Mερα που ειναι.

Επειδη σημερα θα κρυφτει η πραγματικοτητα οπως καθε χρονο κατω απο τονους παραμυθια περι εθνικης ανεξαρτησιας , λαικης κυριαρχιας.

25η Μαρτιου επετειος της Επαναστασης . Ολα ξεκινησαν τρια χρονια πριν καθιερωθει η εθνικη γιορτη ,με το υπόμνημα το οποίο ο Ιωάννης Κωλέττης υπέβαλε στον Όθωνα ως πρόταση σχεδίου νόμου.Το έγγραφο του Κωλέττη, τότε Υπ. Εσωτερικών, έχει ημερομηνία 22 Ιαν./2 Φεβρ. 1835 και προτείνει στον Βασιλέα τη θέσπιση εορτασμών με πανελλήνιους αγώνες παρόμοιους με αυτούς της αρχαίας Ελλάδας. Η εισήγησή του είναι σε γαλλική γλώσσα με γερμανική περίληψη. Αναφέρει ότι ο «περίφημος Γερμανός» (celebre Germanos) κήρυξε την Επανάσταση στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, και ότι η επανάσταση γενικεύτηκε στην Πελοπόννησο την 25 Μαρτίου την οποία και θεωρεί ως εναρκτήρια ημερομηνία μιας νέας εποχής για την Ελλάδα. Ο εορτασμός «εἰς τὸ διηνεκὲς» της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα 980 / 15(27)-3-1838 ^[24][25] της Κυβέρνησης Όθωνος και συγκεκριμένα του Γεώργιου Γλαράκη, γραμματέα της Επικρατείας (υπουργού) επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών. Ο Γλαράκης ήταν ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του ρωσικού κόμματος, των Ναπαίων εμπλεκομενος στην συνομωτικη αντικαθεστωτικη  οργανωση «Φιλορθοδοξος εταιρεια » .Ο Όθωνας προσπαθούσε να ενισχύσει τη δημοτικότητά του προσεταιριζόμενος την απήχηση των εκφραστών της Ορθοδοξίας, και ενδεχομένως σε αυτό να οφείλεται η θρησκευτική χροιά του διατάγματος και η καθιέρωση της εορτής . Πιστεύεται λοιπόν πως με την αλλαγή της ημερομηνίας «η εθνική γιορτή έχανε τον πολιτικό και επαναστατικό χαρακτήρα και έπαιρνε θρησκευτική απόχρωση» με ό,τι συνεπαγόταν κάτι τέτοιο για τις διεκδικήσεις περί δημοκρατικότητας και συντάγματος.Παντως δεν το απεφυγε τελικα το Συνταγμα ο Βαυαρος εγκαθετος των Αγγλων μετα την εξεγερση της 3ης Σεπτεμβρη 1843 πεντε  χρονια μετα.Θυμιζω η επανσταση του 1821 δεν εγινε για να εχουμε Βασιλια.

Κατά τον συγγραφέα Δ. Φωτιάδη και άλλους, ως εθνική γιορτή πριν το 1838 θεωρούνταν η 1η Ιανουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία ψηφίστηκε από την 1η Εθνοσυνέλευση της Πιάδας (Νεας Επιδαύρου) το 1ο Ελληνικό «Σύνταγμα», ήτοι «Προσωρινό Πολίτευμα»

Παμε ομως πισω στην αρχη.

Η πτωση των Ελληνικων πολεων στην αρχαιοτητα εγινε γυρω στο 200 πΧ οταν η Ρωμαικη αυτοκρατορια κατεκτησε και την περιοχη που σημερα ειναι το Ελληνικο κρατος . Η Ανατολικη Ρωμαικη Αυτοκρατορια στην συνεχεια η γλωσσα ο πολιτισμος και η θρησκεια που επεβαλε στην επικρατεια της, κρατησε μεχρι την πτωση της Κωνσταντινουπολης το 1453 οταν  τα ηνια ανελαβε η Οθωμανικη αυτοκρατορια και συνεχισε οπως οι προηγουμενοι δινοντας μαλιστα περισσοτερα προνομια (και υποχρεωσεις)στον κληρο. Στο μεταξυ πριν την πτωση αλλα και μετα ,  Φραγκοι ,Καταλανοι , Φλωρεντιανοι  , Ενετοι  , κατειχαν διεκδικουσαν κερδιζαν και εχαναν μεγαλα τμηματα της περιοχης που σημερα εναι το Ελληνικο κρατος πολλες φορες και για πολλα η λιγωτερα χρονια .Νεες εθνοτητες της αυτοκρατοριας Ιλλυριοι , Σλαυοι, Τουρκοι , Βλαχοι , Αρμενιοι , Συριοι , ανθρωποι της Βορειας Αφρικης της Μικρας Ασιας (αλλα και «Ευρωπαιοι» καθε εθνοτητας που κατεκτησε την περιοχη) εγκατασταθηκαν στον σημερινο Ελλαδικο χωρο αναμιχθηκαν με τους κατοικους του, θρησκευτικες μειονοτητες (οπως οι Ισπανοι Εβραιοι Σεφαραδητες  στην Θεσσαλονικη και αλλου) εστησαν τις βασεις της ζωης τους , αλλα και οι Ρωμιοι Χριστιανοι Ορθοδοξοι εμποροι (οχι απογονοι των Αρχαιων Ελληνων και του πολιτισμου τους)εξαπλωθηκαν σε ολα τα Βαλκανια την Βορεια Αφρικη αλλα και την Μικρα Ασια.

Πριν απο διακοσια χρονια εγινε μια εκπληκτικη αλλαγη στην ανθρωποτητα .Πρωτη φορα μετα απο χιλιαδες χρονια οι ανθρωποι επαψαν να πιστευουν πως οι αυτοκρατοριες οι Βασιλιαδες και οι Θρησκειες ειναι φυσικο φαινομενο και αναζητησαν μια αλλη κοινωνικη οργανωση. Κατι αντιστοιχο εγινε πριν 2.5 χιλιαδες χρονια στις Αθηναικες πολεις με την Δημοκρατια.Η αλλαγη αυτη δεν εγινε σε μια στιγμη προετοιμαζοταν για αιωνες , υπηρχε σαν ιδεα σαν αναζητηση  για αιωνες  μεσα σε εξεγερσεις φιλοσοφικες αναζητησεις οικονομικη εξελιξη.

Ομως σαν μια κοσμικη εκρηξη η ανθρωποτητα ηταν ετοιμη απο πλευρας επιστημονικης αλλα και οικονομικης εξελιξης  και εκει στα τελη του 18ου αιωνα αρχες του 19ου εφτιαξε τα εθνικα κρατη.Διότι δεν υπάρχει ανάδελφη επανάσταση. Οι επαναστάσεις ξεσπούν πάντοτε συνομιλώντας η μία με την άλλη.  Και τα κρατη , οι νεες πατριδες (η γη των πατερων), εφτιαξαν εθνικοτητες-λαους , μεσα στα συνορα τους , εφτιαξαν πολιτες με δικαιωματα και υποχρεωσεις , με το δικαιωμα να ψηφιζουν τους εκπροσωπους τους . Εφτιαξαν εθνικη γλωσσα , ιστορια , εκπαιδευση για ολους  , εθνικους στρατους , κοινοβουλια και πολιτικα κομματα , συνδικατα και ολα αυτα που σημερα με το περασμα του χρονου αναγνωριζουμε σαν αστικη (καπιταλιστικη) αντιπροσωπευτικη δημοκρατια.

