαζί μ’ ολόκληρη τη βαμμένη με αίμα ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, επιβεβαιώνουν με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο πως η πλήρης και γνήσια λύση των δημοκρατικών καθηκόντων στις χώρες με καθυστερημένη αστική ανάπτυξη, της πραγματοποίησης της δημοκρατίας και της εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης, μπορεί να επιτευχθεί μόνο διαμέσου της εργατικής δημοκρατίας, με την εργατική τάξη να μπαίνει επικεφαλής ολόκληρου του έθνους και των καταπιεζόμενων στρωμάτων.

Η ελληνική αστική τάξη βρέθηκε από την πρώτη στιγμή της γέννησής της σταθερά δεμένη με τα τζάκια και το Παλάτι. Η αδυναμία της να λύσει αυτούς τους δεσμούς, να δημιουργήσει μια ισχυρή οικονομία, να παραχωρήσει τις βασικές δημοκρατικές ελευθερίες και να σπάσει την εξάρτησή της από τους ιμπεριαλιστές, οδήγησε ξανά και ξανά την εργατική τάξη στο να τεθεί πρωτοπορία στους αγώνες. Και μόνο η θεωρητική τύφλωση των ηγετών της δεν επέτρεψε σ’ αυτούς τους αγώνες να έχουν νικηφόρα κατάληξη και οδήγησε στον γύψο της επταετίας, έναν γύψο που ακόμα αφήνει αισθητά τα σημάδια του πάνω στην ελληνική κοινωνία.

Xρονολογικός πίνακας

• 1949:Τερματισμός του εμφύλιου πολέμου.
• 1951: Δημιουργία της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), νόμιμου κόμματος της Αριστεράς.
• 1958: Η ΕΔΑ με 24,4% και 79 βουλευτές, αναδείχνεται αξιωματική αντιπολίτευση.
• 1961: Εκλογές βίας και νοθείας από τη δεξιά Εθνική Ριζοσπαστική Ενωση (ΕΡΕ) του Κ. Καραμανλή, για ν’ αποφευχθεί νέα επιτυχία της Αριστεράς.
• 1963: 22/5: Δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη.

3/11: Εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ) του Γ. Παπανδρέου, χωρίς ν’ αποκτήσει αυτοδυναμία. Ο Καραμανλής το σκάει στο Παρίσι.

• 1964: 16/2: Νέες εκλογές, θρίαμβος της ΕΚ (52,7%).
• 1965: 15/7: Αντισυνταγματική αποπομπή του Γ. Παπανδρέου από το παλάτι. Ξεκινά η περίοδος της Αποστασίας.

21/7: Δολοφονείται, στη διάρκεια διαδήλωσης στην Αθήνα, ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας. Η αστυνομία θα προσπαθήσει να εμφανίσει το θάνατό του ως αποτέλεσμα ασφυξίας από δακρυγόνα, η πραγματική αιτία όμως ήταν πιθανότατα ο στραγγαλισμός του από αστυνομικούς.

Σεπτέμβρης: Μετά από δυο αποτυχημένες προσπάθειες (Αθανασιάδης-Νόβας και Τσιριμώκος), η κυβέρνηση των αποστατών παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης με πρωθυπουργό τον Στ. Στεφανόπουλο.

• 1967: 21/4: Το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών προλαβαίνει αυτό των Στρατηγών και του βασιλιά που είχε οριστεί για λίγες μέρες αργότερα.

13/12: Προσπάθεια – οπερέτα του βασιλιά για αντικατάσταση των Συνταγματαρχών με «δικούς του» αξιωματικούς. Το κίνημα καταπνίγεται αμέσως κι ο βασιλιάς καταφεύγει στο εξωτερικό.

• 1968: 28/2: Ίδρυση του ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), στη Σουηδία, από τον Α. Παπανδρέου, που εξελίχθηκε στη σημαντικότερη αντιδικτατορική οργάνωση.

13/8: Αποτυχημένη βομβιστική επίθεση κατά του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη. Ο Παναγούλης καταδικάζεται σε θάνατο αλλά η ποινή δεν εκτελείται λόγω ενός τεράστιου κινήματος συμπαράστασης στο εξωτερικό.

3/11: Η κηδεία του Γ. Παπανδρέου, αφορμή για την πρώτη μαζική διαδήλωση κατά της χούντας.

• 1970: 19/9: Αυτοπυρπόληση του φοιτητή Κώστα Γεωργάκη στη Γένοβα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη στήριξη της χούντας από τις δυτικές χώρες.
• 1971: 22/9: Νέα διαδήλωση κατά της δικτατορίας, στην κηδεία του ποιητή Γ. Σεφέρη.
• 1973: Φλεβάρης – Μάρτης: Τα γεγονότα της Νομικής, προπομπός του Πολυτεχνείου, με καταλήψεις και πορείες με συμμετοχή χιλιάδων φοιτητών. Διαδηλώσεις και σε Θεσσαλονίκη – Πάτρα.

23-25/5: Απόπειρα αντιδικτατορικού κινήματος στο Ναυτικό, ανταρσία του αντιτορπιλικού «Βέλος», που καταφεύγει στην Ιταλία. 36 μέλη του πληρώματος ζητούν πολιτικό άσυλο.

14-17/11: Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Επιβολή στρατιωτικού νόμου.

25/11: Ο Γ. Παπαδόπουλος ανατρέπεται από τον Δ. Ιωαννίδη.

• 1974: Ιούλης: Προσπάθεια της κυβέρνησης Ιωαννίδη να ανατρέψει τον Μακάριο στην Κύπρο, δίνει στην Τουρκία την αφορμή για να εισβάλει στο νησί. Η κυβέρνηση Ιωαννίδη καταρρέει και στις 24/7 ο Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι και σχηματίζει «κυβέρνηση εθνικής ενότητας». Αρχίζει η περίοδος της Μεταπολίτευσης.
• 1975: Αύγουστος: Γίνεται η δίκη των πραξικοπηματιών. Οι βασικοί συντελεστές καταδικάζονται σε θάνατο επί εσχάτη προδοσία. Ωστόσο, το αδίκημά τους χαρακτηρίζεται «στιγμιαίο» και η ποινή μετατρέπεται σε ισόβια. Για να χρυσώσει το χάπι, ο Καραμανλής δήλωσε τότε πως «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια». Βέβαια, οι περισσότεροι απελευθερώθηκαν πολύ πριν από το θάνατό τους…

8 Aπριλη 1896.Η εξέγερση του Λαυρίου.

Παλιοτερο αρθρο για τα μεταλλεια « Εταιρία Μεταλλείων Ερμιόνης»  για σιδηροπυρίτες στη δικη μας περιοχη.Πριν τον ερειπωμενο οικισμο Αγ Βαρβαρα υπαρχει μνημειο που θυμιζει  την δολοφονια διευθυντη απο καποιους στις 20 Σεπτεμβριου 1938.Ιδιοκτητης τοτε ηταν η  Ανώνυµη Ελληνική Εταιρεία Χηµικών Προϊόντων, Νικ. Κανελλόπουλος

Πολυ ενδιαφερον αρθρο της Παρασκευης Σκουρτη

Η εξορυκτική διαδικασία ξεκινά το 1908 και διαρκεί έως και το 1978.

Οι επιχειρηµατίες που είχαν αναλάβει την εκµετάλλευση είναι Μεταλλευτική Εταιρεία «Μεταλλεία Ερµιόνης», Αρ. Π. Σκένδερ, από το 1905.

Η Γαλλική Εταιρεία που διαχειριζόταν και τα Μεταλλεία της Σερίφου, µε τον Γεώργιο Γρώµαν.

Η Ο.Ε. Μιχ. Λίτσας και . Σκένδερ από το 1922.

Η Ανώνυµη Ελληνική Εταιρεία Χηµικών Προϊόντων, Νικ. Κανελλόπουλος, από το 1927.

Η ΑΕΕΧΛΠ, Πρόδροµος Αθανασιάδης (Μποδοσάκης), 1947.

Στη συνέχεια ήρθε στα χέρια της Ελληνικής Εταιρείας, όπου αφέθηκε στην εγκατάλειψη και αναπόφευκτα στην κατάρρευση. Σηµερινός ιδιοκτήτης των Μεταλλείων, ο Όµιλος Τσοκανή Α.Ε.

Ανανδροι οι φονιαδες του διευθυντη;Ισως .Ποιος ξερει;

Βιντεακι απο την Πρωτοβουλια Ενεργων Πολιτων Ερμιονης με φωτογραφιες εποχης

Ο οικισμος Αγ Βαρβαρα

Οι στοες ηταν απεναντι απο την παλια χωματερη στο Ρορο αν και στοες υπηρχαν και στη θεση της χωματερης αρχικα

Τα μεταλευματα μεταφερονταν με μικρο τρενο μεχρι τη θεση Δαρδιζα στην Ερμιονη

φωτογραφια Στεφου Αλεξανδριδη.

Το τρενακι ονομαζομενο «Βαρβαρα»  υπαρχει στον Πειραια καπου αποθηκευμενο απο τον ΟΣΕ σε χωρο  μη προσβασιμο στο κοινο.

Υποφάκ. 169.2 Υπόθεση μεταλλείων Ερμιόνης (1907-8) έγγρ. 24-33] – Δικαστικά έγγραφα: αγωγή μεταλλευτικής εταιρείας “Μεταλλεία Ερμιόνης” (΄Οθων Τετενές) κατά του Δημοσίου, απόφαση Εφετείου Ναυπλίου κ.ά. – Γνωμοδοτήσεις δικηγόρων, υπομνήματα κατηγορουμένων προς το συμβούλιο εφετών Ναυπλίου σχετικά με την υπόθεση των μεταλλείων Ερμιόνης. – Έντυπα (1907-8): Η υπόθεσις των μεταλλείων Ερμιόνης.

https://www.blackuroi.gr/node/209

Η εξέγερση του Λαυρίου

 0.  Apr.08.2015

Σαν σήμερα 8 Απρίλη του 1896  ξεκινάει στο Λαύριο μία από τις σημαντικότερες απεργίες στην ιστορία του εργατικού κινήματος  στην Ελλάδα. Με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν  την ταραγμένη εκείνη περίοδο παραθέτουμε ένα μικρό αφιέρωμα στις εργατικές εξεγέρσεις του Λαυρίου, με σκοπό να αναδείξουμε την μαχητικότητα και την αποφασιστικότητα των εργατών της εποχής.

Μεταλλεία

Τα μεταλλεία στην περιοχή του Λαυρίου είναι από τα αρχαιότερα μεταλλεία στον Ελλαδικό χώρο. Η μεταλλευτική δραστηριότητα σε αυτά χρονολογείται από το 3.000 π.Χ., (ίχνη εξορύξεως χαλκού στην περιοχή Θορικού) αλλά η συστηματική εκμετάλλευσή τους αρχίζει με τη γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας το 508 π.Χ. Τα μεταλλεία του Λαυρίου υπήρξαν η κύρια πηγή πλούτου της Αθήνας κατά την κλασική εποχή (5ος και 4ος π.Χ. αιώνας).

Κατά τα νεώτερα χρόνια τα μεταλλεία σε αδράνεια μέχρι το 19ο αιώνα μ.Χ. Το 1860 ο Ανδρέας Κορδέλλας (1836 – 1909), μεταλλειολόγος γεννημένος στη Σμύρνη με σπουδές στη Γερμανία επισκέπτεται την περιοχή και διαβλέπει σημαντική οικονομική προοπτική με την ανάτηξη των σκωριών και την επεξεργασία των εκβολάδων. Έρχεται σε επαφή με τον Τζιανμπατίστα Σερπιέρι (1832-1897), Ιταλό επιχειρηματία, του οποίου η οικογένεια ήδη ασχολείτο με παρόμοιες εργασίες εκμετάλλευσης σκωρίας ρωμαϊκής εποχής ορυχείων στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας. Ο Σερπιέρι διαβλέπει επίσης την οικονομική δυνατότητα που του προσφέρει το Λαύριο και, το 1864, ιδρύει την εταιρεία «Roux – Serpieri – Fressynet C.E.» (ή «Hilarion Roux et Cie») εν μέρει με δικά του κεφάλαια αλλά και με συμμετοχή του γαλλικού (έδρα στη Μασσαλία) τραπεζικού οίκου «I. Roux-Fressynet». Η εταιρεία διατηρείται μέχρι το 1873, έχοντας μετονομαστεί σε «Ελληνική Εταιρεία των Μεταλλουργείων Λαυρίου», κατασκευάζοντας εγκαταστάσεις στο λιμένα του Λαυρίου, στη θέση «Εργαστηριάκια» και αναλαμβάνει την παραγωγή αργυρούχου μολύβδου από τις σκωρίες. Το 1865 διαθέτει 18 καμίνους, εγκαταστάσεις μεταλλοπλυσίας, μηχανουργείο και σιδηρόδρομο, απασχολώντας, το 1867, 1.200 εργαζόμενους, τεράστιο αριθμό για την εποχή.

 

 

Το 1869 ανακύπτει το Λαυρεωτικό ζητημα , καθώς η εταιρεία διεκδικεί από το ελληνικό κράτος τις αρχαίες εκβολάδες, με αποτέλεσμα τη σύγκρουσή της με αυτό. Η λύση στο ζήτημα που προέκυψε ήταν, μετά από διαπραγματεύσεις, να δημιουργηθούν δύο εταιρείες: Η Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (ελληνική) και η «Μεταλλεία Καμάριζας» (1873). Το 1876 η δεύτερη παραχωρεί τη θέση της στην γαλλική εταιρεία «C.F.M.L.», την οποία ιδρύει και πάλι ο Σερπιέρι και κατασκευάζει νέο εργοστάσιο στη θέση «Κυπριανός».

Η εταιρεία αυτή θα επιζήσει μέχρι το 1877 και το Λαύριο ακολουθεί έκτοτε την πορεία των δύο νέων εταιρειών: Οικίες και καταστήματα ανήκαν στις εταιρείες, που έχουν αναλάβει και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των εργαζομένων, την κατασκευή σχολείων, ναών, λιμενικών εγκαταστάσεων. Το 1880 εμφανίζεται η πρώτη σοβαρή κρίση: Οι τιμές του μολύβδου πέφτουν διεθνώς και οι εταιρείες αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση. Το βασικό πλήγμα και στις δύο το επέφερε ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος. Η εταιρεία, ωστόσο, αναγκάστηκε να διακόψει τις δραστηριότητές της το 1982, ως συνέπεια της αποβιομηχάνισης που επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα τη δεκαετία του ’80. Τότε δημιουργήθηκε στη θέση της η κρατική εταιρεία ΕΜΜΕΛ  η οποία λειτούργησε έως το 1992. Οι περισσότερες μονάδες διέκοψαν τη λειτουργία τους και περισσότερο από το 20% των κατοίκων της πόλης, έχοντας πληγεί από την ανεργία, την εγκαταλείπουν. Το 1994 το εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου στον Κυπριανό αγοράστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο και παραχωρήθηκε στο ΕΜΠ το οποίο δημιούργησε εκεί τοΤεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου.

 

Η απεργία του 1896

Στις 8 Απρίλη του 1896 οι εργαζόμενοι στα  μεταλλωρυχεία της Καμάριζας – ιδιοκτησίας της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων, ζητούν την υλοποίηση των αιτημάτων τους τα οποία αφορούν τα εξής: κατάργηση των εργολάβων ως ενδιάμεσων μισθωτών, πληρωμή των εργατών κατ” ευθείαν απ” την εταιρεία, αύξηση του μεροκάματου σε 3,5 δραχμές (ήταν 2,5), δημιουργία νοσοκομείου ή φαρμακείου στην Καμάριζα, διάθεση σούστας στους εργάτες για τη μεταφορά των τραυματιών στο νοσοκομείο του Θορικού, καθώς μεταφερόμενοι με το κάρο πέθαιναν στη διαδρομή. Εκτός απ” τα παραπάνω, οι εργάτες ζητούσαν απ΄ την εταιρεία να μένουν σε σπίτια, διότι μέχρι τότε κατοικούσαν σε σπήλαια  ή σε αυτοσχέδιες καλύβες. Οι συνθήκες εργασίας ήταν πράγματι εφιαλτικές. Οι μεταλλωρύχοι έπεφταν συχνά θύματα εργατικών ατυχημάτων. Σε έκθεση κυβερνητικού υπευθύνου αναφερόταν πως μόνο το 1892 υπήρξαν 36 θανατηφόρα ατυχήματα (Γεώργιος Αναστασόπουλος, ό.π., τ. Β΄ σ. 695), άρα τρία ανά μήνα. Όπως γράφει ο Γιάννης Κορδάτος (ό.π., σ. 35), η εταιρία “είχε φτιάσει το δεύτερο πάτωμα της Καμάριζας πλάι στη μηχανή, μια μαρμαρένια κάμαρα, κι εκεί κρύβονταν τα πτώματα των σκοτωμένων από τα φουρνέλα και τα βουλιμέντα. Τη νύχτα ο καροτσέρης Κάλιος Μάνθος, από τους σπιτικούς του Σερπιέρη, μαζί με άλλους πιστούς της Εταιρείας βγάζανε κρυφά τα πτώματα και τα πήγαιναν και τα παράχωναν στα πεύκα του Άη Κωνσταντίνου”.