Στην κοσμικη εκρηξη του 19ου αιωνα συνεβαλαν πολλα στοιχεια. Και τα αποτελεσματα ηταν καποτε θετικα καποτε αρνητικα.Η γεννεση αυτη για παραδειγμα εφερε ιδεολογικα τις ρατσες και τον ρατσισμο αλλα και την ισοτητα αναμεσα σε αντρες και γυναικες πρωτη φορα μετα απο χιλιαδες χρονια.Εφερε τον Ναζισμο τον φασισμο τον Σιωνισμο αλλα και τα πειραματα με τα σοσιαλιστικα  καθεστωτα και το οραμα για μια κοινωνια χωρις εκμεταλευση ανθρωπου απο ανθρωπο. Για δημοκρατιες οπου οι εκπροσωποι θα εξυπηρετουν τον λαο και οχι τα μεγαλα οικονομικα συμφεροντα.

Και το  σημαντικοτερο  αρνητικο το οτι οι πονοι της γεννας ειχαν παντα μεσα τους εμφυλιους , επεμβασεις και ελεγχο απο ξενες δυναμεις , αλλα και μεγαλους πολεμους αναμεσα στα νεα κρατη ακομα και δυο παγκοσμιους πολεμους αναμεσα σε συνασπισμους κρατων για την κυριαρχια στον πλανητη.Και τελικα νεες αυτοκρατοριες γεννηθηκαν με νεα μορφη. Μεγαλες δυναμεις ελεγχουν οικονομικα και στρατιωτικα τον πλανητη καταργουν ουσιαστικα τα συνορα και την δυνατοτητα των πολιτων καθε χωρας να αποφασιζουν για την ζωη τους. Τα εθνικα κρατη μεσα σε αυτο το πλαισιο αποκτουν νεα ουσια. Περναμε στις μετα δημοκρατιες οπου στο εξωτερικο των κρατων ,υπαρχει το κελυφος των παλιων δημοκρατικων κατακτησεων αλλα  το περιεχομενο ειναι ενας αγριος αυταρχισμος και εκμεταλευση των πολλων  απο τους λιγους. Και στον πλανητη της εκμεταλευσης των μικρων χωρων απο τις μεγαλες .Η δικια μας χωρα ηταν απο την γεννεση της κατακτημενη απο μεγαλες δυναμεις κυριως την Αγγλια και σημερα κατω απο τον ελεγχο και την κυριαρχια της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η ελευθερια εθνικη ανεξαρτησια  που αναζητησαν το 1821 οι τοτε εξεγερμενοι ειναι παντα ζητουμενη.Και το θεμα δεν ειναι να εξοπλιζομαστε με νεα οπλα που κοστιζουν δισ για να αμυνθουμε απο πιθανη επιθεση της συμμαχου Τουρκιας. Η χωρα ειναι σημερα υπο κατοχη. Παντα ηταν υπο κατοχη μεγαλυτερη η μικροτερη.Συνηθως  οικονομικη καποτε και στρατιωτικη.

Ομως μια μικρη κουκιδα στον χαρτη η δικια μας χωρα ειναι πλεον η χωρα με την δικη της ιστορια , στην συνειδηση μας οχι μονο πατριδα (των πατερων) , αλλα η χωρα των γονεων μας , πατεραδων ΚΑΙ μαναδων. Απο το 1831 μεχρι σημερα μεγαλωσαν τα συνορα της με διαδοχικες ενταξεις στο κορμο της πρωτης εκεινης Ελλαδας και αλλων περιοχων .

Και οσο και αν οι μυθοι περι εθνικου DNA και ιστορικης συνεχειας του Ελληνισμου εχουν περασει πλεον στον χωρο της επιστημονικης αμφισβητησης , μετα απο διακοσια χρονια , υπαρχει πλεον κατακτημενη (οχι παντα με τον καλυτερο τροπο) εθνικη συνειδηση , πολιτισμος , κοινη γλωσσα , σημεια πολιτιστικης αναφορας που μας διαφοροποιουν απο αλλους λαους σε αλλες χωρες . Αν το 1821 η απαντηση των Ρωμιων  στην ερωτηση του ποιος ειναι «Ελληνας» γεννουσε βαθυ προβληματισμο , τωρα πλεον μετα απο διακοσια χρονια , η απαντηση εχει δοθει. Δεν εχει σημασια αν αυτο ειναι θετικο η αρνητικο μεσα σε εναν κοσμο συνεχως μεταβαλομενο , το θεμα ειναι πως υπαρχει . Δεν μας κανει η εθνικη συνειδηση  καλυτερους η χειροτερους αλλα παντως μας ξεχωριζει  με βαση τις ιδιαιτεροτητες μας μεσα σε ενα παγκοσμιοποιημενο καπιταλιστικο συστημα . Ελληνας και Ελληνιδα λοιπον ειναι εκεινοι που ειναι πολιτες του Ελληνικου κρατους. Δεν κανουμε εξεταση αιματος η αναλυση DNA , δεν κοιταμε θρησκεια και χρωμα του δερματος , δεν ψαχνουμε τους προγονους και την εθνοτικη καταγωγη σε βαθος χρονου , δεν κοιταμε τις σεξουαλικες προτιμησεις η τις πολιτικες αποψεις για να πουμε ποιοι ειναι Ελληνες .

Πιστευω πως τιμαμε τους αγωνες για την συγκροτηση αυτου του κρατους , οχι με παρελάσεις και ξυλινους λογους απο εξεδρες μια φορα το χρονο αλλα με τους καθημερινους αγωνες που κανουμε σημερα .Αγωνες που δεν ειναι ιδιοι με εκεινους της αρχης , γιατι οι εποχες αλλαζουν , αλλα κινουνται στην ιδια κατευθυνση.