Η εταιρεία αρνείται να συναντήσει την απεργιακή επιτροπή των εργατών. Δεν περιορίζεται, όμως μόνο σε αυτό, καθώς προχωράει σε εκφοβισμό των εργαζομένων ανοίγοντας πυρ κατά της επιτροπής. Οι φύλακες σκοτώνουν δύο εργάτες( Καραφλιάς και Βασιλακόπουλος), προκαλώντας την σφοδρή αντίδραση των υπολοίπων. Με πέτρες, ξύλα και μεταλλεύματα οι απεργοί επιτίθενται στους φύλακες, ανατινάζουν τις αποθήκες και τα γραφεία, και αφοπλίζουν τους αστυνομικούς, οι οποίοι είχαν μεταβεί ως κρατικοί φορείς καταστολής της απεργίας. Η «Εφημερίς» του Κορομηλά γράφει: «Οι χωροφύλακες πυροβολούσι εις τον αέρα, οι εργάται αντιπυροβολούσι, ακούοντας ύβρεις, φωναί, κραυγαί, πίπτουσιν βροχηδόν λίθοι, συνεχίζονται οι πυροβολισμοί και η Καμάριζα φαίνεται ως εις εμπόλεμον κατάστασιν. Ακολουθεί η ανατίναξη των αποθηκών της δυναμίτιδος και του πετρελαίου. Οι κ. Σερπιέρης, οι μηχανικοί Ραμπού και Σπανζεράλ, καθ’ ων υπήρχε μήνις, ετράπησαν εις φυγήν, μεταφιεσθέντες εις Δωριείς εργάτας».

Συνολικά είχαν σκοτωθεί τέσσερις απεργοί. Ο δε Σερπιέρι φυγαδεύτηκε και σώθηκε, κυριολεκτικά, την τελευταία στιγμή, μεταμφιεσμένος.

Σε εκείνη την απεργία, περισσότεροι από 1.800 μεταλλεργάτες ανέβηκαν από το μεταλλευτικό φρέαρ – βάθους 182 μέτρων – και, με μια οργάνωση που θα τη ζήλευαν πολλοί, κήρυξαν εκείνη την πρώτη μεγάλη απεργία. Περιγράφει ο παλιός μεταλλεργάτης Γιώργος Βουγιούκας («ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 23/1/1996): «Κανείς από τ” αφεντικά δεν τους πήρε μυρωδιά. Η απεργία εκδηλώθηκε την Κυριακή το βράδυ – 7 Απριλίου 1896 – στην αλλαγή της βραδινής βάρδιας των 10 και έγινε δημοσίως γνωστή τη Δευτέρα το πρωί. Στην πρώτη μεγάλη απεργία υπήρχε φοβερή ένταση. Είναι ενδεικτικό ότι ο Σερπιέρι – γενικός διευθυντής της εταιρείας – για να φυγαδευτεί ντύθηκε γυναίκα ή παπάς! Η κυβέρνηση έστειλε, εκτός από τα «ΜΑΤ» της εποχής εκείνης, πολεμικό πλοίο για να πάρει τους πρωτεργάτες της απεργίας. Η ένταση ήταν μεγάλη. Μια πέτρα που έφυγε απ” τα χέρια ενός απεργού και χτύπησε έναν χωροφύλακα ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει η σύγκρουση. Οι χωροφύλακες ανοίγουν πυρ και χτυπούν στο «ψαχνό» τέσσερις ανυπεράσπιστους εργάτες. Η Καμάριζα γίνεται πεδίο μάχης»

Η μεγάλη αυτή απεργία διήρκεσε 18 μέρες,  μέχρι τις 21 Απριλίου του 1896.

 

 

Το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα την περίοδο της εξέγερσης του Λαυρίου του 1896

Η απεργία του 1896 δεν αποτελεί το μοναδικό εξεγερσιακό γεγονός του Λαυρίου. Πριν μερικά χρόνια το Μάρτιο του 1883 οι εργάτες  πραγματοποίησαν, επίσης, απεργία, η οποία επαναλήφτηκε τον Ιούλιο του 1887 με αιτήματα καλύτερες συνθήκες εργασίας και κατάργηση του μεροκάματου της Κυριακής. Ήδη, λοιπόν, από τη δεκαετία του 1880 έχουμε την εμφάνιση οργανωμένων κινητοποιήσεων στο χώρο της εργασίας , γεγονός που φανερώνει την διάδοση σοσιαλιστικών ιδεών στον ελλαδικό χώρο. Πιο συγκεκριμένα, γνωρίζουμε πως η εμφάνιση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα εμφανίστηκε πολύ αργότερα από ότι σε άλλες χώρες των Βαλκανίων και της Ευρώπης. Σε αυτό συνέβαλε η αργή ανάπτυξη της βιομηχανίας, καθώς και τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας η οποία στηριζόταν κατά πολύ μεγάλο βαθμό στον αγροτικό τομέα. Ωστόσο, ήδη από την εποχή του Όθωνα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται οι πρώτες σοσιαλιστικές ιδέες από Γάλλους πολιτικούς πρόσφυγες, οπαδούς του ουτοπικού σοσιαλιστή Σαιν Σιμόν, με πιο σημαντικό το Γουστάυο Εϊτχάλ. Την ίδια περίπου εποχή κάνει την εμφάνησή της στην Αθήνα η εφημερίδα « η Πρόοδος», η οποία προπαγανδίζει ιδέες του ουτοπικού σοσιαλισμού. Εισηγητής της είναι ο Παναγιώτης Σοφιανόπουλος, γιατρός, σπουδαγμένος στην Ιταλία και μετεκπαιδευμένος στο Παρίσι, αγωνιστής του 1821 και στέλεχος του γαλλικού κόμματος του Κωλλέτη. Ο όρος σοσιαλισμός χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την « Εφημερίδα της Σμύρνης» και τους «Νέους Καιρούς», εφημερίδες, επίσης, του Σοφιανόπουλου στα 1849. Οι όροι κομμουνιστής και κομμουνισμός χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά στα Επτάνησα, το 1858 για να χαρακτηρίσουν και να κατηγορήσουν τον Ιωσήφ Μομφεράτο, έναν από τους «αρχηγούς» του Ριζοσπαστικού Κόμματος. Από τη δεκαετία του 1840-50 κυκλοφορούν στην Ελλάδα και στα Επτάνησα οι ιδέες των Προυντόν, Μπλανκί, Μπακούνιν. Μάλιστα καλλιεργείται, παράλληλα, η ιδέα της κοινοκτημοσύνης. Συνεπώς, μπορούμε να συμπεράνουνε πως η ελληνική κοινωνία έρχεται σε επαφή με σοσιαλιστικές και αναρχικές ιδεολογίες σε αρκετά πρώιμο στάδιο, χωρίς όμως οι ιδεολογίες αυτές να παίρνουν μαζικά χαρακτηριστικά.

Μετά το 1860, μεγάλα ιστορικά και επαναστατικά γεγονότα,που αναδεικνύουν την εργατική τάξη στην αυτοτελή πολιτική ταξική δράση της, επηρεάζουν τμήματα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα αλλά και ένα τμήμα αστών δημοκρατών διανοουμένων. Αποτέλεσμα αυτής της επίδρασης ήταν η έκδοση πολλών εφημερίδων και , ταυτόχρονα, η εμφάνιση των πρώτων σοσιαλιστικών ομίλων στην Ελλάδα. Έτσι, ιδρύονται σοσιαλιστικοί όμιλοι στη Μυτιλήνη, στη Σύρο, στην Κεφαλονιά, στην Πάτρα, στο Αίγιο, στην Αθήνα, στον Πειραιά και, φυσικά, στο Λαύριο. Πιο οργανωμένη και ανεπτυγμένη δραστηριότητα γύρω από τις σοσιαλιστικές ιδέες αναπτύσσεται το 1890, όταν ο Σταύρος Καλλέργης ιδρύει τον « Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο», με έδρα την Αθήνα και παραρτήματα σε άλλες πόλεις, και στο Λαύριο. Μέλη των σοσιαλιστικών αυτών ομίλων, με αναρχικές και σοσιαλιστικές ιδέες, έπαιξαν ενεργό ρόλο στην εξέγερση του 1896.

Σταματα Βασιλειου Ζερβα

Eλαβα και εγω το παρακατω μειλ.Ευχαριστω.

Σαν σήμερα…

Μητέρες φιλότεκνες – Ηρώων μάνες

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Στις 30 Ιανουαρίου 1883 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Νέα Εφημερίς» η είδηση του θανάτου, προ μιας εβδομάδος στο Ναύπλιο, της Σταμάτας Βασιλείου, το γένος Ζέρβα από το Κρανίδι.

Η εκλιπούσα ήταν σύζυγος του Αναγνώστη – Δημητρίου Βασιλείου, «ενός εκ των ανδρείων αγωνιστών της Επαναστάσεως, αριστεύσαντα κατά την πολιορκίαν του Παλαμηδίου, δις γενόμενος Δήμαρχος Κρανιδίου».¹

Άνδρας φιλόθρησκος ο Δ.Β., χειροθετήθηκε σε αναγνώστη, ένα από τα κατώτερα αξιώματα του κλήρου, αλλάζοντας στη συνέχεια το όνομά του από Δημήτριος σε Αναγνώστη. Γράφτηκε ότι με τη Σταματίνα απέκτησαν δεκαοκτώ παιδιά! Θανόντος του συζύγου της, το 1846, η «φιλότεκνη» μάνα ανέθρεψε μόνη με πολλή αγάπη τους οκτώ ανήλικους γιους και τους σπούδασε όλους με τεράστιους κόπους και θυσίες. Αυτοί ήταν:

Ο Αναστάσιος, στρατιωτικός γιατρός/ο Ιωάννης, στρατιωτικός γιατρός/ο Βασίλειος, γιατρός/ο Αντώνιος, εφέτης/ο Κωνσταντίνος, αξιωματικός/ο Νικόλαος, δικηγόρος και συμβολαιογράφος/ο Ανδρέας, νομικός, βουλευτής και νομάρχης/ο Κυριάκος, ανώτερος υπάλληλος των σιδηροδρόμων.

Στις 17 Ιανουαρίου 1867, ανήμερα του Αγίου Αντωνίου, έπεσε «εις Καμαριώτην Κρήτης» ο υπίατρος του Ελληνικού Στρατού, Ιωάννης Α. Βασιλείου, δευτερότοκος γιος της οικογένειας, «ο Νεομάρτυς της Πατρίδος», όπως τον αποκάλεσαν τότε οι εφημερίδες των Αθηνών.²

Όταν η μάνα πληροφορήθηκε τον θάνατό του, ως άλλη Σπαρτιάτισσα, είπε: «Αν είναι να ελευθερωθεί η Κρήτη και ως αυτός ας πέσωσιν και οι δύο άλλοι αδελφοί του (Ανδρέας και Κυριάκος), οίτινες μετ’ αυτού συνανεχώρησαν».

Εμείς, οι λαλίστατοι, πώς μπορούμε να σχολιάσουμε τέτοια γεγονότα; Καλλίτερα να σιωπήσουμε και να παραδειγματιζόμαστε απ’ αυτά. Να τα παρουσιάζουμε εμφατικά στα παιδιά μας, για να γνωρίζουν την τοπική ιστορία και να νιώθουμε περήφανοι που ο Δήμος μας ανέδειξε τέτοιες μάνες ηρώων.

Σημειώσεις

1. Στην ένδοξη κρανιδιώτικη οικογένεια Βασιλείου θα αναφερθούμε λεπτομερέστερα σε επόμενή μας επικοινωνία.
2. Στη Μάχη της Κρήτης ο υπίατρος Ιωάννης Α. Βασιλείου, συμμετείχε εθελοντικά.

 

Πηγές

• Παρασκευόπουλου Π. Γεωργίου, «Ακτίνες και Νέφη», Αθήνα 1932
• Υπουργείον Στρατιωτικών, «Αγώνες και Νεκροί 1830 – 1930», εν Αθήναις 1932

Εφημερίδες

• «Νέα Εφημερίς», 1883
• «Αυγή», 1867

 

Λαμπρος Σταματιαδης

Θυμιζω το αδερφο ιστολογιο για την Καρπαθο οπου εζησα δραστηριοποιηθηκα πολιτικα και δουλεψα πεντε καλοκαιρια.

Του Μανωλη Δημελλα.Εξαιρετικο αρθρο ιστορικου πολιτικου ενδιαφεροντος

Λάμπρος Ι. Σταματιάδης

– Είσαι καλό παιδί; διαβάζεις τα μαθήματα σου; αγαπάς τους γονείς σου;όπως κι όλα τα πλάσματα; Να λες πάντοτε την αλήθεια, να μη φοβάσαι για αυτή.

Έπειτα αυτός ο Άγιος Βασίλης έσκυβε, έλεγε ένα μυστικό κι έκανε τα παιδικά ματάκια να λάμψουν τόσο πολύ που τα λευκά λαμπιόνια τρεμόπαιζαν από ντροπή, όσο κι αν προσπαθούσαμε, εμείς οι υπόλοιποι ανυπόμονοι θεατές, δεν καταφέραμε το ακούσουμε!

Στο μεγάλο ολοστόλιστο σαλόνι του κεντρικού ξενοδοχείου δεν έπεφτε καρφίτσα, ήταν γεμάτο στολίδια και παιδιά, αμέτρητα παιδιά κι όμως δεν ακουγόταν ούτε μια φωνούλα.

Όλα περίμεναν με αγωνία τη σειρά τους, έστεκαν στην ουρά για να συναντήσουν αυτόν τον Άγιο Βασίλη, όλοι γνωρίζουν οτι πρόκειται για έναν Έλληνα μετανάστη, θέλουν να μιλήσουν μαζί του και να πάρουν το δώρο τους. Κι εκείνος, που δε χαλούσε χατήρι σε κανέναν, πρώτα ρωτούσε το μικρό όνομα, έπειτα με σιγανή καθάρια φωνή, έδινε συμβουλές και έκανε το κάθε παιδί να αισθάνεται το πιο τυχερό, το πιο όμορφο ολάκερου του κόσμου.

Αυτός ο Άγιος Βασίλης ήταν ένας Έλληνας μετανάστης, ο Λάμπρος Ι. Σταματιάδης, που είχε κερδίσει τον τιμητικό ρόλο από την Αμερικανική Εργατική Ομοσπονδία, κάθε Χριστούγεννα ντυνόταν με την πιο αισιόδοξη στολή του σύμπαντος κι έτσι προσέφερε αγάπη, χαρά και δώρα στα παιδιά των εργαζομένων.

Δεν πρόλαβα να συναντήσω τον Λάμπρο, για την ακρίβεια δεν είχα την τύχη να ακούσω τη φωνή του, να μοιραστώ τις σκέψεις και να του πω τις απορίες μου για τους μετανάστες, τις αγωνίες, αλλά και τους αγώνες τους. Όμως διάβασα πολλά από τα άρθρα του, μελέτησα την αυτοβιογραφία του, μίλησα ακόμη με τον φίλο του Μιχάλη Πρωτόπαπα, ξεχώρισα και θαύμασα την ακεραιότητα του αδαμάντινου χαρακτήρα του.

Οι περισσότεροι μετανάστες, ακόμη και σήμερα, ακολουθούν μια συμβουλή:

«Δεν ήρταμε στην Αμεριτσή να κάνομε Γιούνια τσε απεργίες, μόνο να αρπάξομε τσε να φύο- με…».

Ο Λάμπρος Σταματιάδης ξέφυγε από αυτό τον κανόνα, από νωρίς κατάλαβε τη δύναμη που αποκτούν οι άνθρωποι όταν ενώνονται, όταν αποφασίζουν να αφήσουν στην άκρη το χρώμα του δέρματος και τη σημαία της ταυτότητας, να παλέψουν για τα πιο αυτονόητα δικαιώματα.

Δίκαιο μεροκάματο, ωράριο εργασίας και όχι ωράριο εξόντωσης, ανθρώπινες συνθήκες, με μια λέξη εργασία και όχι δουλεία. Την ίδια στιγμή ο Λάμπρος ήταν δεμένος με το μακρινό νησί του και έστελνε ότι βοήθεια μπορούσε.

– Μα πως γίνεται τα πετύχουμε όλα αυτά;

Αυτή την απορία θα ήθελα να ρωτήσω τον Λάμπρο, αν στεκόμουν στην ουρά μαζί με τα άλλα παιδιά, για να πάρω το δώρο μου. Κι εκείνος, ο Άη Βασίλης των εργαζομένων, θα έσκυβε στο αυτί και θα μου έλεγε:

“…Όλα τα σημάδια δείχνουν ότι οι τωρινοί ή οι αμέσως μελλοντικοί ηγέτες του καπιταλιστικού κόσμου πλησιάζουν στο ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ της ολοκληρωτικής αυτοκτονίας μας ή μιας κοινωνίας δίκαιας, με κοινοκτημοσύνη και χωρίς την εκμετάλλευση, την αβεβαιότητα και τον πόλεμο. Όλοι ας κάνουμε το καθήκον μας, όχι προς το θάνατο, αλλά προς τη Ζωή. Η ειρηνική εφαρμογή του κοινωνικού συνθήματος «ο μη παραγωγός των μέσων ζωής δεν θα καταναλίσκει», θα οδηγήσει στο θεσμό της τριαντάωρης εβδομαδιαίας παραγωγικής εργασίας και οι περίσσιες ώρες θα καταναλίσκονται στην καλλίτερη απόλαυση της ζωής, από την κούνια ως το μνήμα…. Την πραγματοποίηση του ανωτέρου κοινωνικού ονείρου θα προτιμήσει η ανθρωπότητα αντί της ολοκληρωτικής καταστροφής του κόσμου. Οι χιλιάδες μεγάλων και μικρών ποταμών που σήμερα χύνονται άσκοπα στις θάλασσες και του ωκεανούς, θα συνδεθούν για να ποτίσουν τις απέραντες διψασμένες περιοχές. Τότε όχι μόνο θα παράγουν περισσότερα μέσα ζωής, αλλά και θα στολίζουν τη Γη μας με το πράσινο που θα αισθανόμαστε ότι ζούμε μέσα στον παράδεισο αντί να το γυρεύουμε μετά το θάνατο.” (Το κοινωνικό μας σύστημα στο σταυροδρόμι, Λ.Ι.Σ. , 1977)

Ο Λάμπρος Ι. Σταματιάδης (Κάρπαθος Δεκ 1897 – Λονκ Αίλαντ 1993) γεννήθηκε στο Απέρι, την παλιά πρωτέουσα της Καρπάθου, πρωτογιός του Γιάννη και της Ευαγγελούλας Σταματιάδη (Κάτρου), το γένος Αλεξάκη.