Τι θελανε λοιπον αυτοι που εχυσαν το αιμα τους εναντια στις καταρεουσες  αυτοκρατοριες την δεκαετια 1821 -1831 και αργοτερα; Ποιοι ηταν αληθεια ; Εκτος απο την Χριστιανικη θρησκεια τι αλλο τους ενωνε ; Ηταν αγνοι αγωνιστες (χωρις συμφεροντα) ολοι τους; Γιατι μπηκαν  σε αυτον τον αγωνα τοσοι πολιτες αλλων κρατων (σελ 393) και αλλων θρησκειων ,που ηρθαν στην εξεγερμενη χωρα μας εθελοντικα , τραυματιστηκαν , σκοτωθηκαν , ξεχαστηκαν;

Εκτος απο τον Βυρωνα που εφερε λεφτα τι ξερετε ενδεικτικα ας πουμε για τον  Σαντόρε Ανίμπαλε ντε Ρόσι ντι Πομερόλο, , (Ντερόσι)τον Σανταροζα (προς τιμην του η οδος που ηταν τα δικαστηρια και η ομωνυμη πλατεια στην Αθηνα) της παρανομης φιλελευθερης οργανωσης Concordia εναντια στον αυταρχισμο του Βικτορα Εμμανουηλ Α ;

Τον Πορτογάλο Αντόνιο ντ’ Αλμέιδα, (παντρεμένος με τη Ζωή Μαυροκορδάτου το 1839 )που εζησε 30 χρονια στην Ελλαδα και ο εγγονος του σκοτωθηκε  στους Βαλκανικους πολεμους . Συμμετειχε αναμεσα σε αλλες μαχες και το 1826 στην μαχη του Μεχμετ Αγα και το  1827 με τον Καραισκακη στην Αττικη οπου μετα τον θανατο του Καραισκακη οι διορισμενοι απο τους Αγγλους επικεφαλης του στρατου Κοχραν και Τσωρτς οδηγησαν στην καταστροφη του Αναλατου στο Φαληρο που εφερε στην συνεχεια την διαλυση του στρατοπεδου του Κερατσινιου και την πτωση της Ακροπολης ;

Πως αντιδρουμε σημερα στην αγρια  επιθεση που δεχομαστε (για αλλη μια φορα) εδω και χρονια απο τις ξενες δυναμεις και τους ντοπιους εκπροσωπους τους ; Μπορει η Ελλαδα να γυρισει σε ενα εθνικο κρατος με κλειστα συνορα να ειναι αυταρκης και ανεξαρτητη ναι η οχι;Μπορουμε , θελουμε , να γινουμε η Κουβα της Μεσογειου; Ποια η σχεση μας με τους αλλους λαους σε αλλες χωρες που αγωνιζονται και αυτοι οπως εμεις για μια αλλη κοινωνια οπως για παραδειγμα οι Γαλλοι σημερα;

Την επανασταση του 1821 δεν την εκαναν οι βολεμενοι αρχι ιερεις και κοτζαμπασηδες. Αυτοι ηταν με την ταξη. Την επανασταση την εκαναν οι «τρελοι» Αυτοι που ελεγαν πραγματα πρωτογνωρα .Αυτοι γεννησαν το νεο που σημερα τιμαμε. Ο Μανωλης (ο Ρηγας απο το Βελεστινο ) ο τρομοκρατης οπαδος της Γαλλικης επαναστασης , ο φονιας του Τουρκου , που απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα «Βουλγάροι, κι’ Αρβανήτες, Αρμένοι και Ρωμιοί, / Αράπιδες, και άσπροι, με μια κοινή ορμή. / Για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί.».Τον προδωσε στους Αυστριακους της Ιερας Συμμαχιας (βλ Ευρωπαικη Ενωση)ο «συντροφος» του, ο Οικονομου (πρακτορας του Πατριαρχειου) και αυτοι με τη σειρα τους στους Οθωμανους (βλ Οτσαλαν)που τον βασανισαν τον επνιξαν και πεταξαν το νεκρο κορμι του στον Δουναβη.

Μετα απο 200 χρονια οι σημερινες αυτοκρατοριες κλονιζονται.Νεες αναδυονται οπως ειναι φυσικο και οι παλιες (παντοδυναμες ακομα παρα την κριση τους)νιωθουν πως απειλειται η κυριαρχια τους.Ο κινδυνος να παει ο πλανητης μας για αλλη μια φορα σε εναν παγκοσμιο πολεμο ειναι μεγαλος.Ομως αυτη τη φορα η καταστροφη δεν θα ειναι μονο εκατομμυρια νεκροι και η ισοπεδωση των υποδομων. Αν χρησιμοποιηθουν πυρηνικα οπλα αυτο θα ειναι το τελος.Του πλανητη οχι της ανθρωποτητας. Οσοι επιζησουν θα βρισκονται για εκατονταδες ισως χιλιαδες χρονια σε εναν εφιαλτη πρωτογνωρο.

Ο καπιταλισμος με τις αξιες του αποδειχθηκε ενας αγριος επιθετικος καρκινος πανω στην γη που μεσα σε μολις διακοσια χρονια εχει φερει καταστροφη στου περιβαλλοντος οση δεν εγινε σε εκατονταδες χιλιαδες χρονια. Οχι δεν φταιει η επιστημη και οι κατακτησεις της ουτε η αυξηση του πληθυσμου.Φταιει ο τροπος που την χρησιμοποιουμε δηλαδη η συσωρευση κερδους και οχι η ποιοτητα ζωης.Ο πλανητης μας ειναι πολυ πλουσιος και μπορει να μας φιλοξενησει αν του φερθουμε με σεβασμο. Αλλα πρωτα πρεπει να σεβασθουμε ο ενας ανθρωπος τον αλλο.

1821

Ο κυριαρχος μυθος

Στα τετρακόσια χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Έλληνες υπέστησαν πολλά και σκληρά: Το χαράτσι, τον βαρύ εκείνο και απαξιωτικό φόρο, το παιδομάζωμα, την πιο οδυνηρή από τις σουλτανικές πρακτικές, και ασφαλώς πολλαπλές θρησκευτικές διακρίσεις και απαγορεύσεις των ελληνικών γραμμάτων. Οι Έλληνες όμως ουδέποτε αποδεχθήκαμε τη δουλεία: συσπειρωμένοι γύρω από τους πνευματικούς μας ταγούς διατηρήσαμε τη χριστιανική μας θρησκεία, σε κρυφά σχολειά καλλιεργήσαμε τα ελληνικά γράμματα, κλέφτες στα βουνά συντηρήσαμε το αδούλωτο πνεύμα και φαναριώτες στην Πόλη διεισδύσαμε στον κρατικό μηχανισμό, ωσότου, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, και οργανώσαμε τη Μεγάλη Επανάσταση. Στα επτά χρόνια του Αγώνα ξεδιπλώσαμε αρετές και ικανότητες αντάξιες των αρχαίων μας προγόνων: Στρατηγική, όπως ο Κολοκοτρώνης στα Δερβενάκια, ηρωισμό όπως ο Διάκος στην Αλαμάνα, αυτοθυσία όπως ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι, ανθεκτικότητα όπως οι πολιορκημένοι στο Μεσολόγγι. Οι αγώνες και τα πάθη μας γέννησαν το φιλελληνικό κίνημα που επηρέασε την κοινή γνώμη της Ευρώπης και ανάγκασε τις κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων να σταθούν δίπλα μας στην κρίσιμη στιγμή: την ώρα που η Επανάσταση κινδύνευε από την επέλαση των τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ πασά. Αποκτήσαμε έτσι την εθνική μας ελευθερία, το δικό μας εθνικό κράτος.

Αλλά γιατί άραγε περιμέναμε 400 χρόνια προτού ξεσηκωθούμε;

Η επαναστατική δράση καθοδηγείται από την επαναστατική ιδεολογία. Η επαναστατική ιδεολογία, όμως, πυροδοτεί την επαναστατική δράση μόνον όταν οι συνθήκες το ευνοούν – κρίσιμος ο ρόλος των ιδεών, μα δεν λειτουργούν σε κοινωνικό κενό.