Ο Λάμπρος είχε έξι αδέλφια, τον Μιχαήλ, τη Στασία, τον Ηλία, τον Αλέκο, τον Ποθητό, και τον Νίκο (Πολυχρόνη). Οι γονείς είχαν όνειρα να σπουδάσουν τον κανακάρη τους, όμως εκείνος είχε το μυαλό στη θάλασσα και τις περιπέτειες που έκρυβε πίσω από τον ορίζοντα της. Το 1911, μετά το Δημοτικό και το Σχολαρχείο, ακολούθησε τον μετανάστη πατέρα του στο Μαρόκο.

Δούλεψε ως βοηθός υδραυλικού στην ανέγερση ενός παλατιού που κατασκευαζόταν για τον αυτοκράτορα της Αγγλίας Γεώργιο. Στο Χαρτούμ έμεινε μόνο οκτώ μήνες, όταν ο πατέρας του Λάμπρου έμεινε άνεργος αναγκάστηκε να επιστρέψει στο νησί μαζί με το γιο του. Το παιδί ήδη είχε ονειρευτεί τη γη, τις ελπίδες που υπήρχαν πέρα από τα χώματα του νησιού και δεν κρατιόταν, κανείς πια δεν θα μπορούσε να εγκλωβίσει τον Λάμπρο Σταματιάδη.

Το φθινόπωρο του 1912, σε ηλικία μόλις 15 ετών, ταξίδεψε 20 ημέρες από τον Πειραιά για τη Νέα Υόρκη. Επιβιβάστηκε στο 140 μέτρων υπερωκεάνιο της εποχής ΜΑΡΘΑ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Μια διαφορετική περιπέτεια μόλις ξεκινούσε, ο Λάμπρος είχε άλλο προορισμό, δεν θα γινόταν ακόμη ένας σιωπηλός μετανάστης! Πιάνει δουλειά στα ανθρακωρυχεία Κοιλάδα Πριντς Πορτ του Οχάιο. Με 3,25 δολλάρια μεροκάματο, 10 ώρες δουλειάς, μονάχα η Κυριακή ήταν δική του.

Οι συνθήκες εργασίας δεν περιγράφονται, κάθε μέρα ένας τραυματίας ή νεκρός από βουλιαμέντα ή εκρήξεις. Οι εργάτες, παράνομοι μετανάστες από Ιταλία, Ελλάδα και Μεξικό, έτσι μουτζουρωμένοι, ζουν χειρότερα και από ποντίκια μέσα σε φάκες.

Νεκροταφείο στο Dawson, New Mexico

Η τραγωδία του Dawson

Στις 22 Οκτώβρη 1913 στην πόλη Dawson, μια περιοχή γύρω από Colfax County στο New Mexico, συνέβη μια από τις χειρότερες τραγωδίες στην ιστορία της εξόρυξης άνθρακα. 263 ανθρακωρύχοι καταπλακώθηκαν από τα απανωτά βουλιαμέντα, από τα αέρια και τις εκρήξεις ή έσκασαν, δίχως οξυγόνο, εγκλωβισμένοι σε κάποια στοά. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν μετανάστες από όλο τον κόσμο, 146 Ιταλοί, 36 Έλληνες και 29 Μεξικάνοι, ανάμεσα τους και 6 Καρπάθιοι! Οι βωλαδιώτες Βάσος Μαγκλής, Βασίλης Λαδής, Κωστής Μηναϊδης, Μανώλης Χαλκιάς, και οι αδελφοί Γιώργος και Κωστής Μακρής. Νέα παλικάρια, που δεν πρόλαβαν ούτε να ονειρευτούν!

Αυτή η τραγωδία καταγράφεται ως η δεύτερη χειρότερη συμφορά σε ανθρακωρυχεία της Αμερικής, η πρώτη συνέβη το 1907, στο Fairmont Coal Co.’s Monongah, W.Va., εκεί από τις εκρήξεις σκοτώθηκαν 363 άντρες και παιδιά, κυρίως Ιταλοί και Πολωνοί μετανάστες.

Αποκορύφωμα της άγριας εργατικής εκμετάλευσης ήταν η «σφαγή» του Λάντλοου.

Την άνοιξη 1914 οι εργαζόμενοι των ορυχείων CFI, που ανήκαν στην οικογένεια Ροκφέλερ, δεν άντεξαν και κατέβηκαν σε απεργία. Η οικογένειας Ροκφέλερ φώναξε το Πρακτορείο Ντετέκτιβ «Μπάλντουιν-Φελτς», για να τρομοκρατήσει τους απεργούς και τη συνδικαλιστική τους ηγεσία κι έτσι να ξεκαθαρίσει τη κατάσταση.

Οπλισμένοι φρουροί, ελεύθεροι σκοπευτές, πράκτορες, ένα τεθωρακισμένο όχημα με πολυβόλο, βία, αίμα και θάνατος ήταν η τελευταία λύση, για τους ανυπάκουους “εργάτες” που σήκωναν κεφάλι και ήθελαν να λέγονται άνθρωποι.

Ο έφηβος Λάμπρος Σταματιάδης ακόμη δεν μιλούσε τα Αγγλικά, μάθαινε τα νέα, ζούσε το κάρβουνο που ήταν δεμένο με το θάνατο του εργάτη. Σφυρηλατήθηκε μέσα σε χείμαρρους πύρινων λόγων των μιναδόρων και του συνδικάτου, δεν άργησε να βρει ρόλο και να περάσει στον ομαδικό αγώνα διεκδικήσεων των εργασιακών δικαιωμάτων.

– Μα και πια είναι η ιδανική κοινωνία, τι πίστευε ο Λάμπρος; άλλη μια φορά σα να έσκυψε εκείνος ο ζεστός “κόκκινος” Άη Βασίλης και ψιθύρισε:

“Μια ανθρώπινη κοινωνία χωρίς έθνη, με δυο γλώσσες, την τοπική και τη διεθνή, και με μία σημαία δίχρωμη. Το ένα χρώμα θα συμβολίζει το αίμα μας που είναι κόκκινο, και το άλλο θα συμβολίζει την αδελφική ειρήνη και θα είναι άσπρο. Μια ανθρώπινη κοινωνία χωρίς χρήμα! Τη θέση του χρήματος θα πάρουν πλαστικές κάρτες με την φωτογραφία, με το όνομα, με το χρόνο και τόπο γεννήσεως, και με το επάγγελμά μας μέσα στην ονειρώδη κοινωνία. Μια κοινωνία χωρίς πωλητές, μεσίτες και εκμεταλλευτές. Χωρίς στρατιώτες και στόλους. Χωρίς πολεμικά αεροπλάνα και πολεμικές μηχανές του αλληλοσπαραγμού. Χωρίς τους μεσάζοντες που σήμερα εκμεταλλεύονται τον ιδρώτα των άλλων, χωρίς τους μικροεπιχειρηματίες. Όλα θα ανήκουν στο λαό, όπως σήμερα έχομε τα ταχυδρομεία, τα δημόσια σχολεία, τις εκκλησίες, πολλά νοσοκομεία, κλπ. Μια κοινωνία χωρίς κοσμήματα που σήμερα φορούμε για επίδειξη και για να γελάσουμε κάποιον ή κάποια. Με την πλαστική κάρτα θα δικαιούμεθα όλα τα μέσα της ζωής και από τα 50 και άνω θα ταξιδεύουμε για να γνωρίσουμε όλο τον κόσμο στον οποίο ερχόμαστε να ερωτη- θούμε και φεύγουμε χωρίς να θέλουμε. Όταν φεύγουμε από αυτόν τον κόσμο, το μόνο πράγμα που θα πάρουμε μαζί μας θα είναι αυτή η καρτέλα, και τίποτε άλλο. Αν αυτή η ονειρώδης κοινωνία δεν θα γεννηθεί μέσα σε λίγες δεκάδες χρόνια, τότε οπωσδήποτε η σημερινή κοινωνία θα αυτοκτονήσει με την πυρηνική ενέργεια.” Λ.Ι.Σ., Μάρτιος 1980

Ο Λάμπρος θα αφήσει τα ορυχεία, πιάνει δουλειά ως λούστρος στην πόλη Μπελλαίρ του Οχάιο και έχει μηνιάτικο 30 δολάρια. Δεν θα μείνει εκεί, προσλαμβάνεται σε εργοστάσιο κατασκευής ντενεκέδων της πόλης Κέννισμπεργκ όπου πολλοί Καρπάθιοι δούλευαν, μεταξύ των οποίων και από τις Πυλές Γεώργιος Παπανικολάου, μέλος του Αμερικανικού Πολιτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Αυτός γίνεται ο μέντορας του Λάμπρου στο εργατικόν κίνημα και στους αγώνες.

Το 1921 θα επιστρέψει στην Κάρπαθο, όπου θα παραμείνει μια 5ετια και θα παντρευτεί τη 14χρονη Μαριγώ, το μόνο παιδί του Ιωάννη Μ. Σκούλου και της Άννας, το γένος Παπά Γεώργη Γεργατσούλη. Αναγκάζεται να γίνει αγρότης, αφού οι ιταλικοί νόμοι δεν του επιτρέπουν να ταξιδέψει για την Αμερική, η φαμίλια του μεγαλώνει και γεμίζει κορίτσια!

– Τι είναι αυτό που τον δένει τόσο σφιχτά με τον τόπο καταγωγής; τι είναι η Κάρπαθος για τον Λάμπρο; Έφτανε ένα ποίημα για να περιγράψει το πάθος, τη λατρεία για τον τόπο του:

Αφιερωμένο στους γονείς μου Γιάννη και Βαγγελούλα Σταματιάδη-Κάτρου. ΛΑΜΠΡΟΣ ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗΣ

Το 1925 επιτέλους επιστρέφει στην Αμερική, πιάνει δουλειά στο εργοστάσιο χαλυβουργίας και δε σταματά να αγωνίζεται για τα εργατικά δικαιώματα. Αντιμετωπίζει την ένοπλη βία της αστυνομίας, των φρουρών του Στέιτ και της Κυβέρνησης, αλλά και την αντεργατική προπαγάνδα του τύπου, ακόμη και του κλήρου που συνιστούσε στο εκκλησίασμα να μη γίνονται θύματα κοινωνικών επαναστατών και να επιστρέψουν όλοι στις δουλειές τους, δηλαδή στην ομαλότητα της εκμετάλλευσης! Ο Λάμπρος δε γλυτώνει το ξύλο και φτάνει μέχρι και τη φυλακή.

Την ίδια περίοδο δεν λησμονεί το νησί του, η Κάρπαθος το 1924 χτυπήθηκε από δυνατό σεισμό, ανάμεσα στα κατεστραμμένα κτήρια και το σχολείο στο χωριό του Λάμπρου, στο Απέρι.

Ο Λάμπρος Σταματιάδης μαζί με τον Πολυχρόνη Βασιλάκη, και τους αδελφούς Μανώλη, Ηλία και Νίκο Παπαγεωργίου, δεν έχασαν στιγμή, αποφάσισαν να μαζέψουν χρήματα. Έφτασαν στο κατάστημα του Πολυχρόνη Παπαδάκη, όπου συναντήθηκαν με τους συμπατριώτες: Δημήτρης Εμμανουήλ Παναγιώτου, Εμμανουήλ Χ.Π. Γεωργιάδης, Εμμανουήλ Π. Βασιλείου Πετρίτης, Νίκος Πολ. Νισύριος και Μηνάς Ν. Λεντής, ομόφωνα αποφάσισαν να οργανώσουν έρανο για τα ξαναχτίσουν το σχολείο στο Απέρι. Οι προσπάθειες του Σταματιάδη, καθώς και των υπολοίπων μεταναστών, εντάθηκαν μέσα από τη δημιουργία του πρωτοπόρου Συλλόγου “ΟΜΟΝΟΙΑ”, ειδικά μετά το τέλος του πολεμου και την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου.

Εκτός από χρήματα πάλευαν για να μαζέψουν κάθε είδους γραφικής ύλης, βιβλία, μολύβια και τετράδια, αλλά και ρούχα, παπούτσια, φάρμακα, οτιδήποτε έμπαινε μέσα στα μπαούλα, ήταν απλώχερη βοήθεια για το λατρεμένο τους νησί.

Ο Λάμπρος διώκεται για τις ιδέες και τη δράση του και γίνεται Λούης

Ο Σταματιάδης δεν ήταν ο “φρόνιμος μετανάστης” απολύθηκε και κυνηγήθηκε για τις αρχές του, έμεινε άνεργος κι αποφάσισε να αλλάξει εργασιακό περιβάλλον.

Από τα εργοστάσια τενεκέδων βρέθηκε σερβιτόρος στο Μπρούκλιν κι από εκεί δούλεψε σε μεγάλα και αριστοκρατικά ξενοδοχεία της Νέας Υόρκης.

Το όνομα του γρήγορα μπήκε στις black list των ξενοδόχων, αιτία η ορμητική συνδικαλιστική δράση του, έτσι αναγκάστηκε να αλλάξει το όνομα του και έγινε ο Λούης Στάμος.

Ο Λάμπρος είχε αριθμό βιβλιαρίου 711, ενώ τα μέλη έφταναν τις 30.000. Ήταν ένας από τους δημιουργούς του Σωματείου, που αναφερόταν στην Αμερικανική Εργατική Ομοσπονδία, τα μέλη του οποίου ξεπερνούσαν τα 30 εκατομμύρια. Περίπου 35 χρόνια (1942-1962) εργάστηκε σερβιτόρος στην Νέα Υόρκη, στην κεντρική Λέσχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στο πρώτης κατηγορίας Χοτέλ Μπίλτμορ και στο Γουόλντορφ της Αστόρια, εκεί γνώρισε τις προσωπικότητες που προωθούσε το σύστημα εκείνη την εποχή.

Όπως ο ίδιος σημειώνει στην βιογραφία του:

“Υπηρέτησα το Συνδικάτο απόλυτα αφιλοκερδώς, όχι μόνο σαν αντιπρόσωπος στις γενικές συνελεύσεις, υπηρέτησα ακόμη και ως μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Λόκαλ 6. Εις αναγνώριση της δράσης μου, το όνομά μου καταχωρήθηκε μεταξύ των πρώτων χιλίων αγωνιστών που προσέφεραν περισσότερο από το μερίδιό των στην τιμητική μπρούτζινη πλάκα που βρίσκεται στην είσοδο του μεγάρου της Εργατικής Ενώσεως επί της 8ης Λεωφόρου και 44 Δρόμους και το οποίο κόστισε τότε πάνω από δύο εκατομμύρια δολάρια. Εκεί στεγάζονται τα γραφεία της Επαγγελματικής Ενώσεως που έχει περί τις είκοσι χιλιάδες μέλη. Είμαι επίσης μέλος της Αμερικανικής Εργατικής Ομοσπονδίας και της Βιομηχανικής Εργατικής Επιτροπής”.

Όρθιοι και καθιστοί αριστερά είναι άγνωστοι. Στο κέντρο (όρθιοι) είναι ο Πολυχρόνης Παπαδάκης και δεξιά ο Λάμπρος Σταματιάδης, (γύρω στο 1920). Η φωτο από το βιβλίο του, το ταξίδι της ζωής μου

…στα υψώματα Τζάκσον Ηάιτς, της Νεοϋορκέζικης «Μακρονήσου» (long island) από εκεί ο Λάμπρος Σταματιάδης έβλεπε και μετρούσε τον κόσμο …

Ο Μιχάλης Πρωτόπαπας θυμάται τον ξεχωριστό του φίλο, σκιαγραφεί τον συντοπίτη του Λάμπρο και συγκινείται:

“Απέφευγε να μιλάει με εκείνους που δεν ήθελαν να ακούσουν, δε τον ενδιέφεραν οι ανούσιες, δίχως γνώση, κόντρες. Έλεγε πως τα λεφτά, τα δολλάρια, όσα κι αν υπάρχουν δε μπορούν, δε φτάνουν για να καλύψουν τα κενά μας. Ο Λάμπρος πάνω από όλααγαπούσε τον άνθρωπο, έβλεπε πολλές δεκαετίες μπροστά, αγωνίστηκε με πάθος και αυταπάρνηση για τις επόμενες γενιές, δε μπορούσε να φανταστεί ότι θα ζήσουν τα βάσανα που πέρασε ο ίδιος. Ήταν, εξακολουθεί να είναι, πρότυπο μεταναστών, όμως εκείνοι που διαφωνούσαν συνήθως ένιωθαν φόβο, δεν μπορούσαν να τον αντιμετωπίσουν και τον απέφευγαν”.

Οι αδικίες, που με αυτές αναμετρήθηκε ο Λάμπρος, εξακολουθούν να χωρίζουν σε ντόπιους και ξένους τους εργάτες, να τους τάζουν δωράκια, να τους ξεμοναχιάζουν κι ύστερα να τους τσακίζουν δίχως έλεος.