Οι φτωχοί κολήγοι των κάμπων δεν ήταν ασφαλώς οι πιο κατάλληλοι: αγράμματοι και βαθιά θρησκευόμενοι έκαναν συνήθως αυτό που ήξεραν: έσκαβαν τη γη, υπέμεναν δυνάστες και ληστές, δόξαζαν το θεό και προσεύχονταν για καλύτερες μέρες. Ούτε όμως οι σκληροτράχηλοι των ορέων, παρότι μαθημένοι σε εξεγέρσεις και συγκρούσεις, καθώς νοιάζονταν αποκλειστικά να έλεγχουν τον δικό τους χώρο, όπως οι Σουλιώτες και οι Μανιάτες, ή έθεταν τις ικανότητές τους στη διάθεση των μπέηδων και πασάδων, όπως οι κλέφτες που γίνονταν «κάποι» ή αρματολοί. Σε κάθε περίπτωση, οι δυο αυτές πλειονοτικές κοινωνικές κατηγορίες, οι αγρότες της πεδιάδας και οι ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι, ζώντας μέσα στον παραδοσιακό οθωμανικό κόσμο δεν είχαν ούτε τον γεωγραφικό, ούτε τον διανοητικό ορίζοντα για μια συνομιλία με τις ιδέες που γεννούσαν τότε στην Εσπερία τον νέο κόσμο.

Αυτή η νέα εμπορική τάξη της οθωμανικής επικράτειας, σχεδόν αποκλειστικά ελληνική ή ελληνόφωνη, ανοίχτηκε στον κόσμο και πλούτισε όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά και (κυρίως) διανοητικά. Διότι, μαζί με τα προϊόντα μεταφέρονταν και οι νέες ιδέες για τη φύση και την κοινωνία, μαζί με τα πλούτη ήρθαν οι σπουδές στην Πόλη των Φώτων, μαζί με την οικονομική άνθηση ήρθαν οι δάσκαλοι και τα σχολεία των επιστημονικών γραμμάτων: Στα Ιωάννινα, στη Χίο, στις Κυδωνίες, στα Αμπελάκια, στο Πήλιο, σε κάθε ανθηρή εμπορικά πόλη. Παράλληλα με τις επιστήμες, τα σχολεία διέδιδαν και τις νέες αξίες την ελευθερία, την ισονομία, την πρόοδο και έννοιες πρωτόγνωρες, όπως πολίτης και δημοκρατία. Υπήρξαμε οι πιονέροι του Διαφωτισμού στην καθ’ ημάς ανατολή – για αυτή την πραγματική συμβολή μας αξίζει να περηφανευόμαστε και όχι για τα ανύπαρκτα κρυφά σχολειά.

«Η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος», διακήρυσσε το Σύνταγμα της Τροιζήνας. «Πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού». Να ένα δεύτερο γεγονός για το οποίο αξίζει να νοιώθουμε περήφανοι για τους προγόνους μας:  Τα τρία συντάγματα του Αγώνα συγκαταλέγονται στα πιο δημοκρατικά εκείνης της εποχής, εφάμιλλα αν όχι πιο ριζοσπαστικά από εκείνα της Γαλλικής Επανάστασης. Καθιέρωναν την αβασίλευτη δημοκρατία, την αντιπροσωπευτική αρχή, την τριμερή διάκριση των εξουσιών, την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων (ιδιοκτησία, τιμή, ασφάλεια), απαγόρευαν τη δουλεία, δεν αναγνώριζαν κανέναν τίτλο ευγενείας, κατοχύρωναν την ισονομία: όλοι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου ανεξάρτητα από καταγωγή, πλούτο ή αξίωμα.

Αιτη

Η επιστολή του Μπουαγιέ προς τον Αδαμάντιο Κοραή περιλαμβάνεται στο ογκωδέστατο έργο του Τόμας Μαντιού, “Ιστορία της Αϊτής”. Ο Μαντιού, φίλος και σύγχρονος του Μπουαγιέ, παρουσιάζει στον έκτο τόμο του έργου του μια εμπλουτισμένη μορφή της απαντητικής επιστολής. Το παρακάτω απόσπασμα δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες για τις δυνατότητες της χώρας να προσφέρει βοήθεια:

Ναι, πολίτες, φλεγόμαστε από την θέληση να υπερασπιστούμε τους συμπατριώτες σας. Μακάρι να μπορούσαμε να δώσουμε πρώτοι το όμορφο αυτό παράδειγμα στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως δεν μας επιτρέπεται να δικαιώσουμε τις προσδοκίες σας και τον πόθο που μας φλέγει! Με την απεραντοσύνη της θάλασσας να μας χωρίζει από την Ελλάδα, στερούμενοι των πόρων που κάνουν τα έθνη που συνορεύουν με αυτήν υπερήφανα, περιβαλλόμενοι από την γαλήνη μας και μην διαθέτοντας άλλα όπλα πέραν αυτών που κυριεύσαμε στα πεδία των μαχών, περιοριζόμαστε στο να συντάξουμε ευχές.

Η επιστολή του Μπουαγιέ σώθηκε μεταφρασμένη στα ελληνικά και στο έργο του Ιωάννη Φιλήμονος, “Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως”. Το έργο εκδόθηκε το 1861 και σήμερα περιλαμβάνεται στα δημόσια έγγραφα του κράτους. Η επιστολή αυτή είναι πιο σύντομη και ολοκληρώνεται με αυτές τις 3 παραγράφους:

Προσευχόμενοι προς τον ουρανό να υπερασπιστεί τους απογόνους του Λεωνίδα, συζητήσαμε για να βοηθήσουμε τις γενναίες σας δυνάμεις, αν όχι με στρατεύματα και πολεμοφόδια, τουλάχιστον με χρήματα, τα οποία θα ήταν χρήσιμα για την προμήθεια όπλων, τα οποία έχετε ανάγκη. Γεγονότα όμως που έθεσαν την πατρίδα μας σε μεγάλη ανάγκη χρειάστηκαν όλα τα οικονομικά μας εφόδια και γι’ αυτό η Διοίκηση δεν μπορεί να καταβάλει κάποιο ποσό.

Σήμερα είναι ακόμα σε εξέλιξη η επανάσταση, η οποία συνεχίζεται στο ανατολικό μέρος, και υπάρχει νέο εμπόδιο για την εκτέλεση αυτού του σκοπού, επειδή το μέρος το οποίο ενώθηκε με Δημοκρατία, στην οποία προεδρεύω, βρίσκεται σε μεγάλη φτώχεια και απαιτεί δικαίως μεγάλη δαπάνη από τα ταμεία μας. Εάν ωστόσο γίνουν κατάλληλες οι περιστάσεις, όπως επιθυμούμε, τότε θα βοηθήσουμε με τιμή τα τέκνα της Ελλάδας, όπως επιθυμούμε.