Ένας μετανάστης-αντάρτης, αυτό ήταν ο Σταματιάδης, 120 χρόνια από τη γέννηση του εξακολουθεί να μας κάνει περήφανους και να μας δινει κάτι από τη φλόγα του.

Βιογραφία του Λάμπρου Σταματιάδη: http://www.huc.org/publications/Stamatiades_Greek_111813.pdf

 

Αναθεμα

Υπαρχει το αναθεμα στο Σταυρο Διδυμων αλλα υπαρχει και το αλλο Αναθεμα στις 12 Δεκεμβρη 1916 στον πρωτο εμφυλιο του 20 αιωνα για την χωρα μας (ειχαν προηγηθει αλλοι τον προηγουμενο αιωνα)και κατα καποιο τροπο ο διχασμος σε βασιλικους δημοκρατικους συνεχιστηκε στον εμφυλιο 46-49 .Αναθεμα εγινε σε ολη την Νοτια Ελλαδα και στο Αργος αλλα και στο Κρανιδι.

Μαλιστα τον Δεκεμβρη του 16 κυκλοφορησε στην Πελοποννησο εντυπος αφορισμος υπο μορφη λιβελλογραφηματος πλαστογραφημενος με υπογραφες ανυπαρκτων επισκοπων που ελαβε αδεια κυκλοφοριας απο το Συμβουλιο Εφετων στο Ναυπλιο.

Ο Επισκοπος Υδρας και Σπετσων Προκοπιος οταν πηραν την εξουσια οι Βενιζελικοι ηταν αναμεσα στους Επισκοπους που μηνυθηκαν λογω αναμιξης τους σε «κοσμικες φροντιδες» δηλαδη κομματικες διαμαχες με αποκορυφωμα το Αναθεμα του Δεκεμβρη.Παντως η δικια του ηταν μια απο τις τεσερες  μηνυσεις που δεν εκδικαστηκαν  αναμεσα στις 31 υποθεσεις που απασχολησαν το δικαστηριο.

Δυστυχως οι πληροφοριες για την Ερμιονιδα ειναι σκορπιες και μη καταγραμενες και επιβεβαιωμενες, καπου στην κατω πλατεια ηταν ο τοπος.Θυμιζω πως στην γειτονια αυτη ηταν και ειναι το σπιτι του Ρεπουλη του πιο κοντινου συνεργατη του Βενιζελου.Καλο θα ηταν καποιος -α να καταγραψει υλικο απο αυτη τη περιοδο.Ακομα μου εχουν πει πως στα Διδυμα πετουσαν τη νυχτα πετρες στις σκεπες σπιτιων Βενιζελικων.

Επισης καλο θα ηταν να καταγραφει η θεση στην διαμαχη του δικου μας Φωστινη (το 1922 εκλέχθηκε Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου το 1944 επέστρεψε στην Ελλάδα και τοποθετήθηκε στη θέση του Μητροπολίτη των Ενόπλων Δυνάμεων και το 1946 μητροπολιτης  Χιου) στα γεγονοτα.Θυμιζω πως ο Φωστινης συμμετειχε ενεργα στην Βενιζελικη εκστρατεια του 1919 Ελληνικων στρατευματων αναμεσα σε αλλες χωρες για την  καταστολη της επαναστασης στην σοβιετικη ενωση.

 

11 Νοεμβρη 1918. Το τελος του πρωτου παγκοσμιου πολεμου

Στην Αγγλια στις 11/11 στις 11 το πρωι ο κοσμος στεκεται για ενα λεπτο ακινητος προς τιμην οσων επεσαν στον πρωτο παγκοσμιο πολεμο.Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος,  στοίχισε 16 εκατομμύρια νεκρούς και εξαφανισθέντες και 20 εκατομμύρια τραυματίες στα πεδία των μαχώνΗ φωτογραφια ειναι απο το  περασμενο Σαββατο στο Χερεφορντ στην κεντρικη πλατεια.

Πρωτα μια λεπτομερεια.Παρασκευη και Σαββατο στο κεντρο της πολης λειτουργει υπαιθρια αγορα και υπαρχουν και περιπτερα με εθνικ κουζινες.Εντυπωσιακο το περιπτερο με  Ταυλανδεζικη κουζινα.Υπηρχε και ενα αλλο «ο αυθεντικος Ελληνας» με ενα γυρο και κατι σαλατες επαιζε μουσικη καποιο ελληνικο σκοπο .Ο υπευθυνος δεν γνωριζε περι του ενος λεπτου σιγης και ηταν δυσαρεστο μεσα σε μια πλατεια ακινητων ανθρωπων και νεκρικης σιγης να ακους ελληνικη μουσικη.Πηγαν και το επεσημαναν τουλαχιστον δυο ανθρωποι και η μουσικη σταματησε.

Το ιδιο αβολα ενιωσα λιγες μερες πριν στο καρτιε Λατεν στο Παρισι (οπου βρεθηκα για τρεις μερες) στην εικονα των Ελληνικων φαγαδικων.Διπλα στα Γαλλικα και Ιταλικα καλαισθητα εστιατορια ηταν σουβλατζιδικα εμφανισης και ποιοτητας που δεν συναντας πλεον στην Ελλαδα. Αθλια εικονα και εκπροσωπηση της Ελληνικης κουζινας . Σιγουρα υπαρχουν καλα Ελληνικα εστιατορια στο Παρισι για τους ψαγμενους αλλα εκει στο κεντρο οπου περνουν καθημερινα χιλιαδες τουριστες απο ολο τον πλανητη η ελληνικη παρουσια ηταν θλιβερη.

Πισω λοιπον στις 11/11 στις 11 το πρωι.Στην Αγγλια υπαρχει μια μαζικη ψυχωση για αυτη τη μερα γινωνται παρελασεις παλαιων πολεμιστων καταθεσεις στεφανων απο το παλατι και σχεδον ολοι κυκλοφορουν με μια κοκκινη παπαρουνα στο πετο.Επειδη ομως η γιορτη ειναι υπερ των πεσοντων οχι μονο στο Α πολεμο αλλα και ολων Αγγλων στρατιωτων σε ολους τους ιμπεριαλιστικους πολεμους της Μεγαλης Αυτοκρατοριας και εχει σαφως μιλιταριστικο και φιλοπολεμικο περιεχομενο υπαρχουν και οι ειρηνιστες με την λευκη παπαρουνα  στο πετο που γιορταζουν την ληξη του πολεμου και την ειρηνη.Τωρα ποια παπαρουνα καλιεργουν στο Αφγανισταν οπου εδω και χρονια οι αξιοι μισθοφοροι της πρωην αυτοκρατοριας στηριζουν το καθεστως ειναι μια αλλη ιστορια.

Σε συζητησεις στην τηλεοραση περιπου περνουν το μηνυμα πως η κοκκινη παπαρουνα ειναι υποχρεωτικη και οποιος δεν την φορα ειναι απατρης.Τα παιδια στο σχολειο φτιαχνουν παπαρουνες και τις πουλανε 50 λεπτα.Γιατι ξεχασα να σας πως πως τα χρηματα απο την πωληση της παπαρουνας πανε στην Βρετανικη Βασιλικη Λεγεωνα που τα διαθετει σε πρωην στρατιωτικους για διαφορες αναγκες.Μισθοφορους επαγγελματιες στρατιωτικους μην το ξεχναμε.

Γιορταζουν λοιπον το τελος του πολεμου.Ομως δεν γιορταζουν την Οκτωβριανη επανασταση και ολες τις αλλες εργατικες εξεγερσεις  στην Ευρωπη οπως   στην Ουγγαρια  την Αυστρια που οδηγησαν στο τελος αυτης της μαζικης σφαγης του κεφαλαιου για το μοιρασμα του πλουτου.

Αλλα και κατα την διαρκεια του ιμπεριαλιστικου πολεμου εναντια στο Σοβιετικο καθεστως που ακολουθησε (συμμετειχε και η Ελλαδα με τον δικο μας Φωστινη να παιζει διακριτο ρολο αλλα και εγινε ο πρωτος εμφυλιος στην χωρα μας στα συγχρονα χρονια. Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε συνολικές απώλειες 27.000 ανδρών στα πεδία των μαχών (6.000 νεκρούς και αγνοούμενους και 21.000 τραυματίες)την εξεγερση των Σπαρτακιστων στην Γερμανια και αμεσως μετα την εξεγερση των Ιταλων εργατων.Αλλα και στην Ισπανια μετα την ιδρυση της CNT το 1911 ειχε στρωθει με αγωνες ο δρομος για το ιστορικο καλοκαιρι της Αναρχιας στα 1936

 

Θυμισου θυμισου την 5 Νοεμβρη

Να καει να καει η Βουλη.

Οι συνομωτες της 5ης Νοεμβρη 1605

Η συλληψη του Γκαυ Φωκς στα υπογεια του κοινοβουλιου διπλα στα 36 βαρελια με το μπαρουτι.Αν ειχε αναψει το φυτιλι θα ηταν μια εκρηξη πελωρια που θα κατεστρεφε μεγαλο μερος του κεντρου του Λονδινου σε αποσταση ενος μιλιου (εναμιση χιλιομετρο)απο το κοινοβουλιο.

Στην Αγγλια το βραδυ σαν σημερα οι πολιτες αναβουν φωτιες (bonfire)και μετα απο μια πορεια στον κεντρικο δρομο της πολης μαζευονται σε ανοικτο χωρο οπου καινε το ομοιωμα του Γκαυ Φωκς και ριχνουν πυροτεχνηματα.Στον χωρο υπαρχει ποτο μουσικη φαγητο.

Χθες βραδυ υπηρχε για λιγο και μια πανσεληνος να σου μαχαιρωνει τη καρδια.

Κανονικα καινε τον Γκαυ Φωκς οπως στην Ελλαδα καινε τον Ιουδα σε καποια μερη (δυστυχως και στην Ερμιονιδα) αλλα χθες βραδυ στην γιορτη που παρακολουθησα καηκε ενας ξυλινος δρακος (συμβολο της Ουαλιας )και ο παρουσιαστης μας παροτρυνε να φωναξουμε «να καει το κακο».Αλλου σε σπιτια καινε αλλα συμβολα.Σε καποιο σπιτι εκαψαν ομοιωμα με την επιγραφη Ντοναλντ Τραμπ σαν εκπροσωπο του κακου.

Ισως παντως σιγα σιγα το καψιμο συμβολων καποτε με την μορφη ανθρωπου (προαιωνιο εθιμο καθαρσης εξορκισμου τιμωριας και εξαγνισμου) ξεπερνιεται στις πολιτισμενες κοινωνιες.Μακαρι και στη χωρα μας.

Να πουμε πως ο Γκαυ Φωκς (επαναστατικο ψευδωνυμο John Johnson)και η  παρεα του ηταν κατι σαν ενοπλη οργανωση με θρησκευτικο περιεχομενο (καθολικοι)και η σχεδιαζομενη ανατιναξη του κοινοβουλιου στις 5 Νοεμβρη 1605 με τον προτεσταντη (αφορισμενο απο τον Παπα )βασιλια Τζαιημς και ολους τους βουλευτες δεν ηταν καθολου αναρχικη πραξη η εστω κατα της εξουσιας γενικα οπως ειναι η μασκα των Ανωνυμων που προερχεται απο το εργο κομικ του Μουρ V for Vendetta.

Το ονομα το πηραν γιατι ενας απο τους «συνομωτες της μπαρουτης» εστειλε ανωνυμο γραμμα (‘Monteagle Letter’)προειδοποιησης στις 26 Οκτωβρη στον καθολικο βουλευτη William Parker βαρωνο του Monteagle να μην παει εκεινο το βραδυ στο κοινοβουλιο και ετσι γεννηθηκαν υποψιες και αρχισε να αποκαλυπτεται η προγραμματισμενη ενεργεια.Παντως η ιστορια ειναι μπερδεμενη.Ο Τζαιημς ο 6ος στην Σκωτια και πρωτος στην Αγγλια ξαδερφος της ακληρης Ελισαβετ που ηταν μετακλητος στον θρονο της Αγγλιας ειχε ολη την οικογενεια του και την γυναικα του καθολικους.Οταν συνεληφθει ο ΓΦ και ρωτηθηκε γιατι τοση βια κατα του Βασιλια απαντησε με το εθνικιστικοτατο To blow you Scotch beggars back to your own native mountains!

Οσο για τους προτεσταντες (Χριστιανοι κι αυτοι) κανανε τοσα και τετοια βασανιστηρια στους συλληφθεντες που ο ΓΦ με σπασμενα ολα τα ακρα του επεσε απο την εξεδρα του απαγχονισμου και σκοτωθηκε σπαζωντας το κεφαλι του Μετα κομματιασαν το σωμα του οπως και των υπολοιπων.

Τοσο καλα και Χριστιανικα για οσους κατηγορουν τους φανατικους μουσουλμανους.

Και αν πιστευετε πως αυτο ηταν η εξαιρεση διαβαστε πως εκτελεσθηκε το 1430 η Ιωαννα της Λωραινης απο το θρησκευτικο δικαστηριο.(Δεν είναι γνωστό πότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το κάψιμο στην πυρά ως τρόπος εκτέλεσης, αλλά υπάρχει μια καταγραφή για τέτοια εκτέλεση το 1222, όταν ένας διάκονος κάηκε στην Οξφόρδη επειδή ασπάστηκε την ιουδαϊκή πίστη, προκειμένου να παντρευτεί μιαν εβραία.)Τι βασανιστηρια εκαναν οι Χριστιανοι σε Χριστιανους για λογους θρησκευτικους.

Απο τον ΓΦ προερχεται η προσφωνηση Γκαυς στα Αγγλικα που σημαινει κατι σαν «παιδια «.Υπαρχει και ενα  σχετικο ποιημα¨αλλα υπαρχουν και αλλες παραλλαγες της ιστοριας.ΕΔΩ αρκετες πληροφοριες

English Folk Verse (c.1870)

The Fifth of November

Remember, remember!
The fifth of November,
The Gunpowder treason and plot;
I know of no reason
Why the Gunpowder treason
Should ever be forgot!
Guy Fawkes and his companions
Did the scheme contrive,
To blow the King and Parliament
All up alive.
Threescore barrels, laid below,
To prove old England’s overthrow.
But, by God’s providence, him they catch,
With a dark lantern, lighting a match!
A stick and a stake
For King James’s sake!
If you won’t give me one,
I’ll take two,
The better for me,
And the worse for you.
A rope, a rope, to hang the Pope,
A penn’orth of cheese to choke him,
A pint of beer to wash it down,
And a jolly good fire to burn him.
Holloa, boys! holloa, boys! make the bells ring!
Holloa, boys! holloa boys! God save the King!
Hip, hip, hooor-r-r-ray!

 

 

Tρια χρονια χωρις τον Βασιλη Λαδα

Ο Βασιλης Λαδας εφυγε απο τον κοσμο στις 15 Οκτωβρη του 2014.Εδω στην πανω πλατεια αφου ειχε ψηφισει στο Γυμνασιο Κρανιδιου.Στην επιστροφη στον Καμπο τραγουδησαμε πολυ ομορφα.

Ο Βασιλης Λαδας καθοδηγητης στο ΚΚΕ πολλων νεων ανθρωπων στην επαρχια και παλιος κομμουνιστης Μακρονησιωτης, υποψηφιος βουλευτης, ακολουθησε το ΝΑΡ στο ξεκινημα του, δημοτικος συμβουλος Κρανιδιου, εξεφρασε ολους τους χωρους της αριστερας στο τελος της ζωης του

Ο Βασιλης Λαδας αγαπουσε την μουσικη( και επαιζε μουσικη), το ποδοσφαιρο απο τα ιδρυτικα μελη και πρωταγωνιστης της τοπικης ομαδας στο ξεκινημα της , τα ζωα, την ειρηνη, τις πορτοκαλιες στο κτημα του στον καμπο , φιλος με τους Ινδους που δουλευαν στο κτημα, ενεργος πολιτης μεχρι τα βαθια γεραματα του….Ο Βασιλης ηταν φιλος και συντροφος μου.Ατελειωτες κουβεντες στο σπιτι μου και το δικο του….Γνωστης της ιστοριας του Κρανιδιου σε καθε της λεπτομερεια, ειχαν στοιχειωσει την ζωη του οι χαμενοι συντροφοι κυριως ο Κρεστας.

Τα βιβλια του τελειωνουν σιγα σιγα.Σε μια ντουλαπα στο κλειστο σπιτι στο Κρανιδι υπαρχουν καποιες στιβες που τις τρωει η υγρασια.Μετα το φευγιο του Γιαννη δυσκολα μπορει να βρεθει τροπος να υπαρχει προσβαση.Τα τρια αυτα βιβλια ηταν τα παιδια του.Μου ζητησε να μοιραστουν στον κοσμο.Καταγραφη της τοπικης ιστοριας.Οσα μου εδωσε ο Γιαννης τα μοιρασα πηγα και στην Αθηνα σε βιβλιοθηκες και τα αφησα.Ομως τελειωνουν.

Μπορειτε να τα βρειτε να τα διαβασετε και να αναζητησετε πληροφοριες

Στις βιβλιοθηκες του Δημου στο Κρανιδι  (διατιθενται δωρεαν)και την Ερμιονη

Στην Εθνικη Βιβλιοθηκη της Ελλαδας στην  Αθηνα (οδος Πανεπιστημιου)

Στα ΑΣΚΙ στην Αθηνα (πλ Ελευθεριας 1 Κουμουνδουρου)τηλ 2103223062

Το ιστολογιο του ειναι http://ladasvasilis.wordpress.com/

Υπαρχει καποιος αρμοδιος στον Δημο να ενδιαφερθει κ Δημαρχε;