Πολίτες, ενημερώστε τους συμπατριώτες σας με τις πιο θερμές ευχές μας, τις οποίες ο λαός της Αϊτής στέλνει για την ελευθέρωση αυτών. Οι μεταγενέστεροι Έλληνες ελπίζουν τρόπαια άξια με αυτά της Σαλαμίνας για την αναγεννημένη ιστορία τους. Μακάρι να αποδειχθούν όμοιοι με τους προγόνους τους, οι οποίοι βρίσκονταν υπό τις διαταγές του Μιλτιάδη, και να μπορέσουν να πετύχουν στο πεδίο ενός νέου Μαραθώνα τον θρίαμβο της ιερής τους υπόθεσης, την οποία επιχειρούν για τα δικαιώματά τους, την θρησκεία και την πατρίδα τους. Μακάρι, τέλος να μνημονεύονται στην ιστορία οι κληρονόμοι της καρτερίας και των αρετών των προγόνων.

Οι εθελοντές που δεν έφτασαν

Ακόμη κι αν η Αϊτή δεν είχε τους πόρους να στηρίξει την ελληνική επανάσταση, εθελοντές θα μπορούσαν να πολεμήσουν πλάι μας. Δε θα ήταν η πρώτη φορά, άλλωστε, που η Αϊτή θα έστελνε βοήθεια έμπρακτη σε επαναστάτες. Το 1815 ο Αλεξάντρ Πετιόν, πρώην αγωνιστής και ηγέτης της Αϊτής έστειλε πολεμοφόδια και στρατό για να βοηθήσει την επανάσταση του Μπολιβάρ. Ως αντάλλαγμα ζήτησε να καταργηθεί η δουλεία στη Βενεζουέλα. Δε θα μπορούσε να επαναληφθεί μια τέτοια κίνηση;

Θα μπορούσε; Η τεράστια απόσταση που χωρίζει τις δύο χώρες έκανε και μόνο την σκέψη για ένα τέτοιο ταξίδι απαγορευτική. Γιατί η Ελλάδα είναι πολύ, πολύ μακρύτερα από τη Βενεζουέλα.

Πάντως ο Μαντιού ψέγει τον Μπουαγιέ που έμεινε μόνο στα λόγια και δεν στήριξε έμπρακτα την ελληνική επανάσταση. Θεωρεί ότι η χώρα του μπορούσε να στείλει το ποσό των 40.000 πιάστρων(σ.σ. νόμισμα της εποχής). Με αυτά θα μπορούσαν να αγοραστούν 8.000 καριοφίλια, σημαντική βοήθεια για τους Έλληνες αγωνιστές.

Ο σκλαβωμένος νιώθει τον σκλαβωμένο

Ακόμη όμως και χωρίς έμπρακτη βοήθεια, η αναγνώριση της ελληνικής επανάστασης από την Αϊτή είναι πολύ σημαντική. Θα μπορούσε, ίσως, να θεωρηθεί ότι ο φιλελληνισμός γεννήθηκε με μια επιστολή από ένα φτωχό νησί της Καραϊβικής, πριν συνεπάρει τα σαλόνια της Ευρώπης. Πριν τον Ντελακρουά, το Λόρδο Βύρωνα και τους άλλους φιλέλληνες, ένας πρώην σκλάβος απευθυνόταν στους επαναστατημένους Έλληνες με αυτά τα λόγια:

Και εσείς, γενναίοι Έλληνες, θυμηθείτε την δύναμη των προγόνων σας όταν στρατιές πιο πολυάριθμες από αυτές που απειλούν εσάς έφεραν στα σπίτια τους τόσο τον σίδηρο όσο και την φλόγα. Θυμηθείτε ότι 300 Σπαρτιάτες έσωσαν την πατρίδα τους. Μην φοβάστε λοιπόν καθόλου την ισχύ των αριθμών, θα υποχωρήσει μια μέρα μπροστά στην αξία σας. Καταπλήξτε την Ευρώπη, αποσπάστε τον θαυμασμό της με την ακλόνητη επιμονή σας στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων σας. Τότε, σύντομα θα την δείτε πιστή στις αρχές της να σας προσφέρει η ίδια την βοήθεια που σας αρνείται σήμερα, και τότε θα έχετε θριαμβεύσει. Μαθαίνοντάς το, η Αϊτή θα αγαλλιάσει με το ευτυχές σας πεπρωμένο. Θα έχει την τιμή να ενώσει με μια συνθήκη φιλίας τα παιδιά της με τους υιούς της Ελλάδος.

Παναγιωτης Καρατζας (Αναστασοπουλος)

«Θεέ μου ο Καρατζάς τι γίνηκε, αυτός ο καπετάνιος;
Μάιδε στην Πάτρα φαίνεται μάιδε στο Σαραβάλι.

Μας είπαν πως τον σκότωσαν μεσ’ στου Ομπλού την πόρτα».

Βιοι Πελοπονησιων ανδρων Φωτακος

σελ 9-12 Το τελος του

Παλαιων Πατρων Γερμανός Γ ( Γεώργιος Γκοζιας)

Ο Γεώργιος Γκόζιας, όπως ήταν το κοσμικό του όνομα (γιος του χρυσοχόυ και αγρότη Ιωάννη Γκόζια και της Κανέλας Κουκουζή, ή Κουκουζοπούλου) απο την Δημητσανα ,είχε μυηθεί ως «φιλικός» όταν ακόμα βρισκόταν στο Φανάρι. Ηταν ανηψιος του Πατριαρχη Γρηγοριου Ε (επισης απο την Δημητσανα).

Φοίτησε αρχικά στο χωριο του στη  Ιερατικη σχολή Δημητσάνας,  (οπως και ο Θειος του Γρηγοριος Ε) , και μετέπειτα στη Σχολή της Σμύρνης. Χειροτονήθηκε διάκονος λαμβάνοντας το όνομα Γερμανός από τον Μητροπολίτη Άργους και Ναυπλίου Ιάκωβο. Στις αρχές του 1797 μετέβη στη Σμύρνη και υπηρέτησε δίπλα στον μητροπολίτη Γρηγόριο Ε που ήταν συμπατριώτης και θείος του (ο μετέπειτα σε τρεις θητειες  πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄), τον οποίον και ακολούθησε στη Κωνσταντινούπολη και στη μετέπειτα εξορία του στο Άγιο Όρος, …. Το 1804, ο Γερμανός συμμετείχε σε μια ομάδα από καθηγητές και μαθητές της Πατριαρχικής Σχολής Ξηροκρήνης, η οποία επιμελήθηκε και εξέδωσε ελληνικό λεξικό, το οποίο αργότερα χαρακτηρίστηκε ως «Κιβωτός της Ελληνικής Γλώσσης».Στις αρχές του 1806 , χειροτονήθηκε επίσκοπος και εκλέχθηκε μητροπολίτης Παλαιών Πατρών όπου και ανέλαβε καθήκοντα (ενθρόνιση) τον Μάιο του ίδιου έτους με ιδιαίτερη εντολή να καθησυχάσει τα πνεύματα των εκεί Χριστιανών σε μια προσπάθεια αναμόρφωσης, μετά τους τρομερούς πατριαρχικούς αφορισμούς κατά των Κλεφτών (Καλλινικος Ε , 1805 )που είχαν επιδράσει καταστροφικα στους εξεγερμενους Ρωμιους.Το 1806 η εξολόθρευση των κλεφτών της Πελοποννήσου από τον Οσμάν μπέη, διοικητή της περιοχής, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Οι κυνηγημένοι κλέφτες, μεταξύ αυτών και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεν μπορούν να σταθούν πουθενά. …

Το Νοέμβριο του 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Φιλικό Αντώνιο Πελοπίδα. Παρά τον συντηρητισμό του, η Φιλική Εταιρεία αναζητούσε ιερωμένους για να την περιβάλλουν με το κύρος τους. Κι αυτό προσπάθησε να προβάλλει μετά την έναρξη του Αγώνα. Το κύρος..

Όταν ο Παπαφλέσσας έφτασε στην Πελοπόννησο για να ξεσηκώσει τους υπόδουλους Έλληνες ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Γερμανό, ο οποίος πίστευε ότι δεν είχε έρθει ακόμη η κατάλληλη στιγμή για την επανάσταση. Ο λόγος ήταν ότι δεν ήξερε αν θα είχαν τη στήριξη της Ρωσίας και των Ευρωπαϊκών χωρών.

Τέλη Μαρτίου 1821 (21 η 23 Μαρτιου) η επανάσταση ξέσπασε απο τους  Καρατζα και (τους επτανησιους) τον φαρμακοποιό Νικόλαο Γερακάρη τον έμπορο Ευάγγελο Λιβαδά (πρωτος νεκρος ο Κεφαλονιτης  Βασίλης Ορκουλάτος. )και ομάδες ενόπλων Ελλήνων και την επομενη ο Γερμανός πήγε στην Πάτρα με προσκληση του Λοντου απο τα Καλαβρυτα που βρισκοταν .Εφτιαξαν το Αχαϊκό Διευθυντήριο   και ξεκινησαν την πολιορκια του καστρου . Τα κανανε θαλασσα , μαλιστα η ηγεσία του Αχαϊκού Διευθυντηρίου αντιτάχθηκε σθεναρά στην πρόθεση του Κολοκοτρώνη να αναλάβει ο ίδιος την πολιορκία του φρουρίου της Πάτρας, τον Οκτώβριο του 1821, απειλώντας μάλιστα με εμφύλιο πόλεμο, όπως αναφέρεται σε επιστολή των ηγετών του προς τη Γερουσία, η Πατρα χαθηκε οι Ελληνες εσφαγιασθησαν.Και ομως ! Ο Καρατζας και η παρεα του δεν το εβαλαν κατω. Στην περιοχή των Πατρών (στην φωτο το καστρο) οι Έλληνες είχαν καταφέρει να προωθήσουν ελαφρά τις θέσεις τους επίκεντρο του αγώνα κατέστη η Ιερά Μονή Γηροκομείου στους πρόποδες του Παναχαϊκού όρους. Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει τη μονή όταν αυτή εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες. Τώρα όμως ένοπλα τμήματα υπό τους Παναγιώτη Καρατζά, Θοδωράκη Γρίβα και Ανδρέα Λόντο καθώς και τους Φωκά και Γερακάρη, προωθήθηκαν με στόχο την ανακατάληψη της μονής με στόχο τον στενότερο αποκλεισμό της πόλης.Οι Έλληνες οχυρώθηκαν πέριξ της μονής και οι Τούρκοι, στις 8 Αυγούστου 1821, επιχείρησαν να τους εκδιώξουν από τα οχυρώματά τους. Οι Τούρκοι διαθέτοντας ιππικό και πυροβολικό επιτέθηκαν με ορμή κατά των ελληνικών οχυρωμάτων. Η μάχη διήρκεσε 24 ολόκληρες ώρες και δόθηκε με πείσμα και ηρωισμό και από τις δύο πλευρές. Τελικά όμως οι Τούρκοι ηττήθηκαν και υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν στην Πάτρα αφήνοντας στους Έλληνες την κατοχή της μονής . Η επιτυχία όμως αυτή αμαυρώθηκε από τη δολοφονία, στις 4 Σεπτεμβρίου, του Παναγιώτη Καρατζά από την οικογενεια των Κουμανιωτων  . Αποτέλεσμα ήταν να αποχωρήσουν από την πολιορκία πολλοί επιφανείς αρχηγοί και το ελληνικό στρατόπεδο σχεδόν να διαλυθεί. Η διχόνοια «η δολερή» που έλεγε και ο Σολωμός, χτύπησε και θα ξαναχτυπούσε στην Πάτρα και όχι μόνο, κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Σημαία της επανάστασης, το σχέδιο της οποίας αποδίδεται στον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Ανήκε στον προεστό Γεώργιο Σισίνη. Οι 16 κίονες δεμένοι χιαστοί είναι ο «ιερός δεσμός», που συμβολίζει την ενότητα του αγώνα, ο σταυρός την ιερότητα του σκοπού, ενώ τα γράμματα ΗΕΑ και ΗΘΣ σημαίνουν Ελευθερία ή Θάνατος. Τα ίδια σύμβολα υπήρχαν στις «μυστικές ταυτότητες» των μελών της Φιλικής Εταιρείας  -Ηταν ενας απο την επιτροπη που οριστηκε για την συνταξη του πρωτου Συνταγματος της Ελλαδας στην Α Εθνοσυνελευση. Με απόφαση της Α Εθνοσυνέλευσης (Πιαδα σημερα Ν Επιδαυρος) βρέθηκε το 1822 στην Ιταλία. Στόχος του ήταν να συναντήσει τον Πάπα Πιο τον VII και να εξασφαλίσει βοήθεια γιατί τα οικονομικά του Αγώνα βρίσκονταν σε άθλια κατάσταση. Δεν έγινε ποτέ δεκτός στο Βατικανό (λέγεται ότι μεσολάβησε η Αυστρία για να ματαιωθεί η συνάντηση) και προσπάθησε να βρει τρόπο για σύναψη δανείου με βρετανούς τραπεζίτες, χωρίς πάλι αποτέλεσμα.

Σε αυτή τη διετή παραμονή του στην Ιταλία-όπως συνάγεται από τις πολυάριθμες επιστολές του- ήρθε σε επαφή με ομογενείς και φιλελληνικά κέντρα του εξωτερικού, αλλά και τον ίδιο τον Καποδίστρια. Επιστρέφοντας το 1824 είχε ξεσπάσει ο πρώτος εμφύλιος κι όπως ήταν φυσικό πήρε το μέρος των προεστών της Αχαΐας. Θα τον συλλάβει ο Γιάννης Γκούρας, αλλά θα αφεθεί ελεύθερος και θα εγκατασταθεί στο Ναύπλιο, αναρρώνοντας και από την ταλαιπωρία (και την κακοποίηση του) μετά τη σύλληψή του.

Το 1826 θα αναλάβει την διεύθυνση της Γ Εθνοσυνέλευσης στο Ναύπλιο, θα προσβληθεί, όμως, από εξανθηματικό τύφο που ηταν ενδημικος  στην πόλη και θα πεθάνει στις 30 Ιουνίου. Η κηδεία του γίνεται με κάθε μεγαλοπρέπεια . Στα απομνημονευματα του δεν αναφερει τιποτα περι Αγ Λαυρας.Η αξία των απομνημονευμάτων του Παλαιών Πατρών Γερμανού έγκειται στο ότι δεν γράφτηκαν μετά το τέλος του αγώνα, όπως τα απομνημονεύματα άλλων αγωνιστών, αλλά κατά τη διάρκειά του και τμηματικά, παράλληλα με την εξέλιξη του αγώνα και έχουν έτσι αυθεντικότητα συγχρονικής αφήγησης των γεγονότων, όπως τα έζησε και τα είδε ο ιεράρχης, καθώς και αυθεντικότητα των διαλόγων οι οποίοι διασώζουν πάντοτε την ψυχική ιδιοσυστασία των πρωταγωνιστών.

ΥΓ Διαβαστε στα απομνημονευματα (σελ 37-38)τον ρολο του Φίλιπ Τζέιμς Γκρην Βρετανου προξενου στην Πατρα (που ήταν εχθρικά διακείμενος αυτος και η κυβερνηση του λορδου  Τζεκινσον , αυτου που αντιμετωπισε τους Λουδιτες αλλα και του σφαγεα του Πητερλου στο Μαντσεστερ οταν ο λαος ζητουσε εκλογικα δικαιωματα) έναντι των Ελλήνων (ο Μαίτλαντ απαγόρευσε σε υπηκόους των Επτανήσων να πολεμούν στο πλευρό των επαναστατών)και έθετε κάθε λογής εμπόδια ακόμα και σε όσους προσπαθούσαν να μεταβούν στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα )στην διαρκεια της πολιορκιας της πολης απο τους Ελληνες και την συνεργασια του με τους Τουρκους που ερχονταν για βοηθεια των εγκλειστων.Λειτουργησε σαν 5η φαλαγγα σπερνωντας πληροφοριες με στοχο να τρομοκρατησει του Ελληνες και εκλεισε τις πορτες του προξενειου σε γυναικοπεδα που ζητουσαν ασυλο απο την επιθεση των Τουρκων.Ο  Γκρην ζητούσε από τον Γιουσούφ πασά την εξόντωση των Ελλήνων. Γι’ αυτό κάποια μέρα αποκεφαλίστηκαν έξι Έλληνες μπροστά στην πόρτα του Γκρην, την ώρα που ο τελευταίος έβγαινε από το σπίτι του. Τα ιδια και ο Ισπανος προξενος Ενρικο Σελιν.(σελ 39) σε αντιθεση με τον Γαλλο προξενο  Ούγο Πουκεβίλ (αδελφός του Φρανσουά Πουκεβίλ).Οι πρόκριτοι της Πάτρας απέστειλαν στον Γκρην επιστολή διαμαρτυρίας στην οποία τον κατηγορούν ότι έγινε αίτιος να σκοτωθούν πολλοί Έλληνες και τον καλούν «να δώκη λόγον εν καιρώ περί απάντων των ανωτέρω συμβεβηκότων και περί των ζημιών οπού παρανόμως έγινε αίτιος». Το χειμώνα του 1821, Επτανήσιοι επαναστάτες βρήκαν τον Γκρην πάνω σε μια αγγλική γολέτα που είχαν αιχμαλωτίσει. Για εκδίκηση, ο Γκρην υπέστη ξυλοδαρμό.

Διαβαστε στην σελιδα 39 για τον Οικονομου και τον Κουντουριωτη.Διαβαστε στις  σελιδες  22-24 για την συγκρουση του συγγραφεα με τον Παπαφλεσα και τις αποψεις του για την επανασταση. Τα μελη της αδελφοτητας που μαζευτηκαν στην Βοστιτζα 26-30 Ιανουαριου 1821,  οι Ιεραρχες Πατρας και Κερκινης οι δυο Ζαιμηδες , οι Φωτηλας ,  Χαραλαμπης , Παπαδοπουλος , Λοντος , Θεοχαροπουλος και καποιοι αλλοι που δεν κατονομαζονται σαν  «δευτερας ταξεως»  αποφασισαν  Τον καιρον ουχ αρμοδιον.

53 μερες πριν την 25 Μαρτιου 1821 που ο προεδρος της συνελευσης  στην Βοστιτσα Παλαιων Πατρων Γερμανος Γ υποτιθεται πως σηκωσε το λαβαρο της εξεγερσης στην Αγ Λαυρα.

Γρηγοριος Ε (Γεωργιος Αγγελοπουλος)

Πρώτη Πατριαρχία – εξορία (Μαιος 1797-Δεκεμβριος 1798) Ο Πατριάρχης τέθηκε επικεφαλής εκστρατείας εναντίον των διαφωτιστικών ιδεών αφορίζοντας πρόσωπα όπως ο Ρήγας Φεραίος, καταδικάζοντας τα νεωτερικά ρεύματα ιδεών και απειλώντας με αφορισμό όσους διάβαζαν ύποπτα βιβλία.Ο Γρηγόριος απέστειλε εγκύκλιο στους κατοίκους των Ιονίων, με την οποία κατηγορούσε τους Γάλλους για αθεΐα και κακή διοίκηση, ενώ τους συμβούλευε να υποστηρίξουν τις ενωμένες ρωσικές, αγγλικές και οθωμανικές δυνάμεις που θα φτάσουν. Η εγκύκλιος αυτή του 1797 πιστεύεται ότι γράφτηκε με διαταγή του σουλτάνου Σελίμ Γ΄, ο οποίος φοβόταν την επέκταση της Γαλλίας στην ηπειρωτική Ελλάδα.Επίσκοποι που είχαν προηγουμένως ελεγχθεί αυστηρά από τον Γρηγόριο για πειθαρχικά θέματα, καθώς και πολιτικοί, τον διέβαλαν αυτόν στον Σουλτάνο Σελίμ Γ΄ ως υποκινητή ταραχών, γεγονός που ανάγκασε τον τελευταίο να διατάξει την καθαίρεση και εξορία του Γρηγορίου στη Χαλκηδόνα. Το βεζυρικό διάταγμα της απομάκρυνσής του ανέφερε ότι ήταν άνθρωπος βίαιος και ανίκανος να διατηρήσει τον λαό σε υποταγή.Έτσι, στις 19 Δεκεμβρίου 1798 εκθρονίστηκε (τυπικά παραιτήθηκε) και εξορίστηκε αρχικά στη Χαλκηδόνα και μετά από μερικούς μήνες στη Δράμα και τη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης. Κατέληξε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, (τον ακολουθησε ο ανηψιος του Παλαιων Πατρων Γερμανος Γ) όπου και παρέμεινε επί μια επταετία.

Δεύτερη Πατριαρχία – εξορία (Σεπτεμβριος 1806-Σεπτεμβριος 1808)Στις 24 Σεπτεμβρίου του 1806 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης επανεξέλεξε ομόφωνα Πατριάρχη τον Γρηγόριο Ε΄.Μετά την κατάληψη του Βουκουρεστίου από το ρωσικό στρατό, παραμονή των Χριστουγέννων, ο Σουλτάνος Σελίμ Γ΄ κήρυξε επίσημα και εκ μέρους του τον νέο Ρωσοτουρκικό πόλεμο στις 5 Ιανουαρίου του 1807. Την ημέρα αυτή κάλεσε και τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ να εκδώσει προς όλους τους Έλληνες «εκκλησιαστικόν και συμβουλευτικόν γράμμα» (αντίστοιχο με φετφά) στη δημοτική γλώσσα εναντίον των Ρώσων, συνιστώντας παράλληλα τυφλή υποταγή στον Σουλτάνο.Πράγματι ο Πατριάρχης υπάκουσε στη σουλτανική εντολή και καλούσε τους Έλληνες να αποφύγουν κάθε σύμπραξη με τους Ρώσους. Για τον λόγο αυτό απέστειλε στον Μοριά τον επίσκοπο Ανδρούσης Ιωσήφ

Ενώ φαινόταν η αναταραχή να είχε κοπάσει, περί τον Μάρτιο του 1807 ο Ρώσος ναύαρχος Ντιμίτρι Σενιάβιν διένειμε προκηρύξεις «Προς τους Χριστιανούς κατοίκους του Οθωμανικού κράτους». Αυτόν ακολουθώντας πιστά και σε συνεννόηση ο Θεσσαλός αρματωλός Νίκος Τσάρας ή Νικοτσάρας προκάλεσε επανάσταση. Εναντίον αυτού ο Σουλτάνος διέταξε τον Αλή Πασά να σπεύσει για την καταστολή. Ο τελευταίος με ορδές Αλβανών κατέλαβε τη Θεσσαλία, ενώ οι Έλληνες επαναστάτες κατέφυγαν στη Σκιάθο, όπου συγκροτώντας στόλο με 70 πλοία ενωμένοι και με άλλους επαναστάτες άρχισαν καταδρομικές επιχειρήσεις στις ακτές της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, ακόμα και Μικράς Ασίας, συνεπικουρούμενοι και από πλοία του αγγλικού στόλου. Κατά την εξέλιξη αυτή ο Σουλτάνος κάλεσε τον Γρηγόριο Ε΄ όπως προτρέψει τους Έλληνες επαναστάτες να διαλυθούν. Πράγματι στη πατριαρχική εντολή που ακολούθησε, οι επαναστάτες υπάκουσαν, εκτός τον Νικοτσάρα που παρέμεινε εγκαταλειμμένος στη Σκόπελο.

…Αμέσως μετά των παραπάνω άλλοι απεσταλμένοι των Ρώσων μεταβαίνοντας μέσω Σερβίας στον Όλυμπο προκάλεσαν εκεί νέα επανάσταση . Της επανάστασης αυτής ηγήθηκε ο ηρωικός παπάς Ευθύμιος Βλαχάβας, ο οποίος πανέξυπνα συνασπίστηκε με Τούρκους της περιοχής Λάρισας και Τρικάλων κατά του Αλή Πασά. Και σε αυτή την περίπτωση ο Πατριάρχης Γρηγόριος, μετά από αίτημα του Σουλτάνου εξέδωσε ειδικό γράμμα προς τον Ε. Βλαχάβα που πείστηκε τελικά και σταμάτησε την επανάσταση, πλην όμως μετά από προδοσία συνελήφθη από τον Αλή Πασά και υπέστη φρικώδη θάνατο στα Ιωάννινα.

..νέο πραξικόπημα που εκδηλώθηκε στις 21 Ιουνίου του 1808, αυτή τη φορά από τον Αγά του Ρουτσούκ (Βουλγαρία), τον Μουσταφά Αλεντάρ Πασά, ή Μουσταφά Μπαϊρακτάρ Πασά, ο οποίος ως υποστηρικτής του Σελίμ Γ΄ καθαίρεσε τον Σουλτάνο Μουσταφά Δ΄. Έτσι ο τελευταίος αναγκάσθηκε σε νέα παραίτηση στις 10 Σεπτεμβρίου (1808), οπότε και απομακρύνθηκε στη Μονή Μεταμόρφωσης στην Πρίγκηπο και μετά ένα έτος και πάλι στο Άγιο Όρος

Τρίτη Πατριαρχία (Ιανουαριος 1819-Απριλιος 1821) Στις 14 Δεκεμβρίου 1818, μετά την παραίτηση του Πατριάρχη Κυρίλλου Στ΄ την προηγουμένη ημέρα Πατριάρχης εξελέγη για τρίτη φορά ο Γρηγόριος Ε΄, ο οποίος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη στις 19 Ιανουαρίου του 1819 και ανέλαβε καθήκοντα. 

ο Πατριάρχης, επικεφαλής συνόδου αρχιερέων και λαϊκών, αναγκάστηκαν να εκδώσουν δύο αφορισμούς (για την ακρίβεια «απανταχούσα»). Αυτοί υπογράφονται από 21 αρχιερείς του Πατριαρχείου, αλλά στη σύνοδο που έλαβε την απόφαση συμμετείχαν και λαϊκοί προύχοντες της Κωνσταντινούπολης, όπως ο πρώην ηγεμόνας της Βλαχίας Σκαρλάτος Καλλιμάχης, ο μεγάλος διερμηνέας της Πύλης Κων. Μουρούζης, ο αδελφός του, διερμηνέας του στόλου Νικ. Μουρούζης, ηγέτες των συντεχνιών κ.ά., συνολικώς 72 άτομα. Οι μεν λαϊκοί αποφάσισαν να υποβάλουν αναφορά αποκήρυξης της επανάστασης και δήλωση υποταγής με αναφορές στη «συνήθη καλοκαγαθία του σουλτάνου», οι δε ιερωμένοι να συνθέσουν την πράξη αφορισμού Δεν είναι ακριβώς γνωστές οι ημερομηνίες που υπεγράφησαν οι αφορισμοί. Πολλοί ιστορικοί εκτιμούν ότι έγινε την 23η Μαρτίου. Ο πρώτος αφορισμός συνοδευόταν από διαβιβαστική πατριαρχική επιστολή, την οποία μερικοί συγγραφείς εκλαμβάνουν επίσης ως αφοριστικό έγγραφο και έτσι αναφέρονται σε συνολικά τρείς αφορισμούς, ενώ ουσιαστικά πρόκειται για δύο

Μετά τη λειτουργία του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) ο Γρηγόριος συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες, εξευτελιζόμενος από τον όχλο.Το σκήνωμα του Πατριάρχη Γρηγορίου μεταφέρθηκε τιμητικά στην Αθήνα, 50 χρόνια μετά, και έκτοτε φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών.Το 1872, με δαπάνη του Γεωργίου Αβέρωφ, ο γλύπτης Γεράσιμος Φυτάλης φιλοτέχνησε ανδριάντα του, ο οποίος τοποθετήθηκε δεξιά της εισόδου του Πανεπιστημίου Αθηνών.